Tóm tắt Luận án Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử các vụ án hành chính ở Việt Nam

a học và ý nghĩa thực tiễn của luận án - Luận án là công trình nghiên cứu đầu tiên, toàn diện về vấn đề bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính. - Làm rõ được cơ sở khoa học, các vấn đề lý luận về bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp. Đưa ra và làm rõ được nội hàm của khái niệm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính. 7 - Luận án khái quát được nội dung, bản chất của vấn đề bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức dưới góc độ pháp lý nhằm tạo ra khuôn khổ cho hoạt động của tố tụng của những người tiến hành tố tụng cũng như tham gia tố tụng hành chính. - Phân tích đánh giá một cách chính xác, toàn diện và đầy đủ về thực trạng cũng như những hạn chế và thách thức đối với việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính trên cả phương diện pháp luật và thực tiễn, đề xuất phương hướng và giải pháp cụ thể nhằm thể hiện rõ quan điểm, đường lối của Nhà nước về vấn đề này, góp phần hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính. Những kết quả nghiên cứu của luận án có giá trị tham khảo cho việc nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam về bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính. Luận án cũng có thể làm tài liệu tham khảo trong quá trình giảng dạy và học tập ở các trường đại học, các học viện có chuyên ngành về luật học, quyền con người. Luận án cũng là một nguồn tư liệu để cán bộ làm công tác thực tiễn hiểu đầy đủ và sâu sắc nhằm vận dụng đúng đắn các quan điểm cũng như qui định của pháp luật liên quan đến bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính. Tác giả mong muốn đóng góp một phần công sức vào việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về giải quyết vụ án hành chính và nâng cao chất lượng xét xử hành chính của Tòa án, từ đó góp phần giải quyết nhanh chóng, dứt điểm mọi khiếu kiện hành chính phát sinh trong thực tế, đảm bảo quyền và lợi ích của công dân, tổ chức trong xã hội đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang hội nhập cùng cộng đồng quốc tế và đang nỗ lực cùng các nước trong khu vực Đông Nam Á xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN. 6. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận án gồm 4 chương, 14 tiết. 8 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN Trong tiến trình đổi mới đất nước như hiện nay, một loạt vấn đề nảy sinh từ thực tiễn về mối quan hệ giữa Nhà nước với công dân, về vai trò tích cực của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh... cần phải được nghiên cứu, tổng kết nhằm luận giải cho các quan điểm đổi mới đất nước, xác định những luận cứ khoa học tạo cơ sở vững chắc để xây dựng các chế định pháp lý, góp phần hoàn thiện bộ máy Nhà nước, bảo vệ quyền lợi của công dân. Trong đó, việc nghiên cứu các quy định, các cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn giữa Nhà nước với công dân để nhà nước thực sự là công cụ chủ yếu, bảo vệ và thực hiện quyền làm chủ của công dân ngày càng thu hút đông đảo sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cơ quan, tổ chức, nhiều nhà khoa học. Trên cơ sở nghiên cứu một số công trình khoa học về tổ chức bộ máy nhà nước, mối quan hệ giữa nhà nước với công dân và hệ thống tòa án hành chính, luận án đã có cơ sở khoa học và thực tiễn cho các luận điểm đối với đề tài của nghiên cứu sinh. Các công trình trên được chia thành ba nhóm chính: Nhóm một, các công trình nghiên cứu mang tính lý luận định hướng về tổ chức bộ máy nhà nước và mối quan hệ giữa nhà nước với công dân; Nhóm hai, những công trình bài viết nghiên cứu có liên quan đến tố tụng hành chính; Nhóm ba, những công trình bài viết nghiên cứu liên quan đến việc thực hiện bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong các vụ án hành chính. Từ các công trình, tài liệu trên tác giả nhận thấy tình hình nghiên cứu các vấn đề liên quan đến hoạt động xét xử hành chính của Tòa án, liên quan đến bảo đảm quyền lợi, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ. thông qua xét xử hành chính của Tòa án đã và đang là một lĩnh vực quan tâm ngày càng cao 9 và bức thiết của Nhà nước, của nhân dân nhất là các nhà khoa học, chuyên gia pháp lý. Một số công trình quan trọng đã hệ thống một cách cơ bản và chuyên sâu về mặt lý luận về tài phán hành chính như "Thiết lập tài phán hành chính ở nước ta" (Học viện Hành chính Quốc gia), "Tài phán hành chính ở Việt Nam" (TS. Phạm Hồng Thái và TS. Đinh Văn Mậu) Bước đầu góp phần đặt nền móng cho việc nghiên cứu và soạn thảo các văn bản Pháp luật trong lĩnh vực này. Một số công trình tài liệu lại tập trung nghiên cứu chuyên sâu về các nội dung, một chế định cụ thể như các ấn phẩm của TS. Nguyễn Thanh Bình chỉ tập trung vào chế định thẩm quyền xét xử hành chính. Một số công trình khác lại trình bày những vấn đề thực hiện về tài phán hành chính hoặc kinh nghiệm hay so sánh nhằm rút ra bài học vận dụng, áp dụngTrong khi đó yêu cầu bảo đảm quyền lợi, lợi ích hợp pháp của cá nhân thông qua xét xử hành chính của Tòa án đặt ra là rất cấp thiết. Vì nếu vấn đề này được nghiện cứu và xác định đầy đủ về giải quyết hành chính những khó khăn vướng mắc thường gặp phải trong các giai đoạn của quá trình tố tụng Hành chính. Nhìn chung nội dung các công trình nghiên cứu đó, trực tiếp hoặc gián tiếp đều có liên quan đến quá trình hình thành hệ thống tài phán hành chính Việt Nam nói chung và việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong xét xử các vụ án hành chính tại Tòa án nói riêng. Xuất phát từ việc xác định được đối tượng, phạm vi, nội dung của các công trình này đề cập tới, luận án nhận biết được khái quát tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài cả về lý luận và thực tiễn, những vấn đề đã xem xét nhưng phải tiếp tục mở rộng nghiên cứu, những vấn đề các quan điểm còn khác nhau, những vấn đề chưa được nghiên cứu để từ đó xác định được nội dung cần nghiên cứu cho nội dung của luận án. 10 Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA CÁ NHÂN, TỔ CHỨC THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN Việc nghiên cứu và đưa ra khái niệm khoa học và đúng đắn về bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính có vai trò quan trọng trong việc xác định hình thức và nội dung của việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức thông qua xét xử hành chính. Đồng thời là cơ sở để xác định ranh giới giữa biện pháp bảo đảm trong xét xử hành chính với các loại bảo đảm pháp lý khác. Chương này của luận án đề cập đến những vấn đề sau: 2.1. Khái niệm, đặc điểm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử các vụ án hành chính 2.1.1. Khái niệm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử các vụ án hành chính Bảo đảm quyền con người, quyền công dân là việc tạo ra các tiền đề, điều kiện để cá nhân, con người thực hiện được các quyền của họ đã được ghi nhận. Các bảo đảm đó trước hết là bảo đảm pháp lý, kinh tế, xã hội và tổ chức. Khái niệm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử các vụ án hành chính tại Tòa án là một phạm trù khoa học pháp lý có vai trò vô cùng quan trọng, có ý nghĩa là cơ sở lý luận cho việc xem xét nghiên cứu các vấn đề, các nội dung liên quan đến xét xử hành chính, đối tượng xét xử hành chính tại Tòa án. Việc nghiên cứu và đưa ra khái niệm khoa học và đúng đắn về bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính có vai trò quan trọng trong việc xác định hình thức và nội dung của việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức thông qua xét xử hành chính. Đồng thời là cơ sở để xác định ranh giới giữa biện pháp bảo đảm trong xét xử hành chính với các loại bảo đảm pháp lý khác. Với ý nghĩa như vậy, xét về tổng thể khái niệm biện pháp bảo đảm này bao hàm những vấn đề sau: 11 Thứ nhất, về cơ sở lý luận của khái niệm. Khái niệm này phải được xác định trên cơ sở tập hợp những tri thức có giá trị được thừa nhận chung và phải được đánh giá, lựa chọn, hệ thống có phân tích, phê phán từ các quan niệm, quan điểm kết luận có ý nghĩa lý luận, thực tiễn cho việc xác định hình thức và nội hàm của khái niệm. Thứ hai, về cơ sở thực tiễn. Khái niệm này được xác định như là tấm gương phản ánh thực tiễn thông qua so sánh, đối chiếu tình hình hoạt động bảo đảm quyền lợi ích trong xét xử hành chính của Tòa án qua từng thời kỳ khác nhau cũng như của các nước trên Thế giới và ở Việt Nam. Thứ ba, về mặt nội dung. Khái niệm phải làm rõ đặc điểm của biện pháp bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp thông qua xét xử hành chính tại Tòa án. Các đặc điểm này vừa phản ánh được các dấu hiệu chung của các biện pháp bảo đảm pháp lý vừa có đặc trưng riêng để tạo sự khác biệt giữa biện pháp bảo đảm này với các biện pháp bảo đảm pháp lý nói chung. Thứ tư, việc xây dựng khái niệm trên phải bảo đảm khái quát được các nhóm (loại) các biện pháp cụ thể qua đó có điều kiện để làm sáng tỏ thực tiễn quá trình tổ chức xét xử hành chính với từng giai đoạn, thủ tục (các khâu) khác nhau có ý nghĩa làm căn cứ để đánh giá xem tác động của các biện pháp có hiệu quả hay không và đầy đủ hay chưa. Thứ năm, khái niệm các biện pháp bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp thông qua xét xử hành chính, vừa phản ánh tri thức chung, vừa đảm bảo yếu tố phù hợp với quan niệm và thực tiễn tố tụng hành chính và giải quyết các vụ án hành chính tại Việt Nam. Từ các phân tích trên luận án định nghĩa: “Bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong hoạt động xét xử hành chính của Tòa án là việc Tòa án trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình tiến hành xem xét và phán quyết tính hợp pháp (hay bất hợp pháp) đối với các hành vi công quyền (quyết định hành chính, hành vi hành chính được ban hành, thực hiện trong quá trình quản lý hành chính nhà nước) theo quy định của pháp luật tố tụng nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức”. 12 2.1.2. Đặc điểm của bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính của tòa án Trước hết, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính tại Tòa án là trên cơ sở thẩm quyền xét xử hành chính, Tòa án có quyền giải quyết khiếu kiện của cá nhân, tổ chức mà người bị kiện luôn luôn là cơ quan nhà nước hoặc cán bộ, công chức có thẩm quyền trong các cơ quan nhà nước. Thứ hai, bảo đảm quyền, lợi ích hợp thông qua xét xử hành chính tại Tòa án có đối tượng xét xử hành chính là các hành vi công quyền. Thứ ba, trong xét xử hành chính, người bị kiện không được quyền phản tố. Thứ tư, một điểm khá nổi bật là thông qua xét xử hành chính tại Tòa án để bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, Tòa án đã thiết lập địa vị bình đẳng trong quan hệ tố tụng hành chính mà trước đó trong quan hệ quản lý hành chính, công dân bao giờ cũng là đối tượng bị quản lý. Quan hệ này được xác lập trên mối quan hệ "quyền lực - phục tùng" tức là mối quan hệ không bình đẳng giữa người quản lý và người bị quản lý. 2.2. Vai trò của Tòa án nhân dân trong bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính Phương thức bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức bằng con đường xét xử của Tòa án là một nội dung chính trị pháp lý có vai trò vô cùng quan trọng. Vai trò đó thể hiện ở các điểm sau: Trước hết, Toà án là công cụ có hiệu lực và kết quả cao trong bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính và trong đấu tranh chống và ngăn chặn các hành vi vi phạm của các cơ quan nhà nước và cán bộ, nhân viên nhà nước trong khi thi hành công vụ. Thứ hai, Toà án là công cụ đấu tranh có hiệu quả trong việc nâng cao trình độ và năng lực quản lý xã hội của các cơ quan và cán bộ, nhân viên nhà nước. 13 Thứ ba, Toà án có vai trò to lớn trong việc tạo lập và duy trì một chế độ kỷ cương, pháp chế nghiêm minh trong hoạt động của bản thân các cơ quan nhà nước và góp phần vào việc đổi mới và hoàn thiện không ngừng nền hành chính quốc gia. 2.3. Các điều kiện, cơ cấu và nội dung bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính 2.3.1. Các điều kiện bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính Hiến pháp 1992 của nước ta đã ghi nhận hai nguyên tắc đặc biệt quan trọng nhằm bảo đảm quyền con người được thể hiện trong mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân đó là: Nguyên tắc thứ nhất là, các quyền về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá và xã hội phải được tôn trọng. Nguyên tắc thứ hai là, Nhà nước có nghĩa vụ đảm bảo thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý của công dân. Từ hai nguyên tắc trên Hiến pháp và các bộ luật cụ thể hóa thành các quy định để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân tổ chức trong xét xử vụ án hành chính. 2.3.2. Cơ cấu và nội dung bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính của Tòa án Hoạt động tố tụng của Tòa án có nhiều loại và qua những giai đoạn (yếu tố về mặt thời gian) khác nhau. Hoạt động tố tụng của Tòa án chính là cách thức của sự bảo đảm. Cách thức là yếu tố, là mặt hình thức khách quan của sự bảo đảm, do vậy phải tách chúng trong tư duy để phân tích, nghiên cứu, để có căn cứ, xác định khái niệm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính của Tòa án. Với ý nghĩa như vậy, chúng ta có thể dựa vào các căn cứ sau đây để phân loại biện pháp (hoặc sự) bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính của Tòa án: 14 i. Căn cứ vào chức năng bảo vệ thông qua xét xử của Tòa án. Với căn cứ này, biện pháp bảo đảm được thực hiện ở các loại sau: 1. Bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, tổ chức. 2. Bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật giữa người khởi kiện và người bị kiện trong vụ án hành chính. 3. Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của các đương sự trong vụ án hành chính. 4. Bảo đảm quyền của đương sự tự mình hoặc nhờ người khác đại diện hay bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của mình trong quá trình giải quyết vụ án. 5. Bảo đảm quyền yêu cầu xem xét và giải quyết vụ án một cách chính xác, khách quan, đúng pháp luật ii. Căn cứ vào chức năng độc lập và tuân theo pháp luật Với căn cứ ngày chúng ta thấy có một số biện pháp bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức như bảo đảm, loại bỏ sự can thiệp trái pháp luật, biện pháp chủ động tuân theo và áp dụng pháp luật. iii. Căn cứ vào chức năng áp dụng pháp luật Trên cơ sở căn cứ này, một số biện pháp bảo đảm được xác định như biện pháp bảo đảm thông qua việc áp dụng pháp luật nội dung để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức thông qua việc xem xét quyền, nghĩa vụ pháp lý của cá nhân, tổ chức và các lợi ích hợp pháp của họ. Một loại bảo đảm khác của căn cứ này là bảo đảm bằng việc áp dụng pháp luật hình thức: pháp luật tố tụng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử hành chính của Tòa án. 2.4. Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử vụ án hành chính trong xét xử của nước ngoài, giá trị kinh nghiệm vận dụng ở Việt Nam Thông qua nghiên cứu hoạt động xét xử vụ án hành chính ở các nước có nền tài phán hành chính phát triển như Pháp, Đức hay Nhật Bản, hay tham khảo mô hình Trung Quốc, luận án đưa ra đánh giá về cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong xét xử các vụ án hành chính tại tòa án tại Việt Nam. Từ đó cho thấy sự 15 cần thiết phải học tập kinh nghiệm nước ngoài theo hướng mô hình tòa hành chính cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo tính độc lập của tòa án, chẳng hạn giải pháp thành lập mô hình tòa hành chính vùng như của Pháp, Nhật Bản là đảm bảo tính khả thi. Thẩm quyền xét xử cũng nên được mở rộng một cách tối đa, đồng thời cũng xác định rõ trách nhiệm của cơ quan hành chính trong việc tham gia xét xử tại tòa án. Bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong giải quyết các vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân là một nội dung quan trọng, liên quan đến vấn đề quản lý nhà nước, đến sự phân công, tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước, đến quyền, tự do và lợi ích của công dân Chính vì vậy, nghiên cứu và hệ thống được các quan niệm, quan điểm khoa học về lý luận, và thực tiễn của vấn đề bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức bằng Tòa án trên có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong việc bổ sung và hoàn thiện các chế định bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức bằng con đường Tòa án ở nước ta. Chương 3 THỰC TRẠNG BẢO ĐẢM QUYỀN, LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA CÁ NHÂN, TỔ CHỨC TRONG XÉT XỬ HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Trong chương này, luận án xâu chuỗi lại quá trình hình thành và phát triển của hệ thống pháp luật tố tụng hành chính qua các giai đoạn phát triển, chỉ ra những vướng mắc, bất cập trong áp dụng pháp luật nội dung và tố tụng, làm cho quá trình bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cho các đương sự trong vụ án hành chính giảm tính hiệu quả. Thể hiện ở những nội dung cơ bản sau: 3.1. Sự hình thành và phát triển hệ thống pháp luật tố tụng hành chính - cơ sở pháp lý của việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức thông qua hoạt động xét xử hành chính của Tòa án Nhìn lại thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức thông qua hoạt động của Nhà nước, đặc biệt là thông qua 16 xét xử hành chính của Tòa án, chúng ta có thể thấy có các giai đoạn phát triển sau đây. - Giai đoạn trước tháng 7/1996 - Giai đoạn từ tháng 7/1996 đến tháng 7/2011 - Giai đoạn từ 01/07/2011 trở đi Qua việc nghiên cứu các giai đoạn hình thành và phát triển của hệ thống pháp luật tố tụng hành chính, luận án đã hệ thống hóa quá trình phát triển trên cơ sở kế thừa của pháp luật trong lĩnh vực này. Các quyền, nghĩa vụ của cá nhân tổ chức, hay vấn đề thẩm quyền xét xử, phạm vi xét xử trong xét xử vụ án hành chính có sự phát triển từ thấp đến cao, từ ít tới nhiều, thể hiện sự tiến bộ trong nhận thức cũng như thực tiễn xây dựng pháp luật. Ngoài ra, những vấn đề pháp luật khác tạo nên một khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho một hệ pháp luật tố tụng như thẩm quyền của những người tiến hành tố tụng, quyền và nghĩa vụ của người tham gia tố tụng, các quy định pháp luật bắt buộc để tiến hành vận hành một quy trình xét xử một vụ án hành chính đã và đang được hoàn thiện và bổ sung dần. Như vậy, xét ở góc độ xây dựng pháp luật, những quy định của tố tụng hành chính đã có những tiến bộ nhất định. 3.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo đảm quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân thông qua hoạt động xét xử hành chính của Tòa án Đối tượng xét xử trong vụ án hành chính là quyết định hành chính, là hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước. Và nhiệm vụ của Tòa án khi xét xử vụ án hành chính là đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức thông qua xem xét tính hợp pháp hay bất hợp pháp của các đối tượng này. Tuy nhiên hiện nay, chúng ta mới chỉ có Luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mà vẫn chưa có một văn bản pháp luật nào quy định về việc ban hành các văn bản áp dụng pháp luật. Do đó, cơ quan hành chính nhà nước có phần nào tùy tiện trong việc ban hành các văn bản cá biệt trong quá trình thực thi quyền lực của mình làm ảnh hưởng không nhỏ đến quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng bị áp dụng là các cá nhân, tổ chức. Đồng thời, khi các đối tượng đó bị khiếu kiện, thì Tòa án, các Thẩm phán cũng như các cơ 17 quan giải quyết khiếu kiện, các cán bộ thụ lý giải quyết cũng rất lúng túng trong việc xác định được các quyết định, hành vi đó có đúng hay không bởi các tiêu chí để đánh giá tính hợp pháp của một quyết định hành chính thì không chỉ nằm trong các văn bản pháp luật chuyên ngành của lĩnh vực đó mà còn nằm rải rác trong các văn bản pháp luật hành chính khác nhau, mà trên thực tế, hiện tượng xung đột pháp luật giữa các văn bản pháp luật của chúng ta hiện nay tương đối phổ biến. Luận án đưa ra các số liệu về tình hình giải quyết án hành chính tại Tòa án các cấp, phân tích các nguyên nhân dẫn đến thực trạng là Tòa án chưa giải quyết tốt các vụ án hành chính, chưa thực sự trở thành một phương thức hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, công dân, cơ quan, tổ chức bị xâm hại bởi các quyết định hành chính, hành vi hành chính. Đồng thời, luận án cũng nêu ra những sai sót thường gặp trong quá trình giải quyết các vụ án hành chính thông qua việc đưa ra các vụ án cụ thể để làm tài liệu chứng minh. 3.3. Thực trạng áp dụng hệ thống các văn bản pháp luật hành chính và thực tiễn giải quyết các vụ án hành chính tại tòa án Thực tiễn cho thấy bên cạnh hệ thống văn bản pháp luật tố tụng hành chính còn nhiều khiếm khuyết là một hệ thống văn bản pháp luật nội dung chồng chéo và phức tạp, có thể hiểu một nội dung điều luật dưới nhiều cách khác nhau hoặc chưa có những quy định cụ thể đủ để giải quyết kín kẽ các vụ án hành chính làm cho các Thẩm phán gặp nhiều lúng túng khi áp dụng pháp luật, làm hạn chế tính thuyết phục đối với các phán quyết của Tòa án. Trong thời gian qua, từ thực tiễn xét xử các vụ án hành chính tại Tòa án, có những sai sót thường gặp sau đây: Thứ nhất: Nhiều quan điểm khác nhau về áp dụng pháp luật Thứ hai: Đánh giá chứng cứ và áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án không đúng Thứ ba: Đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính bị khiếu kiện. Thứ tư: Áp dụng pháp luật để giải quyết không đúng Việc nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng và nguyên nhân của thực trạng việc giải quyết các vụ án hành chính tại tòa án như một phương 18 thức hữu hiệu nhất để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các cá nhân, cơ quan tổ chức là một đòi hỏi có tính cấp bách, qua đó có thể mạnh dạn đưa ra các giải pháp để đổi mới và hoàn thiện các chế định này nhằm nâng cao năng lực, hiệu quả xét xử các vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân để việc bảo vệ quyền lợi cho người dân được triệt để. Việc tìm ra các khuyết tật của hệ thống pháp luật tố tụng hành chính, nghiên cứu về các trình tự tố tụng hành chính, trình tự sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, quyền kháng nghị của đương sự, như thế nào, để bảo đảm việc xét xử được công minh, vô tư, nhanh chóng, không bị nhiễu và không bị cản trở bởi bản thân những thế lực hành chính. Đây là một vấn đề phải tính đến do đặc điểm của pháp luật hành chính thuộc lĩnh vực tranh chấp có sự tham gia của hệ thống cơ quan công quyền, cụ thể là tài phán hành chính là xử lý tranh chấp giữa một bên là cơ quan hay nhà chức trách mang tính công quyền và một bên là người công dân, người dân thường, người tư nhân hoặc giữa hai cơ quan hành chính nhà nước cấp trên và cấp dưới vốn nằm trong một hệ thống thứ bậc hành chính rất nghiêm túc, và luôn luôn mang nặng tính chất của quan hệ bất bình đẳng, "mệnh lệnh - phục tùng". Trên thực tế thì quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự trong nhiều trường hợp còn chưa được bảo vệ một cách triệt để. Bởi không tránh khỏi việc còn có nhiều quy định của pháp luật có thể làm cho hệ cơ quan hành chính và Tòa án đùn đẩy trách nhiệm cho nhau trong việc lên tiếng tới cùng để bảo vệ cho đương sự trong các vụ việc khiếu nại, khiếu kiện. Từ đó, đẩy các cá nhân, tổ chức bị các mệnh lệnh hành chính xâm hại lại phải lao vào vòng xoáy luẩn quẩn của khiếu nại, khởi kiện, hầu kiện... Việc nghiên cứu thực trạng dưới góc độ này sẽ tạo tiền đề cho việc đưa ra những giải pháp về mặt pháp luật cũng như thực tiễn để Tòa án có được "thực quyền" trong việc giải quyết một tranh chấp hành chính, tạo cơ sở thực tiễn vững chắc để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức khi tham gia giải quyết các vụ án hành chính tại Tòa. 19 Chương 4 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CỦA VIỆC BẢO ĐẢM QUYỀN, LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA CÁ NHÂN, TỔ CHỨC TRONG HOẠT ĐỘNG XÉT XỬ HÀNH CHÍNH CỦA TÒA ÁN 4.1. Hoàn thiện pháp luật nội dung hành chính và pháp luật tố tụng hành chính 4.1.1. Hoàn thiện pháp luật nội dung hành chính Pháp luật hành chính liên quan đến thiết chế công quyền là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh từ các quan hệ xã hội liên quan đến quá trình xây dựng, tổ chức và hoạt động của các cơ quan quản lý hành chính nhà nước đến đội ngũ cán bộ, công chức. Việc hoàn thiện các quy định pháp luật hành chính trong lĩnh vực này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Một mặt, loại văn bản pháp luật n