Tóm tắt Luận án Đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội

c đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thủ đô Hà Nội” từ góc nhìn kinh tế chính trị: Nghiên cứu các khái niệm liên quan đến mục đích của đề tài; nghiên cứu tầm quan trọng của việc giải đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thủ đô Hà Nội thủ đô đảm bảo phát triển bền vững; đánh giá khoa học thực trạng việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thủ đô Hà Nội; phương hướng và giải pháp toàn diện để đẩy mạnh và hiệu quả của vấn đề. Đây chính là xuất phát điểm của việc nghiên cứu chuyên đề tổng quan. 8Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ 2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ 2.1.1. Khái niệm 2.1.1.1. An sinh xã hội và những trụ cột cơ bản * Khái niệm an sinh xã hội Trên cơ sở nghiên cứu những quan điểm của các tổ chức, các nhà khoa học trong và ngoài nước, theo tác giả: An sinh xã hội là việc Nhà nước và xã hội sử dụng các công cụ, biện pháp nhằm hạn chế, phòng ngừa và khắc phục rủi ro cho các thành viên trong cộng đồng do bị mất hoặc giảm thu nhập bởi các nguyên nhân ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật, tuổi già; đồng thời, bảo đảm chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con. Với cách tiếp cận trên đây, cấu trúc của an sinh xã hội bao gồm: Các chính sách, chương trình mang tính chất phòng ngừa rủi ro; Các chính sách, chương trình mang tính chất giảm thiểu rủi ro và các chính sách, chương trình mang tính chất khắc phục rủi ro 2.1.1.2. Khái niệm đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố - Khái niệm đảm bảo an sinh xã hội Đảm bảo an sinh xã hội là đảm bảo các điều kiện để thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hộicủa Nhà nước và xã hội nhằm hạn chế, phòng ngừa và khắc phục những rủi ro cho cộng đồng dân cư, nhóm dân cư yếu thế trong xã hội do bị mất hoặc giảm thu nhập do nhân tố tác động khách quan và chủ quan. Nội hàm của khái niệm đảm bảo an sinh xã hội, có thể thấy rõ: Một là, đảm bảo an sinh xã hội là đảm bảo các điều kiện nhằm thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội của Nhà nước và xã hội. Hai là, chính sách an sinh xã hội luôn phải đa dạng, phong phú và phải thực hiện nồng ghép nhiều chính sách khác nhau nhằm đảm bảo tốt nhất cho mọi mặt đời sống của đối tượng được thụ hưởng trong xã hội. Ba là, thực hiện tất cả các điều kiện đảm bảo an sinh xã hội góp phần hạn chế, phòng ngừng những rủi ro phát sinh do điều kiện chủ quan và khách quan tác động. - Khái niệm đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố 9Đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố là đảm bảo các điều kiện cần thiết để thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội của Nhà nước và xã hội nhằm hạn chế, phòng ngừa và khắc phục những rủi ro do những tác động khách quan đến cộng đồng dân cư trên địa bàn, đảm bảo sự ổn định và phát triển của thành phố. Từ khái niệm về đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố chúng ta thấy nội hàm của khái niệm bao gồm những nội dung cơ bản sau: Thứ nhất, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố bao gồm những điều kiện nhằm thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước và của địa phương trong quá trình đảm bảo an sinh xã hội cho người dân. Thứ hai, chủ thể thụ hưởng của việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố là những người dân yếu thế, chịu nhiều rủi ro do yếu tố khách quan mang lại. Đây là những đối tượng thành phố cần phải huy động các điều kiện cần thiết để đảm bảo tốt nhất cuộc sống cho họ. Thứ ba, chủ thể tham gia vào việc đảm bảo an sinh xã hội là Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, cá nhân và bản thân đối tượng được thụ hưởng. Việc huy động nguồn lực cho đảm bảo an sinh xã hội được tiến hành theo hình thức xã hội hóa. Thứ tư, mục tiêu quan trọng của việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố là nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững về kinh tế - xã hội gắn với việc bảo vệ môi trường cho thành phố trong quá trình hội nhập, phát triển kinh tế. 2.1.2. Đặc điểm của đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố - Đối tượng thụ hưởng an sinh xã hội trên địa bàn thành phố rất đa dạng và phong phú do đó, khả năng bao phủ của các chính sách an sinh xã hội đến tất cả các thành viên trong xã hội là rất khó khăn. - Chủ thể tham gia đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố chủ yếu là Nhà nước và các tổ chức xã hội. - Lực lượng thực thi (tổ chức bộ máy nghiên cứu, hoạch định chính sách và theo dõi hoạt động trong lĩnh vực đảm bảo an sinh xã hội) ở địa bàn thành phố thường đảm bảo tốt hơn chất lượng so với lực lượng thực thi ở những địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. -Nguồn lực tài chính đảm bảo an sinh xã hội ở thành phố mặc dù được quan tâm hơn so với những địa phương khác song vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình huy động và giải ngân. -Chính sách đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố thường bị lạc hậu nhanh hơn các địa bàn khác do tác động của quá trình phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất và đô thị lớn. 10 2.1.3. Mối quan hệ giữa đảm bảo an sinh xã hội với phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố - Tính thống nhất giữa đảm bảo an sinh xã hội với phát triển kinh tế ổn định chính trị và phát triển xã hội trên địa bàn thành phố. - Sự mâu thuẫn giữa đảm bảo an sinh xã hội với tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố. 2.2. NỘI DUNG VÀ NHỮNG ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ 2.2.1. Nội dung đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố * Đảm bảo an sinh xã hội thông qua trụ cột bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế * Đảm bảo an sinh xã hội thông qua trợ cấp, trợ giúp xã hội và xóa đói, giảm nghèo * Đảm bảo an sinh xã hội bằng giải quyết việc làm cho người lao động 2.2.2. Những điều kiện chủ yếu của đảm bảo an sinh xã hội trên Thành phố - Nhận thức đầy đủ về đảm bảo an sinh xã hội, trong đó, trước hết là năng lực nhận thức của các cấp, các ngành và người dân về sự cần thiết đảm bảo an sinh xã hội, ảnh hưởng trực tiếp thực hiện tốt mục tiêu an sinh xã hội cũng như phát triển nền kinh tế bền vững - Năng lực đổi mới và hoàn thiện cơ chế, chính sách đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố - Khả năng huy động, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính để đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố - Sự hoàn thiện tổ chức bộ máy và năng lực đội ngũ cán bộ ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách an sinh xã hội trên địa bàn thành phố - Khả năng “tự an sinh” của người dân là yếu tố trực tiếp, quan trọng nhất quyết định đến đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố 2.3. KINH NGHIỆM ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VÀ BÀI HỌC ĐỐI VỚI THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.3.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới và địa phương Việt Nam trong việc đảm bảo an sinh xã hội 2.3.1.1. Kinh nghiệm đảm bảo an sinh xã hội của một số nước trên thế giới  Kinh nghiệm đảm bảo an sinh xã hội của Trung Quốc  Kinh nghiệm về đảm bảo an sinh xã hội từ Ấn Độ. 2.3.1.2. Kinh nghiệm đảm bảo an sinh xã hội của một số địa phương trong nước  Kinh nghiệm từ việc đảm bảo an sinh xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh * Kinh nghiệm đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng 11 2.3.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra về đảm bảo an sinh xã hội cho Thành phố Hà Nội Thứ nhất, chỉ đạo và tổ chức thực thi đồng bộ, hiệu quả các chính sách đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội; Thứ hai, xây dựng, ban hành các quy định đặc thù về đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố với tư cách là Thủ đô; Thứ ba, huy động, phát triển và tổ chức các lực lượng tham gia bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn thành phố, đặc biệt đẩy mạnh khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đóng góp vào hệ thống an sinh xã hội trên địa bàn thành phố; Thứ tư, huy động, phân bố và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố; Thứ năm, bài học về gắn kết và tạo nên mối quan hệ hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố Tiểu kết chương 2 Luận án đi sâu vào nghiên cứu đặc điểm của đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố có sự khác biệt về: Đối tượng thụ hưởng; mức độ bao phủ; lực lượng thực thi và sự lạc hậu nhanh hơn các địa bàn khác do tác động của quá trình phát triển khu công nghiệp, khu chế xuất và đô thị lớn.. so với đặc điểm đảm bảo an sinh xã hội ở các khu vực khác. Đồng thời, luận án làm rõ mối quan hệ giữa đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố với mục tiêu phát triển bền vững. Chỉ rõ nội dung của đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố nhằm khẳng định để đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố cần phải có các điều kiện nêu trên. Ngoài ra, luận án còn nghiên cứu kinh nghiệm đảm bảo an sinh xã hội của một số quốc gia (Trung Quốc, Ấn Độ, Liên minh Châu Âu (EU)...) và một số địa phương ở Việt Nam (thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng,...), luận án đã rút ra một số bài học kinh nghiệm bổ ích có ý nghĩa về đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn trên địa bàn thành phố. Hà Nội. Chương 3 THỰC TRẠNG ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1.1. Điều kiện tự nhiên Hà Nội là thủ đô của nước Việt Nam, là thành phố lớn nhất Việt Nam về diện tích với 3328,9 km, đồng thời cũng là địa phương đứng thứ nhì về dân số với 6.699.600 người (2011). Sau đợt mở rộng địa giới hành chính 12 vào tháng 8 năm 2008, Hà Nội hiện nay gồm 12 quận, 1 thị xã và 17 huyện ngoại thành. Sau đợt mở rộng địa giới hành chính vào tháng 8 năm 2008, thành phố có diện tích 3.324,92 km². 3.1.2. Điều kiện kinh tế - kỹ thuật Là trung tâm chính trị của cả nước, Hà Nội được ưu tiên đầu tư phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội và là nơi có môi trường đầu tư hấp dẫn hàng đầu của đất nước. Nhiều tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp trong và ngoài nước đã và đang mong muốn đầu tư vào Hà Nội. Trong hơn 5 năm qua, kể từ khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính kinh tế Hà Nội vẫn tăng trưởng liên tục với tốc độ cao. Tốc độ tăng trưởng GDP của Hà Nội qua các giai đoạn đều cao hơn tốc độ tăng trưởng trung bình của cả nước khoảng 4%. Nhờ duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao đã tạo điều kiện thuận lợi cho Hà Nội triển khai nhiều dự án phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Hà Nội phát triển kinh tế theo cơ cấu mạnh về dịch vụ, du lịch. Tuy nhiên trong lĩnh vực công nghiệp, thành phố đã xây hoàn chỉnh 9 khu công nghiệp, 11 cụm công nghiệp vừa và nhỏ. Số cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn ngày càng tăng nhanh và chiếm tỷ trọng cao so với các địa phương trong cả nước (Năm 2005, số cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn thành phố là 83 479 cơ sở, đến năm 2012, tăng lên thành 94 682 cơ sở). 3.1.3. Điều kiện xã hội Về dân số: Hà Nội là nơi có nhiều dân nhập cư từ các địa phương khác đến công tác, lập nghiệp. Năm 2011, tổng dân số Hà Nội đạt xấp xỉ 6,9 triệu người, chiếm 7,8% dân số toàn quốc. Thời kỳ 2008 - 2012 tốc độ tăng dân số bình quân hàng năm đạt 3,7%, cao nhơn rất nhiều so với tốc độ tăng dân số toàn quốc. Về giáo dục: Năm 2009, Hà Nội có 677 trường tiểu học, 581 trường trung học cơ sở và 186 trường trung học phổ thông với 27.552 lớp học, 982.579 học sinh. Về nhà ở cho người dân: Là thủ đô của một quốc gia nghèo, thu nhập bình quân đầu người còn thấp, song Hà Nội lại là một trong những thành phố có giá bất động sản vào diện cao nhất thế giới. Về lĩnh vực y tế: Năm 2012 , thành phố Hà Nội có 638 cơ sở khám chữa bệnh trực thuộc sở Y tế thành phố, trong đó có 55 bệnh viện, 577 trạm y tế xã phường. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến việc hoặc định chủ trương, chính sách và quá trình đảm bảo an sinh xã hội cho người dân. Vì thế, đòi hỏi Thủ đô Hà Nội phải đưa ra được những quyết sách quan trọng để sử dụng và chế ngự hợp lý các điều kiện trên để tạo động lực cho phát triển của thủ đô, là yếu tố hàng đầu cho việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Hà Nội. 13 3.2. THỰC TRẠNG ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2008 ĐẾN NAY 3.2.1. Khái quát việc đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội - Quá trình thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế cho người dân ở Thành phố Hà Nội + Số người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế của Thành phố Hà Nội tăng nhanh: Năm 2009, có 24.426 đơn vị, với 1.740.000 người tham gia (trong đó có 964.830 người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; 701.109 người tham gia bảo hiểm thất nghiệp, 775.170 người chỉ tham gia bảo hiểm y tế) tổng số tiền thu được là 5.436,5 tỷ. So với năm 2008, tăng 1.252,25 tỷ (30%), 3.493 đơn vị và tăng 160.659 lao động. + Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội đã góp phần quan trọng trong việc Xây dựng văn bản hướng dẫn nghiệp vụ và tham gia xây dựng văn bản quy phạm pháp luật + Hoạt động cấp sổ, cấp thẻ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động và người dân được tiến hành nhanh chóng, hiệu quả - Việc thực hiện vấn đề xóa đói, giảm nghèo ở Thành phố Hà Nội Sau khi sáp nhập Hà Tây về thành phố Hà Nội, tỷ lệ hộ nghèo có xu hướng tăng lên. Nhất là, ở khu vực nông thôn ngoại thành số hộ được ra khỏi danh sách người nghèo (thoát nghèo) nhưng thiếu bền vững. Hiện nay, số hộ nghèo 148.148 hộ, chiếm 9,6% tổng số hộ chung toàn thành phố (trong đó có 2.008 hộ nghèo thuộc diện chính sách người có công, 21.831 hộ nghèo có thành viên đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, có 11.250 hộ có người già yếu, người bị bệnh hiểm nghèo, gia đình không có khả năng thoát nghèo, 2.826 hộ nghèo có thành viên là người dân tộc thiểu số, 49.257 hộ nghèo có chủ hộ là nữ). - Giải quyết việc việc làm (thị trường lao động) cho người lao động ở Thành phố Hà Nội thời gian quan Sau khi nhập tỉnh (Hà Nội - Hà Tây) dưới tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế, Hà Nội gặp nhiều khó khăn song đối với chỉ tiêu về công tác lao động việc làm đã đạt được một số thành tựu như sau: Một là, chủ chương giải quyết việc làm cho lao động được thành phố Hà Nội triển khai đồng bộ và kịp thời; Hai là, tạo công ăn việc làm cho nhiều người lao động, đặc biệt là lao động di cư từ các vùng miền khác lên thành phố Hà Nội làm ăn, học tập và sinh sống; Ba là, công tác tuyên truyền về việc làm và xuất khẩu lao động bước đầu được triển khai sâu rộng, hiệu quả; Bốn là, công tác đào tạo, mô hình đào tạo, trung tâm dạy nghề được mở rộng; Năm là, nhiều địa 14 phương trú trọng ngành nghề truyền thống, giữ gìn bản sắc dân tộc của từng địa phương. 3.2.2. Việc thực hiện các điều kiện đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội từ năm 2008 đến nay 3.2.2.1. Thực trạng về nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và người dân về ý nghĩa việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân trên địa bàn Thành phố Hà Nội * Nhận thức về việc đảm bảo an sinh xã hội với việc ổn định chính trị - xã hội Để đánh giá thực trạng nhận thức của đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực an sinh xã hội và người dân trên địa bàn thành phố, tác giả của luận án đã tiến hành điều tra với câu hỏi: Nhận thức về tầm quan trọng của việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân đối với việc ổn định chính trị - xã hội tại địa phương? Kết quả câu hỏi trên thu được kết quả: 0% đồng chí cán bộ cho rằng việc đảm bảo an sinh xã hội không quan trọng hoặc ít quan trọng; Mức độ quan trọng trung bình chỉ chiếm có 7%; Còn lại 93% ý kiến được hỏi cho rằng việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân quan trọng và rất quan trọng đối với việc ổn định chính trị - xã hội tại địa phương. Kết quả cho thấy, hầu hết cán bộ trong Đảng, chính quyền các cấp của thành phố Hà Nội đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đảm an sinh xã hội góp phần ổn định chính trị - xã hội trên địa bàn thành phố. Về phía người dân: 10% người dân đánh giá việc đảm bảo an sinh xã hội không quan trọng hoặc ít quan trọng đối với việc ổn định chính trị - xã hội; 47% cho rằng việc đảm bảo an sinh xã hội quan trọng bình thường; 43% người dân cho rằng quan trọng và rất quan trọng. * Nhận thức về đảm bảo an sinh xã hội đối với phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế của địa phương Tác giả đã đưa ra câu hỏi điều tra: Nhận thức của Ông (Bà) về tầm quan trọng của việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân đối với phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế? Với kết quả thu được trong câu hỏi điểu tra trên cho thấy có sự chênh lệch về việc đánh giá về tiêu chí mức độ đánh giá về không quan trọng và ít quan trọng giữa đội ngũ cán bộ và người dân: 0% cán bộ cho rằng việc đảm bảo an sinh xã hội không quan trọng hoặc ít quan trọng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế, song có đến 11% người dân cho rằng không quan trọng hoặc ít quan trọng. Có 85% đội ngũ cán bộ cho rằng vấn đề này quan trọng hoặc rất quan trọng, trong khi đó có 60% cho rằng quan trọng và rất quan trọng. Có thể thấy, kết quả thu được có sự chênh lệch khác nhau ở mức độ (1) và (2), còn cơ bản đều trên 50% khẳng định tầm quan trọng của việc đảm 15 bảo an sinh xã hội đối với việc phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế trên địa bàn thành phố. * Nhận thức của cán bộ, người dân về đảm bảo an sinh xã hội đối với công bằng xã hội và phát huy giá trị nhân văn của dân tộc Tác giả Luận án đã đưa ra câu hỏi điều tra nghiên cứu: Ông (Bà) hãy đánh giá về tầm quan trọng của việc đảm bảo an sinh xã hội đối với công bằng xã hội và phát huy giá trị nhân văn của dân tộc ở địa phương?. Câu hỏi này, đã thu được kết quả điều tra nghiên nghiên cứu như sau: Về phía đội ngũ cán bộ an sinh xã hội và các cấp Đảng, chính quyền đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng đặc biệt việc đảm bảo an sinh xã hội đến việc công bằng và phát huy giá trị nhân đạo, nhân văn của dân tộc (94% ý kiến được hỏi cho rằng: Việc đảm bảo an sinh xã hội quan trọng và rất quan trọng đối trong việc đảm bảo công bằng xã hội và phát huy giá trị truyền thống nhân văn của dân tộc). Về phía người dân, do chưa nhận thức đầy đủ về khái niệm, cấu trúc, chức năng của an sinh xã hội nên còn 8% cho rằng nội dung tiêu chí này không quan trọng hoặc ít quan trọng. Song vẫn có 69% ý kiến người dân được điều tra cho rằng quan trọng và rất quan trọng. 3.2.2.2. Thực trạng nguồn lực tài chính đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội Năm 2012, tổng dân số thành phố Hà Nội đạt 6,96 triệu người, chiếm 7,84% tổng dân số toàn quốc, tăng thêm 0,71 triệu người so với năm 2008. Giai đoạn 2008-2012, tốc độ tăng dân số bình quân mỗi năm đạt 2,3%, cao hơn rất nhiều so với tốc độ tăng dân số của toàn quốc. Xét về tốc độ tăng GDP, năm 2012, GDP của thành phố Hà Nội đạt mức tăng 8,1%, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả nước (5,2%). Tính chung thời kỳ 2008-2012, GDP tăng bình quân khoảng 9,5%/năm, cao hơn gần 1,6 lần so với tốc độ tăng bình quân của cả nước (5,9%/năm). * Nguồn lực tài chính cho lĩnh vực xóa đói, giảm nghèo Năm 2010, thành phố Hà Nội đã triển khai hỗ trợ trực tiếp và cho vay vốn đầu tư sản xuất tới 403.810 hộ nghèo và đã đạt được kết quả giảm nhanh chóng số hộ nghèo theo chuẩn nghèo riêng của thành phố Hà Nội (Chuẩn nghèo riêng của thành phố Hà Nội). Sau khi áp dụng điều chỉnh tăng chuẩn nghèo giai đoạn 2011 - 2015, số hộ nghèo được hỗ trợ trực tiếp và cho vay vốn đầu tư sản xuất trong 2 năm (2011 và 2012) đạt 526.493 hộ, điều này góp phần cho giảm mạnh số hộ nghèo theo chuẩn nghèo riêng của thành phố Hà Nội từ 116,05 nghìn hộ, tương đương 7,52% (đầu năm 2011) xuống còn 59,37 nghìn hộ, tương đương 3,55% (đầu năm 2013). * Nguồn lực đảm bảo thực hiện chính sách thị trường lao động chủ động Thời kỳ 2010 - 2012, nguồn vốn đầu tư thực hiện chính sách thị trường lao động chủ động của thành phố Hà Nội có xu hướng tăng, đạt tốc độ tăng 16 bình quân 25,7%/năm, Trong đó, ngân sách thành phố Hà Nội tăng mạnh nhất, đạt tốc độ tăng bình quân 42%/năm và ngân sách Trung ương tăng 4,1%/năm, trong khi đó ngân sách huy động từ các nguồn khác có xu hướng giảm mạnh với mức giảm bình quân 30%/năm: Về cơ cấu, năm 2012, tổng vốn đầu tư đạt 1.601 tỷ đồng, trong đó chủ yếu vẫn là từ ngân sách thành phố Hà Nội (1.249 tỷ đồng, chiếm 78%) và ngân sách thành phố Trung ương (291,3 tỷ đồng, chiếm 18,2%). Nguồn vốn xã hội hóa và các nguồn thu hợp pháp khác chỉ đạt 61,2 tỷ (chiếm 3,8%) * Nguồn lực đảm bảo thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội Về thu bảo hiểm xã hội: Năm 2012, tổng thu quỹ bảo hiểm xã hội đạt 15.333 tỷ đồng, tăng gấp 3,2 lần so với năm 2008 (4.184,25 tỷ đồng). Về cân đối thu - chi quỹ bảo hiểm xã hội: Mặc dù thu quỹ bảo hiểm xã hội có xu hướng tăng nhanh cùng với xu hướng tăng lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội, song do mức chi quỹ bảo hiểm xã hội tăng nhanh hơn thu quỹ bảo hiểm xã hội, nên tỷ lệ chi/thu càng gia tăng, từ khoảng 69% năm 2008 lên 76,2% vào năm 2012, cho thấy nguy cơ bất ổn về quỹ rất lớn. * Nguồn lực tài chính đảm bảo thực hiện chính sách trợ giúp xã hội Thời kỳ 2008-2012 nguồn ngân sách đầu tư thực hiện chính sách trợ giúp xã hội của thành phố Hà Nội có xu hướng tăng mạnh, đạt tốc độ tăng bình quân 51,3%/năm, tuy nhiên năm 2012 mức đầu tư đạt 1.045 tỷ đồng, giảm nhiều so với năm 2011 (83,7 tỷ đồng). Trong đó, chủ yếu là từ ngân sách thành phố Hà Nội (chiếm hơn 90% trong tổng ngân sách đầu tư), đạt tốc độ tăng bình quân 51,8%/năm và ngân sách xã hội hóa huy động từ các nguồn khác đạt tốc độ tăng bình quân 42,9%/năm. Ngân sách chi cho trợ cấp xã hội thường xuyên và đột xuất năm 2012 đạt 719,7 tỷ đồng, tăng 6,7 lần so với năm 2008 (108 tỷ đồng) và tốc độ tăng bình quân thời kỳ 2008-2012 đạt 60,7%/năm (trợ cấp xã hội thường xuyên) và 59,3% (trợ cấp xã hội đột xuất). 3.2.2.3. Thực trạng về các chủ trương, chính sách đảm bảo cho chương trình an sinh xã hội Thành phố Hà Nội Trên cơ sở chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Đảng bộ, chính quyền thành phố Hà Nội vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể trên địa bàn thành phố, trong phương hướng phát triển thủ đô giai đoạn 2010 - 2015, Nghị quyết đại hội Đại biểu lần thứ XV Đảng bộ thành phố Hà Nội đã nhấn mạnh: Phát triển kinh tế tăng trưởng nhanh và bền vững, hài hòa với phát triển các lĩnh vực văn hóa - xã hội, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, làm động lực thúc đẩy phát triển Vùng Thủ đô. Để đạt được được Phương hướng nêu trên, các Nghị quyết Đại biểu lần thứ XV Đảng bộ thành phố đã nêu ra cụ thể chủ trương trong từng lĩnh vực cụ thể: Về 17 chủ trương, chính sách bảo hiểm xã hội; Chủ trương, chính sách về thị trường lao động; Về chính sách đối với người có công với cách mạng: Về chính sách xóa đói, giảm nghèo; Về chính sách trợ giúp xã hội 3.2.2.4. Thực trạng năng lực tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ của lực lượng tham gia đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn Thành phố Hà Nội Cơ cấu tổ chức bộ máy của Sở gồm 01 đồng chí giám đốc và 8 đồng chí phó giám đốc, 11 phòng chuyên môn nghiệp vụ và 39 đơn vị trực thuộc. Số lượng cán bộ công chức, viên chức và lao động hợp đồng tại Sở là 150 người. Tổng số cán bộ, công chức, viên chức và người lao động toàn ngành là 2.619 người. * Đội ngũ cán bộ thực thi chính sách thị trường lao động và trợ giúp xã hội Bộ máy quản lý nhà nước về thực thi chính sách thị trường lao động và trợ giúp xã hội của thành phố Hà Nội hiện tại được bố trí theo 3 cấp (thành phố; Quận/Huyện; Xã/phường, gồm: Tại cấp thành phố: Tổng số 5 Phòng ban với bình quân khoảng 8 - 10 cán bộ/1 phòng ban, đảm nhiệm các chức năng và nhiệm vụ gắn với lĩnh vực thị trường lao động và trợ giúp xã hội cụ thể sau: Về thực thi chính sách thị trường lao động chủ động: Phòng Đào tạo nghề và Phòng Chính sách Lao động – Việc làm; Về thực thi chính sách trợ giúp xã hội: Phòng Bảo trợ xã hội và Phòng Bảo vệ, Chăm sóc. Cấp quận, huyện: Bình quân mỗi quận/huyện có 01 Trưởng phòng và từ 1-3 Phó trưởng phòng, ngoài ra có các chuyên viên, nhân viên. Về nhân sự, Ủy ban nhân dân quận/huyện trực tiếp quản lý, Sở Lao động - Thương binh và xã hội chỉ đạo thực hiện chuyên môn theo ngành dọc. Tại cấp Xã, Phường: Bình quân mỗi xã, phường có 1 - 2 cán bộ kiêm nhiệm đảm nhiệm các công việc thuộc chuyên môn của toàn lĩnh vực lao động, người có công và xã hội. * Đội ngũ cán bộ thực thi chính sách bảo hiểm xã hội Đến 31/12/2008 bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội có 40 đơn vị trực thuộc, trong đó 11 phòng nghiệp vụ, 29 bảo hiểm xã hội quận, huyện, thành phố; với 956 cán bộ, công chức, viên chức, trong đó 329 cán bộ, công chức, viên chức làm việc tại văn phòng bảo hiểm xã hội thành phố, 627 cán bộ, công chức, viên chức làm việc tại bảo hiểm xã hội quận, huyện. Thực hiện Nghị định 94/2008/NĐ - CP của Chính Phủ và Quyết định số 4969/QĐ - bảo hiểm xã hội ngày 10/11/2008 của bảo hiểm xã hội Việt Nam, bảo hiểm xã hội thành phố đã sắp xếp ổn định tổ chức, cán bộ 5 theo cơ cấu 10 phòng nghiệp vụ để hoạt động có hiệu quả ngay từ những ngày đầu năm 2009. Đến 31/12/2009, bảo hiểm xã hội thành phố có 40 đơn