Tóm tắt Luận án Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi từ thực tiễn bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

áp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án Từ mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả tiếp cận đối tượng nghiên cứu bằng những phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: 4.1. Phương pháp luận Xuất phát từ tính chất đặc thù của đề tài nghiên cứu là vừa mang tính kinh tế vừa mang tính pháp lý, tác giả xác định phương pháp luận để triển khai đề tài luận án sẽ là phương pháp tiếp cận đa ngành và liên ngành, trong đó tập trung nhấn mạnh vào khía cạnh pháp lý của vấn đề nghiên cứu để làm nổi bật giá trị luật học của luận án. Luận án cũng sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của học thuyết Mác - Lê Nin để giải quyết các yêu cầu đặt ra của luận án. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp nghiên cứu tổng hợp, hệ thống hóa, phân tích nhằm làm rõ cơ sở lý luận cũng như cơ sở thực tiễn của pháp luật về BHTG ở Việt Nam, đánh giá các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước về những vấn đề liên quan đến luận án, các số liệu tổng hợp thực tế, phương pháp này được sử dụng trong luận án nhưng trọng tâm là chương 1, chương 2 và chương 3. - Phương pháp luật học so sánh: được sử dụng xuyên suốt luận án nhằm đối chiếu quy định pháp luật qua các thời kỳ, với pháp luật các quốc gia để tìm ra những điểm hợp lý trong các quy định pháp luật về BHTG, học hỏi kinh nghiệm xây dựng pháp luật để hoàn hiện pháp luật về BHTG. - Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê được sử dụng trong chương 1, 4 để dự báo xu hướng phát triển của kinh tế xã hội, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về BHTG. 7 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, Luận án đã tập trung nghiên cứu các nội dung về lý luận và pháp luật liên quan đến BHTG như: vai trò của BHTG, chỉ ra các mô hình BHTG trên thế giới và mô hình ở Việt Nam. Đồng thời khẳng định vị trí, vai trò của BHTG trong hệ thống tài chính ngân hàng và ý nghĩa đối với việc bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền, đánh giá các yếu tố tác động đến BHTG cả trong và ngoài nước để từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm phù hợp cho việc hoàn thiện pháp luật về BHTG ở Việt Nam hiện nay. Thứ hai, Luận án đã nghiên cứu thực trạng quy định của pháp luật về BHTG bao gồm: thực trạng về chủ thể tham gia quan hệ BHTG, quyền và nghĩa vụ của các bên; thực trạng về phí BHTG và sử dụng nguồn thu phí BHTG của tổ chức BHTGVN; thực tiễn thực hiện các quy định của pháp luật BHTG tại tổ chức BHTGVN thông qua nghiệp vụ cụ thể; luận án cũng đưa ra các số liệu, vụ việc để chứng minh cho các đánh giá, nhận xét của mình. Ngoài ra, luận án còn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong cơ chế chính sách, quy định của pháp luật và thực tiễn thi hành để từ đó chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế đó. Thứ ba, từ việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về pháp luật BHTG, luận án đã chỉ ra các yêu cầu cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về BHTG cho phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội nói chung và chiến lược phát triển của ngành ngân hàng nói riêng. Luận án đã đưa ra các nhóm giải pháp để hoàn thiện pháp luật về BHTG, hoàn thiện về cơ cấu tổ chức và hoạt động của tổ chức BHTGVN và tổ chức tham gia BHTG đảm bảo phù hợp với xu thế phát triển trong tình hình mới. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Về lý luận: Luận án nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận về BHTG và đánh giá tính hiệu quả quy định của pháp luật. Luận án khẳng định vai trò của BHTG đối với sự phát triển của hệ thống ngành tài chính ngân hàng; luận án cũng chỉ ra các nhân tố tác động đến hoạt động của BHTG, qua đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về thực trạng 8 pháp luật về BHTG, chỉ ra nguyên nhân của một số hạn chế còn gặp phải trong thực tiễn. Về thực tiễn: Luận án chỉ ra những yêu cầu cần thiết, những định hướng cơ bản để xây dựng và hoàn thiện pháp luật về BHTG; tiếp đến luận án đưa ra các nhóm giải pháp quan trọng hàng đầu để bảo đảm quyền và lợi ích của các chủ thể tham gia vào quan hệ BHTG. Ngoài ra, luận án còn là nguồn tài liệu tham khảo quan trọng trong nghiên cứu và giảng dạy khoa học pháp lý, kinh tế, tài chính, phục vụ cho việc hoạch định chính sách về BHTG ở Việt Nam. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án có 4 chương như sau: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết Chương 2. Những vấn đề lý luận về bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Chương 3. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam Chương 4. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật bảo hiểm tiền gửi của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến bảo hiểm tiền gửi 1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu về vị trí, vai trò, chức năng của bảo hiểm tiền gửi Năm 2002, Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi Quốc tế (IADI) được thành lập, điều này đánh dấu sự quan tâm chung của nhiều nước trên thế giới về BHTG và hứa hẹn một động lực mới thúc đẩy phát triển hoạt động này trên toàn thế giới [76, tr20]. 9 Góp phần vào quá trình xây dựng và hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của BHTG phải kể đến các công trình tiêu biểu như: “Deposite Insurance around the world – A date base” của nhóm tác giả Asli Demirguc-Kunt, Baybars Karacaovali and Luc A. Laeven, 2005[86]; “Structuring a deposit insurance system from the Asian perspective” của tác giả Jang-Bong Choi, 2000 [93] Công trình nghiên cứu của các tác giả nêu trên đã có những phân tích sâu sắc về sự cần thiết của hoạt động BHTG, vai trò của BHTG đối với hoạt động của hệ thống tài chính, ngân hàng ở các quốc gia, vai trò của BHTG, trách nhiệm của BHTG đối với người gửi tiền. Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về BHTG từ trước khi có luật để lựa chọn mô hình BHTG phù hợp với điều kiện của quốc gia mình, như: Tài liệu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Viện nghiên cứu lập pháp, Trung tâm thông tin khoa học, 2009, Kinh nghiệm quốc tế về tổ chức bảo hiểm tiền gửi hiệu quả; Tác giả Nguyễn Thị Kim Oanh với bài viết “Rủi ro đạo đức trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi, Tạp chí Ngân hàng số 8/2002; “Vấn đề lựa chọn đối tượng tham gia bảo hiểm tiền gửi Ngoài ra, còn có rất nhiều công trình nghiên cứu có liên quan đến hoạt động BHTG đã được công bố, kết quả nghiên cứu của các tác giả sẽ là nguồn tài liệu quý để tác giả luận án có thể tham khảo, kế thừa trong quá trình hoàn thành luận án. 1.1.1.2. Đánh giá về tình hình nghiên cứu liên quan đến về vị trí, vai trò, chức năng của bảo hiểm tiền gửi Một là, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã làm rõ các nội dung liên quan về BHTG Hai là, những vấn đề liên quan đến BHTG chưa được được đề cập hoặc đã đề cập nhưng chưa được giải quyết trong các công trình khoa học đã công bố và luận án sẽ nghiên cứu làm rõ. 10 1.1.2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi 1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Trong thời gian qua, các công trình, bài viết nghiên cứu về BHTG ở các quốc gia trên thế giới khá được quan tâm, có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM), Summary of the Corporate Plan 2018 – 2020 - BHTG Malaysia xác định những mục tiêu chiến lược nào cho 3 năm tới?; Will crashed banks' assets be liquidated in new way in Russia? Thực trạng hoạt động của LPS Pays IDR36, 8 Billion in Bank Customer Claim in 2017 Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu về cơ chế chính sách và pháp luật liên quan đến BHTG đã được quan tâm, nó là cơ sở để ban hành Luật BHTG và hoàn thiện pháp luật về BHTG Các công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu khá tổng quát và tương đối đầy đủ về các vấn đề liên quan đến hoạt động BHTG và pháp luật về BHTG của một số quốc gia trên thế giới. Kết quả nghiên cứu của các công trình là cơ sở để luận án có thể tham khảo, kế thừa, đánh giá và tiếp tục hoàn thiện các vấn đề liên quan đến BHTG ở Việt Nam hiện nay. 1.1.2.2. Đánh giá các công trình nghiên cứu về hoạt động bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi - Khẳng định vai trò của BHTG đối với nền kinh tế; - Chính sách về hạn mức BHTG là một công cụ quan trọng để bảo vệ người gửi tiền và duy trì niềm tin của người gửi tiền đối với hệ thống ngân hàng và thể hiện cam kết của tổ chức BHTG đối với khách hàng; - Chức năng giám sát là một chức năng quan trọng của BHTG, phải được thực hiện thường xuyên, liên tục nhằm phát hiện và cảnh báo sớm đối với những rủi ro của hệ thống tài chính. Luật BHTG đã tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc để bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, duy trì sự ổn định, phát triển 11 an toàn lành mạnh trong hoạt động ngân hàng. Yêu cầu nâng cao chất lượng của hoạt động BHTG và tổ chức BHTG có ý nghĩa thiết thực đối với sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng. Từ những kết quả nghiên cứu của các công trình trong và ngoài nước, luận án sẽ có những kế thừa trong quá trình nghiên cứu về BHTG và tổ chức BHTG ở Việt Nam, đồng thời luận án dự kiến sẽ nghiên cứu chuyên sâu các vấn đề sau: (1) Làm rõ địa vị pháp lý của BHTG Việt Nam trong hệ thống tài chính ngân hàng và đặc biệt là trong mạng an toàn tài chính quốc gia. (2) Làm rõ các quy định của pháp luật bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam; tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động bảo hiểm tiền từ thực tiễn của tổ chức BHTG Việt Nam thông qua các hoạt động nghiệp vụ cụ thể như: cơ sở xác lập quan hệ BHTG, phí và sử dụng phí tiền gửi, hoạt động kiểm tra, giám sát (3) Đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi và tổ chức BHTG. 1.2. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 1.2.1. Cơ sở lý thuyết để giải quyết các yêu cầu của luận án Để triển khai thực hiện đề tài luận án, nghiên cứu sinh dựa trên những cơ sở lý thuyết sau đây: - Các lý thuyết về cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của các trường phái. - Các quan điểm về kinh doanh, hợp đồng và vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế thị trường. - Lý thuyết về thể chế kinh tế thị trường, lý thuyết về pháp lý. 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu - Câu hỏi nghiên cứu chung: Pháp luật về BHTG ở Việt Nam hiện nay đang ở trạng thái như thế nào và thực tiễn thi hành ở tổ chức BHTG Việt Nam có thuận lợi hay khó khăn gì không? 12 - Giả thuyết nghiên cứu chung: Quy định của pháp luật về BHTG đã và đang bộc lộ những hạn chế, bất cập nhất định cần phải được hoàn thiện - Dự kiến kết quả nghiên cứu: (i) Xây dựng được cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật về BHTG. Xác định mục đích, yêu cầu của việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về BHTG; (ii) Trong lĩnh vực lập pháp cần nhanh chóng sửa đổi một số quy định của pháp luật để thống nhất trong quy định về BHTG: Nghiên cứu, đề xuất với NHNNVN xem xét, đề xuất Chính phủ sửa đổi các văn bản luật liên quan để BHTGVN có thể tham gia sâu hơn vào quá trình tái cơ cấu các TCTD yếu kém, nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm phù hợp với yêu cầu thực tế để nâng cao niềm tin công chúng vào các TCTD. Chương 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI 2.1. Những vấn đề lý luận về bảo hiểm tiền gửi 2.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của bảo hiểm tiền gửi 2.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm tiền gửi Bảo hiểm là cam kết giữa người bảo hiểm với người tham gia bảo hiểm, theo đó người bảo hiểm chấp nhận các rủi ro có thể xảy ra cho đối tượng được bảo hiểm để trả tiền bồi thường tổn thất hoặc trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm nếu xảy ra sự kiện bảo hiểm như đã cam kết, với điều kiện người tham gia bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm. Khoản 1 Điều 4 Luật BHTG năm 2012, theo đó: “Bảo hiểm tiền gửi là sự bảo đảm hoàn trả tiền gửi cho người được bảo hiểm tiền gửi trong hạn mức trả tiền bảo hiểm khi tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi lâm vào tình trạng mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền hoặc phá sản” [10]. 2.1.1.2. Đặc điểm của bảo hiểm tiền gửi Ở góc độ pháp lý, có thể thấy bảo hiểm tiền gửi hàm chứa một số đặc điểm cơ bản sau đây [57]: 13 Thứ nhất, BHTG là loại hình bảo hiểm phi thương mại. Thứ hai, về bản chất của quan hệ BHTG. Thứ ba, chủ thể tham gia BHTG chỉ có thể là tổ chức tài chính có nhận tiền gửi của công chúng dưới các hình thức nhất định. Thứ tư, BHTG tuy là vấn đề liên quan đến lợi ích của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi và người gửi tiền nhưng suy cho cùng thì các lợi ích này đều có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến lợi ích chung của nền kinh tế và lợi ích xã hội Thứ năm, đối tượng bảo hiểm là đối tượng rất đặc biệt Thứ sáu, bảo hiểm tiền gửi có mục đích cụ thể 2.1.1.3. Vai trò của bảo hiểm tiền gửi Thứ nhất, vai trò của bảo hiểm tiền gửi đối với người gửi tiền. Thứ hai, vai trò của bảo hiểm tiền gửi đối với tổ chức nhận tiền gửi. Thứ ba, vai trò của bảo hiểm tiền gửi đối với nền kinh tế. 2.1.2. Các mô hình bảo hiểm tiền gửi trên thế giới và ở Việt Nam 2.1.2.1. Các mô hình bảo hiểm tiền gửi trên thế giới - Mô hình bảo hiểm tiền gửi chuyên chi trả. - Mô hình bảo hiểm tiền gửi chi trả với quyền hạn mở rộng. - Mô hình bảo hiểm tiền gửi giảm thiểu rủi ro. 2.1.2.2. Mô hình bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam Tổ chức BHTG Việt Nam là tổ chức tài chính Nhà nước, hoạt động theo mô hình Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. NHNN thực hiện các quyền, nghĩa vụ của cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với BHTGVN theo quy định tại Luật BHTG, Nghị định số 68/2013/NĐ-CP ngày 28/6/2013 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHTG và các quy định pháp luật về quyền và nghĩa vụ của đại diện chủ sở hữu Nhà nước đối với Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Việc xác định mô hình tổ chức BHTGVN đã có sự tham khảo các mô hình hiện đại theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới, đồng thời phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. 14 2.2. Những vấn đề lý luận pháp luật về bảo hiểm tiền gửi 2.2.1. Đối tượng điều chỉnh của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Thứ nhất, về bản chất của quan hệ bảo hiểm tiền gửi. Thứ hai, về chủ thể thực hiện hoạt động bảo hiểm tiền gửi. Thứ ba, về đối tượng của bảo hiểm tiền gửi. Thứ tư, về bản chất của nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm của tổ chức bảo hiểm tiền gửi đối với người gửi tiền. 2.2.2. Giới hạn và nguyên tắc can thiệp của Nhà nước bằng pháp luật đối với bảo hiểm tiền gửi 2.2.2.1. Giới hạn can thiệp của Nhà nước bằng pháp luật đối với bảo hiểm tiền gửi Thiết kế một cơ chế bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền khi tổ chức tín dụng lâm vào tình trạng phá sản cần có sự hỗ trợ từ phía Nhà nước bằng công cụ pháp luật, bởi lẽ chỉ có pháp luật mới có khả năng quy định quyền và nghĩa vụ cho các bên và có hệ thống chế tài để bảo đảm thực thi các quyền, nghĩa vụ đó trong thực tế. 2.2.2.2. Nguyên tắc can thiệp của Nhà nước bằng pháp luật đối với bảo hiểm tiền gửi Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi, sự can thiệp của Nhà nước bằng pháp luật đối với quan hệ bảo hiểm tiền gửi cần được giới hạn bởi một số nguyên tắc. 2.2.3. Cấu trúc của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi 2.2.3.1. Quy định về chủ thể tham gia quan hệ bảo hiểm tiền gửi Quan hệ bảo hiểm tiền gửi được xác lập giữa hai chủ thể là tổ chức bảo hiểm tiền gửi (cơ quan bảo hiểm tiền gửi) và tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi (tổ chức tín dụng). 2.2.3.2. Quy định về loại tiền gửi được bảo hiểm, phí bảo hiểm tiền gửi và hạn mức chi trả bảo hiểm Quy định về tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Nam được áp dụng thống nhất từ khi thành lập tổ chức BHTGVN đến nay, 15 trong thực tế triển khai cho thấy, chính sách này phù hợp với chính sách tiền tệ của Việt Nam 2.2.3.3. Quy định về kiểm tra, giám sát của bảo hiểm tiền gửi Công tác giám sát của tổ chức BHTG đối với các chủ thể tham gia BHTG được tiến hành thường xuyên trên cơ sở các thông tin về khách hàng tham gia BHTG mà tổ chức BHTG có được, nội dung của nghiệp vụ giám sát là đánh giá hoạt động của tổ chức tham gia BHTG và từ đó đưa ra khuyến nghị đối với hoạt động của tổ chức đó với mụ đích đảm bảo tuân thủ các quy định về BHTG và quy định về an toàn trong hệ thống hoạt động ngân hàng. 2.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật về bảo hiểm tiền gửi 2.2.4.1. Yếu tố chính trị Căn cứ vào định hướng phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Chính phủ, nhiệm vụ của ngành ngân hàng, từng ngân hàng đã xây dựng và thực thi chính sách tín dụng riêng phù hợp, góp phần đáng kể vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 2.2.4.2. Yếu tố kinh tế BHTG luôn xác định vị thế của mình là một định chế tài chính đặc biệt của Nhà nước, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận và có nhiệm vụ chủ yếu là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. 2.2.4.3. Yếu tố văn hoá, xã hội, phong tục tập quán Chính sách BHTG của nhà nước là cơ sở pháp lý để người dân yên tâm gửi tiền vào các TCTD, từ đó tạo điều kiện cho các TCTD thực hiện tốt chức năng của mình. 2.2.4.4. Yếu tố pháp lý Xây dựng các quy định của pháp luật là một trong những điều kiện kiên quyết đảm bảo cho tổ chức BHTG hoạt động một cách hiệu quả nhằm hoàn thành các mục tiêu chính sách BHTG và thực hiện tốt nhất các chức năng, nhiệm vụ được giao. 2.2.4.5. Yếu tố hội nhập quốc tế 16 Việc gia nhập Hiệp hội bảo hiểm tiền gửi quốc tế (IADI) đã tạo cơ hội cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam tiếp cận với những hướng dẫn, nghiên cứu, khảo sát và chuẩn mực quốc tế, đồng thời học hỏi, chia sẻ và trao đổi kinh nghiệm với các tổ chức bảo hiểm tiền gửi tiên tiến, có kinh nghiệm thành lập và hoạt động lâu năm trong khu vực nói riêng cũng như trên thế giới nói chung. Chương 3. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BẢO HIỂM TIỀN GỬI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM 3.1. Thực trạng thực hiện pháp luật về chủ thể tham gia quan hệ bảo hiểm tiền gửi 3.1.1. Thực trạng thực hiện pháp luật của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam 3.1.1.1. Thực trạng quy định của pháp luật về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam Được quy định tại các văn bản như: Quyết định số 3090/QĐ- NHNN ngày 31/12/2013 của Thống đốc NHNN Việt Nam; Quyết định số 290/QĐ-BHTG ngày 19/09/2016 của Hội đồng quản trị BHTGVN về việc sửa tên Chi nhánh BHTGVN tại Hà Nội và thành lập thêm 02 Chi nhánh BHTGVN; Quyết định số 289/QĐ-BHTG ngày 19/05/2016 của Hội đồng quản trị BHTGVN về việc thành lập thêm 02 phòng ban tại Trụ sở chính BHTGVN. 3.1.1.2. Thực trạng quy định về cơ cấu tổ chức của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam Tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi là tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thành lập và hoạt động theo Luật các tổ chức tín dụng được nhận tiền gửi của cá nhân. Điều 4 Nghị định số 68/2013/NĐ- CP ngày 28/6/2013 của Chính phủ 3.1.1.3. Thực trạng quy định về quyền và nghĩa vụ của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam 17 Thực hiện theo quy định tại Điều 13 Luật BHTG năm 2012 3.1.2. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi Từ khi thực hiện Luật BHTG năm 2012 đến nay, có 100% TCTD và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được nhận tiền gửi của cá nhân đã tham gia BHTG, điều này cho thấy việc thực thi Luật BHTG đã đạt được hiệu quả trong thực tế, đảm bảo được nguyên tắc BHTG là loại hình bảo hiểm bắt buộc theo quy định của Luật BHTG. 3.1.3. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi của người gửi tiền Người gửi tiền tại tổ chức tham gia BHTG có quyền và nghĩa vụ sau: Khoản 2 Điều 4 Luật BHTG năm 2012 quy định: “Người được bảo hiểm tiền gửi là cá nhân có tiền gửi được bảo hiểm tại tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi”. 3.2. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về loại tiền gửi được bảo hiểm, phí bảo hiểm tiền gửi, quản lý và sử dụng phí bảo hiểm tiền gửi 3.2.1. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về loại tiền gửi được bảo hiểm Tiền gửi được bảo hiểm là các loại tiền gửi sẽ được chi trả cho người gửi tiền trong trường hợp tổ chức tham gia BHTG bị phá sản hoặc mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền. 3.2.2. Quy định về phí bảo hiểm tiền gửi và quản lý, sử dụng phí bảo hiểm tiền gửi Phí bảo BHTG là khoản tiền tổ chức tham gia BHTG phải nộp cho tổ chức BHTG để bảo hiểm cho tiền gửi của người được BHTG tại tổ chức tham gia BHTG. Đây là loại phí có tính chất bắt buộc đối với tổ chức tham gia BHTG để thực hiện chính sách BHTG. 3.2.3. Thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về quản lý và đầu tư vốn của tổ chức bảo hiểm tiền gửi 18 100% nguồn thu phí BHTG được bổ sung vào Quỹ nghiệp vụ BHTG của BHTGVN. Theo quy định, việc sử dụng nguồn vốn của BHTGVN phải đảm bảo nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn, nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của BHTGVN chủ yếu tập trung vào mua trái phiếu Chính phủ và thực hiện gửi tiền tại NHNN 3.2.4. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về hạn mức bảo hiểm và thủ tục chi trả bảo hiểm tiền gửi Theo quy định tại Điều 24 Luật BHTG năm 2012: “1. Hạn mức trả tiền bảo hiểm là số tiền tối đa mà tổ chức bảo hiểm tiền gửi trả cho tất cả các khoản tiền gửi được bảo hiểm của một người tại một tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm. 2. Thủ tướng Chính phủ quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong từng thời kỳ”. 3.1.4. Thực trạng quy định về giám sát, kiểm tra, hỗ trợ tài chính, thanh lý và thu hồi tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi Chức năng giám sát của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam được quy định tại Khoản 10 Điều 13 Luật Bảo hiểm tiền gửi là việc tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi nhằm phát hiện và kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn hoạt động ngân hàng, rủi ro gây mất an toàn trong hệ thống ngân hàng. 3.2.5. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về giám sát, kiểm tra, hỗ trợ tài chính, thanh lý và thu hồi tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi 3.2.5.1. Thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về giám sát Chức năng giám sát của tổ chức BHTGVN được quy định tại Khoản 10 Điều 13 Luật BHTG năm 2012 là việc tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia BHTG nhằm phát hiện và kiến nghị NHNN xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn hoạt động ngân hàng, rủi 19 ro gây mất an toàn trong hệ thống. 3.2.5.2. Thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về kiểm tra 3.3. Đánh giá về thực trạng pháp luật và thực trạng thực hiện pháp luật của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam 3.3.1. Những kết quả đạt được 3.3.1.1. Về chính sách bảo hiểm tiền gửi Đối với tiền gửi và người gửi tiền được bảo hiểm Đối với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi Đối với hạn mức trả tiền bảo hiểm Đối với phí bảo hiểm tiền gửi Đối với quản lý nhà nước về bảo hiểm tiền gửi 3.3.1.2. Về tổ chức thực hiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Một là, hoạt động kiểm tra, giám sát. Hai là, hoạt động tính và thu phí bảo hiểm tiền gửi. Ba là, quản lý nguồn vốn và đầu tư. Bốn là, tuyên truyền chính sách bảo hiểm tiền gửi. Năm là, tham gia xử lý tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi gặp vấn đề. Sáu là, chi trả bảo hiểm. 3.3.1.3. Về tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực BHTGVN đã tiến hành cơ cấu lại và đã thực hiện tổ chức nghiên cứu xây dựng và đề xuất phương án củng cố, hoàn thiện mô hình tổ chức của BHTGVN theo Quyết định số 527/QĐ-TTg. 3.3.2. Những hạn chế, bất cập 3.3.2.1. Những hạn chế, bất cập của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Về trục lợi bảo hiểm tiền gửi Về chính sách của Nhà nước về bảo hiểm tiền gửi Về quyền và nghĩa vụ của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi Về quyền và nghĩa vụ của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Về tiền gửi được bảo hiểm, tiền gửi không được bảo hiểm Về phí bảo hiểm tiền gửi 20 Về hoạt động quán lý và đầu tư vốn 3.3.2.2. Những thiếu sót cần bổ sung liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi Một là, nguồn vốn cho vay và xử lý số tiền cho vay không thu hồi được. Hai là, cho vay đặc biệt để hỗ trợ thanh khoản. 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập (phần này viết sơ sài) 3.3.3.1. Nguyên nhân khách quan 3.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan - Chiến lược phát triển bảo hiểm tiền gửi chưa được xây dựng và phê duyệt, các nghiệp vụ