Tóm tắt Luận án Nâng cao y đức ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

uân y hiện nay” do Nguyễn Quang Thẩm làm chủ biên; cuốn sách “Giao tiếp của bác sĩ quân y với người bệnh” của Nguyễn Thị Thanh Hà; đề tài “Nâng cao chất lượng công tác đảng, công tác chính trị góp phần bồi dưỡng y đức ở các bệnh viện quân đội trong thời kỳ đổi mới” do Nguyễn Hồng Giang làm chủ nghiệm; đề tài “Các giải pháp kết hợp giáo dục y đức thông qua dạy học các môn y học chuyên ngành”, do Nguyễn Quang Phúc làm chủ nhiệm. Các công trình trên đã phân tích tương đối sâu sắc thực trạng y đức của người thầy thuốc quân đội ta hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao y đức cho đội ngũ cán bộ này. Gần với hướng tiếp cận đề tài mà nghiên cứu sinh lựa chọn có công trình “Nghiên cứu giải pháp nâng cao phẩm chất và năng lực của đội ngũ cán bộ quân y cấp phân đội trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay” do Vũ Đăng Khiên làm chủ nhiệm. Ở công trình này đã làm rõ thực trạng phẩm chất và năng lực của CBQY cấp phân 7 đội, phân tích những nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực cho họ. Bên cạnh đó, còn một số bài báo bàn về vấn đề này như: “Giáo dục y đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh cho học viên Học viện Quân y” của Vũ Hoài Nam; “Phát triển y đức của người thầy thuốc quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh” của tác giả cùng tên. Ở đây, tác giả khẳng định: Tư tưởng Hồ Chí Minh về y đức là nền tảng đạo lý của mọi thầy thuốc. Để phát triển y đức của người thầy thuốc quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: nâng cao chất lượng giáo dục; xây dựng môi trường y đức quân sự và lối sống mới xã hội chủ nghĩa, v.v.. Tiểu kết chƣơng 1 Qua tiếp cận tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài đi từ cái chung đến cái riêng, từ ngoài nước đến trong nước, từ ngoài xã hội đến các công trình nghiên cứu trong quân đội, tác giả luận án nhận thấy nhiều đề tài của không ít tác giả đã nghiên cứu khá toàn diện vấn đề y đức người thầy thuốc quân đội nói chung và người bác sĩ ở PĐQY nói riêng. Với phương pháp tiếp cận khác nhau, một số công trình bước đầu đã trình bày được mấy vấn đề lý luận chung về y đức. Một số công trình khác đã tiếp cận, nghiên cứu về thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao y đức cho người thầy thuốc quân đội. Gần với đề tài luận án, có công trình nghiên cứu về vấn đề nâng cao phẩm chất, năng lực cho người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta. Kết quả nghiên cứu ở các công trình đó là những tư liệu quý giá, đáng trân trọng để tác giả kế thừa, bổ sung và phát triển trong đề tài luận án của mình. Tuy nhiên, liên quan đến đề tài luận án vẫn còn nhiều vấn đề chưa được bàn đến hoặc đã đề cập nhưng chưa thành hệ thống, vì vậy tác giả lựa chọn vấn đề “Nâng cao y đức người bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu cho luận án triết học của mình. 8 Chƣơng 2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ NÂNG CAO Y ĐỨC NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1. NÂNG CAO Y ĐỨC VÀ VAI TRÕ CỦA NÓ ĐỐI VỚI NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 2.1.1. Y đức và nâng cao y đức ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam Để làm sáng tỏ vấn đề lý luận của đề tài, tác giả đã luận giải hệ thống các khái niệm công cụ có liên quan trực tiếp đến đề tài. Từ góc độ triết học, tác giả quan niệm: Y đức là hệ thống các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức dùng để điều chỉnh các mối quan hệ trong hoạt động nghề nghiệp của người thầy thuốc, chúng được thực hiện bởi niềm tin cá nhân, truyền thống ngành Y và sức mạnh của dư luận xã hội. Xuất phát từ thực tiễn tổ chức ngành Quân y trong QĐND Việt Nam hiện nay là không có tiểu đội và trung đội mà chỉ có đại đội và tiểu đoàn quân y. Do vậy, tác giả quan niệm: Phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam là các đơn vị từ cấp đại đội đến tiểu đoàn và tương đương, hoạt động trong lĩnh vực y tế, trực thuộc ban, phòng hậu cần trong biên chế của trung đoàn, sư đoàn bộ binh và tương đương. So với bệnh viện tuyến trên của quân đội, PĐQY chỉ là đơn vị quân y cơ sở nên quy mô nhỏ, cơ cấu đơn giản, số lượng cán bộ và nhân viên ít; cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện hạn chế. Từ đó, đòi hỏi đi đôi với từng bước đáp ứng đầy đủ nhu cầu về số lượng, cần phải nâng cao y đức và năng lực chuyên môn cho cán bộ và nhân viên trong đơn vị nói chung và người bác sĩ nói riêng. Do mục đích nghiên cứu của luận án là không đi sâu tìm hiểu y đức của người thầy thuốc quân đội nói chung, mà chỉ tập trung nghiên cứu y đức người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta hiện nay. Theo tác giả: Y đức người bác sĩ ở PĐQY trong QĐND Việt Nam là tổng hòa những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực đạo đức của xã hội, quân đội, 9 nghề y nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử trong các mối quan hệ nghề nghiệp của họ tại đơn vị cơ sở. Như vậy, y đức người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta có sự thống nhất giữa cái chung (các phẩm chất đạo đức xã hội - đạo đức cách mạng), với cái riêng (các phẩm chất đạo đức của người quân nhân cách mạng) và cái đơn nhất (các phẩm chất y đức của người bác sĩ ở PĐQY). Theo đó, các phẩm chất y đức đặc trưng riêng của người bác sĩ ở PĐQY đó là: sẵn sàng hy sinh quên mình để bảo vệ và cứu chữa thương, bệnh binh vô điều kiện; tận tình, chu đáo, vô tư, không cầu lợi trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu và cấp cứu, điều trị bệnh cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị và nhân dân trên địa bàn đóng quân; yêu ngành, yêu nghề, yên tâm công tác, gắn bó với đơn vị cơ sở; chấp nhận hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung của đơn vị, của người bệnh, v.v.. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành Quân y, thì đòi hỏi người bác sĩ ở PĐQY ngày càng phải không ngừng nâng cao y đức. Tác giả luận án quan niệm: Nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY trong QĐND Việt Nam là quá trình tác động tích cực, có mục đích của các chủ thể bằng nhiều nội dung, hình thức và phương pháp thích hợp làm biến đổi y đức của họ theo những tiêu chí ngày càng hoàn thiện hơn. Quan niệm trên cho thấy, nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY là một hoạt động của các chủ thể trong đơn vị, với nội dung cơ bản là: Chủ thể trực tiếp tác động vào quá trình nâng cao y đức của người bác sĩ ở PĐQY là lãnh đạo, chỉ huy cùng những lực lượng tham gia vào quá trình giáo dục, huấn luyện ở các đơn vị cơ sở trong quân đội. Bên cạnh đó, người bác sĩ ở PĐQY vừa là đối tượng chịu sự tác động của các chủ thể giáo dục trong đơn vị. Đồng thời, họ lại vừa là chủ thể trực tiếp thực hiện việc nâng cao y đức của mình thông qua quá trình tự giáo dục, tự tu dưỡng, rèn luyện để tích lũy dần dần những yếu tố tích cực, loại bỏ dần những yếu tố tiêu cực tạo nên sự chuyển hóa căn bản về chất trong phẩm chất y đức của mình. 10 Mục đích nâng cao y đức của người bác sĩ ở PĐQY là làm biến đổi y đức của họ theo những tiêu chí ngày càng hoàn thiện hơn. Việc xác định tiêu chí nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY có nhiều cách khác nhau, có thể xét theo cấu trúc các thành tố cấu thành y đức, hay theo hệ thống các giá trị. Trong công trình này tác giả xác định tiêu chí nâng cao y đức cho người bác sĩ ở PĐQY dựa theo cấu trúc các thành tố cấu thành y đức, bao gồm: ý thức y đức, hành vi y đức và quan hệ y đức. Yêu cầu chung về tiêu chí nâng cao y đức cho họ phải toàn diện trên các thành tố cấu trúc của y đức, tăng trưởng các chỉ số phải đảm bảo sự ổn định. Giáo dục y đức cho người bác sĩ ở PĐQY phải toàn diện. Song, cần tập trung hơn vào những nội dung cơ bản là: giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng về công tác y tế; tăng cường giáo dục truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, quân đội, của ngành Quân y và các nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực y đức cần có của người bác sĩ ở PĐQY, v.v.. Để chuyển tải nội dung giáo dục đó đến đối tượng giáo dục, các chủ thể ở đơn vị cơ sở phải sử dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục thích hợp như tập huấn tập trung; giáo dục theo chuyên đề; phương pháp thuyết trình, nêu gương, v.v.. 2.1.2. Vai trò của việc nâng cao y đức đối với ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Nâng cao y đức có vai trò to lớn đối với người bác sĩ ở PĐQY. Nó không chỉ góp phần nâng cao nhận thức, điều chỉnh hành vi, mà còn xây dựng lý tưởng nghề nghiệp cao đẹp, thôi thúc họ vươn lên vượt qua mọi khó khăn khắc nghiệt của hoạt động quân sự để không ngừng học tập, nâng cao trình độ và hiệu quả hoạt động chuyên môn. Y đức cách mạng đã khơi dậy trong họ tình cảm, trách nhiệm, lương tâm với người bệnh. Đồng thời, thúc đẩy họ đấu tranh không khoan nhượng với các biểu hiện tiêu cực về y đức, lối sống. Qua đó, góp phần xây dựng môi trường y đức của đơn vị trong sạch và phát triển toàn diện nhân cách người bác sĩ ở PĐQY. 11 2.2. ĐẶC ĐIỂM NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ NHỮNG YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA VIỆC NÂNG CAO Y ĐỨC CHO HỌ 2.2.1. Đặc điểm ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Người bác sĩ ở PĐQY vừa là người cán bộ quân đội, vừa là người thầy thuốc gắn bó với các hoạt động của bộ đội ở tuyến trước. So với CBQY công tác ở tuyến sau và cán bộ y tế ngoài quân đội, người bác sĩ ở PĐQY ngoài những đặc điểm chung còn có đặc điểm riêng. Quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ họ luôn phải đối mặt với khối lượng lớn công việc với tính chất khó khăn, gian khổ, phức tạp đòi hỏi ý chí quyết tâm cao, dám chấp nhận hy sinh lợi ích riêng để phấn đấu vì lợi ích chung của quân đội, đất nước. Do vậy, để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của mình, họ phải không ngừng được nâng cao cả về y đức và năng lực công tác. 2.2.2. Những yêu cầu cơ bản của việc nâng cao y đức ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Thứ nhất, những yêu cầu có tính nguyên tắc định hướng chung cho việc nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta hiện nay, đó là: nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY phải xuất phát từ quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng và đạo đức của người thầy thuốc cách mạng; phải xuất phát từ tình hình, nhiệm vụ của quân đội, của ngành Quân y và sát hợp với đặc điểm tình hình nhiệm vụ của họ ở đơn vị cơ sở; đồng thời, nâng cao y đức cho họ phải toàn diện cả ý thức y đức, quan hệ y đức và hành vi y đức. Thứ hai, yêu cầu cụ thể về những chuẩn mực y đức cần nâng cao trong các mối quan hệ chuyên môn nghiệp vụ của người bác sĩ ở PĐQY Một là, các chuẩn mực y đức trong quan hệ với người bệnh: phục vụ người bệnh tận tụy, vô tư; giao tiếp với bệnh nhân hòa nhã, gần gũi và thân mật; có lòng nhân ái, luôn tôn trọng, công bằng và 12 giữ bí mật riêng tư của người bệnh. Hai là, các chuẩn mực y đức trong quan hệ với nghề nghiệp của họ là: yêu ngành, yêu nghề, gắn bó với đơn vị cơ sở, trung thực, sáng tạo trong hoạt động chuyên môn nghiệp vụ; khiếm tốn, không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; luôn bảo vệ phẩm giá và danh dự nghề nghiệp. Ba là, các chuẩn mực y đức trong quan hệ với đồng nghiệp của họ là: đoàn kết, hợp tác cùng đồng nghiệp hoàn thành nhiệm vụ; tôn trọng và bảo vệ uy tín của đồng nghiệp; huấn luyện chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm cho đồng nghiệp. Bốn là, các chuẩn mực y đức trong quan hệ với xã hội của họ là: nói và làm theo Hiến pháp, pháp luật, điều lệ của quân đội và ngành Quân y; tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo, từ thiện; gương mẫu trong nếp sống, sinh hoạt tại đơn vị và địa phương nơi đóng quân. Tiểu kết chƣơng 2 Nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY đóng vai trò quan trọng, tạo cơ sở nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện nhân cách của họ. Quá trình công tác ở PĐQY người bác sĩ không ngừng phải học tập, tu dưỡng, rèn luyện để nâng cao y đức. Nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY là quá trình tác động có mục đích của các chủ thể bằng nhiều nội dung, hình thức và phương pháp thích hợp làm biến đổi y đức của họ theo những tiêu chí ngày càng hoàn thiện hơn. Để nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY, đòi hỏi các chủ thể ở đơn vị không những phải quán triệt và thực hiện tốt những yêu cầu có tính nguyên tắc, mà còn phải quán triệt và thực hiện tốt những yêu cầu cụ thể về chuẩn mực y đức cần nâng cao trong các mối quan hệ chuyên môn của họ tại đơn vị cơ sở. Yêu cầu về những nguyên tắc, chuẩn mực này là sự cụ thể hóa các tiêu chí nâng cao y đức của họ. Đồng thời, cũng là thước đo cơ bản để đánh giá thực trạng y đức và nâng cao y đức của người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta hiện nay. 13 Chƣơng 3 NÂNG CAO Y ĐỨC NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY - NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG VÀ THỰC TRẠNG 3.1. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC NÂNG CAO Y ĐỨC NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY 3.1.1. Sự biến đổi những điều kiện kinh tế - xã hội của đất nƣớc trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế Phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế đã và đang tác động trực tiếp đến y đức và việc nâng cao y đức của người bác sĩ ở PĐQY trên nhiều mặt. Trong đó, có các mặt chủ yếu như chính trị - tư tưởng, tinh thần trách nhiệm với người bệnh; lương tâm với nghề nghiệp; kết quả thực hiện chức trách, nhiệm vụ, v.v.. Để phát huy tác dụng của các tác động tích cực, hạn chế các tác động tiêu cực phải đồng thời phát huy sức mạnh tổng hợp của cấp ủy đảng, người chỉ huy các đơn vị cơ sở, đồng thời phải phát huy sức mạnh nội lực của chính mỗi người bác sĩ ở PĐQY trong việc đấu tranh chống lại những tác động tiêu cực và tiếp nhận những yếu tố tích cực được tạo ra trong quá trình này theo nguyên lý “vận động là một quá trình tự thân”. 3.1.2. Tác động của hoạt động giáo dục và tự giáo dục y đức của ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y Giáo dục và tự giáo dục y đức là con đường cơ bản để trang bị cho người bác sĩ ở PĐQY hệ thống tri thức tổng hợp gồm: khoa học cơ bản, y học cơ sở, y học lâm sàng; bồi dưỡng kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp; những nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức của xã hội, quân đội và của ngành Y, v.v.. Đây là cơ sở nền tảng thường xuyên, trực tiếp tác động đến việc hình thành và phát triển nhân cách người bác sĩ ở PĐQY nói chung và việc nâng cao y đức của họ nói riêng. 14 3.1.3. Tác động của môi trƣờng giáo dục y đức, công tác cán bộ và việc đảm bảo điều kiện vật chất thiết yếu cho ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y Môi trường giáo dục y đức, công tác cán bộ và việc đảm bảo điều kiện vật chất thiết yếu cho người bác sĩ ở PĐQY trực tiếp quyết định đến chất lượng, hiệu quả việc nâng cao y đức cho họ. Nếu môi trường giáo dục, rèn luyện tốt thì người bác sĩ ở PĐQY nhanh chóng trưởng thành về mọi mặt. Năng lực chuyên môn ngày càng được củng cố vững chắc, phẩm chất y đức ngày càng được nâng cao. Cơ chế, chính sách phù hợp sẽ tác động tích cực đến đội ngũ cán bộ này, tạo sự phấn khởi, tin tưởng là động lực nội tại thôi thúc họ tích cực học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao y đức của bản thân. 3.2. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC NÂNG CAO Y ĐỨC NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY 3.2.1. Kết quả đạt đƣợc của việc nâng cao y đức ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Kết quả đạt được của hoạt động nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY trong QĐND Việt Nam hiện nay được thể hiện trên tất cả các mặt: ý thức y đức, hành vi y đức và quan hệ y đức của họ. Cụ thể là: Thứ nhất, về ý thức y đức Đa số bác sĩ ở PĐQY có bản lĩnh chính trị vững vàng, yên tâm phục vụ lâu dài trong quân đội; quán triệt sâu sắc và thực hiện tốt các nguyên tắc, quy tắc về y đức, có lý tưởng, tình cảm đạo đức nghề nghiệp tốt đẹp, v.v.. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số bác sĩ chưa thực sự yên tâm, phấn khởi trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ của mình ở đơn vị cơ sở; nhận thức chưa thật sâu sắc về vai trò của y đức đối với hoạt động nghề nghiệp, v.v.. Những biểu hiện tiêu cực trên mặc dù chưa mang tính phổ biến, nhưng đã ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường y đức của các PĐQY. Nếu không kịp thời khắc phục ngay từ trong nhận thức thì nó sẽ cản trở lớn đến việc nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY trong quân đội ta hiện nay. 15 Thứ hai, về hành vi y đức Hầu hết bác sĩ ở PĐQY tích cực, chủ động, sáng tạo trong công việc, tự giác vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của quân đội và các quy định của ngành, có lối sống trong sạch, lành mạnh; luôn đoàn kết, thân ái với đồng chí, đồng đội, không làm tổn thương đến tinh thần và thể chất của người bệnh. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế là: Kết quả hoàn thành nhiệm vụ của một số bác sĩ chưa cao, chưa toàn diện. Một số người trong quá trình học tập, công tác còn có những biểu hiện tiêu cực về y đức, lối sống dẫn đến chất lượng hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn thấp. Do vậy, việc nâng cao hành vi y đức cho họ cần phải được các chủ thể ở đơn vị cơ sở đặc biệt quan tâm. Thứ ba, về quan hệ y đức Đại bộ phận bác sĩ ở PĐQY quan hệ với người bệnh đúng mực; phục vụ người bệnh tận tình; bảo công bằng và giữ bí mật riêng tư cho người bệnh trong suốt quá trình điều trị; biết bảo vệ phẩm giá, danh dự nghề nghiệp, không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, v.v.. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục là: Một số người có lúc còn biểu hiện thiếu trách nhiệm với người bệnh, lương tâm với nghề nghiệp; giao tiếp với người bệnh còn chưa đúng mực. Một số người ngại học tập, thiếu tích cực trong rèn luyện và đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực trong hoạt động nghề nghiệp, kết quả hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra 3.2.2. Nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế về kết quả đã đạt đƣợc của việc nâng cao y đức ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị đã nhận thức đúng đắn vai trò và sự cần thiết phải nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY, từ đó đã tiến hành nhiều nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục y đức tương đối hiệu quả. Tuy nhiên, ở một số đơn vị nội dung, hình thức, phương 16 pháp giáo dục y đức chậm đổi mới, chưa chủ động, nhạy bén theo sát tình hình, nhiệm vụ của đơn vị. Việc phối hợp giữa nội dung với các hình thức, phương pháp giáo dục và lực lượng giáo dục có lúc thiếu nhịp nhàng, kém hiệu quả. Hiện nay đa số bác sĩ ở PĐQY đã nhận thức đúng đắn về chức trách, nhiệm vụ và yêu cầu y đức để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của mình. Từ đó, họ đã chủ động xây dựng và tự giác thực hiện nghiêm túc kế hoạch tu dưỡng, rèn luyện y đức phù hợp với bản thân. Tuy nhiên, còn một số người ý thức tự giáo dục, tự rèn luyện thấp; nhận thức về chức trách, nhiệm vụ chưa đầy đủ; xây dựng kế hoạch tự giáo dục, rèn luyện y đức chưa thực sự khoa học, đôi khi thiếu tính khả thi, v.v.. nên đã có biểu hiện sa sút về phẩm chất y đức, lối sống, chất lượng hoàn thành nhiệm vụ thấp. Lãnh đạo, chỉ huy ở hầu hết các PĐQY đã lãnh đạo chặt chẽ và phát huy được vai trò của các tổ chức quần chúng tham gia xây dựng đảng bộ, chi bộ trong sạch, vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện và đấu tranh chống mọi biểu hiện tiêu cực về y đức, lối sống trong đơn vị. Tuy nhiên, việc xây dựng môi trường y đức ở một số PĐQY vẫn còn bộc lộ những hạn chế như việc xác định những nguyên tắc, chuẩn mực về y đức cho người bác sĩ chưa thật rõ ràng; chưa phát huy cao vai trò của các tổ chức và thiết chế văn hóa y đức ở các đơn vị; việc giải quyết các mối quan hệ trong hoạt động chuyên môn có lúc thiếu nhịp nhàng và chưa thống nhất. Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giáo dục, xây dựng cảnh quan, môi trường thiếu thốn. Việc định hướng và điều chỉnh dư luận trong tập thể và đấu tranh chống mọi biểu hiện tiêu cực về y đức trong phân đội có lúc chưa thực sự coi trọng, v.v.. Lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị đã chấp hành đúng quy chế công tác cán bộ, quan tâm, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của đội ngũ CBQY theo khả năng hiện có. Tuy nhiên, việc quy hoạch đội ngũ CBQY cấp phân đội chưa đáp ứng kịp với xu thế phát triển của ngành; đầu tư trang bị kỹ thuật cho đơn vị chưa thực sự đồng bộ, hiệu quả; chế độ chính sách đãi ngộ với đội ngũ này còn bộc lộ những bất cập, v.v.. 17 Tiểu kết chƣơng 3 Nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY là một quá trình diễn ra hết sức phức tạp. Nó luôn chịu sự tác động của nhiều yếu tố như sự biến đổi những điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước; hiệu quả hoạt động giáo dục và tự giáo dục y đức của người bác sĩ ở PĐQY; hiệu quả hoạt động của công tác cán bộ và việc đảm bảo điều kiện vật chất, môi trường giáo dục y đức cho người bác sĩ ở PĐQY. Hiện nay, đa số bác sĩ ở PĐQY có động cơ và mục tiêu phấn đấu đúng đắn; luôn tận tụy, trách nhiệm với người bệnh, gắn bó với đơn vị cơ sở; có ý chí quyết tâm cao, nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Tuy vậy, còn một số người đang có biểu hiện sa sút về phẩm chất y đức, lối sống. Hạn chế đó do nhiều yếu tố tác động. Song, trong đó các yếu tố chủ quan trực tiếp gây cản trở đến việc nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY đó là: nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục y đức của một số đơn vị cơ sở còn nhiều hạn chế, bất cập; việc tu dưỡng, rèn luyện y đức của một số bác sĩ chưa thường xuyên liên tục; những hạn chế trong xây dựng môi trường y đức, đấu tranh chống tiêu cực ở một số PĐQY; cùng với sự bất cập trong công tác quy hoạch, sử dụng CBQY và việc đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho người bác sĩ ở PĐQY còn gặp nhiều khó khăn. Chƣơng 4 MỘT SỐ NHÓM GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ CỦA VIỆC NÂNG CAO Y ĐỨC NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY Nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY là một quá trình diễn ra phức tạp, do nhiều yếu tố tác động, bao gồm cả điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan. Trong đó, những nhân tố chủ quan đóng vai trò trực tiếp quyết định đến chất lượng, hiệu quả của việc nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY hiện nay. Do vậy, luận án chỉ tập trung nghiên cứu, đề xuất một số nhóm giải pháp cơ bản nhằm phát huy cao hiệu quả hoạt động của các nhân tố chủ quan, đó là: 18 4.1. NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VÀ TỰ GIÁO DỤC Y ĐỨC CỦA NGƢỜI BÁC SĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y 4.1.1. Nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục y đức cho ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y Để nâng cao chất lượng hoạt động này đòi hỏi các chủ thể ở đơn vị cơ sở cần thực hiện tốt một số công việc sau đây: Đổi mới về nội dung giáo dục y đức: Đây là một khâu then chốt, liên quan trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả giáo dục ĐĐCM nói chung và y đức của người bác sĩ ở PĐQY nói riêng. Nội dung giáo dục y đức cho người bác sĩ ở PĐQY phải toàn diện về chính trị, tư tưởng; truyền thống đạo đức của dân tộc, của ngành Quân y; các nguyên tắc, chuẩn mực y đức cần có của người bác sĩ ở PĐQY, v.v.. Đổi mới về hình thức, phương pháp giáo dục y đức: Để nâng cao y đức người bác sĩ ở PĐQY, phải gắn liền đổi mới nội dung với đổi mới về hình thức và phương pháp giáo dục. Đổi mới về hình thức giáo dục y đức cần tiến hành đa dạng như sinh hoạt chuyên đề; giáo dục, tập huấn tập trung; tổ chức học tập qua sách báo, truyền hình, v.v.. Đổi mới về phương pháp giáo dục y đức cần sử dụng tổng hợp, đồng bộ các phương pháp. Song, tập trung thực hiện có hiệu quả các phương pháp thuyết phục và nêu gương. Đây là hai phương pháp giáo dục cơ bản tác động vào ý thức y đức, nhằm hình thành tình cảm, ý chí, niềm tin, hành vi và quan hệ y đức tốt đẹp cho họ. Nâng cao năng lực, trình độ làm công tác giáo dục và phát huy vai trò gương mẫu về y đức, lối sống của lãnh đạo, chỉ huy các PĐQY: Để nâng cao năng lực, trình độ và phát huy vai trò gương mẫu về y đức, lối sống của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các PĐQY. Các đơn vị cần phải quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ này đủ về số lượng, có chất lượng cao, mẫu mực về y đức, lối sống, luôn là tấm gương sáng để người BSQY noi theo. Thường xuyên nâng cao nhận thức chính trị, trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các PĐQY. Đối với bản thân họ phải luôn tự tu dưỡng, rèn luyện về năng lực, phẩm chất; trong quan hệ với quân nhân thuộc quyền phải mực thước, mô phạm, v.v.. 19 4.1.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động tự giáo dục, tự rèn luyện y đức của ngƣời bác sĩ ở phân đội quân y Tự giáo dục, tự rèn luyện y đức là khâu trực tiếp quyết định đến việc nâng cao y đức của người bác sĩ ở PĐQY. Để nâng cao chất lượng hoạt động này, cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng. Trước hết, đối với mỗi