Tóm tắt Luận án Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay

với chất lượng của các chủ thể giáo dục; mâu thuẫn giữa nội dung giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh với hiện thực cuộc sống; mẫu thuẫn giữa nhu cầu mong muốn vươn lên hoàn thiện nhân cách với sự thiếu ý thức trong tu dưỡng, rèn luyện của một bộ phận nhân dân... - Ba là, các tác giả đã chỉ ra các phương hướng, nội dung cần thiết giáo dục tư tư tưởng nhân văn hồ Chí Minh, đồng thời bước đầu đã đề xuất 7 một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động giáo dục này cho các tầng lớp nhân dân trong xã hội. Tuy nhiên, trong các công trình trên, các tác giả cũng mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu giáo dục tư tưởng này cho cán bộ, đảng viên, trong phát huy nhân tố con người nói chung v.v..., nhưng chưa có công trình cụ thể nào đi sâu nghiên cứu có tính hệ thống việc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, nhất là trong giai đoạn hiện nay. 1.3.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục nghiên cứu Từ những kết quả đạt được cũng như những vấn đề đặt ra trong nghiên cứu tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh và giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh của các nhà khoa học, là cơ sở quan trọng để tác giả luận án định hướng nghiên cứu và xác định những nội dung trọng tâm cần tiếp tục nghiên cứu trong luận án: - Một là, luận án sẽ tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện các nội dung trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. - Hai là, trên cơ sở phân tích tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, tác giả luận án sẽ đi vào xây dựng hệ tiêu chí đánh giá chất lượng của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học; để từ đó, đánh giá thực trạng của hoạt động giáo dục này trong các trường Đại học ở Việt Nam hiện nay. - Ba là, từ đánh giá thực trạng của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường Đại học ở Việt Nam hiện nay, luận án đề xuất phương hướng, cùng với hệ thống các giải pháp giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay. 8 Chương 2 TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HỒ CHÍ MINH - NỘI DUNG, SỰ CẦN THIẾT VÀ HỆ TIÊU CHÍNH ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN 2.1. Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh 2.1.1. Một số khái niệm 2.1.1.1. Khái niệm chủ nghĩa nhân văn Luận án cũng thống nhất với các quan niệm của các nhà nghiên cứu khi cho rằng, chủ nghĩa nhân văn là khái niệm mà nội hàm của nó thường nhấn mạnh đến yếu tố văn hóa, các giá trị, quyền của con người. Khái niệm chủ nghĩa nhân đạo là biểu hiện của tinh thần đạo đức, đề cao tình cảm, lòng yêu thương con người. Tuy nhiên, hai khái niệm này có sự tương đối đồng nhất về mặt nội hàm, đó là tình người, tình thương, sự quan tâm đến hạnh phúc con người, các giá trị của con người, cao hơn đó là tình yêu đồng loại. 2.1.1.2. Khái niệm “Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh” Từ những kết quả nghiên cứu đã đạt được của các nhà khoa học, cũng như các yêu cầu trong phương pháp luận mác xít, luận án cho rằng: Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh là một hệ thống các luận điểm về con người và giải phóng con người được rút ra từ thực tiễn cách mạng; những luận điểm này được hình thành trên cơ sở kế thừa có chọn lọc các giá trị nhân văn truyền thống dân tộc, các giá trị nhân văn trong văn hóa nhân loại với đỉnh cao là chủ nghĩa nhân đạo Mác - Lênin, nhằm mục đích giải phóng và phát triển con người một cách toàn diện. Đó là quan niệm về bản chất con người; tình yêu thương con người; tinh thần khoan dung; coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lục của sự nghiệp cách mạng; về chiến lược trồng người... Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh mang tính định hướng trong việc xây dựng con người mới ở nước ta hiện nay. 9 2.1.1.3. Khái niệm “Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên” Với kết quả nghiên cứu của mình, tác giả luận án cho rằng: Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên là quá trình tổ chức tác động có hệ thống, có mục đích, thường xuyên các luận điểm về con người, tình yêu thương con người, đấu tranh cho hạnh phúc con người theo tư tưởng Hồ Chí Minh với những phương pháp giáo dục phù hợp của các chủ thể giáo dục trong nhà trường tới nhận thức của sinh viên nhằm trang bị cho sinh viên những tri thức, kỹ năng và thái độ, hành vi thấm đượm tính nhân văn trong mối quan hệ với với con người, với công việc; từng bước hình thành nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa cho sinh viên Việt Nam hiện nay. 2.1.2. Cơ sở hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh Tư tưởng nhân văn hò Chí Minh được hình thành từ những cơ sở sau: 2.1.2.1. Truyền thống nhân ái của dân tộc Việt Nam Các giá trị truyền thống nhân ái của dân tộc Việt Nam là một cơ sở quan trọng trong việc hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, đó là: tinh thần yêu thương con người, yêu thương đồng loại là đặc điểm nổi bật trong truyền thống nhân ái của nền văn hóa Việt Nam; tinh thần khoan dung, yêu chuộng hòa bình một nét đặc trưng trong truyền thống nhân ái Việt Nam. 2.1.2.2. Giá trị tinh hoa văn hóa nhân loại về lòng nhân ái. Luận án khảng định, các giá trị trong văn hóa nhân loại về lòng nhân ái là cơ sở làm phong phú, hoàn chỉnh tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, đó là: Tinh hoa văn hóa phương Đông Luận án trình bày một số giá trị tư tưởng văn hóa của Nho giáo như:khái niệm “Nhân” của Nho giáo, thuyết “Kiêm ái” (thương yêu lẫn nhau) của Mặc Tử; nhân sinh quan Phật giáo với những quan niệm về con người, về đời người; về quan niệm sống và mục đích sống; về con đường để giải thoát, đưa chúng sinh ra khỏi đau khổ là những giá trị quan trọng có ảnh hưởng đến sự hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. 10 Tinh hoa văn hóa phương Tây Các giá trị văn hóa phương Tây mà Hồ Chí Minh tiếp nhận, có vai trò quan trọng đối với sự hình thành tư tưởng nhân văn của Người, đó là những tư tưởng nhân văn thời đại Phục hưng, thời đại Ánh sáng, tư tưởng nhân văn tư sản, nhân văn thiên chúa giáo và các loại tư tưởng nhân văn tiến bộ khác trong nền văn hóa phương Tây và thế giới. Các giá trị này được Hồ Chí Minh tiếp thu có chọn lọc và nó đặt nền móng cho việc ra đời một chủ nghĩa nhân văn mới. Vì vậy, giá trị nhân văn này là một nguồn gốc quan trọng trong việc hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. Chủ nghĩa nhân văn Mác - Lênin Học thuyết Mác - Lênin chủ trương giải phóng các dân tộc bị áp bức, bị nô dịch, giải phóng giai cấp, giải phóng con người, xây dựng một thế giới mới, một xã hội tự do, bình đẳng, hạnh phúc. Hồ Chí Minh đã tiếp thu, vận dụng sáng tạo và phát triển các giá trị nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin để hình thành cho mình một chủ nghĩa nhân văn mang đặc điểm và sắc thái mới - chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh. Người chủ trương đấu tranh chống áp bức, bóc lột để giải phóng hoàn toàn con người mà trước hết và chủ yếu là giải phóng những người lao động bị áp bức, bóc lột để đem lại cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho mọi người và cho nhân loại. Từ các cơ sở trên, luận án đi đến khảng định: tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh được hình thành từ những cơ sở vững chắc trong đó có truyền thống nhân ái của dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại về lòng nhân ái và đặc biệt là chủ nghĩa nhân đạo cao cả của chủ nghã Mác - Lênin là những cơ sở có ý nghĩa quyết định đối với sự hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh 2.1.2.3. Phẩm chất và nhân cách của Hồ Chí Minh Hồ Chí Minh là một con người sống có hoài bão, có lý lưởng yêu nước thương nhân dân sâu sắc, đặc biệt là tình yêu thương vô hạn mà Người dành cho những người lao động, nghèo khổ không chỉ trong nước mà trên toàn thế giới; là một con người có bản lĩnh kiên định, có ý chí kiên cường trong đấu tranh để hướng đến mục tiêu đem lại hạnh phúc cho nhân dân. 11 Đó là một con người có tư chất thông minh, sắc sảo, nhạy bén, ham học hỏi; có tư duy độc lập sáng tạo; có trí tuệ uyên bác, vốn kiến thức sâu rộng; có lòng tin mãnh liệt ở nhân dân; có ý chí, nghị lực phi thường; có những phẩm chất đạo đức cách mạng mẫu mực; tác phong giản dị, khiêm tốn, gần gũi với nhân dân. Với những phẩm chất cá nhân trên, đã làm cho Hồ Chí Minh có khả năng tiếp nhận một cách nhanh, nhạy những tri thức, kho tàng kinh nghiệm lịch sử, tinh hoa chủ nghĩa nhân văn của nhân loại và chuyển hóa nhưng tinh hoa một cách nhuần nhuyễn để biến hóa thành những phẩm chất, tư tưởng, trí tuệ của mình mà không rơi vào dập khuôn, sao chép. 2.1.3. Những nội dung cơ bản của tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh 2.1.3.1. Quan niệm Hồ Chí Minh bản chất của con người Trên cơ sở kế thừa và phát triển lý luận Mác - Lênin về con người, Hồ Chí Minh đã có cách tiếp cận và những quan niệm riêng, hết sức độc đáo về con người. Trong quan niệm của Hồ Chí Minh, không có con người chung chung, trừu tượng theo như quan niệm của các học thuyết tôn giáo, mà chỉ có những con người cụ thể gắn liền với điều kiện, hoàn cảnh lịch sử cụ thể. Khái niệm con người trong tư tưởng Hồ Chí Minh được hiểu theo “nghĩa hẹp là gia đình, anh em, họ hàng, bầu bạn, nghĩa rộng là đồng bào cả nước, Rộng hơn nữa là cả loài người”. Quan niệm bản chất của con người mang tính xã hội, chịu sự chi phối và tác động của các quan hệ xã hội, cho nên trong quan niệm của Hồ Chí Minh, con người tốt hay xấu, ác hay lương thiện, không phải do bản tính cố hữu mà chính là do các quan hệ xã hội, môi trường sống của con người tạo nên. 2.1.3.2. Tình yêu thương con người Hồ Chí Minh đã dành tình yêu vô hạn đối với con người mà trước hết là cho những người cùng khổ nhất trong xã hội, đó là những người công nhân, nông dân, những người thuộc địa bị bóc lột đến tận xương tủy. Yêu thương con người ở Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở tình cảm, mà được thể hiện bằng những hành động cụ thể đó là đấu tranh mạnh 12 mẽ chống lại sự áp bức bóc lột để giải phóng con người, đem lại hạnh phúc cho con người. Yêu thương con người được Hồ Chí Minh nêu lên và vận động mọi người cùng thực hiện để đem lại hạnh phúc cho chính con người. 2.1.3.3. Tinh thần khoan dung Khoan dung Hồ Chí Minh là một nét đặc sắc trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh, đồng thời còn là một vũ khí tinh thần quan trọng trong công cuộc đấu tranh vì mục tiêu cao đẹp của sự nghiệp cách mạng, tinh thần này được thể hiện trên các nội dung sau: Tinh thần khoan dung rộng lớn trước những khác biệt trong mỗi con người; khoan dung với những người lầm đường lạc lối khi họ đã nhận ra sai lầm; khoan dung với kẻ thù, sẵn sàng đối thoại để tìm giải pháp hòa bình; trong chiến tranh, Người luôn coi mục tiêu của chiến tranh là đánh bại ý chí xâm lược của kẻ thù, chứ không phải là tiêu diệt toàn bộ sinh lực địch 2.1.3.4. Con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp cách mạng Giải phóng con người để đem lại cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc là mục tiêu cao nhất của toàn bộ sự nghiệp cách mạng nước ta. Mục tiêu này được thể hiện trong định hướng đi lên của cách mạng Việt Nam, trong mục tiêu xây dựng xã hội mới ở nước ta cũng như trong xây dựng một Nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân ở nước ta. Đây là một sự nghiệp cách mạng lâu dài, khó khăn gian khổ của nhiều thế hệ người Việt Nam và được thực hiện bằng sự nỗ lực của chính bản thân con người. 2.1.3.5. Chiến lược “trồng người” Coi con người là vốn quý nhất trong xã hội, là lực lượng có sức mạnh to lớn, là nhân tố quyết định sự thành công của cách mạng, do vậy phải chăm lo, bồi dưỡng phát triển con người cho sự nghiệp cách mạng, trong đó giáo dục là biện pháp quan trọng hàng đầu để thực hiện thắng lợi chiến lược. 13 2.2. Sự cần thiết giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay 2.2.1. Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên nhằm đáp ứng yêu cầu về chất lượng nguồn lao động toàn diện của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Mục tiêu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta là hướng đến một xã hội phát triển bền vững, tăng trưởng phải đi đôi với tiến bộ và công bằng, xã hội phải văn minh. Để đạt được mục tiêu này, đòi hỏi chúng ta cần phải đào tạo ra được một đội ngũ lao động không chỉ giỏi chuyên môn, vững tay nghề mà còn phải có lương tâm, trách nhiệm với cộng đồng. Vì vậy việc giáo dục tư tưởng nhân văn cho sinh viên là một yêu cầu cấp thiết hiện nay khi đất nước đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. 2.2.2. Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên nhằm đáp ứng đòi hỏi khách quan của quá trình đổi mới toàn diện giáo dục đại học ở Việt Nam Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học ở nước ta hiện nay nhằm giúp sinh viên hình thành những phẩm chất tốt đẹp về nhân cách, đạo đức nghề nghiệp, lối sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Đây là một giải pháp quan trọng thực hiện đổi mới giáo dục đại học nhằm hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Vì vậy, việc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở nước ta hiện nay là đòi hỏi khách quan của sự nghiệp đổi mới giáo đại học ở Việt Nam hiện nay. 2.2.3. Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học nhằm đáp ứng chính đòi hỏi nội sinh trong quá trình hoàn thiện nhân cách của sinh viên Sinh viên với trình độ học vấn cao nên nhu cầu tiếp thu các văn hóa tinh thần của họ được chọn lọc. Điều này giúp các em không những kế thừa các trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà còn dễ tiếp thu các giá trị về lòng nhân ái, tình yêu thương con người trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh để làm phong phú tầm hồn, tình cảm của họ, góp phần nâng cao tính 14 chân, thiện, mỹ trong mỗi sinh viên. Những giá trị nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ tác động và để lại những dấu ấn quan trọng trên diện mạo nhân cách mỗi sinh viên. Vì vậy, việc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học ở nước ta hiện này chính là để nhằm đáp ứng đòi hỏi nội sinh trong sự pháp triển và hoàn thiện nhân cách của sinh viên. 2.3. Hệ tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở Việt Nam Hệ tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học là tập hợp các tiêu chí cơ bản về chất lượng của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học. Trên cơ sở các tiêu chí cơ bản nhất đánh giá chất lượng đào tạo đại học do Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quy định khi tiến hành công tác kiểm định chất lượng đại học, từ thực tiễn hoạt động giáo dục trong các trường đại học, luận án bước đầu xây dựng những tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học ở nước ta hiện nay Tiêu chí 1: Với các chỉ số trọng tâmđánh giá chất lượng của các chủ thể của quá trình giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh Tiêu chí 2:Với các chỉ số trọng tâm đánh giá các yếu tố tham gia vào quá trình giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh Tiêu chí 3: Với các chỉ số trọng tâm đánh giá kết quả của quá trình giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên Tiểu kết chương 2 Nghiên cứu tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh là cơ sở lý luận quan trọng để đi vào nghiên cứu việc giáo dục tư tưởng này cho sinh viên các trường đại học ở nước ta hiện nay. Trong chương này, luận án đã đi vào làm rõ những vấn đề sau:luận án bước đầu đã đưa ra và làm rõ nội hàm khái niệm “Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh” và khái niệm “Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học”. 15 Làm rõ các nguồn gốc hình thành tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh và phân tích rõ những nội dung của tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh: một là, quan niệm của Hồ Chí Minh về con người và bản chất của con người; hai là, tình yêu thương con người;ba là, tinh thần khoan dung rộng lớn;bốn là, con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng; năm là, thực hiện chiến lược “trồng người”. Khẳng địnhviệc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh Việt Nam hiện nay là rất cần thiết, nhằm: đáp ứng yêu cầu về chất lượng nguồn lao động toàn diện của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; từ đòi hỏi khách quan của quá trình đổi mới giáo dục đại học ở nước ta; nhằm đáp ứng chính đòi hỏi nội sinh trong sự pháp triển và hoàn thiện nhân cách của sinh viên. Và bước đầu xây dựng hệ tiêu chí đánh giá chất lượng của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học hiện nay Chương 3 THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM 3.1. Thực trạng giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học ở nước ta hiện nay 3.1.1. Một vài đặc điểm về mẫu khảo sát của đề tài 3.1.1.1. Đặc điểm của địa bàn khảo sát Để đảm bảo kết quả khảo sát chính xác, khách quan.Trong quá trình khảo sát, luận án chỉ rõ địa bàn tiến hành khảo sát; số lượng sinh viên, giảng viên tham gia vào khảo sát; về số lượng và cơ cấu các trường tham gia vào khảo sát. 3.1.1.2. Đặc điểm về nhân khẩu học Trong nội dung này, luận án chỉ rõ tỉ lệ giới tính sinh viên tham gia vào khảo sát; Về vị trí, nhiệm vụ đảm nhiệm trong lớp của nhóm sinh viên tham gia khảo sát; Về cơ cấu đoàn thể sinh viên tham gia vào mẫu khảo sát; Về nơi ở hiện tại của sinh viên tham gia vào mẫu khảo sát. 16 Kết quả khảo sát thu được từ hoạt động điều tra thực tế là một cơ sở quan trọng để luận án đi vào đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học ở nước ta hiện nay. 3.1.2. Thực trạng 3.1.2.1. Những thành tựu chủ yếu và nguyên nhân * Thành tựu Trên cơ sở khảo sát thực tế tại các trường đại học, luận án đi vào đánh giá những kết quả đạt được của các trường đại học trên các mặt của các yếu tố tham gia vào quá trình giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ chí Minh cho sinh viên như: Thứ nhất, những kết quả đạt được về nâng cao chất lượng của các chủ thể giáo dục. Thứ hai, các yêu tố tham gia vào hoạt động giáo dục như chương trình, giáo trình môn học được các trường chú trọng thường xuyên bổ sung, chỉnh sửa; những điều kiện cơ sở vật chất như thư viện, giảng đường, các phương tiện, giáo cụ trực quan phục vụ cho dayh và học đã được các trường chú trọng đầu tư. Thứ ba, kết quả đạt được của quá trình giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong các trường đại học. Đó là sự thay đổi về đổi về thế giới quan, nhân sinh quan và những hành vi nhân văn trong hoạt động thực tiễn của sinh viên sau một quá trình được giáo dục, rèn luyện. Các em thấy được sự cần thiết trong việc học tập và rèn luyện theo tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh; số lượng sinh viên tham gia vào các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng, các hoạt động từ thiện, hoạt động nhân đạo ngày càng nhiều, với nhiều hoạt động thiết thực. * Nguyên nhân của thành tựu Thứ nhất, do Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã kịp thời ban hành những chủ trương, đường lối, chính sách đúng đắn để định hướng cho toàn bộ hoạt động giáo dục nói chung, hoạt động giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong đó có giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh nói riêng. 17 Thứ hai, trong các trường Đại học, Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường đã bước đầu có sự nhận thức cần thiết phải giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên. Thứ ba, những giá trị đạo đức, nhân văn truyền thống Việt Nam yêu thương con người, nhân ái, sống có tình có nghĩa cũng là một trong những nguyên nhân góp phần quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên Thứ tư, về phía sinh viên, đa số sinh viên đã nhận thức được tầm quan trọng của của việc giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong quá trình học tập của mình. 3.1.2.2. Những hạn chế và nguyên nhân * Hạn chế - Thứ nhất, một bộ phận các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục chưa nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên. - Thứ hai, chất lượng của các yếu tố tham gia vào quá trình giáo dục chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của hoạt động giáo dục. - Thứ ba, những kết quả đạt được của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên chưa đáp ứng được yêu cầu của việc xây dựng nguồn nhân lực phát triển toàn diện cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. * Nguyên nhân của những hạn chế - Thứ nhất, xuất phát từ đặc thù tâm lý, ngành học của của một bộ phận lớn sinh viên, giảng viên trong các trường đại học. - Thứ hai, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học còn mang nặng tính hình thức. - Thứ ba, mặt trái của kinh tế thị trường cùng với quá trình mở cửa hội nhập đã tác động sâu sắc đến ý thức, hành vi đạo đức của sinh viên. Kinh tế thị trường đã kích thích lợi ích cá nhân, lợi ích vật chất một cách thái quá. - Thứ tư, bản thân sinh viên - với tư cách là đối tượng được giáo dục. Bên cạnh những sinh viên có ý thức học tập, tu dưỡng rèn luyện tốt, vẫn 18 còn một bộ phận sinh viên thiếu ý thức học tập, tu dưỡng rèn luyện theo tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh 3.2. Những vấn đề đặt ra trong công tác giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên 3.2.1. Mâu thuẫn giữa yêu cầu chất lượng của hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên với những hạn chế, bất cập của các chủ thể giáo dục Để nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học, vấn đề được đặt ra ở đây là phải khắc phục những bất cập của các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục, trong đó cần phải tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên tư tưởng Hồ Chí Minh vững về chuyên môn, sáng về đạo đức. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình với xã hội trong giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên có như vậy thì các chủ thể giáo dục mới đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giáo dục đặt ra. 3.2.2. Mâu thuẫn giữa nội dung giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong nhà trường với hiện thực đời sống xã hội Những hiện tượng tiêu cực đang diễn ra trong đời sống xã hội mà sinh viên thường xuyên chứng kiến như sự vô cảm giữa con người với nhau, sự vô cảm giữa con người với tự nhiên, với xã hội; những hiện tượng tiêu cực, sự bất bình đẳng trong xã hội... là những vấn đề đối lập với tình yêu thương con người, lòng nhân ái, vị tha, bao dung trong tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh mà sinh viên được các thầy cô giảng giải trong nhà trường. Thực tế này đã gây khó khăn lớn trong việc giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học đòi hỏi cần phải được giải quyết để nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục này. 3.2.3. Mâu thuẫn nội tại trong sinh viên giữa nhu cầu mong muốn hoàn thiện nhân cách với sự thiếu ý thức rèn luyện tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong một bộ phận sinh viên Hoàn thiện nhân cách không chỉ là mong muốn của bản thân sinh viên mà còn là yêu cầu xã hội khách quan của xã hội. Tuy nhiên, hiện nay trong các trường đại học vẫn còn một bộ phận không nhỏ sinh viên thiếu ý 19 thức rèn luyện, tu dưỡng. Sự thiếu ý thức rèn luyện, tu dưỡng trong một bộ phận sinh viên là biểu hiện rõ nét của sự xuống cấp đạo đức xã hội, của sự xa rời tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. Đây thực sự là vấn đề đặt ra cho công tác giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học ở nước ta. Chương 4 GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG NHÂN VĂN HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY - PHƯƠNG HƯỚNG, VÀ CÁC GIẢI PHÁP 4.1. Phương hướng giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên các trường đại học 4.1.1. Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên gắn với mục tiêu xây dựng “con người mới xã hội chủ nghĩa” Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trong các trường đại học giúp họ hình thành nên các phẩm chất, nhân cách con người Việt Nam mới được tiến hành đồng thời với việc giáo dục các kiến thức chuyên ngành, kỹ năng thực hành nhằm hình thành nên nguồn nhân lực phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là định hướng quan trọng trong hoạt động giáo dục ở các trường đại học hiện nay 4.1.2. Giáo dục tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh cho sinh viên trách nhiệm với bản thân, gia đình và với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Với tư cách là đội ngũ dự bị, lực lượng kế cận hùng hậu của sự nghiệp cách mạng, và là những người chủ nhân tương lai của nước nhà, thế hệ trẻ - trước hết là sinh