Tóm tắt Luận án Nghiên cứu đặc điểm kết cấu sọ - Mặt và đánh giá khuôn mặt hài hòa ỏ một nhóm người Việt tuổi từ 18-25

để lại. Hiện nay tiờu chuẩn Tõn Cổ Điển vẫn cũn đang sử dụng. 1.6.4. Việt Nam Ở Việt Nam, hiện nay chỳng ta chưa cú những tiờu chuẩn cụ thể và thống nhất để đỏnh giỏ cỏi đẹp mặc dự khi đỏnh giỏ vẻ đẹp chỳng ta rất coi trọng đến thẩm mỹ của khuụn mặt. Trong qui chế 37 về việc qui định tổ chức thi Hoa Hậu Việt Nam, một trong những tiờu chuẩn mà cỏc người đẹp dự thi cần phải cú đú là “gương mặt thuần Việt”, tuy nhiờn tiờu chuẩn này cũng cũn rất chung chung, tuỳ theo sự lựa chọn của ban giỏm khảo. 4 1.7. Tình hình nghiên cứu về thẩm mỹ khuôn mặt và phim sọ - mặt chụp theo kỹ thuật từ xa trên thế giới và ở Việt Nam 1.7.1. Trên thế giới Cú rất nhiều nghiờn cứu nhưng chủ yếu là trờn người Caucasian. 1.7.2. ở Việt Nam Cỏc bỏc sỹ giải phẫu thường nghiờn cứu bằng phương phỏp đo trực tiếp, cỏc bỏc sỹ chỉnh hỡnh răng mặt thường nghiờn cứu trờn phim XQ nhưng thường chỳ ý mụ cứng hơn là mụ mềm, cú một vài nghiờn cứu riờng trờn ảnh chuẩn húa. Chưa cú nghiờn cứu nào nghiờn cứu hệ thống ba phương phỏp và đưa ra tiờu chuẩn đỏnh giỏ khuụn mặt hài hũa cho người Việt. Ch−ơng 2: Đối t−ợng vμ ph−ơng pháp nghiên cứu 2.1. Đối t−ợng nghiên cứu Sinh viờn nam và nữ độ tuổi 18-25 đang học tại trường Đại học Răng Hàm Mặt nay là Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt-Trường Đại Học Y Hà Nội. 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn - Đối t−ợng nghiên cứu là các sinh viên, học viờn khỏe mạnh, ở độ tuổi 18 - 25 tuổi của Viện Đào Tạo Răng Hàm Mặt. - Cú bố mẹ, ụng bà nội ngoại là người Việt Nam. - Không mắc các dị tật bẩm sinh, chấn th−ơng hàm mặt nghiêm trọng, ch−a từng trải qua phẫu thuật thẩm mỹ hàm mặt, ch−a điều trị nắn chỉnh răng. Khụng cú cỏc biến dạng xương hàm. Có đầy đủ các răng. 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ Cỏc đối tượng khụng đạt được tiờu chuẩn lựa chọn. 2.2. Ph−ơng pháp nghiên cứu -Nghiờn cứu được thiết kế theo phương phỏp mụ tả cắt ngang phõn tớch. -Cỡ mẫu: tối thiểu 61 cho mỗi giới. Chỳng tụi chọn được 143 sinh viờn, bao gồm 63 nam và 80 nữ. -Tất cả đối tượng nghiờn cứu được đo trực tiếp, đo trờn ảnh chuẩn húa thẳng và nghiờng, đo trờn phim sọ mặt thẳng và nghiờng kỹ thuật số. - Thành lập hội đồng bao gồm 5 bỏc sỹ chỉnh nha, 5 giải phẫu, 5 hội họa và 5 phẫu thuật tạo hỡnh để từ cỏc bức ảnh chuẩn húa thẳng và nghiờng lựa 5 chọn ra cỏc khuụn mặt được cho là hài hũa theo thang điểm cho trước (1: Khuôn mặt xấu; 2: Khuôn mặt không hài hoà; 3: Khuôn mặt t−ơng đối hài hoà; 4: Khuôn mặt khá hài hoà; 5: Khuôn mặt rất hài hoà. Khuôn mặt đ−ợc cho là hài hoà khi tất cả cỏc chuyờn gia cho điểm ≥ 3) - Phõn tớch cả nhúm bao gồm 143 sinh viờn bằng 3 phương phỏp để xỏc định cỏc kớch thước và chỉ số sọ-mặt trung bỡnh của nam và nữ. - Phõn tớch so sỏnh giữa nhúm được cho là hài hũa với nhúm được cho là khụng hài hũa bằng phương phỏp hội đồng để xỏc định đặc điểm và bước đầu đưa ra tiờu chuẩn đỏnh giỏ khuụn mặt hài hũa. - Phõn tớch, đối chiếu cỏc chỉ số cú được với tiờu chuẩn của một số tỏc giả và dõn tộc khỏc: Steiner, Ricketts, Leonard de Vinci, tõn cổ điển... - Sự khỏc biệt về số và tỉ lệ phần trăm giữa cỏc kớch thước, tỷ lệ của 2 phương phỏp đo được chia thành 3 mức độ: “giống nhau”, “tương đồng” và “khụng tương đồng”. Kết quả của 2 phương phỏp và cỏc kớch thước được cho là giống nhau (1) nếu sự khỏc biệt < 0,2, tương đồng (2) nếu sự khỏc biệt từ 0,2 - 2 và khụng tương đồng (3) nếu sự khỏc biệt > 2. - Phương tiện nghiờn cứu + Đo trực tiếp bằng bộ thước đo nhõn trắc của Martin và thước đo điện tử Mitutoyo Absolute với độ sai số là 0,01. + Ảnh chuẩn húa được chụp bằng mỏy Canons 400D và ống kớnh tele + Chụp phim sọ mặt từ xa thẳng và nghiờng bằng mỏy Orthoralix 9200. + Ảnh và phim được đo bằng phần mềm Image Pro Plus 5.0 + Phầm mềm SPSS 16.0 để vào và xử lý số liệu Trong nghiờn cứu này chỳng tụi sử dụng hơn 40 điểm mốc giải phẫu mà cỏc nhà nhõn trắc học, phẫu thuật thẩm mỹ và chỉnh hỡnh răng - mặt thường sử dụng Bằng phương phỏp đo trực tiếp chỳng tụi đo 6 kớch thước ngang: eu-eu, g-op, go-go, zy-zy, ch-ch, al-al; 2 kớch thước trước sau: po-pr, po-n và 8 kớch thước dọc tr-n, tr-gl, tr-gn, gl-sn, n-sn, n-gn, sn-gn, sa-sba, từ đú chỳng tụi tớnh được 8 chuẩn tõn cổ điển (sa-sba/n-sn, gl-sn/sn-gn, tr-gl/gl-sn, n-sn/n-gn, ch- ch/al-al, al-al/zy-zy, al-ch/ch-pp, en-en/en-ex) và 5 chỉ số sọ - mặt theo Martin 6 và Saller: chỉ số đầu, chỉ số vẩu, chỉ số mặt toàn bộ, chỉ số hàm dưới, chỉ số mũi. Trờn phim sọ mặt nghiờng từ xa nghiờng chỳng tụi đo 10 kớch thước: N-ANS, ANS-Me, N-Me, Gl-ANS, I-NA, i-NB, Ls-S, Ls-E, Li-S, Li-E, 9 gúc mụ mềm (Cm-Sn-Ls, Sn-Ls/Li-Pg, Pn-N-Pg, Pn-N-Sn, Sn-Pn-N, Li- B-Pg, Gl-N-Pn, Gl-Sn-Pg, N-Sn-Pg, N-Pn-Pg, Gúc Z) và 8 gúc mụ cứng (SNA, SNB, ANB, gúc FMIA, gúc I/I, I/Pal, i/MP, F/N-Pg), tớnh 2 tỷ lệ: Gl-ANS/ANS-Me, N-ANS/N-Me Trờn phim sọ mặt thẳng từ xa chỳng tụi đo 21 kớch thước ngang (Ag- Ag, Zy-Zy, O-O, Z-Z, A1-Cg, B1-Cg, Me-Cg, Nc-Nc, Ma-Ma, Agr-Me, Agl-Me, Agr-Cg, Agl-Cg, Or-Cg, Ol-Cg, Zr-Cg, Zl-Cg, Ncr-Cg, Ncl-Cg, Mar-Cg, Mal-Cg) và tớnh chỉ số hàm dưới. Trờn ảnh chuẩn húa chỳng tụi đo 8 kớch thước ngang (en-en, en-ex, go- go, zy-zy, ch-ch, al-al, al-ch, ch-pp), 8 kớch thước dọc (tr-n, tr-gl, tr-gn, gl-sn, n- sn, n-gn, sn-gn, sa-sba), 10 gúc mụ mềm (cm-sn-ls, sn-ls/li-pg, pn-n-pg, pn-n- sn, sn-pn-n, li-B-pg, gl-n-pn, gl-sn-pg, n-sn-pg, n-pn-pg), tớnh 9 tỷ lệ (sa-sba/n- sn, gl-sn/sn-gn, tr-gl/gl-sn, n-sn/n-gn, ch-ch/al-al, al-al/zy-zy, en-en/al-al, en- en/en-ex, al-ch/ch-pp) và 3 chỉ số: chỉ số mặt toàn bộ, chỉ số hàm dưới, chỉ số mũi. Hỡnh thỏi mặt được phõn loại theo Celebie và Jerolimov Để khắc phục sai số chỳng tụi tập huấn người chụp phim, tập huấn chụp ảnh, hội đồng đỏnh giỏ ảnh và tập huấn người đo bằng hệ số tương quan Pearson. Đo trong cựng một tiờu chuẩn, điều kiện. Chương 3: KẾT QUẢ NGHIấN CỨU 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiờn cứu 3.1.1 Phõn bố theo giới Mẫu nghiờn cứu của chỳng tụi cú 143 người độ tuổi từ 18 - 25, trong đú cú 63 nam (chiếm 44,06%) và 80 nữ (chiếm 55,94%). 3.1.2. Đặc điểm phõn phối chuẩn của cỏc phộp đo Cỏc phộp đo đều cú tớnh phõn phối chuẩn. 3.1.3. Tỷ lệ khuụn mặt hài hũa 7 Trong số 63 nam cú 31 trường hợp cú cả mặt thẳng và nghiờng hài hũa (chiếm 49,2%). Trong số 80 nữ cú 30 trường hợp cú cả mặt thẳng và nghiờng hài hũa (37,5%). 3.2. Đặc điểm kết cấu sọ mặt của toàn bộ mẫu nghiờn cứu 3.2.1. Giỏ trị trung bỡnh cỏc kớch thước, gúc, tỷ lệ và cỏc chỉ số 3.2.1.1 Đo trực tiếp Bảng 3.2. Giỏ trị trung bỡnh cỏc kớch thước, tỷ lệ, chỉ số khi đo trực tiếp Nam Nữ STT Kớ hiệu X SD X SD P Mức độ khỏc biệt Cỏc kớch thước ngang (mm) 1. eu-eu 153,19 6,36 147,79 5,00 0,00 *** 2. g-op 183,59 6,56 181,64 4,25 0,04 * 3. go-go 116,47 4,57 114,40 4,12 0,00 *** 4. zy-zy 141,99 6,69 136,14 5,15 0,00 *** 5. ch-ch 49,67 2,97 46,17 2,79 0,00 *** 6. al-al 39,97 2,34 37,29 1,98 0,00 *** 7. po-pr 122,15 4,13 117,75 4,03 0,00 *** 8. po-n 115,99 2,83 111,31 3,86 0,00 *** Cỏc kớch thước dọc (mm) 9. tr-n 75,80 5,99 69,82 5,35 0,00 *** 10. tr-gl 63,22 3,74 60,16 4,43 0,00 *** 11. tr-gn 191,30 5,51 180,25 6,21 0,00 *** 12. gl-sn 63,25 5,74 58,61 6,31 0,00 *** 13. n-sn 49,79 4,60 48,67 4,81 0,16 - 14. n-gn 114,57 4,88 110,15 4,11 0,00 *** 15. sn-gn 64,77 3,52 61,48 3,60 0,00 *** 16. sa-sba 60,07 4,31 59,69 3,55 0,58 - Cỏc tỷ lệ 17. sa-sba/n-sn 1,22 0,15 1,24 0,15 0,38 - 8 18. gl-sn/sn-gn 0,98 0,12 0,96 0,13 0,27 - 19. tr-gl/gl-sn 1,01 0,14 1,04 0,17 0,24 - 20. n-sn/n-gn 0,43 0,03 0,44 0,03 0,19 - 21. ch-ch/al-al 1,25 0,10 1,24 0,79 0,68 - 22. al-al/zy-zy 0,28 0,02 0,27 0,01 0,00 *** Cỏc chỉ số 23. CS đầu 83,55 4,65 81,41 3,47 0,00 *** 24. CS mặt toàn bộ 80,83 4,43 80,99 3,75 0,81 - 25. CS mũi 80,95 8,98 77,33 8,30 0,01 * 26. CS vẩu 105,31 2,63 105,83 3,27 0,30 - 27. CS HD 0,82 0,48 0,84 0,04 0,00 *** Nhận xột: Phần lớn cỏc kớch thước nam lớn hơn nữ cú ý nghĩa thống kờ trừ n-sn, sa-sba, chỉ số mặt toàn bộ khỏc nhau khụng cú ý nghĩa thống kờ. Cỏc tỷ lệ khỏc nhau khụng cú ý nghĩa thống kờ trừ a-al/zy-zy. 3.2.1.2. Đo trờn phim sọ mặt từ xa kỹ thuật số Bảng 3.3. Cỏc giỏ trị trung bỡnh đo trờn phim sọ mặt từ xa nghiờng Nam Nữ STT Kớ hiệu Đơn vị X SD X SD P Mức độ khỏc biệt Cỏc khoảng cỏch 1. N-ANS mm 55,20 5,17 54,22 4,82 0,24 - 2. ANS-Me mm 61,15 3,86 57,76 3,66 0,00 *** 3. N-Me mm 116,35 5,12 111,96 4,26 0,00 *** 4. Gl-ANS mm 60,48 5,03 56,63 5,82 0,00 *** 5. I-NA mm 5,21 2,44 5,21 2,32 0,99 - 6. i-NB mm 6,47 2,14 6,01 1,96 0,18 - Cỏc tỷ lệ 7. Gl-ANS/ANS-Me 0,99 0,11 0,98 0,13 0,69 - 8. N-ANS/N-Me 0,47 0,03 0,49 0,55 0,08 - 9 Khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ 9. Li-S mm 3,32 2,16 2,91 1,97 0,24 - 10. Ls-S mm 2,58 1,77 2,05 1,54 0,06 - 11. Li-E mm 2,10 2,35 1,83 2,08 0,47 - 12. Ls-E mm 0,28 2,15 0,13 1,95 0,66 - Tương quan giữa 2 xương hàm 13. SNA 0 84,09 2,34 83,67 2,62 0,99 - 14. SNB 0 80,63 3,32 80,43 3,47 0,72 - 15. ANB 0 3,27 2,32 3,18 2,25 0,81 - 16. NSnPg 0 161,57 4,32 163,54 3,81 0,00 *** 17. F/N-Pg 0 88,42 4,56 89,44 3,25 0,14 - 18. FMIA 0 57,49 7,42 59,63 6,59 0,07 - Tương quan răng-xương 19. i/MP 0 98,53 6,83 97,24 5,93 0,23 - 20. I/PaL 0 122,76 5,61 121,85 6,69 0,39 - Tương quan răng-răng 21. I/i 0 117,82 8,52 117,40 7,41 0,76 - Cỏc gúc mụ mềm 22. Sn-Ls-Li-Pg’ 0 139,81 9,54 140 7,40 0,85 - 23. Pn-N’-Pg’ 0 27,31 2,07 25,50 2,52 0,00 *** 24. Sn-Pn-N’ 0 101,48 5,00 105,19 5,15 0,00 *** 25. Li-B’-Pg’ 0 133,23 9,14 134,37 8,76 0,45 - 26. Cm-Sn-Ls 0 89,79 6,46 94,92 7,19 0,02 ** 27. Pn-N-Sn 0 19,36 1,95 18,85 1,70 0,10 - 28. N-Sn-Pg 0 161,57 4,32 163,54 3,81 0,00 *** 29. N-Pn-Pg 0 135,34 4,79 137,19 4,33 0,02 ** 30. Gúc Z 0 75,52 4,84 76,45 4,48 0,24 - Nhận xột: Phần lớn cỏc khoảng cỏch, tỷ lệ, gúc khỏc nhau khụng cú ý nghĩa thống kờ. Gúc N-Sn-Pg, Pn-N’-Pg’, Sn-Pn-N’, Cm-Sn-Ls, N-Pn-Pg nữ lớn hơn nam. 10 Trờn phim sọ mặt thẳng cỏc kớch thước ở nam và nữ khỏc nhau cú ý nghĩa thống kờ trừ A1-Cg, B1-Cg, Me-Cg, Ag-Ag/Zy-Zy, nam thường lớn hơn nữ. So sỏnh cỏc kớch thước trỏi và phải trờn phim sọ mặt từ xa kỹ thuật số thẳng: cả nam và nữ, bờn trỏi thường lớn hơn bờn phải, trừ cỏc kớch thước đo qua cung tiếp (Zy) và xương hàm dưới (Ag). Mức độ khỏc biệt trung bỡnh giữa bờn trỏi và phải là khụng cú sự khỏc nhau giữa nam và nữ. 3.2.1.3. Đo trờn ảnh Bảng 3.7. Cỏc giỏ trị trung bỡnh đo trờn ảnh chuẩn húa Nam Nữ ST T Kớ hiệu X SD X SD P Mức độ khỏc biệt Cỏc kớch thước ngang (mm) 1. zy-zy 147,51 6,42 144,51 6,87 0,01 *** 2. go-go 127,68 7,75 124,88 6,69 0,02 ** 3. al-al 42,59 3,01 40,56 2,16 0,00 *** 4. en-en 37,61 2,99 36,82 2,95 0,11 - 5. en-ex 35,62 2,15 34,34 2,42 0,00 *** Cỏc kớch thước dọc (mm) 6. tr-n 78,53 5,65 72,97 5,48 0,00 *** 7. n-sn 50,29 4,67 48,97 5,51 0,12 - 8. gl-sn 65,49 5,12 61,50 6,26 0,00 *** 9. tr-gn 195,28 4,90 184,89 6,27 0,00 *** 10. sn-gn 65,85 3,43 62,58 3,81 0,00 *** 11. tr-gl 63,93 3,70 60,80 4,29 0,00 *** 12. n-gn 116,75 5,01 111,92 4,47 0.00 *** Khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ (mm) 13. li-E 2,13 2,40 1,80 2,12 0,38 - 14. ls-E 0,19 2,20 0,01 1,95 0,61 - 15. li-S 3,41 2,25 2,97 2,04 0,23 - 16. ls-S 2,72 1,86 2,17 1,65 0,07 - 11 Cỏc tỷ lệ 17. al-al/ en-en 1,14 0,10 1,11 1,10 0,09 - 18. en-en/ en-ex 1,06 0,09 1,08 0,11 0,27 - 19. ch-ch/al-al 1,29 0,12 1,29 0,86 0,86 - 20. al-al/zy-zy 0,29 0,02 0,28 0,02 0,01 *** 21. al-ch/ ch-pp 0,99 0,78 1,10 0,85 0,44 - 22. sa-sba/ n-sn 1,24 0,15 1,27 0,18 0,22 - 23. tr-gl/gl-sn 0,98 0,12 1,00 0,16 0,46 - 24. gl-sn/sn-gn 0,99 0,10 0,99 0,13 0,59 - 25. n-sn/n-gn 0,43 0,03 0,44 0,04 0,26 - Cỏc gúc nghiờng (0) 26. cm-sn-ls 91,21 9,54 94,71 8,26 0,02 ** 27. sn-ls/li-pg 140,83 10,34 141,91 7,00 0,48 - 28. pn-n-pg 27,99 2,25 27,00 2,70 0,02 ** 29. pn-n-sn 19,64 2,05 19,93 1,93 0,38 - 30. sn-pn-n 102,41 54,34 105,15 4,63 0,00 *** 31. li-B-pg 134,20 9,47 135,41 8,79 0,43 - 32. gl-n-pn 132,76 6,07 137,77 5,57 0,00 *** 33. gl-sn-pg 168,62 5,96 171,17 4,52 0,00 *** 34. n-sn-pg 161,97 4,55 164,35 4,26 0,00 *** 35. n-pn-pg 136,18 5,18 137,91 4,10 0,03 ** Cỏc chỉ số 36. CS mặt toàn bộ 79,26 4,33 77,58 4,21 0.02 ** 37. CS mũi 85,49 11,08 83,75 9,31 0.31 - 38. CS HD 86,58 4,19 86,45 3,43 0,84 - Nhận xột: Khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ, cỏc chỉ số và tỷ lệ khụng cú sự khỏc biệt ở hai giới trừ chỉ số toàn bộ mặt, tỷ lệ al-al/zy-zy. Cỏc kớch thước nam thường lớn hơn nữ. Cỏc gúc nghiờng phần lớn đều cú sự khỏc nhau cú ý nghĩa thống kờ. 3.3. Phõn loại cỏc chỉ số sọ mặt theo Martin 12 3.3.1. Chỉ số đầu Ở nam: đầu ngắn chiếm 39,7%, đầu trung bỡnh chiếm 22,2%. Ở nữ: đầu trung bỡnh chiếm 46,2%, đầu ngắn chiếm 38,8%. 3.3.2 Chỉ số mặt toàn bộ Đo trực tiếp nam cú dạng mặt chủ yếu là rất rộng (46%) và rộng (36,5%). Nữ cú chủ yếu là mặt rộng (47,5%) và rất rộng (37,5%). Khỏc với đo trực tiếp, trờn ảnh nam và nữ cú dạng mặt chủ yếu là rất rộng (nam chiếm 61,9% và nữ chiếm 72,5%). Trờn phim XQ, nam và nữ cú dạng mặt chủ yếu là trung bỡnh (nam chiếm 41,3% và nữ chiếm 43,8%). Sự khỏc biệt giữa nam và nữ đều khụng cú ý nghĩa thống kờ với độ tin cậy 95%. 3.3.3. Chỉ số mũi Cả nam và nữ đều cú dạng mũi chớnh là mũi trung bỡnh. 3.3.4. Chỉ số vẩu Nam và nữ phần lớn đều khụng vẩu (nam: 92,1%, nữ: 82,5%). 3.3.5. Chỉ số hàm dưới Cú sự khỏc nhau giữa cỏc phương phỏp. 3.3.6. Cỏc tỷ lệ theo tiờu chuẩn tõn cổ điển Theo tiờu chuẩn tõn cổ điển, chiều rộng mũi bằng khoảng cỏch giữa hai khúe mắt trong, chiều rộng giữa hai khúe mắt trong bằng rộng mắt khỏc nhau, khoảng cỏch từ cỏch mũi đến đường thẳng đi qua đồng tử bằng khoảng cỏch từ khúe miệng đến đường thẳng đi qua đồng tử, chiều dài tai bằng chiều dài mũi, 3 tầng mặt bằng nhau, tuy nhiờn mẫu nghiờn cứu phần lớn khỏc nhau quỏ 2mm. Tỷ lệ rộng mũi/ rộng mặt, tỷ lệ rộng miệng/rộng mũi phần lớn khụng đạt chuẩn tõn cổ điển. 3.3.8 Phõn loại hỡnh thỏi mặt theo Celộbie và Jerolimov trờn ảnh chuẩn húa 13 20,6% 17,5% 61,9% 7,5% 22,5% 70,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Nam Nữ Tam giỏc Vuụng Oval Biểu đồ 3.6. Hỡnh thỏi mặt theo Celộbie và Jerolimov trờn ảnh chuẩn húa Nhận xột: nam oval chiếm 61,9%, nữ oval chiếm chiếm 70%. 3.4. So sỏnh giữa ba phương phỏp đo đạc 3.4.1.So sỏnh giữa ba phương phỏp Hầu hết cỏc kớch thước, tỷ lệ, chỉ số cựng đo ở cỏc phương phỏp khỏc nhau đều cú giỏ trị khỏc biệt rừ với độ tin cậy 95%. Chỉ cú tỷ lệ gl- sn/sn-gn khụng cú sự khỏc biệt giữa cỏc phương phỏp. 3.4.2. So sỏnh giữa hai phương phỏp Khi đỏnh giỏ tương quan Pearson giữa 2 phương phỏp thỡ khi đo cỏc khoảng cỏch zy-zy, go-go, ch-ch gúc Cm-Sn-Ls, Gl-N-Pn tương quan thấp r 0,65. Với cỏc phộp đo cú r>0,65 chỳng tụi thiết lập được cỏc phương trỡnh hồi qui để dự đoỏn. 3.5. Đặc điểm khuụn mặt hài hũa 3.5.1. So sỏnh nhúm bỡnh thường và nhúm cú khuụn mặt hài hũa 3.5.1.1. So sỏnh cỏc kớch thước đo trực tiếp ở khuụn mặt nam hài hũa và nam khụng hài hoà Khụng cú sự khỏc nhau cú ý nghĩa thống kờ giữa nhúm hài hũa và khụng hài hũa, cỏc tỷ lệ đều khỏc với tiờu chuẩn, trừ tỷ lệ tr-gl/gl-sn. 3.5.1.2.So sỏnh cỏc kớch thước đo trực tiếp ở khuụn mặt nữ hài hũa và nữ khụng hài hoà Bảng 3.27. So sỏnh cỏc kớch thước đo trực tiếp ở khuụn mặt nữ hài hũa và nữ khụng hài hoà STT Ký hiệu Hài hũa Khụng hài P Mức độ 14 hũa X SD X SD khỏc biệt Cỏc kớch thước đầu (mm) 1. eu-eu 147,23 4,87 147,98 5,14 0,52 - 2. g-op 181,67 4,78 181,37 4,29 0,77 - Cỏc kớch thước ngang mặt (mm) 3. zy-zy 135,67 5,71 136,29 4,86 0,61 - 4. al-al 36,95 2,18 37,45 1,85 0,27 - 5. go-go 113,67 4,76 114,75 3,69 0,26 - 6. ch-ch 45,97 3,03 46,31 2,64 0,59 - 7. po-pr 117,13 5,32 118,20 3,03 0,32 - 8. po-n 111,77 4,38 111,18 3,63 0,52 - Cỏc kớch thước đứng (mm) 9. tr-n 68,72 4,34 70,34 5,84 0,19 - 10. tr-gl 60,33 2,43 60,04 5,25 0,74 - 11. tr-gn 178,82 6,03 180,93 6,29 0,14 - 12. gl-sn 58,77 4,71 58,41 7,11 0,78 - 13. n-sn 50,20 4,16 47,77 4,92 0,03 * 14. n-gn 109,92 4,40 110,25 3,93 0,72 - 15. sn-gn 59,72 2,53 62,48 3,73 0,00 *** 16. sa-sba 60,17 3,69 59,48 3,48 0,40 - Cỏc tỷ lệ 17. gl-sn/ sn-gn 0,99 0,10 0,94 0,14 0,08 - 18. n-sn/ n-gn 0,46 0,03 0,43 0,04 0,00 *** 19. sa-sba/n-sn 1,21 0,13 1,26 0,15 0,12 - 20. al-al/zy-zy 0,27 0,02 0,27 0,01 0,52 - 21. Ch-ch/al-al 1,25 0,08 1,24 0,75 0,66 - Cỏc chỉ số 22. CS mặt toàn bộ 81,10 3,49 81,00 3,91 0,90 - 15 23. CS mũi 74,10 7,48 79,14 8,20 0,01 *** 24. CS vẩu 104,82 3,28 106,38 3,15 0,04 * 25. CS hàm dưới 83,90 4,53 84,27 3,55 0,68 - Nhận xột : Hầu như khụng cú sự khỏc biệt giữa nhúm hài hũa và khụng hài hũa, trừ n-sn, sn-gn, tỷ lệ n-sn/n-gn và cỏc chỉ số (chỉ số mũi, chỉ số vẩu). 3.5.1.3. So sỏnh kớch thước hai bờn mặt trờn phim XQ thẳng ở nhúm hài hũa và khụng hài hũa Nam: nhúm hài hũa khụng cú sự khỏc biệt ở hai bờn, trừ cỏc kớch thước đo qua điểm Ma và điểm Ag xương hàm dưới, nhúm khụng hài hũa cú sự khỏc biệt ở hai bờn, trừ kớch thước đo qua điểm Z. Nữ: nhúm hài hũa và khụng hài hũa đều cú sự khỏc biệt hai bờn, trừ kớch thước đo qua điểm Ag xương hàm dưới và điểm Z. 3.5.1.4. So sỏnh mức độ khỏc nhau giữa bờn trỏi và bờn phải ở nhúm hài hũa và khụng hài hũa của nam và nữ Mức độ khỏc nhau giữa hai bờn trỏi và phải ở cả nam và nữ là khụng khỏc nhau trừ khi đo qua điểm Ma ở nam. 3.5.1.5. So sỏnh cỏc kớch thước trờn phim sọ nghiờng ở khuụn mặt nam hài hũa và nam khụng hài hoà Bảng 3.31. So sỏnh cỏc kớch thước trờn phim sọ nghiờng ở khuụn mặt nam hài hũa và nam khụng hài hoà Hài hũa Khụng hài hũa STT Ký hiệu X SD X SD P Mức độ khỏc biệt Tương quan xương-xương (0) 1. S-N-A 83,63 1,91 84,61 2,66 0,10 - 2. S-N-B 80,89 3,17 80,49 3,49 0,64 - 3. F/N-Pg 89,44 4,34 87,73 4,40 0,13 - 16 4. FMIA 60,69 6,93 54,52 6,65 0,00 *** Tương quan răng-xương (0) 5. i/MP 97,18 5,43 99,47 7,68 0,18 - 6. I/PaL 121,06 5,59 124,42 5,27 0,02 ** 7. I-NA 4,76 2,16 5,62 2,69 0,17 - 8. i-NB 5,54 1,75 7,40 2,15 0,00 *** Tương quan răng-răng (0) 9. I/i 121,44 7,72 114,57 7,85 0,00 *** Khoảng cỏch mụi đến cỏc đường thẩm mỹ (mm) 10. Li-S 2,35 1,70 4,37 2,12 0,00 *** 11. Ls-S 1,70 1,51 3,47 1,59 0,00 *** 12. Li-E 1,07 1,90 3,21 2,31 0,00 *** 13. Ls-E -0,65 1,67 1,21 2,25 0,001 *** Cỏc tỷ lệ 14. N-Ans/N-Me 0,47 0,02 0,47 0,04 0,91 - 15. Gl-ANS/ANS- Me 0,99 0,08 0,99 0,12 0,97 - Cỏc gúc nghiờng (0) 16. Sn-Ls- Li-Pg’ 147,22 5,23 132,12 6,18 0,00 *** 17. Pn-N’-Pg 27,91 1,79 26,75 2,23 0,03 * 18. Sn-Pn-N’ 99,86 4,74 103,17 4,86 0,01 *** 19. Li-B’-Pg’ 132,66 8,09 134,61 9,15 0,37 - 20. Cm-Sn-Ls 91,67 7,55 87,91 4,68 0,02 ** 21. N-Sn-Pg 163,27 2,54 159,80 5,08 0,00 *** 22. Pn-N-Sn 19,96 1,52 18,77 2,18 0,02 ** 23. Gúc Z 77,83 3,91 73,18 4,68 0,00 *** 24. N-Pn-Pg 133,97 2,62 136,76 6,04 0,02 ** Nhận xột: tương quan xương và cỏc tỷ lệ khụng cú sự khỏc biệt, trừ gúc FMIA, tương quan răng xương cú gúc I/Pal và khoảng cỏch i/NB cú khỏc 17 biệt, cỏc khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ và cỏc gúc mụ mềm nhỡn nghiờng cú sự khỏc biệt rừ giữa nhúm hài hũa và khụng hài hũa. 3.5.1.6. So sỏnh cỏc kớch thước trờn phim sọ nghiờng ở khuụn mặt nữ hài hũa và nữ khụng hài hoà Bảng 3.32. So sỏnh cỏc kớch thước trờn phim sọ nghiờng ở khuụn mặt nữ hài hũa và nữ khụng hài hoà Hài hũa Khụng hài hũa STT Ký hiệu X SD X SD P Mức độ khỏc biệt Cỏc tương quan xương-xương (0) 1. S-N-A 83,09 2,44 83,98 2,68 0,14 - 2. S-N-B 80,02 3,32 80,61 9,57 0,46 - 3. F/N-Pg 89,20 3,86 89,36 3,21 0,84 - 4. FMIA 60,65 7,02 58,84 6,37 0,24 - Tương quan răng-xương (0) 5. I-NA 4,93 2,14 5,40 2,41 0,37 - 6. i-NB 5,29 1,64 6,44 2,01 0,01 *** 7. i/MP 97,10 6,12 97,59 6,11 0,73 - 8. I/PaL 119,55 6,65 123,24 6,33 0,02 ** Tương quan răng răng (0) 9. I/i 119,74 7,81 115,81 6,91 0,02 ** Khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ 10. Li-S 2,18 2,03 3,29 1,85 0,13 - 11. Ls-S 1,47 1,51 2,39 1,45 0,01 *** 12. Li-E 1,02 2,04 2,28 1,97 0,01 *** 13. Ls-E -0,58 1,88 0,54 1,47 0,01 *** Cỏc tỷ lệ 14. N-Ans/N-Me 0,49 0,21 0,48 0,04 0,00 *** 15. Gl-ANS/ANS- Me 1,00 0,10 0,97 0,13 0,21 - 18 Cỏc gúc nghiờng (0) 16. Sn-Ls/ Li- Pg’ 142,4 9 6,36 138,8 3 7,72 0,03 * 17. Pn-N’-Pg 26,49 2,70 24,92 2,21 0,01 *** 18. Sn-Pn-N’ 103,33 5,32 106,17 4,81 0,02 ** 19. Li-B’-Pg’ 127,69 4,88 137,78 9,09 0,00 *** 20. Cm-Sn-Ls 97,41 8,00 93,36 6,23 0,01 *** 21. N-Sn-Pg 165,15 2,69 162,59 4,04 0,00 *** 22. Pn-N-Sn 19,40 1,64 18,53 1,65 0,02 ** 23. Gúc Z 76,66 4,21 76,32 4,63 0,74 - 24. N-Pn-Pg 135,74 3,78 137,97 4,44 0,02 ** Nhận xột: tương quan xương và cỏc tỷ lệ khụng cú sự khỏc biệt, trừ tỷ lệ Gl-ANS/ANS-Me, tương quan răng xương cú gúc I/Pal và khoảng cỏch i/NB cú khỏc biệt, cỏc khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ và cỏc gúc mụ mềm nhỡn nghiờng cú sự khỏc biệt rừ giữa nhúm hài hũa và khụng hài hũa trừ khoảng cỏch Li-S, gúc Z khụng cú sự khỏc biệt. 3.5.1.7. So sỏnh cỏc kớch thước đo trờn ảnh ở khuụn mặt nam hài hũa và nam khụng hài hoà Cỏc kớch thước, chỉ số khụng cú sự khỏc biệt, cỏc khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ và cỏc gúc mụ mềm nhỡn nghiờng cú sự khỏc biệt rừ trừ cỏc gúc cm-sn-ls, li-B-pg, gl-n-pn, gl-sn-pg. 3.5.1.8. So sỏnh cỏc kớch thước đo trờn ảnh ở khuụn mặt nữ hài hũa và nữ khụng hài hoà Cỏc kớch thước, chỉ số khụng cú sự khỏc biệt trừ go-go, n-sn, sn-gn, cỏc khoảng cỏch từ mụi đến cỏc đường thẩm mỹ và cỏc gúc mụ mềm nhỡn nghiờng cú sự khỏc biệt rừ trừ cỏc gúc cm-sn-ls,sn-ls/li-pg, pn-n-pg, sn-pn- n, gl-n-pn. 3.5.1.8. So sỏnh cỏc tỷ lệ và chỉ số Nam và nữ hài hũa, khụng hài hũa đều cú tỷ lệ đạt chuẩn tõn cổ điển là rất thấp, với cỏc tiờu chuẩn bằng nhau thỡ thường khỏc nhau quỏ 2mm. 19 Cỏc chỉ số khỏc như chỉ số đầu, chỉ số mặt toàn bộ, chỉ số vẩu khụng cú sự khỏc nhau giữa nam và nữ. Nam, nữ hài hũa và khụng hài hũa cú kiểu mặt chớnh là Oval, khụng cú sự khỏc nhau giữa nhúm hài hũa và khụng hài hũa. Chương 4 : BÀN LUẬN 4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiờn cứu Nghiờn cứu được tiến hành trờn 143 sinh viờn lứa tuổi 18-25, bao gồm 63 nam và 80 nữ. Qua ba phương phỏp: đo trực tiếp, đo trờn ảnh chuẩn húa và đo trờn phim sọ mặt từ xa kỹ thuật số, nhỡn chung cỏc kớch thước ngang và dọc đầu mặt, sọ mặt ở nam lớn hơn nữ, cỏc tỷ lệ, cỏc chỉ số thường khụng khỏc nhau, cỏc gúc mụ mềm nhỡn nghiờng thay đổi tựy theo gúc. 4.2. Phương phỏp nghiờn cứu Nghiờn cứu một cỏch hệ thống bằng cả ba phương phỏp phõn tớch sọ mặt để cú một cỏi nhỡn khỏch quan hơn. Thiết kế nghiờn cứu đó quan tõm đến nhiều khớa cạnh, chỳ ý nhiều đến cỏc sai số và cỏch khắc phục sai số. Hệ số tương quan Pearson được sử dụng để xỏc định độ kiờn định của người đo. 4.3. Đặc điểm kết cấu sọ mặt nhúm sinh viờn Việt Nam tuổi 18-25 4.3.1. Dạng đầu Dạng đầu chiếm tỷ lệ cao là ngắn và trung bỡnh (nam: 39,7% đầu ngắn, 22,2% đầu trung bỡnh, nữ: 46,2% đầu trung bỡnh, 38,8% đầu ngắn). 4.3.2. Hỡnh thỏi mặt Dạng mặt chủ yếu là loại Oval (nam mặt dạng oval chiếm 61,9%, nữ mặt dạng oval chiếm 70%). Theo chỉ số mặt toàn bộ, đo trực tiếp và đo trờn ảnh chuẩn húa dạng mặt chủ yếu là rộng và rất rộng. Trờn phim Xq, dạng trung bỡnh chiếm tỷ lệ cao nhất. 4.3.3. Mụ mềm 4.3.3.1. Độ vẩu Trờn phim XQ và trờn ảnh, mặt nam nhỡn nghiờng nhụ hơn mặt nữ. Đo trờn XQ và đo trực tiếp, nam và nữ chủ yếu là khụng vẩu. 20 4.3.3.2. Mũi Mũi của nam cao hơn và nhọn hơn của mũi nữ. Khi đo trực tiếp và ảnh, dạng mũi chớnh là trung bỡnh. 4.3.3.3. Vựng mụi cằm Mụi trờn của nam nhụ nhiều hơn. 4.3.3.4. Cỏc tỷ lệ Theo tiờu chuẩn tõn cổ điển 3 tầng mặt tr-gl, gl-sn, sn-gn bằng nhau, tuy nhiờn cả nam và nữ rất hiếm trường hợp cú 3 tầng mặt bằng nhau, phần lớn cú 3 tầng mặt khỏc nhau quỏ 2mm. Kết quả của chỳng tụi cũng giống với cỏc nghiờn cứu của cỏc tỏc giả người nước ngoài trờn người Chõu Âu (người Caucasian), thực tế tỷ lệ đạt chuẩn tõn cổ điển rất thấp. Chiều rộng mũi so với chiều rộng giữa hai gúc mắt trong, chiều rộng giữa hai gúc mắt trong và chiều rộng mắt, chiều dài mũi và chiều dài tai, khoảng cỏch từ mũi đến gúc miệng và từ gúc miệng đến đồng từ phần lớn khỏc nhau quỏ 2mm, tỷ lệ giống nhau rất thấp. 4.3.4.5. So sỏnh với cỏc tỏc giả khỏc ở Chõu Âu Nột mặt nhỡn nghiờng qua mũi ở cả hai giới đều khụng nhụ ra trước nhiều như người Chõu Âu. Gúc mũi của người Chõu Âu lớn hơn, mũi cao và nhọn hơn nhiều. Hai mụi trờn và dưới ở mẫu nghiờn cứu của chỳng tụi nhụ ra trước nhiều so với người Chõu Âu. 4.3.4. Mụ cứng Khụng cú sự khỏc biệt giữa nam và nữ, tầng mặt giữa khụng vẩu. 4.3.5.Tương quan giữa mụ cứng và mụ mềm Nhỡn nghiờng, mụ cứng và mụ mềm cú mối liờn quan khụng chặt chẽ. 4.3.6. Sự đối xứng của khuụn mặt Kớch thước hai bờn mặt của nam và nữ đều khỏc nhau, thường mặt bờn trỏi lớn hơ