Tìm hiểu hóa học quanh ta

ng? Chúng ta hãy cùng nhau làm một thí nghiệm để thử xem sao! Trên một nắp hộp bằng thiếc rải ở chính giữa một ít hạt đường (đường kính, đường cát, ...). Bạn đưa que diêm đang cháy vào đốt cháy những hạt đường đó thì dù bạn có xoay xở đốt bao nhiêu lần cũng chẳng đốt cháy được nó. Phải chăng là đường không thể cháy? Bây giờ bạn hãy rắc một số tàn thuốc lá lên những hạt đường đó rồi thử đốt lại xem sao. Lúc này thì đường sẽ cháy, phát ra ngọn lửa màu xanh lam cho tời khi cháy hết. Sau khi cháy xong, tàn thuốc lá đã rắc vào đường vẫn là tàn thuốc lá và không tăng, không giảm về số lượng, nhưng nó lại thúc đẩy cho đường cháy. Người ta gọi nó là chất xúc tác. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Tìm hiểu hóa học quanh ta – Thí nghiệm hóa học vui (phần 3) 10.Nước trong biến thành nước đục Chọn 2 chiếc cốc thuỷ tinh, một chiếc đựng nước (nước máy, hoặc nước sông), một chiếc đựng nước đun sôi để nguội. Sau đó cho thêm vào mỗi cốc 5 giọt nước xà phòng đã lọc qua bông y tế khuấy trộn đều. Một lát sau bạn sẽ thấy nước trong cốc đựng nước lạnh rất đục, có nhiều kết tủa trắng, còn ở cốc đựng nước đun sôi để nguội thì rất ít kết tủa, nước cùng không đục nhiều. Nước lạnh có chứa nhiều chất khoáng và các tạp chất khác, như canxi, magiê... Chúng cũng như muối ăn (NaCl) hoà tan trong nước vậy. Sau khi cho xà phòng vào trong nước thì số những chất muối khoáng đó sẽ "vướng víu" lại cùng với nhau, biến thành kết tủa trắng, không tan trong nước. Những chất khoáng và tạp chất càng nhiều, kết tủa càng nhiều. Nếu đem đun sôi nước, trong quá trình đun sôi, một bộ phận chất khoáng và tạp chất đã "chạy" ra khỏi nước, biến thành cặn nước bám vào thành bình nấu nước. Do thế, tạp chất trong nước đun sôi để nguội ít hơn so với nước chưa đun sôi, và sau khi cho thêm vào xà phòng, chất kết tủa cũng sẽ ít hơn. Nhũ tương dầu-nước Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Cho nước sạch vào tới nửa bình của một bình thuỷ tinh trong suốt, thêm vào một ít dầu ăn. Khi đó dầu nổi trên mặt nước, mặt phân cách giữa dầu và nước rất rõ ràng. Dùng tay lắc bình thuỷ tinh, để cưỡng bức dầu và nước tạo thành một pha; khi để yên một lúc thì dầu và nước lại phân thành hai lớp trên dưới rõ ràng. Khi đó lại cho thêm vào trong bình một ít chất tẩy rửa (hoặc bột giặt quần áo), sau đó lắc bình thật kỹ rồi quan sát sẽ thấy dầu và nước không còn phân tầng thành hai lớp nữa mà hoà làm một với nhau. Giải thích: Bởi chất tẩy rửa có một thuộc tính đặc biệt là có thể bao vây từng giọt dầu, đem phân tán đều trong nước; tác dụng như thế được gọi là "tác dụng nhũ hoá". Hỗn hợp nước và dầu được hình thành nhờ tác dụng nhũ hoá được gọi là "nhũ tương". Sữa, dầu gan cá thu màu trắng sữa mà mọi người vẫn uống đều ở dạng nhũ tương. Bột giặt có thể khử đi vết dầu trên quần áo chất tẩy rửa có thể tẩy sạch ố dầu là do chúng có thể tách phân tử dầu trên quần áo để đưa vào trong nước. 11.Làm khối bông tuyết bằng muối Borax Làm thế nào để tạo thành khối bông tuyết bằng muối borax? Bông tuyết thì thật dễ tan chảy. Tạo một khối bông tuyết muối borax, nhuộm thêm màu xanh dương nếu bạn thích và nó sẽ lấp lánh suốt năm. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Chuẩn bị :  Sợi dây.  Một cái bình có miệng rộng.  Nhiều cái ống sạch màu trắng (Bạn có thể sử dụng những bằng ống nhựa dẻo như nhỏ những ống mà người ta vẫn dùng để truyền nước ở trạm y tế)  Muối borax  Bút chì  Nước sôi  Màu thực phẩm xanh dương…  Cái kéo  Độ khó : trung bình  Thời gian thực hiện : suốt đêm. Chỉ dẫn : 1. Cắt một cái ống sạch thành ba phần bằng nhau. 2. Xoắn đoạn giữa của chúng lại với nhau tạo thành hình một khối bông tuyết có 6 đầu. Đừng lo lắng nếu cái cuối không bằng nhau; chỉ cần gọt đẽo một chút sẽ tạo thành một khối hoàn hảo như mong muốn; còn khối bông tuyết sẽ vừa vặn bên trong bình chứa. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 3. Cột đoạn dây vào cuối đầu một nhánh bông tuyết. Cột đầu kia của đoạn dây vào một cây viết chì nếu bạn muốn chiều dài nhánh bông tuyết bằng với cây viết chì cột bông tuyết trong bình chứa. 4. Đổ đầy nước nóng vào bình chứa miệng rộng. 5. Cùng lúc đó thêm thìa muối borax vào bình chứa nước nóng, sau khi thêm muối vào thì khuấy đều để hòa tan muối vào nước. Cứ 1 tách nước nóng thì cho 3 thìa muối, nếu thấy một lượng kết tủa không tan xuất hiện trên đáy bình là được . 6. Nếu muốn, bạn có thể nhuộm màu bông tuyết bằng cách cho thêm một ít màu thực phẩm vào. 7. Treo ống bông tuyết sạch vào trong bình chứa để cây viết chì có thể tựa trên miệng bình và khối bông tuyết đó sẽ hoàn toàn được bao phủ trong nước và treo lơ lửng trong bình (mà không bám vào đáy bình). 8. Đặt cái bình đó trong một khu vực yên tĩnh suốt đêm . 9. Bạn sẽ thấy một khối tinh thể rất đẹp!!! Bạn có thể treo khối bông tuyết đó như một vật để trang hoàng hoặc đặt trên cửa sổ để nó bắt ánh nắng mặt trời. Chủ điểm : 1. Muối borax thường có bán ở các cửa hàng tạp hóa ở gian hàng xà bông bột giặt, chẳng hạn loại 20 Mule Team Borax Laundry Booster. Không dùng xà phòng có chứa tinh thể muối borax. 2. Người lớn nên cẩn thận khi thực hiện thí nghiệm này bởi vì thí nghiệm có dùng nước sôi và muối borax thì không dùng để ăn. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 3. Nếu không mua được muối borax, có thể sử dụng muối hoặc đường (thì cần kiên nhẫn vì có thể làm tăng thời gian tạo tinh thể). Thêm đường hoặc muối vào nước đun sôi cho tới khi nó bão hòa nếu bạn không muốn có một chút tinh thể tạo thành ở đáy bình. 12. Thí nghiệm vui với tinh thể a. Cơ sở lý thuyết Khi dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ cao được để nguội dần thì độ tan sẽ giảm dẫn đến hiện tượng kết tinh và ta thu được tinh thể. Hình dáng, màu sắc, kích cỡ của tinh thể thu được phụ thuộc vào bản chất của chất đem hòa tan thành dung dịch, nhiệt độ trong quá trình làm nguội, thời gian và điều kiện nuôi mầm tinh thể … Ví dụ: Tinh thể của K4[Fe(CN)6] Tinh thể của NiSO4 Tinh thể của K2Cr2O7 Tinh thể của phèn nhôm Tuy nhiên trong số các chất này thì ta nên chọn chất dễ tạo tinh thể, tinh thể hình thành nhanh, tinh thể bền để bảo quản được, hóa chất không khó kiếm và không độc hại. Sau khi cân nhắc và tham khảo thì mình xin giới thiệu đến các bạn quá trình làm tinh thể CuSO4. Sau khi thuần thục với thí nghiệm này các bạn có thể áp dụng và tự nghiên cứu thêm với nhiều loại chất khác Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - b.Chuẩn bị và thao tác tiến hành Nguyên liệu _ Đồng Sulfat có bán tại các cửa hàng hóa chất dưới dạng CuSO4.5H2O (do CuSO4 khan hút ẩm mạnh khó bảo quản nên không có bán dạng khan trên thị trường) với giá khoảng 130k VND/kg (loại hóa chất tinh khiết 99%). Các bạn chỉ cần một lọ 0.5 kg là đã có thể làm thoải mái rồi. _ Cốc chia độ. Nếu không có thì các bạn có thể thay thế bằng cốc thủy tinh trong nhưng sẽ vất vả hơn trong việc xác định thể tích nước cần dùng _ Đèn cồn, kiềng đun, lưới tản nhiệt và que/đũa khuấy Nhin chung cả hóa chất và đồ thí nghiệm tốn khoảng 120k, giá thành tương đối bình dân Tiến hành _ Đầu tiên là pha một dung dịch bão hòa của CuSO4 ở nhiệt độ cao. Như lần trước trên TV mình có nói là dùng nước sôi rồi hòa tan CuSO4 vào nhưng thực sự đấy không phải là một biện pháp tốt vì nước sôi ta đun xong là khoảng 90 độ C chỉ cần để ra ngoài khoảng 1-2 phút thì hạ rất nhanh xuống còn khoảng 70 độ C (mình nói thế trên TV vì thời gian có hạn, đơn giản được phần nào thì đơn giản đi theo yêu cầu). Cách tốt nhất là chúng ta sử dụng kiềng đun và đèn cồn. Lấy khoảng 300 ml nước (ít quá thì khó quan sát tinh thể) cho vào cốc chia độ rồi đun bằng đèn cồn đồng thời cho dần CuSO4 vào kết hợp quấy đều. Khi nước có dấu hiệu sắp sôi mà thấy lượng bột CuSO4 cho vào vẫn còn cặn ở đấy cốc thì dừng lại không cho thêm nữa, dùng đũa quấy tới khi tan hết sạch thu được dung dịch xanh nước biện đậm và không có cặn thì tắt đèn cồn. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - _ Như vậy ta đã chuẩn bị xong một cốc dung dịch bão hòa CuSO4 ở khoảng 90 độ C. Trên lí thuyết ta có thể tạo một điểm bám cho tinh thể bằng chỉ buộc vào một đầu treo ngang cốc rồi thả ngập trong dung dịch (Hình mang tính minh họa về cách làm, ảnh trên là quá trình nuôi kết tinh từ phèn nhôm) Tuy nhiên CuSO4 là một chất rất dễ kết tinh, bạn không cần phải làm như trên thì sau khoảng 1 ngày sẽ tự nó xuất hiện một lớp tinh thể bám ở đáy cốc. _ Lưu ý không nên sốt ruột khi làm nguội dung dịch. Bạn cần nhớ là việc làm nguội dung dịch diễn ra càng chậm thì các bạn sẽ càng thu được tinh thể có kích thước lớn. Nếu bạn cho vào tủ lạnh hay dùng nước mát làm lạnh đột ngột thì trong cốc của chúng ta sẽ kết tinh ngay ra CuSO4 nhưng ở dạng bột vụn _ Quá trình tạo dung dịch bão hòa ở nhiệt độ cao rồi đợi nguội từ từ để kết tinh có thể lặp đi lặp lại nhiều lần tới khi thu được mẫu tinh thể ưng ý _ Các tinh thể CuSO4 chỉ tốn khoảng 1 ngày để kết tinh phần lớn ở đáy cốc tuy nhiên các bạn sẽ để ý thấy những viên này bề mặt còn bị lỗi rất nhiều (không mịn, bóng). Muốn bề mặt viên tinh thể đẹp hơn thì các bạn hãy để im cốc dung dịch và đợi thêm trong khoảng 1 tuần để các vết rỗ trên bề mặt tinh thể được nó kết tinh vào và tự sửa chữa. _ Các bạn có thể để ý thấy là trên các viên tinh thể to ở dưới đáy bị phủ một lớp tinh thể li ti phía trên. Lớp tinh thể li ti này đã cản trở việc lớn lên của các tinh thể to mà no che đi phía dưới. Nguyên nhân là do khi để nguội dung dịch thì bề mặt của dung dịch tiếp xúc với không khí luôn nguội nhanh nhất nên sẽ xuất hiện các lớp tinh thể nhỏ thành từng mảng nổi trên bề mặt. Đây chính là loại tinh thể ta không mong muốn (do ở bề mặt bị làm lạnh nhanh nên tinh thể là loại nhỏ, xấu). Các mảng tinh thể này kết dính dần với nhau thành một mảng lớn trên bề mặt rồi chìm dần xuống che lên các tinh thể to ở dưới (loại tinh thể mà chúng ta muốn, được hình thành bên trong lòng dung dịch). Để tránh được hiện tượng này cần sự Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - cần mẫn hớt lớp bám này đi, công việc khá khó khăn, trong một vài lần đầu làm bạn có thể bỏ qua thao tác này. Bạn chỉ nên làm nếu đòi hỏi một tinh thể hoàn hảo. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Tìm hiểu hóa học quanh ta – Thí nghiệm hóa học vui (phần 4) 13.Đốt cháy bàn tay - Hoá chất: axeton - Cách làm: xắn tay áo rồi nhúng cả bàn tay và cổ tay vào chậu nước. Sau đó nhỏ vài giọt axeton vào lòng bàn tay và châm nhanh ngọn lửa đèn cồn. Bàn tay sẽ bắt lửa và bốc cháy. Bạn đừng sợ, axeton sẽ cháy rất nhanh và chỉ một loáng là cháy hết, ngọn lửa sẽ tắt. bạn chỉ thấy hơi nóng chứ không hề bị bỏng. - Giải thích: axeton là những chất bay hơi rất nhanh và bắt lửa rất mạnh. Với vài giọt các chất trên, khi cháy nhiệt lượng toả ra chỉ đủ để làm bay hơi một phần nước trên da tay. Vì thế, ta chỉ cảm thấy hơi nóng chứ không bị bỏng. Tương tự, ta có thể làm thí nghiệm “đốt khăn không cháy” như sau: nhúng ướt một khăn mùi soa, sau đó nhỏ lên khăn vài giọt axeton rồi đốt. khi khăn cháy cầm một góc khăn vung mạnh. Một lúc sau lửa tắt, chiếc khăn vẫn nguyên vẹn. 14. Làm tảo Hóa chất: - 1 lít dung dịch Natri silicat bão hòa (Na2SiO3) - 1 lượng nhỏ các oxit tạo màu: Cr2O3 (màu lục); NiO, CoO; Fe2O3; … (nói chung là các oxit có màu nhưng không phản ứng với nước. Cách tiến hành: - Cho dung dịch natri silicat vào một chậu thủy tinh 2lít. - Thêm từng oxit vào từng góc nhỏ của chậu thủy tinh (chú ý không trộn lẫn). - Để một thời gian và quan sát Hiện tượng: Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - - Xuất hiện các tảo với màu sắc khác nhau (màu của các oxit) rất đẹp. 15. Chạy sắc ký với kẹo và giấy lọc cà phê Bạn có thể làm sắc ký giấy sử dụng giấy lọc cà phê để tách các sắc tố trên các viên kẹo màu như kẹo Skittles™ hay M&M ™. Đây là 1 thí nghiệm an toàn có thể làm ở nhà, rất tuyệt với mọi lứa tuổi. Thời gian: khoảng 1 giờ Nguyên vật liệu: Kẹo Skittles hoặc M&M Giấy lọc cà phê Ly thủy tinh cao Nước Muối ăn Viết chì Tăm xỉa răng Đĩa hoặc một vật hình tấm lá Bình hoặc chai rỗng 2 lít Tách hay muỗng để đong Tiến hành: 1. Giấy lọc cà phê thường có hình tròn, nhưng dễ dàng so sánh kết quả trên giấy hình vuông hơn. Vì thế, công việc đầu tiên là cắt giấy lọc cà phê thành hình vuông. Đo kích Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - thước và cắt giấy lọc thành những miếng hình vuông có chiều dài và chiều rộng là 3x3” (8x8 cm). 2. Sử dụng 1 cây viết chì (viết mực có thể bị hết mực giữa chừng, nên tốt nhất là dùng viết chì), vẽ 1 đường thẳng cách 1 mép của 1 phía tờ giấy là 1/2” (1 cm). 3. Chấm 6 chấm bằng viết chì (hoặc tùy ý số lượng màu sắc của kẹo mà bạn muốn) dọc theo đường kẻ trên, mỗi chấm cách nhau khoảng 1/4” (0,5 cm). Phía bên dưới mỗi chấm, ghi nhãn cho mỗi loại màu sắc sẽ tiến hành kiểm tra trên mỗi chấm đó. Sẽ không có đủ khoảng trống để viết đầy đủ tên của màu sắc. Hãy thử viết chữ B cho màu xanh, chữ G cho màu xanh lá cây, hoặc một ký hiệu tương tự dễ nhớ nào đó. 4. Nhỏ 6 giọt nước (hoặc tùy ý theo số lượng màu sắc muốn kiểm tra) như nhau trên 1 mặt phẳng của chiếc đĩa hoặc một tấm phẳng. Đặt 1 viên kẹo cho mỗi loại màu sắc vào giọt nước. Đợi khoảng 1 phút để màu của kẹo hòa vào nước, sau đó nhặt viên kẹo ra khỏi nước. 5. Nhúng cây tăm vào giọt nước có màu của kẹo và đặt nhẹ đầu cây tăm lên vết chấm của viết chì. Dùng 1 cây tăm sạch cho mỗi loại màu sắc. Cố gắng giữ cho vết chấm càng nhỏ càng tốt. Để giấy lọc khô ráo, sau đó chấm thêm giọt cùng màu lên mỗi chấm, làm như vậy tổng cộng 3 lần, do đó bạn sẽ có nhiều giọt nước màu trên mỗi chấm. 6. Khi giấy lọc khô, gấp đôi tờ giấy lại, dòng kẻ có các chấm màu để ở cuối tờ giấy. Sau cùng, đặt giấy lọc đứng trong dung dịch muối (mức dung dịch thấp hơn chấm màu) và hoạt động của mao dẫn sẽ khiến cho nước thấm vào tờ giấy lọc, chạy xuyên qua các chấm màu và chạy lên phía mép trên của tờ giấy. Các loại màu sắc sẽ tách rời nhau khi dung dịch muối thấm lên. 7. Chuẩn bị dung dịch muối ăn bằng cách trộn 1/8 muỗng muối với 3 tách nước lọc (hoặc 1 cm3 muối với 1 lít nước lọc) pha vào bình sạch hoặc bình 2 lít. Khuấy trộn hoặc lắc đều dung dịch cho đến khi hòa tan. Thu được dung dịch muối ăn nồng độ 1%. 8. Cho dung dịch muối ăn vào trong 1 cái ly cao sạch để mức dung dịch cao 1/4” (0,5 cm), để mực nước ở bên dưới các chấm màu. Có thể kiểm tra điều này bằng cách giữ tờ giấy lọc thẳng đứng phía bên ngoài ly nước. Nếu thấy mực dung dịch cao hơn thì đổ một ít nước ra. Khi mực nước đã vừa, dựng đứng tờ giấy lọc vào trong ly nước, để các chấm màu phía bên dưới và mép giấy phải bị dung dịch thấm ướt. 9. Mao dẫn sẽ làm dung dịch thấm lên trên tờ giấy. Khi dung dịch đi qua các chấm màu, các loại sắc tố sẽ tách ra khỏi chấm. Có thể thấy rằng nhiều loại kẹo không chỉ chứa 1 loại màu sắc. Các sắc tố tách rời nhau bởi vì một số sắc tố có khuynh hướng liên kết với tờ giấy, trong khi các sắc tố khác lại có ái lực với dung dịch muối cao hơn. Trong sắc ký giấy, giấy được gọi là “pha tĩnh” và dung dịch lỏng (nước muối) gọi là “pha động”. 10. Khi dung dịch muối cách 1/4” (0,5 cm) mép trên của tờ giấy lọc, thì lấy tờ giấy ra Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - khỏi ly nước và để ráo trên một mặt phẳng sạch sẽ. 11. Khi tờ giấy lọc khô, so sánh kết quả sắc ký của các màu kẹo khác nhau. Kẹo nào có chứa cùng loại sắc tố? Đây là những viên kẹo có dãy màu sắc tương ứng. Kẹo nào có chứa nhiều loại sắc tố? Đây là những viên kẹo có một dãy các màu sắc. Bạn có thể lựa chọn màu sắc phù hợp với tên màu đó ghi trong thành phần trên bìa giấy gói kẹo hay không? Hướng dẫn: 1. Có thể thử với các loại kẹo nhãn hiệu khác nhau, màu thực phẩm, và hỗn hợp bột để pha nước giải khát. Cũng có thể so sánh cùng 1 loại màu sắc với các loại kẹo khác nhau. Bạn có nghĩ các sắc tố của màu xanh lá cây trong loại kẹo M&Ms và kẹo Skittles giống với nhau hay không? Bạn có thể sử dụng sắc ký giấy này để trả lời các câu hỏi trên như thế nào? Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Tìm hiểu hóa học quanh ta – Hóa học và đời sống (phần 1) 1.Vì sao nên bôi nước vôi vào vết côn trùng đốt ? Theo kinh nghiệm dân gian truyền lại thì khi bị côn trùng đốt, nếu bôi nước vôi vào vết đốt thì vết thương sẽ mất đi và không còn cảm giác ngứa rát nữa. Hiện tượng này, ngày nay hoá học đã giải thích được rõ ràng: trong nộc độc của một số côn trùng như: ong, kiến, muỗi… có chứa một lượng a xit fomic gây bỏng da và đồng thời gây rát , ngứa. Ngoài ra, trong nọc độc ong còn có cả HCl, H3PO4, cholin… nên khi bị ong đốt, da sẽ phồng rộp lên và rất rát. Người ta vội lấy nước vôi trong hay dung dịch xút để bôi vào vết côn trùng đốt. Khi đó xảy ra phản ứng trung hoà làm cho vết phồng xẹp xuống và không còn cảm giác rát ngứa. 2. Axit clohidric có vai trò như thế nào đối với cơ thể ? Axit clohidric có vai trò rất quan trọng đối với quá trình trao đổi chất của cơ thể. Trong dung dịch dạ dày của người có axit clohidric với nồng độ khoảng từ 0,0001 đến 0,001 mol/l (có độ pH tương ứng là 4 và 3). Ngoài việc hòa tan các muối khó tan, axit clohidric còn là chất xúc tác cho các phản ứng thủy phân các chất gluxit (chất đường, bột) và chất protein (chất đạm) thành các chất đơn giản hơn để cơ thể có thể hấp thụ được. Lượng axit clohidric trong dịch vị dạ dày người nhỏ hơn hoặc lớn hơn mức bình thường đều gây bệnh cho người. Khi trong dịch vị dạ dày có nồng độ axit clohidric nhỏ hơn 0,0001 mol/l (pH > 4,5), người ta mắc bệnh khó tiêu, ngược lại nồng độ Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - lớn hơn 0,001 mol/l (pH < 3,5), người ta mắc bệnh ợ chua. Một số thuốc chữa đau dạ dày có chứa muối natri hidrocacbonat NaHCO3 (còn gọi là thuốc muối) có tác dụng trung hòa bớt axit trong dạ dày. NaHCO3 + HCl -> NaCl + CO2 + H2O 3. Đối với cơ thể, muối iot có vai trò như thế nào ? Để cơ thể khỏe mạnh, con người cần phải được cung cấp đầy đủ các nguyên tố hóa học cần thiết. Có những nguyên tố cần được cung cấp với khối lượng lớn và có những nguyên tố cần được cung cấp với khối lượng nhỏ ( được gọi là nguyên tố vi lượng). Iot là một nguyên tố vi lượng hết sức cần thiết đối với con người. Theo các nhà khoa học mỗi ngày cơ thể con người cần được cung cấp từ 1.10-4 đến 2.10-4 gam nguyên tố iot. Cơ thể tiếp nhận được phần iot cần thiết dưới dạng hợp chất của iot có sẵn trong muối ăn và một số loại thực phẩm. Nhưng việc thiếu hụt iot vẫn thường xảy ra. Hiện nay, tính trên toàn thế giới một phần ba dân số bị thiếu iot trong cơ thể. Ở Việt Nam, theo điều tra mới nhất, 94% số dân thiếu hụt iot ở những mức độ khác nhau. Thiếu hụt iot trong cơ thể dẫn đến hậu quả rất tai hại. Thiếu iot làm não bị hư hại nên người thiếu iot trở nên đần độn, chậm chạp, có thể điếc, câm, liệt chi, lùn. Thiếu iot còn gây ra bệnh bướu cổ và hàng loạt rối loạn khác, đặc biệt nguy hiểm đối với bà mẹ và trẻ em. Để khắc phục tình trạng thiếu iot, người ta phải cho thêm hợp chất của iot vào thực phẩm như: muối ăn, sữa, kẹo… Việc dùng muối ăn làm phương tiện truyền tải iot vào cơ thể người được nhiều nước áp dụng. Muối iot là muối ăn có trộn thêm một lượng nhỏ hợp chất của iot ( thường là KI hoặc KIO3 ). Người ta cũng cho thêm hợp chất iot vào bột canh, nước mắm… Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Việc dùng muối iot thật dễ dàng, đơn giản và giúp bảo vệ sức khỏe cho mọi người. Về mùi vị, màu sắc, muối iot không khác gì muối ăn thường. Tuy nhiên, hợp chất iot có thể bị phân hủy ở nhiệt độ cao nên phải thêm muối iot sau khi thực phẩm đã được nấu chín. 4. Làm thế nào để tạo khói màu trên sân khấu? Trong các buổi biểu diễn ca nhạc hay trong các đám cưới, người ta thường tạo khói trắng bằng cách thả các viên đá băng khô (CO2 rắn) vào các ly đựng nước nóng. CO2 rắn thăng hoa nhanh, làm giảm nhiệt độ của vùng không khí xung quanh ly nước khiến cho hơi nước ngưng tụ tạo thành đám sương mù màu trắng. Để tạo hiệu ứng khói màu, người ta chiếu ánh sáng màu lên màn sương này. 5. Vì sao UPSA C lại sủi bọt khi được cho vào nước ? Thành phần chính của viên UPSA C là vitamin C (axit ascorbic) và natri hidrocacbonat (NaHCO3). Khi ở trạng thái rắn, hai chất này không tác dụng với nhau. Nhưng khi viên UPSA C được cho vào nước, axit ascorbic và NaHCO3 tan vào dung dịch và phản ứng với nhau, tạo ra khí CO2 dưới dạng bọt khí thoát ra từ trong lòng dung dịch, các bọt khí này làm hoạt chất của thuốc tan vào trong nước nhanh hơn dạng viên nén thông thường. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 6. Tại sao chúng ta lại ngửi thấy mùi đặc biệt ở ruộng khô nẻ khi mưa xuống, nhất là các cơn mưa đầu mùa? Mùi đặc biệt được sinh ra do các vi khuẩn sống trong đất có tên gọi là Streptomycetes. Streptomycetes có rất nhiều trong đất khô và ấm. Số lượng vi khuẩn có thể lên đến hàng triệu trong mỗi nhúm đất. Vi khuẩn này thải ra các hợp chất như geosmin và 2 methyl isoborneol, là những chất rất dễ bay hơi khi gặp mưa xuống. Đó là lý do tại sao chúng ta thường ngửi thấy mùi mốc sau trận mưa đầu tiên của mùa mưa trên thửa ruộng khô. Mùi này cũng có thể ngửi thấy ở những thửa ruộng vừa cày xong do đất cày được phơi ra và bốc ra hơi các hoá chất kể trên. 7. Chất khử trùng clo gây hại sức khoẻ Các nhà khoa học thuộc Đại học Boston (Mỹ) vừa yêu cầu Chính phủ xem xet để loại bỏ clo (đang được dùng rộng rãi trong xử lý nước sinh hoạt và trong công nghiệp thực phẩm, giải khát) khỏi danh mục chất khử trùng. Họ cho biết, phụ nữ uống nước xử lý bằng clo dễ bị sẩy thai và nếu sinh con thì tỷ lệ dị tật ở trẻ sơ sinh là rất lớn. Một điều tương đối đặc biệt là với những phụ nữ sống tại khu vực nông nghiệp có sử dụng clo trong xử lý nước sinh hoạt, nguy cơ trên cao gấp đôi so với phụ nữ sống ở thành thị. Theo các nhà nghiên cứu, nước khử trùng bằng clo có tính độc hại là do clo có thể kết hợp với một số chất có trong nước tạo thành một chất hữu cơ hết sức độc hại là cloroform và một số dẫn xuất chứa clo, trong đó có cả các chất cloramin. Đây là các chất được cho là có thể gây ung thư cho người sử dụng nước để ăn uống. Tại Mỹ, các sản phẩm nước uống có sử dụng hợp chất chứa clo để khử trùng phải tuân Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - thủ những kiểm tra hết sức ngặt nghèo nhằm hạn chế nồng độ của axit cloracetic, các muối bromat và clorat… ở mức độ an toàn cho phép. Trước đây, một báo động về tác hại của chất khử trùng trihalometan (trong đó có cloroform là một đại diện) cũng đã buộc Chính phủ Mỹ quy định lại hàm lượng cho phép của chúng trong nước sinh hoạt. Theo đánh giá động thái này đã góp phần làm giảm số người bị ung thư bàng quang, từ 9.300 xuống còn hơn 2.300 trường hợp/ năm. 8. Tại sao máu màu đỏ, cỏ màu xanh? Trả lời Trong diệp lục tố (clorophin) có mặt của ion Mg2+ tạo phức với vòng Pophirin. Sự tạo phức giữa Mg2+ xảy ra qua 4 nguyên tử N trong 4 vòng pyrrol của Pophirin. Phức chất có màu xanh, vì vậy nên lá cây (chất diệp lục) có màu xanh. Porofin cũng có thể tạo phức với những ion kim loại khác như Fe2+. Fe3+, Zn2+, Cu2+,… Porofin tạo phức với ion sắt trong hợp chất hemoglobin có màu đỏ. Còn loài động vật ở sâu dưới đáy biển có máu màu xanh là do sự tạo phức của chất này với ion V3+. Ở loài người và một số động vật khác có màu máu khác là do sự có mặt của ion Cu2+. Ngày xưa, ở Ai Cập, Hi Lạp,...những người đàn ông có máu xanh được coi là anh hùng. Lí do một phần là do sự có mặt ion Cu2+ làm cho khi chém trúng ông ta thì vết thương màu lành, không chảy máu nhiều . Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - 9. Tại sao khi đánh cảm bằng dây bạc thì dây bạc bị hóa đen? Tại sao khi đánh cảm bằng dây bạc, dây bạc sẽ bị hóa đen. Để dây bạc sáng trắng trở lại, người ta ngâm dây bạc trong nước tiểu Những người bị cảm trong cơ thể thường sinh ra những hợp chất dạng sunfua có tính độc. Khi đánh cảm bằng bạc, do lưu huỳnh có ái lực mạnh với Ag nên xẩy ra phản ứng tạo Ag2S màu đen, do đó loại được chất độc khỏi cơ thể. 2Ag + - S - Ag2S (đen) Trong nước tiểu có NH3, khi ngâm dây bạc vào xẩy ra phản ứng Ag2S + 4NH3 2[Ag(NH3)2]+ + S2-. Ag2S bị hòa tan , bề mặt Ag lại trở nên sáng trở lại. 10. Vì sao dung dịch nước muối có tính sát trùng? Dung dịch muối có nồng độ muối lớn hơn nồng độ muối trong các tế bào của vi khuẩn, nên do hiện tượng thẩm thấu , muối đi vào tế bào, làm cho nồng độ muối trong vi khuẩn tăng cao, và có quá trình chuyển nước ngược lại từ tế bào vi khuẩn ra ngoài. Vi khuẩn mất nước nên bị chết. Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version - Tìm hiểu hóa học quanh ta – Hóa học và đời sống (phần 2) 11. Tại sao không dùng các đồ bằng nhôm để đựng những chất, dung dịch