Cơ sở hình thành ối sống truyền thống dân t c Việt Nam
Cơ sở hình thành lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam được phân
tích dựa trên 3 yếu tố:
t à, hoàn cảnh địa lý - tự nhiên.
Việt Nam có hoàn cảnh địa lý - tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông
nghiệp và giao lưu văn hóa với các nước trong khu vực và quốc tế. Tuy
nhiên, nước ta cũng thường xuyên chịu tác động của các hiện tượng tự
nhiên khắc nghiệt như lũ lụt, mưa bão, hạn hán, oàn cảnh địa lý - tự
nhiên đó đã hình thành lối sống truyền thống với nhiều giá trị tốt đẹp như
tinh thần đoàn kết, nhân ái, bao dung, đức tính cần cù, tiết kiệm, lối ứng xử
hài hòa, linh hoạt trong mối quan hệ với con người và tự nhiên
Hai là, điều kiện kinh tế - xã hội.
Điều kiện kinh tế - xã hội chủ yếu quy định sự hình thành lối sống
truyền thống dân tộc Việt Nam là sự tồn tại lâu dài của chế độ phong kiến
với phương thức sản xuất thuộc kiểu phương thức sản xuất châu Á theo như
quan điểm của C.Mác. Xã hội phong kiến với những đặc trưng vốn có kéo
dài, làm cho lối sống của con người Việt Nam được hình thành từ thời sơ sử
cứ lặp đi lặp lại, mặc dù có sự thay đổi về hình thức, về lượng, nhưng
không có sự thay đổi về chất.
Ba là, cơ sở văn hóa, tinh thần.10
Giá trị đạo đức truyền thống dân tộc trở thành cơ sở tinh thần cốt yếu
định hướng cho lối sống truyền thống của dân tộc, tạo nên mối liên hệ mật
thiết với lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam. Điều này được biểu hiện
ở những nội dung sau:
Thứ nhất, giữa giá trị đạo đức truyền thống và lối sống truyền thống
dân tộc có sự quy định lẫn nhau. Các giá trị đạo đức truyền thống là yếu tố
tinh thần cơ bản giúp cho lối sống được duy trì và thực hiện theo các chuẩn
mực giá trị chung đã được cộng đồng dân tộc khẳng định. Ở đây, có thể
hiểu giá trị đạo đức truyền thống chính là mặt tinh thần của lối sống truyền
thống dân tộc. Còn lối sống truyền thống dân tộc là một phương thức cơ
bản để bảo tồn, chuyển tải và tiếp nối các giá trị đạo đức truyền thống, làm
cho các giá trị ấy được khẳng định và duy trì.
Hai là, giữa giá trị đạo đức truyền thống và lối sống truyền thống dân
tộc có sự tác động qua lại lẫn nhau. Các giá trị đạo đức truyền thống là yếu
tố cốt lõi hình thành lẽ sống có tác dụng định hướng, dẫn đường cho lối
sống, duy trì tính dân tộc của lối sống. Sức mạnh của giá trị đạo đức truyền
thống thông qua lối sống truyền thống dân tộc đã được định hình sẽ tạo
dựng lối sống của các thế hệ tiếp theo.
Ba là, các giá trị đạo đức truyền thống tồn tại hiện thực trong con
người cũng như lối sống của con người chứ không đứng ngoài đời sống xã
hội nói chung và lối sống nói riêng.
27 trang |
Chia sẻ: trungkhoi17 | Lượt xem: 507 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tóm tắt Luận án Kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong việc xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ruyền
thống, giá trị văn hóa truyền thống trong xây dựng nhân cách, lối sống con
người Việt Nam nói chung, sinh viên nói riêng.
Thứ ba, các phương hướng, giải pháp để kế thừa, phát huy hoặc giữ
gìn, bảo tồn giá trị truyền thống, giá trị đạo đức truyền thống đã được các
công trình đưa ra. Tuy nhiên, các giải pháp để kế thừa các giá trị cơ bản
trong lối sống truyền thống dân tộc để xây dựng lối sống mới cho sinh viên
Việt Nam hiện nay cần phải tiếp tục đi sâu nghiên cứu, làm rõ.
1.3. . Những vấn đề đặt ra mà luận án tiếp t c nghiên cứu
t à, làm rõ cơ sở hình thành lối sống truyền thống dân tộc, trong
đó phân tích cụ thể mối quan hệ giữa giá trị đạo đức truyền thống dân tộc
và lối sống truyền thống; đồng thời cần làm rõ thực chất, tính tất yếu và
những nội dung cơ bản của sự kế thừa các giá trị lối sống truyền thống dân
tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay.
7
Hai là, làm rõ các nhân tố tác động, thực trạng và nguyên nhân của
hạn chế trong việc kế thừa các giá trị lối sống truyền thống dân tộc nhằm
xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay.
Ba là, luận án sẽ phân tích một số nhóm giải pháp chủ yếu để kế thừa
có hiệu quả những giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong quá trình xây
dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay.
Tiểu kết chương 1
Các công trình nghiên cứu được khảo sát ở trên nhìn chung đã có
những đóng góp nhất định đối với các vấn đề lý luận về lối sống, lối sống
mới, những biến đổi của lối sống con người Việt Nam từ khi đổi mới đến
nay. Nhiều công trình đã phân tích khá sâu sắc về các giá trị văn hóa, giá trị
tinh thần và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc cũng như vai trò của
việc kế thừa những giá trị ấy trong xây dựng lối sống mới và hoàn thiện
nhân cách con người Việt Nam hiện đại, phát triển toàn diện nói chung và
sinh viên nói riêng. Nhiều công trình đã phân tích các nhân tố tác động đến
việc hình thành, phát triển và biến đổi của lối sống trong giai đoạn hiện nay,
như tác động của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sự phát triển của kinh tế thị
trường, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Một số công trình
nghiên cứu cũng đã minh chứng được những thay đổi của lối sống con
người Việt Nam hiện nay trên cả hai chiều hướng tích cực và tiêu cực bằng
những số liệu khảo sát cụ thể. Những quan điểm, phương hướng và các giải
pháp để xây dựng lối sống mới, hoàn thiện nhân cách cho sinh viên và thế
hệ trẻ cũng đã được các nhiều công trình nghiên cứu phân tích ở các mức
độ khác nhau.
Tuy nhiên, việc nghiên cứu trực tiếp về các giá trị lối sống truyền
thống dân tộc Việt Nam được đề cập đến trong các công trình trên cần tiếp
tục được nghiên cứu thêm. Vị trí, vai trò của các giá trị lối sống truyền
thống dân tộc trong hệ giá trị truyền thống cũng như đối với việc xây dựng
lối sống văn minh, hiện đại ngày nay vẫn còn nhiều nội dung cần được
nghiên cứu, làm rõ. Vấn đề kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc
trong xây dựng lối sống mới nói chung và lối sống sinh viên nói riêng là
8
vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu làm rõ, đặc biệt trong bối cảnh tonaf
cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay. Vì vậy đề tài “Kế
thừa giá trị ối sống truyền thống dân t c trong việc xây dựng ối sống mới
cho sinh viên Việt Nam hiện nay” là vấn đề nghiên cứu có nhiều ý nghĩa lý
luận và thực tiễn.
Chương 2
KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC
TRONG VIỆC XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH VIÊN
VIỆT NAM HIỆN NAY - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
2.1. LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC VIỆT NAM - KHÁI NIỆM VÀ
NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ BẢN
2.1.1. Lối sống và lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam
2.1.1.1. L i ng
Trên sơ sở tiếp cận quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, nhiều nhà
khoa học đã đưa ra quan niệm về lối sống với những điểm tương đồng khi
cho rằng lối sống là hoạt động sống của con người trong những điều kiện
của một hình thái kinh tế - xã hội nhất định và biểu hiện trên mọi lĩnh vực
của đời sống từ lao động sản xuất vật chất đến sinh hoạt tinh thần cũng như
trong quan hệ giữa con người với con người.
Từ đó, nghiên cứu sinh đưa ra định nghĩa lối sống như sau:
Lối sống à phương thức sống của con người hình thành trên những
điều kiện, hoàn cảnh ịch sử nhất định, được thể hiện thông qua cách suy
nghĩ và hành đ ng của con người trên các phương diện cơ bản của đời
sống từ ao đ ng sản xuất đến các hoạt đ ng chính trị, văn hóa, tinh thần,
quan hệ ứng xử giữa con người với tự nhiên và xã h i.
2.1.1.2. L i ng n h ng d n c Việ Na
* Truyền thống
Thông qua các quan điểm của các nhà khoa học, có thể khái quát một
số đặc trưng cơ bản của truyền thống như sau:
9
Thứ nhất, truyền thống là những yếu tố tồn tại lâu dài, phản ánh
được bản sắc của mỗi cộng đồng người.
Thứ hai, truyền thống là kết quả hoạt động của con người trong quá
khứ biểu hiện ở tính cách, phẩm chất, tư tưởng, tình cảm, tập quán...
Thứ ba, truyền thống được hình thành trong lịch sử do tác động của
hoàn cảnh địa lý - tự nhiên, các điều kiện kinh tế - xã hội, lịch sử, văn hóa...
Thứ tư, truyền thống có tính cộng đồng, tính ổn định và tính lưu truyền.
Từ đó có thể khẳng định, truyền thống là những yếu tố tồn tại lâu dài
qua các thời kỳ lịch sử, được hình thành trên cơ sở những điều kiện tự nhiên -
địa lý, kinh tế - xã hội nhất định, phản ánh hoạt động của con người trên các
lĩnh vực của đời sống xã hội, được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác.
* Cơ sở hình thành ối sống truyền thống dân t c Việt Nam
Cơ sở hình thành lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam được phân
tích dựa trên 3 yếu tố:
t à, hoàn cảnh địa lý - tự nhiên.
Việt Nam có hoàn cảnh địa lý - tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông
nghiệp và giao lưu văn hóa với các nước trong khu vực và quốc tế. Tuy
nhiên, nước ta cũng thường xuyên chịu tác động của các hiện tượng tự
nhiên khắc nghiệt như lũ lụt, mưa bão, hạn hán, oàn cảnh địa lý - tự
nhiên đó đã hình thành lối sống truyền thống với nhiều giá trị tốt đẹp như
tinh thần đoàn kết, nhân ái, bao dung, đức tính cần cù, tiết kiệm, lối ứng xử
hài hòa, linh hoạt trong mối quan hệ với con người và tự nhiên
Hai là, điều kiện kinh tế - xã hội.
Điều kiện kinh tế - xã hội chủ yếu quy định sự hình thành lối sống
truyền thống dân tộc Việt Nam là sự tồn tại lâu dài của chế độ phong kiến
với phương thức sản xuất thuộc kiểu phương thức sản xuất châu Á theo như
quan điểm của C.Mác. Xã hội phong kiến với những đặc trưng vốn có kéo
dài, làm cho lối sống của con người Việt Nam được hình thành từ thời sơ sử
cứ lặp đi lặp lại, mặc dù có sự thay đổi về hình thức, về lượng, nhưng
không có sự thay đổi về chất.
Ba là, cơ sở văn hóa, tinh thần.
10
Giá trị đạo đức truyền thống dân tộc trở thành cơ sở tinh thần cốt yếu
định hướng cho lối sống truyền thống của dân tộc, tạo nên mối liên hệ mật
thiết với lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam. Điều này được biểu hiện
ở những nội dung sau:
Thứ nhất, giữa giá trị đạo đức truyền thống và lối sống truyền thống
dân tộc có sự quy định lẫn nhau. Các giá trị đạo đức truyền thống là yếu tố
tinh thần cơ bản giúp cho lối sống được duy trì và thực hiện theo các chuẩn
mực giá trị chung đã được cộng đồng dân tộc khẳng định. Ở đây, có thể
hiểu giá trị đạo đức truyền thống chính là mặt tinh thần của lối sống truyền
thống dân tộc. Còn lối sống truyền thống dân tộc là một phương thức cơ
bản để bảo tồn, chuyển tải và tiếp nối các giá trị đạo đức truyền thống, làm
cho các giá trị ấy được khẳng định và duy trì.
Hai là, giữa giá trị đạo đức truyền thống và lối sống truyền thống dân
tộc có sự tác động qua lại lẫn nhau. Các giá trị đạo đức truyền thống là yếu
tố cốt lõi hình thành lẽ sống có tác dụng định hướng, dẫn đường cho lối
sống, duy trì tính dân tộc của lối sống. Sức mạnh của giá trị đạo đức truyền
thống thông qua lối sống truyền thống dân tộc đã được định hình sẽ tạo
dựng lối sống của các thế hệ tiếp theo.
Ba là, các giá trị đạo đức truyền thống tồn tại hiện thực trong con
người cũng như lối sống của con người chứ không đứng ngoài đời sống xã
hội nói chung và lối sống nói riêng.
* Khái niệm ối sống truyền thống dân t c Việt Nam
Lối sống của mỗi cộng đồng, mỗi quốc gia, dân tộc luôn chịu sự quy
định của hoàn cảnh tự nhiên - địa lý, các điều kiện kinh tế - xã hội, chính
trị, văn hóa, tinh thần truyền thống nhất định. Điều đó tạo nên cho mỗi quốc
gia, dân tộc có lối sống truyền thống với những nét đặc trưng riêng biệt.
Lịch sử dân tộc Việt Nam đã tạo nên cho con người Việt Nam lối
sống truyền thống riêng biệt với những đặc trưng độc đáo. Có thể khẳng
định, ối sống truyền thống dân t c Việt Nam à phương thức sống của
con người Việt Nam, hình thành và phát triển trong ịch sử dựng nước,
giữ nước của dân t c, được thể hiện thông qua hoạt đ ng của con người
11
trên các ĩnh vực của đời sống xã h i như ao đ ng sản xuất, hoạt đ ng
chính trị - xã h i, sinh hoạt văn hóa tinh thần, cách thức ứng xử với con
người và tự nhiên.
2.1.2. Giá trị lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam
2.1.2.1. Khái niệm giá trị, giá trị lối sống truyền thống dân tộc
Việt Nam
* Khái niệm giá trị
Giá trị là một thuật ngữ được sử dụng trong nhiều khoa học với
nghĩa rộng, hẹp cùng nhiều cách tiếp cận từ các góc độ khác nhau. Tuy
nhiên, điểm chung được rút ra là khi nói đến giá trị là muốn khẳng định
mặt tích cực, mặt chính diện, gắn liền với cái đúng, cái tốt, cái đẹp, cái có
khả năng thôi thúc con người hành động và nỗ lực vươn tới để hoàn thiện
trong cuộc sống.
* Khái niệm giá trị ối sống truyền thống dân t c Việt Nam
Giá trị lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam là một bộ phận cấu
thành hệ thống các giá trị truyền thống của dân tộc được hình thành, phát
triển, tồn tại và lưu truyền trong lịch sử dựng nước và giữ nước của cha ông
ta. Đó là những phẩm chất tốt đẹp trong lối sống, có tác động tích cực tới
việc điều chỉnh hành vi của các cá nhân, cộng đồng xã hội trong các hoạt
động sản xuất, hoạt động chính trị - xã hội, hoạt động văn hóa, các mối
quan hệ giữa con người với con người và con người với tự nhiên.
Có thể khẳng định, giá trị ối sống truyền thống dân t c Việt Nam à
sự kết tinh những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, được hun đúc
nên trong quá trình xây dựng và phát triển của dân t c, nó gắn iền với
hoạt đ ng sống của con người, à những cái thể hiện bản chất, đặc trưng
cốt õi của ối sống truyền thống dân t c.
2.1.2.2. Một số giá trị cơ bản của lối sống truyền thống dân tộc
Việt Nam
Thứ nhất, lòng yêu nước.
Thứ hai, tinh thần hiếu học.
Thứ ba, tinh thần đoàn kết, nhân ái, bao dung.
12
Thứ tư, tinh thần lao động cần cù, tiết kiệm.
Thứ năm, lối ứng xử hài hòa, thân thiện, linh hoạt với tự nhiên.
2.2. KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC TRONG
VIỆC XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY -
THỰC CHẤT, TÍNH TẤT YẾU VÀ NỘI DUNG CƠ BẢN
2.2.1. Sinh viên Việt Nam và thực chất sự kế thừa giá trị lối sống
truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt
Nam hiện nay
2.2.1.1. Sinh iên à đặc điể hoạ đ ng của inh iên Việ Na
Thứ nhất, sinh viên có ưu điểm là hăng hái, nhạy cảm với cái mới.
Thứ hai, học tập là hoạt động cơ bản của sinh viên.
Thứ ba, sinh viên là một tầng lớp xã hội được tập hợp từ những giai
tầng xã hội khác nhau nên cũng có “tập hợp” về lối sống.
Thứ tư, sinh viên là lớp người luôn năng động, sáng tạo.
2.2.1.2. Th c chấ k h a gi i ng n h ng d n c
ong d ng i ng ới cho inh iên Việ Na hiện na
t à, kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng
lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay là làm cho các giá trị lối sống
truyền thống tốt đẹp của dân tộc được giữ gìn, phát triển phù hợp với điều
kiện hiện nay.
Hai là, việc kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc nhằm mục
tiêu xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay.
Ba là, việc kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây
dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay gồm hai mặt: m t mặt,
cần phải giữ gìn, bổ sung, nhận thức mới về những chuẩn mực, giá trị lối
sống truyền thống dân tộc; mặt khác, cần xác định những chuẩn mực, giá trị
mới để phù hợp với sự thay đổi của cuộc sống và yêu cầu phát triển của xã
hội trong thời kỳ mới.
ốn à, kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng
lối sống mới cho sinh viên hiện nay cần đảm bảo nguyên tắc kết hợp hài
hòa giữa truyền thống và hiện đại.
13
Năm à, kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng
lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay cần được thực hiện dưới
nhiều phương thức khác nhau phù hợp với điều kiện thực tiễn.
2.2.2. Tính tất yếu của việc kế thừa giá trị lối sống truyền thống
dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Thứ nhất, kế thừa là một quy luật có tính phổ quát trong tiến trình
vận động, phát triển của mọi sự vật, hiện tượng, trong đó có lối sống.
Thứ hai, lối sống mới của sinh viên Việt Nam hiện nay chỉ được hình
thành trên cơ sở các giá trị lối sống truyền thống dân tộc.
Thứ ba, kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng
lối sống mới là điều kiện tất yếu để sinh viên ngăn chặn các phản giá trị từ
bên ngoài, đồng thời bảo vệ được bản sắc văn hóa Việt Nam trong bối cảnh
hiện nay.
2.2.3. Nội dung kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc
trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay
t à, kế thừa truyền thống yêu nước để góp phần xây dựng đất
nước trong thời đại hiện nay
Hai là, kế thừa truyền thống hiếu học để xây dựng tinh thần ham học
hỏi, tìm tòi, sáng tạo trong học tập và nghiên cứu khoa học cho sinh viên.
Ba là, kế thừa truyền thống đoàn kết, nhân ái, bao dung để xây dựng
ý thức tập thể, cộng đồng và trách nhiệm xã hội cho sinh viên.
ốn à, kế thừa truyền thống cần cù, tiết kiệm để xây dựng tinh thần
ham học tập, yêu lao động ở sinh viên.
Năm là, kế thừa truyền thống ứng xử thân thiện, hài hòa, linh hoạt với tự
nhiên để góp phần bảo vệ và xây dựng môi trường sinh thái bền vững.
Tiểu kết chương 2
Lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam được hình thành, phát triển
trên cơ sở của hoàn cảnh tự nhiên - địa lý, điều kiện kinh tế - xã hội, văn
hóa, tinh thần của dân tộc. Cơ sở văn hóa, tinh thần cho sự hình thành lối
sống truyền thống dân tộc chính là các giá trị đạo đức truyền thống. Các giá
14
trị này là cơ sở định hướng cho lối sống truyền thống, đồng thời kết tinh
thành những giá trị của lối sống truyền thống dân tộc. Các giá trị cơ bản của
lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam là lòng yêu nước, tinh thần hiếu
học, truyền thống đoàn kết, nhân ái, bao dung, đức tính cần cù, tiết kiệm và
lối ứng xử thân thiện, hài hòa, linh hoạt với tự nhiên. Những giá trị này đã
tạo nên bản sắc riêng của lối sống con người Việt Nam truyền thống, đồng
thời trở thành một động lực to lớn giúp dân tộc ta vượt qua được những khó
khăn, thử thách. Các giá trị này thực sự là những tài sản vô giá mà cha ông
ta đã dày công vun đắp và truyền lại cho thế hệ mai sau.
Công cuộc đổi mới đất nước đang được đẩy mạnh đòi hỏi cần có
những con người mới với lối sống mới. Việc xây dựng lối sống mới trên cơ
sở kế thừa các giá trị lối sống truyền thống dân tộc trở thành một tất yếu
khách quan. Không có sự kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc sẽ
không có cơ sở để hình thành lối sống mới.
Sinh viên là lực lượng trí thức tương lai có vai trò quan trọng trong
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay ở nước ta. Trong lịch sử,
lớp người này đã kế thừa tốt các giá trị lối sống truyền thống dân tộc để làm
phong phú và tô thắm các truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Trong điều kiện
hiện nay, việc xây dựng lối sống mới cho sinh viên là hết sức cần thiết để
đáp ứng những yêu cầu mới của đất nước và thời đại. Xây dựng lối sống
mới cho sinh viên trên cơ sở kế thừa các giá trị lối sống truyền thống dân
tộc là việc làm rất quan trọng góp phần hình thành, phát triển và hoàn thiện
lối sống cho những chủ nhân tương lai của đất nước, đồng thời giúp cho
sinh viên nhận thức đầy đủ và sâu sắc về các giá trị lối sống truyền thống
dân tộc, từ đó có ý thức tự giác giữ gìn và phát huy các giá trị ấy trong lối
sống của bản thân.
15
Chương 3
KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC
TRONG XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH VIÊN VIỆT NAM
HIỆN NAY - NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG, THỰC TRẠNG
VÀ NGUYÊN NHÂN
3.1. NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG
TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC TRONG XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH
VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1.1. Tác động của kinh tế thị trường đến việc kế thừa giá trị lối
sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên
Việt Nam hiện nay
t à, kinh tế thị trường tạo ra tiền đề vật chất thuận lợi cho việc kế
thừa các giá trị lối sống truyền thống dân tộc có hiệu quả.
Hai là, kinh tế thị trường phát triển tạo điều kiện cho việc bổ sung,
phát triển nội dung và phương thức kế thừa các giá trị lối sống truyền thống
dân tộc đảm bảo phù hợp với thời đại mới.
Ba là, bên cạnh những tác động tích cực, kinh tế thị trường cũng có
những tác động tiêu cực đến việc kế thừa các giá trị lối sống truyền thống
dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên.
3.1. . Tác động của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến việc kế
thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới
cho sinh viên Việt Nam hiện nay
- Công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang tạo cơ sở
để hình thành những chuẩn mực đạo đức, lối sống mới, hình thành lối sống
công nghiệp, hiện đại, từ đó sẽ đào thải những yếu tố lạc hậu, bảo thủ, đồng
thời khẳng định những giá trị của lối sống truyền thống dân tộc.
- Bên cạnh những tác động tích cực, công nghiệp hóa, hiện đại hóa
được đẩy mạnh cũng có những tác động tiêu cực như phá vỡ tính cộng đồng
truyền thống, làm ô nhiễm môi trường và các tệ nạn xã hội gia tăng, từ đó
nhiều giá trị của lối sống truyền thống dân tộc cũng dần bị quên lãng.
16
3.1.3. Tác động của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế đến việc kế
thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới
cho sinh viên Việt Nam hiện nay
- Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tạo ra môi trường, điều kiện thuận
lợi để kế thừa các giá trị lối sống truyền thống dân tộc.
- Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tạo ra điều kiện để giới thiệu,
quảng bá và nâng tầm các giá trị lối sống truyền thống dân tộc Việt Nam.
- Tuy nhiên, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế cũng có
không ít các tác động tiêu cực đến việc kế thừa các giá trị lối sống truyền
thống dân tộc trong quá trình xây dựng lối sống mới cho sinh viên.
3.1.4. Tác động của khoa học công nghệ đến kế thừa giá trị lối
sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên
Việt Nam hiện nay
Thứ nhất, cuộc cách mạng khoa học công nghệ làm thay đổi lối tư
duy của sinh viên.
Thứ hai, cách mạng khoa học công nghệ làm thay đổi cách thức học
tập, nghiên cứu của sinh viên.
Thứ ba, cách mạng khoa học công nghệ làm thay đổi lối sinh hoạt,
hình thức giao tiếp, ứng xử của sinh viên.
3.2. THỰC TRẠNG KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG TRUYỀN THỐNG DÂN
TỘC TRONG XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
3. .1. Thực trạng kế thừa giá trị “lòng yêu nước” của lối sống
truyền thông dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt
Nam hiện nay
Giá trị “lòng yêu nước” của lối sống truyền thống dân tộc đã được
phần lớn sinh viên Việt Nam kế thừa được thể hiện thông qua nhận thức
của họ về ý thức trách nhiệm với đất nước, thông qua sự phấn đấu nỗ lực
trong học tập, nghiên cứu và đặc biệt là thông qua những phong trào thực
tiễn của sinh viên. Mặc dù vậy, vấn đề nhận thức về giá trị “lòng yêu nước”
của lối sống truyền thống dân tộc cũng như hành động để kế thừa giá trị này
trong xây dựng lối sống mới của một bộ phận sinh viên còn hạn chế được
17
thể hiện ở việc chưa hiểu hết giá trị của tinh thần yêu nước, còn mơ hồ về ý
thức, trách nhiệm bản thân đối với quê hương, đất nước.
3.2.2. Thực trạng kế thừa giá trị “tinh thần hiếu học” của lối sống
truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt
Nam hiện nay
Việc kế thừa truyền thống hiếu học của sinh viên thời gian qua được
thể hiện ở ý thức tự giác, hăng say, tinh thần vượt khó trong học tập và
nghiên cứu khoa học, đã góp phần tích cực trong việc nâng cao ý thức học
tập, thường xuyên nâng cao trình độ mọi mặt của đa số sinh viên. Tuy nhiên,
thực trạng vấn đề học tập của sinh viên hiện nay cũng phản ánh hạn chế khá
lớn trong việc kế thừa truyền thống hiếu học của cha ông khi hiện tượng sinh
viên lười học, học không thực chất diễn ra ở không ít trường đại học.
3. .3. Thực trạng kế thừa giá trị “tinh thần đoàn kết, nhân ái,
bao dung” của lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống
mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Tinh thần đoàn kết, nhân ái, bao dung được sinh viên kế thừa thông
qua việc xây dựng tinh thần tập thể, đoàn kết, gắn bó lợi ích cá nhân với lợi
ích tập thể, chống lại lối sống ích kỷ, chủ nghĩa cá nhân; chia sẻ với cá nhân
và cộng đồng. Tuy nhiên, còn một bộ phận sinh viên chưa kế thừa, phát huy
được truyền thống này thể hiện ở thái độ thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm,
thiếu nhân văn và ý thức cộng đồng, rơi vào chủ nghĩa cá nhân vị kỷ.
Một điểm đáng lưu ý là có sự mâu thuẫn giữa nhận thức và hành
động trong việc kế thừa các giá trị lối sống truyền thống nói chung và tinh
thần đoàn kết, nhân ái, bao dung nói riêng thể hiện qua việc khảo sát thực
tế. Trong khi đại đa số sinh viên có sự nhận thức tốt về sự cần thiết phải kế
thừa các giá trị lối sống truyền thống, nhưng số sinh viên có hành động thực
tiễn để thực hiện sự kế thừa lại không phải là đa số.
3.2.4. Thực trạng kế thừa giá trị “cần cù, tiết kiệm” của lối sống
truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên Việt
Nam hiện nay
Trong thời gian qua, việc kế thừa giá trị cần cù, tiết kiệm trong xây
dựng lối sống mới cho sinh viên được thể hiện trong học tập và hoạt động
18
lao động của mỗi sinh viên. Nhiều sinh viên cần cù học tập, nghiên cứu,
làm việc tận tâm, cầu tiến nhằm tích lũy kiến thức để hoàn thành tốt công
việc trong thời đại mới.
Bên cạnh đó, vẫn còn một bộ phận sinh viên lười lao động, sống đua
đòi, lãng phí, thích hưởng thụ đi ngược với truyền thống tốt đẹp của dân
tộc. Có không ít sinh viên chạy theo lối sống hưởng thụ, sống thụ động, dựa
dẫm, ỷ lại vào gia đình và xã hội.
3.2.5. Thực trạng kế thừa giá trị “ứng xử thân thiện, hài hòa, linh
hoạt với tự nhiên” của lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối
sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay
Việc kế thừa giá trị ứng xử thân thiện, hài hòa, linh hoạt với tự nhiên
trong những năm vừa qua được thể hiện ở nhiều khía cạnh. Tuy nhiên, vẫn
còn một bộ phận sinh viên chưa có ý thức bảo vệ môi trường sinh thái, có
những thói quen gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và tăng cường biến đối
khí hậu, không tự nguyện, tự giác tham gia các hoạt động bảo vệ tài
nguyên, cải thiện môi trường, thậm chí còn tham gia các hoạt động hủy hoại
môi trường sinh thái.
3.3. NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG KẾ THỪA GIÁ TRỊ LỐI SỐNG
TRUYỀN THỐNG DÂN TỘC TRONG XÂY DỰNG LỐI SỐNG MỚI CHO SINH
VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
3.3.1. Nguyên nhân dẫn đến những thành tựu trong việc kế thừa
giá trị lối sống truyền thống để xây dựng lối sống mới cho sinh viên
Việt Nam hiện nay
- Chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về kế
thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới cho
sinh viên
- Sự nỗ lực phấn đấu rèn luyện của bản thân sinh viên trong xây dựng
lối sống mới
- oạt động của Đoàn Thanh niên cộng sản ồ Chí Minh và ội
Sinh viên Việt Nam trong kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc để
xây dựng lối sống mới cho sinh viên
19
3.3. . Nguyên nhân dẫn đến hạn chế của sự kế thừa giá trị lối
sống truyền thống dân tộc trong việc xây dựng lối sống mới cho sinh
viên Việt Nam hiện nay
- Nhận thức và việc phát huy vai trò của các chủ thể trong kế thừa giá
trị lối sống truyền thống dân tộc nhằm xây dựng lối sống mới cho sinh viên
Việt Nam hiện nay còn chưa đầy đủ
- Nội dung, phương thức kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc
trong xây dựng lối sống mới cho sinh viên chưa đáp ứng được yêu cầu
- Các phong trào chính trị - xã hội thực tiễn có sự lồng ghép việc kế
thừa các giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng lối sống mới
cho sinh viên còn nhiều bất cập, hạn chế
Tiểu kết chương 3
Vấn đề kế thừa giá trị lối sống truyền thống dân tộc trong xây dựng
lối sống mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay đang chịu sự tác động to lớn
của các nhân tố: sự phát triển của nền kinh tế thị trường, công cuộc công
nghiệp hóa, hiện đại hó
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- tom_tat_luan_an_ke_thua_gia_tri_loi_song_truyen_thong_dan_to.pdf