Tóm tắt Luận án Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học sư phạm

n giáo dục, trong những điều kiện cụ thể. Trên cơ sở nghiên cứu các mức độ năng lực nghiên cứu KHGD, với quan điểm tiếp cận phát triển năng lực khẳng định nghiên cứu KHGD là quá trình hình thành và nâng cao năng lực từ chưa có đến có, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, luận án sử dụng 4 mức độ để xếp loại năng lực gồm năng lực yếu (NL yếu), năng lực trung bình (NL TB), năng lực khá (NL khá), năng lực tốt (NL tốt). 1.2.2. Khái niệm năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại học Sư phạm Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP là tổ hợp kiến thức, kĩ năng, thái độ của sinh viên sư phạm, được hình thành, được rèn luyện trong quá trình đào tạo ở trường ĐHSP, cho phép sinh viên thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể. Bảng 1.3: Hệ thống các năng lực nghiên cứu KHGD cơ bản, đặc thù của sinh viên ĐHSP Stt Chuẩn Tiêu chí Chỉ báo Minh chứng 1 Năng lực phát hiện và xác định vấn đề nghiên cứu KHGD - Phát hiện được vấn đề nghiên cứu - Xác định được vấn đề nghiên cứu - Liệt kê được các vấn đề trong thực tiễn giáo dục - Giải thích được những mâu thuẫn tồn tại trong thực tiễn giáo dục - Nhận diện được các vấn đề trong thực tiễn giáo dục - Xác định được mâu thuẫn trong thực tiễn giáo dục - Chỉ ra mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn giáo dục - Lựa chọn được vấn đề nghiên cứu trong các nhiệm vụ nghiên cứu, bài tập, đề tài và khóa luận 2 Năng lực xác định tên đề tài nghiên cứu KHGD - Xác định được tên đề tài có ý nghĩa khoa học và thực tiễn - Diễn đạt khoa học tên đề tài - Phân tích được vai trò của việc xác định tên đề tài nghiên cứu - Mô tả được những yêu cầu của việc xác định tên đề tài nghiên cứu - Khái quát được nội dung nghiên cứu, diễn đạt súc tích tên đề tài nghiên cứu - Đánh giá được tên đề tài nghiên cứu - Xác định được tên đề tài và diễn đạt khoa học tên đề tài nghiên cứu 6 3 Năng lực thu thập, khai thác thông tin tài liệu và hệ thống hóa tư liệu phục vụ nghiên cứu KHGD - Xác định được các nguồn thông tin đúng quy định - Khái quát hóa được các thông tin, tài liệu để giải quyết vấn đề nghiên cứu - Lí giải được vai trò của các thông tin, tư liệu phục vụ nghiên cứu - Chứng minh được mối quan hệ giữa các thông tin, tư liệu phục vụ nghiên cứu - Thu thập, khai thác được thông tin, tài liệu phục vụ NC một cách thành thạo - Hệ thống hóa được các thông tin, tài liệu phục vụ nghiên cứu - Đánh giá được các thông tin, tài liệu phục vụ nghiên cứu - Thông tin, tài liệu thu được đảm bảo độ tin cậy, khách quan và khoa học 4 Năng lực xây dựng đề cương nghiên cứu KHGD - Mô tả được cấu trúc của một đề cương nghiên cứu KHGD và trình tự logic các mục trong đề cương nghiên cứu - Mô tả được những yêu cầu xây dựng đề cuơng nghiên cứu KHGD - Phan tích được các bước xây dựng đề cương nghiên cứu KHGD - Xác định được những yêu cầu xây dựng đề cương nghiên cứu KHGD - Viết được các mục trong cấu trúc đề cương nghiên cứu KHGD đầy đủ, rõ ràng, đúng - Đánh giá được đề cương nghiên cứu KHGD - Bản đề cương nghiên cứu KHGD đầy đủ, rõ ràng 5 Năng lực thiết kế công cụ nghiên cứu KHGD - Liệt kê được các loại công cụ nghiên cứu KHGD - Đánh giá được các loại công cụ nghiên cứu KHGD - Giải thích được vai trò của các loại công cụ nghiên cứu KHGD - Phân tích được các loại công cụ nghiên cứu KHGD - Xác định được vai trò của công cụ nghiên cứu KHGD - Xây dựng được công cụ nghiên cứu KHGD để đánh giá toàn diện, khoa học, khách quan - Thiết kế được các loại công cụ nghiên cứu KHGĐ 6 Năng lực triển khai đề tài nghiên cứu KHGD - Xác định được cách thức giải quyết vấn đề nghiên cứu - Vận dụng đúng các phương pháp nghiên cứu để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu - Trình bày được vai trò của các giai đoạn nghiên cứu KHGD - Mô tả được các giai đoạn nghiên cứu KHGD - Xác định được vai trò của các giai đoạn nghiên cứu KHGD - Thực hiện được các giai đoạn nghiên cứu KHGD và vận dụng linh hoạt các phương pháp nghiên cứu trong các giai đoạn nghiên cứu KHGD - Đánh giá và điều chỉnh các giai đoạn nghiên cứu KHGD Thực hiện được đề tài nghiên cứu một cách logic, hệ thống, khoa học 7 7 Năng lực khảo sát, xử lí và phân tích dữ liệu trong nghiên cứu KHGD - Sử dụng được các phương pháp xử lí, phân tích dữ liệu trong nghiên cứu KHGD - Lí giải được cách chọn mẫu nghiên cứu - Tổng hợp được những cách thức khảo sát, xử lí và phân tích dữ liệu trong nghiên cứu KHGD - Mô tả được quy trình khảo sát, xử lí và phân tích dữ liệu trong nghiên cứu KHGD - Xác định được vai trò của việc khảo sát, xử lí và phân tích số liệu trong nghiên cứu KHGD - Thành thạo việc khảo sát, xử lí và phân tích dữ liệu trong nghiên cứu KHGD - Đánh giá và điều chỉnh được quá trình khảo sát, phân tích và xử lí số liệu nghiên cứu KHGD - Phiếu khảo sát phù hợp với đối tượng, đảm bảo khách quan, toàn diện và khoa học - Bảng số liệu và thông tin thu thập được xử lí theo phương pháp khoa học, đảm bảo độ tin cậy, logic và trung thực 8 Năng lực viết báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD - Diễn đạt, văn phong khoa học rõ ràng - Trình bày nội dung các phần hợp lí trong cấu trúc tổng thể của báo cáo - Phân tích được vai trò của việc viết báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD - Tổng hợp được các cách thức viết báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD - Xác định được vai trò của viết báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD - Biểu đạt báo cáo kết quả nghiên cứu đúng quy cách, khoa học, logic và thẩm mĩ - Đánh giá được báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD - Bản báo cáo khoa học đúng quy định về nội dung và hình thức 9 Năng lực bảo vệ kết quả nghiên cứu KHGD - Báo cáo tường minh kết quả nghiên cứu - Lập luận được những kết luận và đề xuất trong nghiên cứu - Mô tả được những yêu cầu của bảo vệ kết quả nghiên cứu KHGD - Tổng hợp được những cách thức bảo vệ kết quả nghiên cứu KHGD - Xác định được những yêu cầu khi bảo vệ kết quả nghiên cứu KHGD trước hội đồng - Báo cáo được kết quả nghiên cứu đúng yêu cầu, rõ ràng, ngắn gọn, thuyết phục, lôi cuốn - Đánh giá và điều chỉnh được việc bảo vệ kết quả nghiên cứu KHGD - Báo cáo rõ ràng và lập luận chặt chẽ những kết quả nghiên cứu 8 1.3. Những vấn đề lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm 1.3.1. Khái niệm phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP là quá trình tổ chức đào tạo nhằm tạo ra những điều kiện thuận lợi để hình thành và nâng cao hệ thống kiến thức, kĩ năng, thái độ nghiên cứu KHGD cho sinh viên, giúp sinh viên thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể. 1.3.2. Sự cần thiết phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại học Sư phạm 1.3.3. Mục tiêu phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 1.3.4. Nguyên tắc phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 1.3.5. Nội dung phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 1.3.6. Các con đường phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm Thông qua dạy học các học phần và thực hiên các bài tiểu luận, bài tập nghiên cứu (bài tập lớn), bài thu hoạch. Thông qua tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học cho sinh viên như các phong trào học tập và nghiên cứu, các cuộc thi, các hoạt động tuyên truyền, các hội nghị, các đợt sinh hoạt thường niên, làm đề tài cùng thầy cô, làm khóa luận. Thông qua việc hướng dẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu và thông qua dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD. 9 1.3.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm Bảng 1.5: Rubric phân tích năng lực phát hiện và xác định vấn đề nghiên cứu KHGD KIẾN THỨC, KĨ NĂNG MỨC ĐỘ 1 MỨC ĐỘ 2 MỨC ĐỘ 3 MỨC ĐỘ 4 1.1. Liệt kê được các vấn đề trong nghiên cứu KHGD Liệt kê không đầy đủ vấn đề trong nghiên cứu KHGD Vận dụng được vấn đề trong nghiên cứu KHGD Phân tích và tổng hợp được vấn đề trong nghiên cứu KHGD Đánh giá được vấn đề trong nghiên cứu KHGD 1.2. Giải thích được những mâu thuẫn tồn tại trong nghiên cứu KHGD Giải thích không chính xác, không đầy đủ những mâu thuẫn tồn tại trong nghiên cứu KHGD Phân tích được những mâu thuẫn tồn tại trong nghiên cứu KHGD Tổng hợp được những mâu thuẫn tồn tại trong nghiên cứu KHGD Đánh giá được những mâu thuẫn tồn tại trong nghiên cứu KHGD 1.3. Nhận diện được các vấn đề trong nghiên cứu KHGD Nhận diện không đúng các vấn đề trong nghiên cứu KHGD Phân biệt được các vấn đề trong nghiên cứu KHGD Khái quát được các vấn đề trong nghiên cứu KHGD Đánh giá được các vấn đề trong nghiên cứu KHGD 1.4. Xác định được mâu thuẫn trong nghiên cứu KHGD Xác định không đúng các mâu thuẫn trong nghiên cứu KHGD Phân tích được mâu thuẫn trong nghiên cứu KHGD Tổng hợp được mâu thuẫn trong nghiên cứu KHGD Đánh giá và đề xuất được cách giải quyết mâu thuẫn trong nghiên cứu KHGD 1.5. Chỉ ra mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn GD Không chỉ ra được mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn GD Phân tích được mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn GD Tổng hợp được mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn GD Đánh giá và thiết lập được mối quan hệ của vấn đề trong thực tiễn GD 10 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm 1.4.1. Các yếu tố chủ quan 1.4.2. Các yếu tố khách quan Kết luận chƣơng 1 Năng lực nghiên cứu KHGD là tổ hợp kiến thức, kĩ năng, thái độ được hình thành, được rèn luyện cho phép cá nhân thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể. Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP gồm 9 năng lực đặc thù, mỗi năng lực được mô tả chi tiết qua những tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ báo và minh chứng cụ thể. Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP là quá trình tổ chức đào tạo nhằm tạo ra những điều kiện tác động đến sự hình thành và nâng cao hệ thống kiến thức, kĩ năng, thái độ về nghiên cứu KHGD cho sinh viên, giúp sinh viên thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể. 11 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM 2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng 2.1.1. Mục đích khảo sát 2.1.2. Nội dung khảo sát 2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát 2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát 2.1.5. Phương pháp khảo sát 2.1.6. Xử lý kết quả khảo sát Khảo sát 60 giảng viên và 600 sinh viên, trên địa bàn 03 trường ĐHSP khu vực miền Bắc là ĐHSP Hà Nội, ĐHSP Hà Nội 2, ĐHSP Thái Nguyên. Cụ thể, khảo sát ở mỗi trường là 20 giảng viên và 200 sinh viên năm thứ 3 ở các khoa khác nhau. Chúng tôi thực hiện nghiên cứu thông qua hồ sơ học tập, bài tiểu luận, đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên và sử dụng thang đo theo chuẩn đánh giá 4 mức độ năng lực: NL Tốt, NL Khá, NL Trung bình và NL yếu; thang đo cho từng năng lực như sau: Kết quả đạt dưới 1,75 điểm: NL yếu Kết quả đạt từ 1,75 đến 2,50 điểm: NL trung bình Kết quả đạt từ 2,50 đến 3,25 điểm: NL khá Kết quả đạt từ 3,25 đến 4,00 điểm: NL tốt 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại học Sƣ phạm 2.2.1. Thực trạng lí do sinh viên Đại học Sư phạm tham gia và không tham gia nghiên cứu khoa học giáo dục 2.2.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về tầm quan trọng của năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục 2.2.3. Thực trạng nhận thức về mức độ cần thiết của các năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục đối với sinh viên Đại học Sư phạm 2.2.4. Thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại học Sư phạm Trên cơ sở khảo sát thực trạng nhận thức về vai trò và sự cần thiết của năng lực nghiên cứu KHGD, chúng tôi tìm hiểu thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu KHGD của 12 sinh viên ĐHSP. Kết quả thu được cho thấy giảng viên, sinh viên đánh giá điểm trung bình mức độ năng lực nghiên cứu khoa học không cao, dao động từ 1,02 đến 3,25, tương ứng với mức độ chưa có năng lực đến năng lực khá. So sánh điểm trung bình năng lực của sinh viên 3 trường ĐHSPHN, ĐHSPHN2 và ĐHSPTN, luận án cũng nhận thấy có sự khác nhau về mức độ các năng lực thành phần. Điểm trung bình năng lực của 3 trường lần lượt được giảng viên đánh giá là 2,00, 1,99 và 1,97; được sinh viên đánh giá là 2,44, 2,38 và 2,40; tương ứng mức năng lực trung bình. Kết quả đánh giá cũng cho thấy sinh viên thường đánh giá điểm trung bình năng lực của mình cao hơn đánh giá của giảng viên Có thể so sánh điểm trung bình mức độ năng lực của sinh viên 3 trường thông qua biểu đồ sau Biểu đồ 2.1: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên 3 trường ĐHSP 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm 2.3.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về sự cần thiết phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 2.3.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về bản chất của phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 2.3.3. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về mục tiêu phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 2.3.4. Thực trạng việc thực hiện các nội dung phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 2.3.5. Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP 13 Bảng 2.9: Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP STT CON ĐƢỜNG GV SV Điểm TB Thứ bậc Điểm TB Thứ bậc 1 Tự học 4,53 3 3,48 2 2 Khóa luận tốt nghiệp 2,29 6 1,87 6 3 Tiểu luận 4,51 4 3,41 4 4 Câu lạc bộ NCKH 2,49 5 2,43 5 5 Seminar 4,57 2 3,45 3 6 Hội thảo khoa học 2,05 7 1,11 8 7 Tham gia đề tài nghiên cứu cùng thầy cô 1,08 8 1,19 7 8 Dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD 4,89 1 4,07 1 Trên cơ sở khảo sát thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về vai trò, mục tiêu, nội dung phát triển năng lực nghiên cứu KHGD, chúng tôi tiến hành khảo sát các con đường phát triển. Kết quả cho thấy con đường phát triển thông qua dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD được sử dụng thường xuyên nhất, điểm trung bình của giảng viên là 4,89 so với của sinh viên là 4,07; con đường ít được sử dụng nhất là tham gia đề tài nghiên cứu cùng thầy cô, với điểm trung bình của giảng viên và sinh viên là 1,08 và 1,11 Luận án sử dụng phương pháp quan sát, trò chuyện với giảng viên, sinh viên và nhận thấy rằng có nhiều con đường khác nhau đã được sử dụng trong quá trình dạy học nhằm mục đích phát triển năng lực nghiên cứu KHGD nhưng sinh viên chưa tích cực tham gia hoặc tham gia miễn cưỡng nên hiệu quả chưa cao. Khi quan sát các tiết học, chúng tôi nhận thấy giảng viên đã sử dụng các con đường như tự học, tiểu luận, seminar, nhưng sinh viên rất thụ động và chờ đợi những tri thức được cung cấp nên các mục tiêu tiết học không hoàn thành. 2.3.6. Thực trạng mức độ hiệu quả của các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 14 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP thông qua dạy học học phần Phƣơng pháp nghiên cứu KHGD 2.4.1. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học trong học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD Trên cơ sở nghiên cứu vai trò, mục tiêu, nội dung của dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD cho sinh viên, chúng tôi tiến hành khảo sát thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học học phần để phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên. Kết quả cho thấy có sự tương đồng trong đánh giá của giảng viên, sinh viên về mức độ sử dụng và hiệu quả của các phương pháp dạy học theo hướng nghiên cứu. Giảng viên đánh giá mức độ sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng nghiên cứu ở mức độ thường xuyên và mang lại hiệu quả ở mức bình thường, đặc biệt là phương pháp thảo luận và thuyết trình. Đồng thời giảng viên và sinh viên đều khẳng định phương pháp dạy học khám phá, trải nghiệm ít được sử dụng và ít hiệu quả trong việc phát triển năng lực nghiên cứu cho sinh viên vì lí do quá trình khám phá, trải nghiệm đòi hỏi dạy học phải có đủ phương tiện hỗ trợ, có thời gian và đặc biệt là tính tích cực của sinh viên. 2.4.2. Hiệu quả thực hiện mục tiêu dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục 2.4.3. Hiệu quả thực hiện các nội dung học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục 2.4.4. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực nghiên cứu trong học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục 2.4.5. Thực trạng năng lực thực hiện bài tập nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP Kết qủa được đánh giá ở 4 mức độ (bắt đầu, phát triển, hoàn thiện, chính xác), năng lực thực hiện bài tập nghiên cứu khoa học của sinh viên thông qua dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD nằm trong mức độ 2, mức độ phát triển, với điểm trung bình từ 1.12 đến 1.98. 15 Bảng 2.15: Thực trạng mức độ thực hiện bài tập nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP STT Tiêu chí Mức độ (%) Điểm TB Thứ bậc Bắt đầu Phát triển Hoàn thiện Chính xác 1 Năng lực xác định tên đề tài nghiên cứu KHGD 39,1 36,9 21,5 2,5 1,92 4 2 Năng lực xác định lí do chọn đề tài nghiên cứu KHGD 10,7 64,2 17,7 7,4 1,96 2 3 Năng lực xác định mục đích nghiên cứu KHGD 1,9 77,5 15,1 5,5 1,98 1 4 Năng lực xác định khách thể, đối tượng nghiên cứu KHGD 14 68,7 15,2 2,1 1,67 6 5 Năng lực xác định nhiệm vụ nghiên cứu KHGD 10,6 55,2 24,7 9,5 1,71 5 6 Năng lực xác định giả thuyết khoa học 2,4 52,3 36 9,3 1,94 3 7 Năng lực xác định phương pháp nghiên cứu KHGD 36,5 41,9 17,8 3,8 1,54 8 8 Năng lực xác định cấu trúc nội dung 14,5 67,7 16,6 1,2 1,66 7 9 Năng lực xác định tài liệu tham khảo 45,2 51 3,8 0 1,12 9 Dựa trên việc nghiên cứu sản phẩm là bài tiểu luận, seminar và đề cương nghiên cứu, luận án tiến hành phỏng vấn và quan sát quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của sinh viên để đánh giá toàn diện, khách quan các năng lực thực hiện đề cương nghiên cứu KHGD. 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm 16 Kết luận chƣơng 2 Năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên được đánh giá ở mức độ trung bình, có sự chênh lệch điểm trung bình giữa sinh viên 3 trường ĐHSPHN, ĐHSPHN2 và ĐHSPTN. Nhận thức của giảng viên, sinh viên các trường ĐHSP về vai trò, bản chất, mục tiêu, nội dung của năng lực nghiên cứu KHGD đối với quá trình đào tạo cũng như kết quả học tập của sinh viên là đúng đắn, tuy nhiên nhận thức của sinh viên còn chưa đầy đủ. Các con đường phát triển năng lực nghiên cứu KHGD được sinh viên đánh giá là đa dạng nhưng chưa được sử dụng thường xuyên và chưa mang lại hiệu quả cao. Các chiến lược dạy học phát triển năng lực nghiên cứu KHGD đã được sử dụng nhiều như dạy học dự án, thảo luận, nhưng chưa được thực hiện rộng rãi trong các học phần. Do đó con đường phát triển cần được mở rộng và áp dụng thường xuyên hơn nữa trong quá trình dạy học ở đại học. Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD thông qua dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD là con đường hiệu quả và thuận lợi trong quá trình thực hiện. Các mục tiêu, nội dung phát triển được thực hiện thường xuyên trong học phần; các thông tin phản hồi từ sinh viên được điều chỉnh kịp thời; các năng lực thành phần được rèn luyện thông qua các sản phẩm nghiên cứu; kết quả năng lực được đánh giá dựa trên những tiêu chí cụ thể. Do đó giảng viên có thể chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức các điều kiện dạy học hiệu quả hơn. 17 Chƣơng 3 BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM VÀ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 3.1. Định hƣớng và nguyên tắc đề xuất biện pháp 3.2. Các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm thông qua dạy học học phần Phƣơng pháp nghiên cứu khoa học giáo dục 3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường học tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực nghiên cứu cho sinh viên 3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp Nhằm khuyến khích những nhu cầu khi tham gia nghiên cứu KHGD của sinh viên, từ đó tạo động thúc đẩy hoạt động nghiên cứu. 3.2.2.2. Nội dung của biện pháp Thứ nhất: Môi trường học tập thúc đẩy sinh viên tham gia, bằng việc tạo động lực vật chất như phần thưởng, tiền thưởng, kinh phí hỗ trợ hoạt động phương tiện nghiên cứu. Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ cũng tạo động lực nghiên cứu mạnh mẽ đối với sinh viên. Thứ hai: Động lực tinh thần bao gồm sự công nhận, lời khen, sự tôn trọng, tin tưởng, vinh danh và phổ biến kết quả nghiên cứu rộng rãi. Điểm số cũng là một động lực thúc đẩy mạnh mẽ SV tham gia nghiên cứu, điều này thôi thúc sinh viên dành tâm huyết, thời gian, công sức và cả tài chính trong quá trình nghiên cứu. Động lực đến từ chính tấm gương của thầy cô, người hướng dẫn và các sinh viên khác do đó các lực lượng này vừa là người tạo động lực, vừa chính là động lực thúc đẩy sinh viên phát triển năng lực nghiên cứu KHGD. 3.2.2.3. Cách thức thực hiện biện pháp Để thực hiện biện pháp này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lí trong trường, khoa, giảng viên và các bên liên quan. 3.2.2.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Môi trường học tập tích cực chỉ được xây dựng khi giảng viên có sự tích cực trong quá trình dạy học, khuyến khích được sự tích cực học tập nghiên cứu của sinh viên. 18 3.2.2. Biện pháp 2: Áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng nghiên cứu cho sinh viên Đại học Sư phạm 3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp Nhằm hình thành thói quen học bằng nghiên cứu, học bằng nhiều hình thức và phương pháp học khác nhau, ở nhiều môi trường và từ nhiều học liệu học khác nhau. 3.2.3.2. Nội dung của biện pháp Tổ chức quá trình dạy học bằng cách định hướng nhiệm vụ học tập, gợi ý tài liệu tham khảo, giao nhiệm vụ cụ thể, chỉ rõ các tiêu chí đánh giá, giám sát, kiểm tra và đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ.Giảng viên chủ động trong việc thiết kế đề cương bài giảng; phân bố thời lượng chương trình môn học; lựa chọn và quyết định hình thức tổ chức, phương pháp, phương tiện dạy học; kết hợp các hình thức, phương thức kiểm tra đánh giá khác nhau. 3.2.3.3. Cách thức thực hiện biện pháp Tổ chức đa dạng các chiến lược dạy học khác nhau như dạy học trải nghiệm tích hợp, dạy học khám phá, dạy học nêu vấn đề, dạy học dự án, dạy học nhóm 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện biện pháp - Dụng cụ và trang thiết bị, phiếu đánh giá, kiểm tra 3.2.3. Biện pháp 3: Thiết kế quy trình dạy học theo hướng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm 3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp Nhằm tạo ra những điều kiện tác động đến sự hình thành và nâng cao hệ thống tri thức, kĩ năng, thái độ nghiên cứu KHGD; giúp SV thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai NC; trong những điều kiện cụ thể của quá trình dạy học học phần. 3.2.1.2. Nội dung của biện pháp Quy trình được thiết kế như sau Xác định các năng lực cần phát triển Xác định nhu cầu phát triển Xác định mục tiêu phát triển Xác định nội dung phát triển Thiết kế chương trình phát triển Thực hiện biện pháp phát triển Đánh giá sự phát triển Hình 3.1: Quy trình dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD 19 3.2.1.3. Cách thức thực hiện biện pháp Cách thức để thực hiện biện pháp này thông qua các hoạt động cụ thể 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp Dụng cụ và trang thiết bị, các phần thưởng, phiếu kiểm tra, đánh giá kết thúc môn học 3.2.4. Biện pháp 4: Kết hợp dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục với tổ chức cho