Tóm tắt Luận án Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay

n hiện nay và công tác vận động, giáo dục thanh niên của Hồ Bá Thâm; v.v.. II.2. Thực trạng công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Có một số công trình như: Đề tài khoa học Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên và việc vận dụng trong thực tiễn cách mạng hiện nay do Trần Văn Hải làm chủ nhiệm; Cuốn Giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ hiện nay của Nghiêm Đình Vỳ; Lý tưởng đạo đức và việc giáo dục lý tưởng đạo đức cho thanh niên trong điều kiện hiện nay của Đoàn Văn Khiêm; Định hướng giá trị cho thanh niên, sinh viên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Dương Tự Đam; Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay của Phạm Đình Nghiệp; Về chủ nghĩa yêu nước Việt Nam và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ của Phan Ngọc Liên; Lối sống thanh niên Việt Nam hiện nay – Thực trạng và giải pháp của Nguyễn Văn Hiếu; Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên của Đoàn Nam Đàn; v.v.. III. Các công trình nghiên cứu liên quan đến việc đề xuất giải pháp nhằm tăng cƣờng vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam thời gian tới 7 III.1. Giải pháp giáo dục tinh thần yêu nước, đạo đức cách mạng, lý tưởng cách mạng cho thanh niên Có các công trình sau: cuốn Tuổi trẻ anh hùng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của Lê Duẩn, bài Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên của Đào Ngọc Dung; luận án tiến sĩ Giáo dục tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông ở miền Đông Nam Bộ hiện nay của Nguyễn Sỹ Quyết Tâm; cuốn Giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ hiện nay của Nghiêm Đình Vỳ; v.v.. III.2. Giải pháp giáo dục thanh niên theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh Có đề tài “Phương thức giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho thanh, thiếu niên” do Phạm Hồng Chương làm chủ nhiệm; cuốn Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên Đoàn Nam Đàn; đề tài Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên và việc vận dụng trong thực tiễn cách mạng hiện nay do Trần Văn Hải làm chủ nhiệm; cuốn Đào tạo thế hệ trẻ của dân tộc thành những người chiến sĩ cách mạng dũng cảm, thông minh, sáng tạo của Phạm Văn Đồng; Văn hóa trong nhân cách của thanh niên của Đỗ Huy, Mai Hải Anh; Giáo dục ý thức đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay của Võ Minh Tuấn; Thanh niên – giáo dục và phát triển của Dương Tự Đam; Giáo dục, bồi dưỡng thanh niên hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, của Lê Trọng Tuyến; v.v.. IV. Giá trị của các công trình nghiên cứu cần tham khảo và những vấn đề cần tiếp tục làm sáng tỏ IV.1. Giá trị của các công trình nghiên cứu cần tham khảo Có thể nói, một khối lượng tri thức phong phú với nhiều công trình nghiên cứu công phu về vấn đề vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục thanh niên nói chung và công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ nói riêng cho thấy sức hấp dẫn hay tính chất đặc biệt quan trọng của vấn đề này đối với sự phát triển của đất nước. Giá trị khoa học của một khối lượng lớn những tài liệu, công trình nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác tư tưởng của Đảng, về vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên, về chất 8 lượng của công tác đó, v.v.. là điều kiện thuận lợi cho tác giả trong việc thực hiện đề tài luận án. Tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy các công trình khoa học trong và ngoài nước đã có những đóng góp quan trọng cả về lý luận và thực tiễn bằng việc luận giải một số vấn đề cơ bản sau đây: Một là, các công trình nêu trên từ nhiều cách tiếp cận và phương pháp luận giải khác nhau, các tác giả đã phân tích, góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm như: chủ nghĩa yêu nước, thanh niên, phương thức giáo dục, hiệu quả vận dụng Hai là, ở các mức độ khác, một số công trình đã đề cập đến sự cần thiết của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam. Ba là, một số công trình đã đi sâu phân tích đặc điểm thanh niên, thực tạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục thanh niên, làm rõ tính tất yếu phải tăng cường công tác giáo dục thanh niên nói chung và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho thanh niên nói riêng, nhất là việc vận dụng tư tưởng của Người trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay. Với những kết quả đã đạt được, các công trình khoa học trên đây là những tài liệu tham khảo có giá trị cho nghiên cứu sinh trong quá trình thực hiện đề tài luận án Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay. IV.2. Những vấn đề cần tiếp tục làm sáng tỏ Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên tuy đã đạt được một số kết quả có giá trị tham khảo như đã nêu nhưng do cách tiếp cận ở các góc độ khác nhau nên vẫn còn nhiều vấn đề liên quan đến luận án mà các tác giả, các nhà khoa học chưa đề cập tới, có thể nêu ra: Một là, chưa đề cập đến cơ sở lý luận của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. 9 Hai là, chưa đề cập đến thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trong phạm vi cả nước. Ba là, chưa đề cập đến quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam thời gian tới. Trên cơ sở mục đích, nhiệm vụ của luận án, tác giả kế thừa có chọn lọc những thành tựu, kết quả nghiên cứu mà các nhà nghiên cứu trước đã đạt được và cần phải tiếp tục giải quyết một số vấn đề sau: Thứ nhất, tiếp tục làm sáng tỏ các khái niệm vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam, nội dung và phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh; làm rõ sự cần thiết của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên và nguyên tắc vận dụng. Thứ hai, nghiên cứu thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam phải chỉ ra những yếu tố tác động; làm rõ những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân; nêu được những vấn đề đặt ra cần giải quyết. Thứ ba, đưa ra quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Nói chung, các công trình nghiên cứu nêu trên đã có những đóng góp đáng kể trong việc nghiên cứu một cách có trọng tâm, hướng tới vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Tuy nhiên, do cách tiếp cận và mục đích nghiên cứu mà chưa có công trình nào bao quát hoặc đi sâu giải quyết trọn vẹn vấn đề này. Ngay cả vấn đề lý luận về công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau, chưa có một tác giả nào đề cập một cách hoàn chỉnh hoặc đưa ra một hệ thống cơ sở lý luận chặt chẽ. Đa số các tác giả chỉ nêu ra những mặt nghiên cứu, cần đổi mới và phân tích làm sáng tỏ chúng bằng thực tiễn lĩnh vực, ngành mình đang công tác. Các đề tài, các công trình nghiên cứu có cách nhìn và góc độ tiếp cận khác nhau khi lấy công tác giáo dục chủ nghĩa 10 yêu nước cho thanh niên làm đối tượng nghiên cứu từ giáo dục đạo đức, giáo dục lý tưởng cách mạng, tinh thần yêu nước, giáo dục văn hóa, v.v.. Các công trình nghiên cứu liên quan đến việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam đều cho thấy những giá trị to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh và công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ; đồng thời chỉ ra rằng chủ nghĩa yêu nước của thanh niên chỉ được hình thành và phát triển trong quá trình hoạt động xã hội, trong mối quan hệ nhiều chiều giữa cá nhân, gia đình, nhà trường và xã hội. Như vậy, thanh niên từ khi sinh ra đến khi trưởng thành luôn luôn có mối quan hệ với môi trường xung quanh mà hình thành nên chủ nghĩa yêu nước. Hay nói cách khác, chủ nghĩa yêu nước của thanh niên mang tính động, nó là lượng được thay đổi dần dần theo thời gian. Nếu sự thay đổi này chuyển hướng theo hướng tích cực thì thanh niên ngày một yêu nước, yêu Tổ quốc hơn và ngược lại; v.v.. Cho đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách có hệ thống và đầy đủ về việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Đây là một vấn đề quan trọng và một hướng nghiên cứu mới cần được khai thác. Chƣơng 1 VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN 1.1.1. Khái niệm chủ nghĩa yêu nƣớc Hồ Chí Minh và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là sự kết hợp chặt chẽ giữa tình cảm yêu nước nhiệt thành của Hồ Chí Minh với một hệ thống lý luận, tư tưởng chặt chẽ và sâu sắc của Người về tinh thần yêu nước, là một bộ phận của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam hiện đại, với những đặc trưng cơ bản là: kết hợp thống nhất giữa lập trường 11 dân tộc với lập trường giai cấp công nhân, gắn liền lý tưởng độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, kết hợp hài hòa giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là hệ thống quan điểm của Hồ Chí Minh về sự cần thiết, nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ. 1.1.2. Khái niệm thanh niên Việt Nam và vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay Thanh niên Việt Nam là những người có quốc tịch Việt Nam, đủ từ 16 tuổi đến 30 tuổi. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên là áp dụng những giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh vào hoạt động giáo dục có tính hệ thống, có chủ đích của Đảng, Nhà nước nhằm hình thành những phẩm chất tốt đẹp cho thanh niên, đó là tình yêu, lòng trung thành và ý thức phục vụ Tổ quốc. 1.1.3. Khái niệm nội dung và phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh là những nội dung giáo dục cho thanh niên được xác định dựa trên đặc trưng của chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh và nội dung giáo dục thanh niên trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đó là: bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng; đoàn kết; ra sức học tập, hăng hái lao động và tôn trọng pháp luật; tiên phong, xung kích trong mọi phong trào hành động cách mạng. Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh là phương pháp và hình thức giáo dục thanh niên trong tư tưởng Hồ Chí Minh. 12 1.2. CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC HỒ CHÍ MINH, TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN VÀ SỰ VẬN DỤNG VÀO VIỆC XÁC ĐỊNH NỘI DUNG, PHƢƠNG THỨC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY 1.2.1. Chủ nghĩa yêu nƣớc Hồ Chí Minh và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên 1.2.1.1. Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là một bộ phận của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam hiện đại, có những đặc trưng cơ bản là: - Lập trường dân tộc thống nhất với lập trường giai cấp công nhân - Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội - Chủ nghĩa yêu nước kết hợp với chủ nghĩa quốc tế vô sản 1.2.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên * Theo Hồ Chí Minh, thanh niên là “rường cột” của nước nhà, là chủ nhân tương lai của đất nước. Vì vậy, giáo dục thanh niên trở thành những người “vừa hồng, vừa chuyên” là việc làm quan trọng, hết sức cần thiết. * Nội dung cần phải giáo dục cho thanh niên: - Giáo dục lòng yêu Tổ quốc, yêu nhân dân và yêu chủ nghĩa xã hội - Giáo dục đạo đức cách mạng và chí khí cách mạng - Giáo dục tinh thần yêu lao động, yêu khoa học và tôn trọng kỷ luật - Giáo dục tinh thần đoàn kết - Giáo dục sức khỏe và thẩm mỹ - Giáo dục tinh thần xung kích trong mọi công tác và chăm lo, dìu dắt, giáo dục thiếu nhi * Về phương pháp và hình thức giáo dục: Thứ nhất, kết hợp học với hành, lý luận với thực tiễn Thứ hai, hiểu thanh niên, chú trọng tới đặc điểm tâm lý, tính cách của thanh niên, coi giáo dục thanh niên là một công tác khoa học Thứ ba, kết hợp gia đình, nhà trường và xã hội để giáo dục thanh niên Thứ tư, tập hợp thanh niên trong tổ chức của Đoàn để giáo dục 13 Thứ năm, kết hợp giáo dục với việc tự giáo dục của thanh niên Thứ sáu, nêu gương, “làm kiểu mẫu” để thanh niên học tập, noi theo 1.2.2. Nội dung và phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh 1.2.2.1. Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Một là, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Hai là, trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng – độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội Ba là, ra sức học tập, hăng hái lao động và tôn trọng pháp luật Bốn là, tiên phong, xung kích trong phong trào hành động cách mạng Năm là, đoàn kết với thanh niên các nước trên thế giới 1.2.2.2. Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên - Phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội - Thông qua Đoàn TNCS Hồ Chí Minh - Giúp thanh niên tự giáo dục - Thi đua, khen thưởng, nêu gương 1.3. SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY 1.3.1. Tầm quan trọng của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh Công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ mới chính là nhằm khơi dậy và phát huy tinh thần và nghị lực, trí tuệ và tài năng của thế hệ trẻ để tập trung phát triển kinh tế, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc và thành quả cách mạng, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. 1.3.2. Ý nghĩa việc học tập, làm theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh đối với thanh niên Việt Nam hiện nay 14 Giúp thanh niên thấy rõ trách nhiệm của mình đối với đất nước, với nhân loại, với mục tiêu giải phóng con người, với quan niệm về hạnh phúc, với ý nghĩa cuộc đời, có một phương pháp tư duy biện chứng khoa học thực sự và một phương hướng nhìn nhận thế giới và thời đại trong bối cảnh thế giới đang có rất nhiều hiện tượng hỗn tạp, tức nhìn nhận tương lai của nhân loại là con đường thanh niên sẽ đến 1.3.3. Yêu cầu đổi mới công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh Công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, từ quan điểm, nhận thức đến nội dung, phương pháp và hình thức sao cho thiết thực, hiệu quả, phù hợp các đối tượng thanh niên; làm cho họ nhận thức đúng đắn, sâu sắc giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh, từ đó trân trọng giá trị độc lập, tự do của dân tộc và con đường mà Đảng, Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã chọn. 1.3.4. Yêu cầu của cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tƣ tƣởng - văn hóa Công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận của công tác tư tưởng nhằm bảo vệ tư tưởng Hồ Chí Minh và góp phần tạo nên lớp người trẻ tuổi giàu lòng yêu nước, có niềm tin sâu sắc trung thành với Đảng, có đủ dũng khí và khả năng bảo vệ hệ tư tưởng vô sản, bảo vệ Đảng cộng sản, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa. Chƣơng 2 VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 2.1. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƢỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1.1. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc đến thanh niên và công tác giáo dục thanh niên 15 Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt chú ý và quan tâm đến thanh niên và công tác thanh niên. Sự quan tâm của Đảng và Nhà nước là sự quan tâm của chủ thể lãnh đạo, quản lý đến thanh niên và công tác giáo dục thanh niên. Yếu tố này là điều kiện thuận lợi cho việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên, tạo điều kiện tối đa cho thế hệ trẻ học tập, lao động, cống hiến, là lực lượng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc 2.1.2. Đặc điểm và tình hình của thanh niên Việt Nam hiện nay Thanh niên là lứa tuổi đạt đến sự sung mãn nhất của đời người. Họ là lớp người giàu nghị lực, giàu ước mơ và hoài bão. Tuy nhiên, do quy luật phát triển không đồng đều về tâm lý, do điều kiện và hoàn cảnh sống và giáo dục khác nhau, không phải bất cứ thanh niên nào cũng phát triển ở mức độ tối ưu. Ở giai đoạn này, sự chi phối của thế giới quan và nhân sinh quan đối với hoạt động của thanh niên thể hiện rất rõ. Những thanh niên có sự nhìn nhận đúng đắn, khoa học về sự phát triển của thế giới tự nhiên, xã hội và con người sẽ có những kế hoạch đường đời phù hợp, có mục tiêu phấn đấu rõ ràng và trở thành con người hữu ích cho bản thân, gia đình và xã hội. - Trình độ học vấn cao hơn trước rất nhiều nhưng yếu về phương pháp tự học, tự nghiên cứu. - Về lao động, việc làm cho thanh niên được cải thiện tốt hơn, cơ cấu lao động trẻ phù hợp hơn với cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, vấn đề giảm thiểu tình trạng thất nghiệp trong thanh niên khu vực đô thị, tăng thời gian lao động trong năm của thanh niên khu vực nông thôn, chuyển dịch cơ cấu ngành nghề, cơ cấu lao động,.. vẫn là những vấn đề bức xúc cần được quan tâm giải quyết. - Sức khoẻ thể chất và tinh thần được chăm sóc tốt hơn tuy nhiên do những áp lực lên tâm lý của thanh niên làm cho tỷ lệ thanh niên mắc các bệnh về tâm thần như: stress, trầm cảm, tự kỷ, thần kinh có xu hướng tăng cao. - Về nhận thức chính trị, tính tích cực xã hội và lối sống. Nhận thức chính trị, tính tích cực xã hội, lối sống của thanh niên có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, còn một bộ phận thanh niên sẽ không cưỡng lại được sức cám dỗ của đồng tiền, bị tác động 16 của lối sống thực dụng, ít quan tâm đến các vấn đề chính trị - xã hội, dễ mắc phải những sai phạm về đạo đức, tiêu cực và tệ nạn xã hội, bị lợi dụng, kích động, lôi kéo vào các hành vi gây rối, vi phạm pháp luật. 2.1.3. Ảnh hƣởng của công cuộc đổi mới đất nƣớc Với những thành đạt được của công cuộc đổi mới đất nước, thanh niên được sống trong một môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội thuận lợi hơn và có cơ hội nhiều cho sự giáo dục, phát triển và đổi mới. Tuy vậy, những hạn chế của công cuộc đổi mới về kinh tế, văn hóa, xã hội cũng là trở lực của công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh. 2.1.4. Sự tác động của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã làm cho việc hội nhập về kinh tế, giao lưu về văn hóa giữa các nước đang diễn ra sôi động. Đây là một yếu tố thuận lợi cho việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên. Tuy nhiên, dưới sự tác động của mặt trái của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, thanh niên cũng phải đối mặt với nhiều cám dỗ, nếu chúng ta không quan tâm, lưu ý đến vấn đề này thì công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ không đạt được kết quả mong muốn. 2.1.5. Những ảnh hƣởng từ tốc độ phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và mạng xã hội Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin tốc độ cao đã tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đã làm tăng lượng thông tin lên gấp nhiều lần, nhu cầu thông tin của thế hệ trẻ, của mỗi tổ chức xã hội tăng theo cấp số nhân. Tuy nhiên, sử dụng công nghệ thông tin để có thể phát huy được hêt tác dụng thực sự của nó theo hướng tích cực thì vẫn còn là hạn chế và đặc biệt giới trẻ hiện nay đang bị quá sa lầy vào nó mà đánh mất đi chính mình. Một bộ phận thanh niên đã sử dụng công nghệ thông tin quá nhiều thời gian, dường như nó đã chiếm hết cả thời gian nghỉ ngơi và học tập. Nếu sử dụng không hề lành mạnh, nó mang lại hậu quả, ảnh hưởng trực tiếp đến công việc, đến sức khỏe của họ. 2.16. Ảnh hƣởng tiêu cực từ sự thoái trào của chủ nghĩa xã hội và chiến lƣợc diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch 17 Có thể khẳng định, sự thoái trào của chủ nghĩa xã hội trên thế giới và chiến lược diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch là những vẫn đề tưởng chừng đã cũ nhưng đây vẫn chính là những trở lực, những khó khăn chủ yếu đối với việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay. 2.2. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHỦ NGHĨA YÊU NƯỚC CHO THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY 2.2.1. Thành tựu trong việc triển khai nội dung, phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và nguyên nhân của những thành tựu đó 2.2.1.1. Thành tựu trong việc triển khai nội dung, phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh * Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh - Các nội dung giáo dục về cơ bản phù hợp với thanh niên - Sau khi tiếp nhận nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, trong nhận thức, niềm tin và hành động của đa số thanh niên đã có sự chuyển biến tích cực. * Phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh - Sự phối hợp gia đình, nhà trường và xã hội có nhiều chuyển biến tích cực. - Các hình thức giáo dục của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh có nhiều đổi mới mang lại chất lượng và hiệu quả trong công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh. - Thanh niên chủ động, tích cực trong quá trình tự giáo dục chủ nghĩa yêu nước - Trong những năm qua, từ những phong trào thi đua, khen thưởng, nêu gương đã phát hiện được nhiều nhân tài, người tốt, việc tốt 2.2.1.2. Nguyên nhân của những thành tựu 18 Một là, sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh bằng các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, v.v.. đã chỉ ra những phương hướng xác thực, phù hợp với thời điểm đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Hai là, sự đóng góp to lớn của đội ngũ những người trực tiếp làm nhiệm vụ giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh. Ba là, việc xây dựng chương trình giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh theo hướng tinh gọn, giảm tải; đa số các nội dung giáo dục phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi thanh niên và yêu cầu thực tiễn của đất nước; phương pháp và hình thức giáo dục được đổi mới, đa dạng, phong phú. Bốn là, những thành tựu của đất nước sau 30 năm tiến hành đổi mới đã tác động tích cực, mạnh mẽ tới suy nghĩ, nhận thức của mỗi thanh niên. Năm là, môi trường văn hóa lành mạnh đã dần được thiết lập và cơ sở vật chất phục vụ công tác giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh đã được chú ý nâng cấp, cơ bản đáp ứng được yêu cầu của công tác giáo dục. 2.2.2. Hạn chế trong việc triển khai nội dung, phƣơng thức giáo dục chủ nghĩa yêu nƣớc cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và nguyên nhân của những hạn chế đó 2.2.2.1. Hạn chế trong việc triển khai nội dung, phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh * Nội dung giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh còn một số bất cập * Việc sử dụng các phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước cho thanh niên Việt Nam hiện nay trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn còn có những hạn chế - Sự phối gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục thanh niên vẫn chưa chặt chẽ - Một số phương thức giáo dục chủ nghĩa yêu nước của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chưa thật sự hiệu quả. 19 - Một bộ phận thanh niên chưa chịu tự giáo dục, tự rèn luyện chủ nghĩa yêu nước. - Phong trào thi đua yêu nước trong than