Tổng quan về khủng hoảng tài chính tiền tệ Đông Nam Á 1997

Môc lôc ®Ò môc Trang Lêi nãi ®Çu ........................................................................................................3 PhÇn 1: Quan ®iÓm chung vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ....................... 4 I.Kh¸i niÖm chung vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ .....................................4 II. Ph©n lo¹i khñng ho¶ng tµi chÝnh ..............................................................4 PhÇn 2: Tæng quan vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®«ng nam ¸ ..6 I.Thùc tr¹ng vµ Nguyªn nh©n .......................................................................6 1. Thùc tr¹ng .............................................................................................. 6 2. Nguyªn nh©n ............................................................................................7 PhÇn 3: T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tíi khu vùc,thÕ giíi vµ ViÖt Nam 9 I.T¸c ®éng tiªu cùc .......................................................................................9 II.T¸c ®éng tÝch cùc .....................................................................................10 III.Kinh tÕ ViÖt Nam víi cuéc khñng ho¶ng............................................... 11 Møc ®é ¶nh h­ëng .............................................................................. 11 Nh÷ng gîi ý cho chÝnh s¸ch ViÖt Nam ................................................. 13 Lêi kÕt ..............................................................................................15 Tµi liÖu tham kh¶o...........................................................................15 lêi nãi ®Çu Bªn c¹nh nh÷ng nÒn kinh tÕ lín, cã tªn tuæi nh­: Khèi céng ®ång chung Ch©u ©u (EEC), khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA), NhËt B¶n ...§«ng Nam ¸ næi lªn víi t­ c¸ch lµ mét nÒn kinh tÕ míi ®Çy triÓn väng. Trong vµi thËp kû gÇn ®©y ®«ng Nam ¸ ®· cã nh÷ng b­íc ®i dµi, ®ã thùc sù lµ nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn ®èi víi nh÷ng quèc gia ®ang ph¸t triÓn nµy. Song sù ph¸t triÓn thÇn kú Êy kh«ng ®­îc bao l©u khi chøng kiÕn mét sù thay ®æi nguy hiÓm cña nh÷ng con rång Ch©u ¸, mµ Th¸i Lan lµ n­íc ®· ch©m ngßi ®Çu tiªn vµ ®· næ ra vµo ngµy 2/7/1997, lµm thiÖt h¹i cho ch©u lôc hµng tr¨m tû USD. H¬n thÕ, do tÝnh chÊt toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ngµy cµng s©u s¾c, nªn cuéc khñng ho¶ng Êy ®· vuît ra khái ph¹m vi cña mét n­íc, lan nhanh sang c¸c n­íc kh¸c vµ ¶nh h­ëng s©u réng ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi. VËy ®»ng sau cuéc khñng ho¶ng ®ã lµ g× ?, ¶nh h­ëng cña nã nh­ thÕ nµo ®Õn nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ?. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò, em ®· tËp hîp mét sè tµi liÖu tham kh¶o cïng víi nh÷ng kiÕn thøc häc ë tr­êng ®Ó viÕt nªn mét bµi tham luËn cã tÝnh chÊt tæng hîp vÒ vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn víi vèn hiÓu biÕt cã h¹n ®­îc ®Æt trong khu«n khæ giíi h¹n cña khoa, em chØ xin tr×nh bµy ba phÇn chÝnh: PhÇn 1: Quan ®iÓm chung vÒ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ PhÇn 2: Tæng quan vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ §«ng Nam ¸ 1997 PhÇn 3: T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng ®èi víi khu vùc, thÕ giíi vµ ViÖt Nam Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o khoa ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em hoµn thµnh bµi viÕt nµy! phÇn i : Quan ®iÓm chung vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ kh¸i niÖm chung vÒ khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Khñng ho¶ng tµi chÝnh lµ mét mÆt cña khñng ho¶ng kinh tÕ diÔn ra trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ, nã chØ ra hiÖn t­îng mÊt æn ®Þnh vÒ mÆt tµi chÝnh tiÒn tÖ g©y nªn sù chÊn ®éng kinh tÕ cïng víi nh÷ng hËu qu¶ vÒ x· héi. ph©n lo¹i khñng ho¶ng tµi chÝnh Theo nghiªn cøu vÒ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng tr­íc, th× cã thÓ chia khñng ho¶ng tµi chÝnh ra lµm hai lo¹i: khñng ho¶ng tiÒn tÖ, khñng ho¶ng ng©n hµng: Khñng ho¶ng tiÒn tÖ (hay cßn gäi lµ khñng ho¶ng c¸n c©n thanh to¸n) Khñng ho¶ng tiÒn tÖ ®­îc biÓu hiÖn ë nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia bÞ gi¶ sót, tû gi¸ bÞ biÕn ®éng m¹nh vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi tiÒn tÖ bÞ ng­ng trÖ. Nã cã thÓ næ ra khi ho¹t ®éng ®Çu c¬ tiÒn tÖ theo tû gi¸ dÉn ®Õn sù gi¶m gi¸ (hoÆc gi¶m gi¸ ®ét ngét) ®ång tiÒn ®ã, hoÆc do ¸p dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ kh«ng hîp lÝ trong khi cè ®Þnh tû gi¸ vµ th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i trong mét thêi gian dµi. Khñng ho¶ng ng©n hµng Khñng ho¶ng ng©n hµng cã biÓu hiÖn lµ nguån vèn cña ng©n hµng bÞ gi¶m, hiÖu qu¶ cho vay thÊp, kh¶ n¨ng chi tr¶ khã kh¨n, mét sè ng©n hµng bÞ ®ãng cöa, s¸t nhËp hoÆc gi¶i thÓ ..v...v, nã x¶y ra do sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng dÉn ®Õn biÕn ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n mÊt æn ®Þnh do mäi ng­êi ®ång lo¹t rót tiÒn göi tõ ng©n hµng, hoÆc do bÞ khñng ho¶ng tiÒn tÖ t¸c ®éng th«ng qua viÖc ®ång néi tÖ bÞ gi¶m gi¸ trong khi d­ nî cña ng©n hµng l¹i chñ yÕu lµ néi tÖ, hoÆc bÞ khñng ho¶ng ng©n hµng t¸c ®éng th«ng qua viÖc nhµ n­íc ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn ®Ó trî gióp ng©n hµng . Sau khi t×m hiÓu nguyªn nh©n cña hai lo¹i khñng ho¶ng ta dÔ dµng nhËn ra ®iÓm chung g©y ra khñng ho¶ng lµ sù mÊt c©n ®èi vµ bÊt æn ®Þnh trong nÒn kinh tÕ víi nh÷ng sai lÇm trong viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸, th­êng lµ sù mÐo mã trong khu vùc tµi chÝnh, sù cøng nh¾c vÒ c¬ cÊu hay b¾t ®Çu tõ sù mÊt lßng tin ®èi víi mét ®ång tiÒn hay hÖ thèng ng©n hµng, bëi khi h¬n thÕ gi¸ trÞ danh nghÜa cña mét ®ång tiÒn bÞ gi¶m m¹nh (cã thÓ coi ®©y lµ mét cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ) sÏ g©y ra ph¶n øng rót tiÒn hµng lo¹t, mµ ®ã l¹i lµ dÊu hiÖu cña mét cuéc khñng ho¶ng ng©n hµng. Lý do nµy cho thÊy hai lo¹i khñng ho¶ng nµy cã thÓ cã cïng nguån gèc, hoÆc lo¹i nµy nguyªn nh©n cña lo¹i kia, v× thÕ kh«ng cã g× lµ ng¹c nhiªn nÕu hai lo¹i diÔn ra ®ång thêi. PHÇN 2: TÆNG QUAN VÒ CUÉC KHÑNG HO¶NG TΜI CHÝNH TIÒN TÖ §«NG NAM ¸ Thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n Thùc tr¹ng MÆc dï ®¨ ®­îc b¸o tr­íc, song nh÷ng biÕn ®éng ë Th¸i Lan vµ c¸c n­íc kh¸c lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. NhÊt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi ph¸t triÓn, víi møc ®é tù do ho¸ kh¸ cao trong khu vùc, bao gåm: Malaysia, Philippines, Indonesia vµ Singapore. MÆc dï tr­íc cuéc khñng ho¶ng mét thêi gian ng¾n, ng­êi ta ®· ph¶i bá ra mét l­îng ngo¹i tÖ lín ®Ó æn ®Þnh t×nh h×nh nh­ng kh«ng cã hiÖu qu¶ bëi tÝnh phøc t¹p cña cuéc khñng ho¶ng. Theo c¸c chuyªn gia th× ®©y lµ mét cuéc khñng ho¶ng kÐp: Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ – ng©n hµng. Cuéc khñng ho¶ng nµy cã møc ®é lan truyÒn s©u réng (víi møc thiÕt h¹i gÊp 4 lÇn so víi cuéc khñng ho¶ng 94-95 ë Mexico). Nh­ vËy cã thÓ coi sù ph¸ gi¸ cña ®ång Baht cña Th¸i Lan nh­ mét ngßi næ më mµn cho mét ®ît khñng ho¶ng kinh tÕ ë §«ngNam ¸. Sau khi tung gÇn 24 tû USD ®Ó gi÷ gi¸ ®ång Baht nh­ng kh«ng thµnh, ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan ®· ph¶i th¶ næi ®ång Baht lµm cho nã bÞ mÊt gi¸ tõ 25.26 Bah/1USD xuèng tíi møc kû lôc 54.1 Baht/1USD ngµy 6-1-1998. BiÕn ®éng nµy dÉn ®Õn hµng lo¹t c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh ë Th¸i Lan ph¶i ®ãng cöa kh«ng nh÷ng thÕ c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nh©n d©n rót tiªn hµng lo¹t, nhÊt lµ c¸c ®ång tiÒn yÕu. Ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan c¹n kiÖt nguån ngoai tÖ, Th¸i Lan ®· ph¶i yªu cÇu IMF gióp ®ì. TiÕp theo ®ã lµ ®ång Peso bÞ ¶nh h­ëng vµ Philippines ®· ph¶i tuyªn bè ph¸ gi¸ tõ 26.4 Peso/1USD xuèng cßn 46.5Peso/1USD. Nh­ mét ph¶n øng d©y truyÒn, ngµy 11-8-1997 Malaysia tuyªn bè kh«ng can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi, th× ngµy 14-8-1997 Indonesia th¶ næi ®ång Rupah vµ nã ®· tôt xuèng møc gi¸ kû lôc 84 Rupiah/1USD. Vµ cuèi cïng lµ Singapore vèn ®­îc coi lµ m¾t xÝch quan träng trong khu vùc còng ph¶i tuyªn bè kh«ng can thiÖp vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó tr¸nh c¸c thiÖt h¹i nÆng nÒ h¬n cã thÓ x¶y ra. Vßng xo¸y cña c¬n lèc khñng ho¶ng kh«ng dõng l¹i ë khu vùc §«ng Nam ¸ mµ cßn lan réng sang mét sè n­íc ®ù¬c coi lµ cã nÒn kinh tÕ v÷ng vµng h¬n. Trong ®ã thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ Hµn Quèc ®· trë thµnh n¬i bÞ ¶nh h­ëng lín nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh §«ng Nam ¸. §ång won ®· gi¶m xuèng 976KRW/1USD, mÆc dï Hµn Quèc kiªn quyÕt kh«ng chÞu ph¸ gi¸. Bªn c¹nh ®ã lµ §µi Loan còng ph¶i tuyªn bè th¶ næi tiÒn tÖ, cßn thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ Hång K«ng th× bÞ x¸o trén dÉn ®Õn nhiÒu vô khñng ho¶ng thÞ tr­êng chøng kho¸n trªn toµn cÇu. Nguyªn nh©n Cuéc khñng ho¶ng lµ sù hîp l­c cña nhiÒu nguyªn nh©n, nh­ng trªn gãc ®é tµi chÝnh th× cã mÊy nguyªn nh©n sau: Mét lµ duy tr× tû gi¸ æn ®Þnh qu¸ l©u so víi ®ång USD. ViÖc duy tr× nµy cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn h¬n nÒn kinh tÕ MÜ rÊt nhiÒu ®· khiÕn cho c¸c n­íc nµy thay v× ®Ó ®ång tiÒn cña n­íc m×nh t¨ng gi¶m theo ®óng gi¸ trÞ cña nã l¹i ph¶i tiªu tèn hµng chôc tû USD ®Ó cè g¾ng duy tr× møc c©n b»ng gi¶ t¹o tíi møc kh«ng thÓ k×m gi÷ næi. Hai lµ bu«ng láng vµ bao che nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c ®iÒu phèi vµ kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng. Trong khi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cã tèc ®é tù do ho¸ cao h¬n th× c«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së kinh doanh vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh ng©n hµng vÉn dËm ch©n t¹i chç, thËm chÝ chÝnh phñ ®· can thiÖp vµo hÖ thèng tµi chÝnh th«ng qua ng©n hµng quèc doanh hoÆc chØ thÞ cho nh÷ng ng©n hµng t­ nh©n ph¶i cÊp tÝn dông víi l·i xuÊt thÊp cho c¸c c«ng ty ®­îc chÝnh phñ ­u ®·i . Kh¾p khu vùc trµn lan t×nh tr¹ng bao cÊp vµ c¾t gi¶m thuÕ cho nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp cã chän läc vµ nh÷ng nghµnh ®éc quyÒn ®­îc chÝnh phñ b¶o hé. Lîi dông kÏ hë nµy c¸c doanh nghiÖp ®· t×m c¸ch vay ng¾n h¹n cña n­íc ngoµi (chñ yÕu lµ ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n víi ý ®Þnh trang tr¶i c¸c kho¶n nî vµ sù thua lç trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nh­ng thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n trong trêi gian nµy l¹i cã nhiÒu bÊt lîi) g©y ra mét kho¶n nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n khi thÞ tr­êng bÞ biÕn ®éng. Ba lµ c¸n c©n th©m v·ng lai hôt lín vµ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®æ vµo trong n­íc kh«ng hîp lý. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt g©y mÊt æn ®Þnh hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ. Sù sôt gi¶m gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu vµ nÒn kinh tÕ gi¶m søc c¹nh tranh, nh­ng hµng nhËp khÈu l¹i t¨ng nhÊt lµ hµng xa xØ (®Æc biÖt lµ Th¸i Lan). C¬ cÊu vèn n­íc ngoµi ®æ vµo c¸c n­íc chÞu khñng ho¶ng nÆng cã sù mÊt an toµn cao do khèi l­îng nî lín t¨ng nhanh chñ yÕu lµ vèn ng¾n h¹n (vèn vay thêi h¹n d­íi mét n¨m chiÕm tíi 70% tæng sè nî khu vùc t­ nh©n t¹i Th¸i Lan vµ Indonexia). MÆt kh¸c vèn huy ®éng gi¸n tiÕp qua thÞ tr­êng chøng kho¸n t¨ng nhanh trong khi dù tr÷ quèc gia kh«ng cao, v× kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m dÇn, nghÜa lµ cã sù phô thuéc vµo nguån vèn n­íc ngoµi (mµ nguån nµy l¹i chñ yÕu dïng ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n) dÉn tíi cung tiÒn v­ît qu¸ cÇu tiÒn t×nh tr¹ng nî ®äng ra t¨ng vµ viÖc mua vÐt ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ ®¸o h¹n lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng lý do kh¸c nh­: Sù lòng ®o¹n cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ mèi liªn quan chÆt chÏ cña c¸c tæ chøc nµy ®èi víi chÝnh phñ, ®· g©y nªn t×nh tr¹ng tham nhòng nÆng nÒ ë c¸c n­íc Ch©u ¸ khiÕn cho chÝnh phñ kh«ng thÓ m¹nh tay trong viÖc xö lý nh÷ng bª bèi néi bé cña m×nh. Hay do hÖ thèng luËt ph¸p kh«ng thÝch hîp víi c¬ chÕ míi, hÖ thèng gi¸o dôc kÐm ph¸t triÓn, thiÕu trÇm träng c¸c lao ®éng lµnh nghÒ, møc l­¬ng thùc tÕ t¨ng nhanh trong lóc Trung Quèc vµ Ên §é tham gia vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi chi phÝ thÊp gi¸ thµnh h¹ lµm c¸c n­íc §«ng Nam ¸ mÊt lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ .... HÇu nh­ nh÷ng lý do trªn ®©y ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ë c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng vµ do c¸c mèi quan hÖ rµng buéc gi÷a NhËt B¶n, Hµn Quèc víi c¸c n­íc ASEAN, nªn khi cuéc khñng ho¶ng næ ra ë mét n­íc nã lËp tøc lan truyÒn sang c¸c n­íc kh¸c vµ g©y ¶nh h­ëng nÆng nÒ cho c¸c n­íc ®ã. V× vËy, n­íc nµy kh«ng thÓ ®æ lçi hoµn toµn nh÷ng hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng lµ do n­íc kia. PhÇn 3: T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tíi khu vùc, thÕ giíi vµ ViÖt Nam T¸c ®éng tiªu cùc HËu qu¶ tiªu cùc mµ cuéc khñng ho¶ng g©y ra lµ qu¸ râ rµng, toµn diÖn vµ hÕt søc nÆng nÒ ®èi víi mçi quèc gia bÞ khñng ho¶ng, còng nh­ khu vùc vµ thÕ giíi. HËu qu¶ dÔ nhËn thÊy nhÊt vµ phæ biÕn nhÊt trong toµn khu vùc t¹i c¸c trung t©m khñng ho¶ng lµ sù mÊt æn ®Þnh cña ®ång tiÒn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ trong mçi n­íc, lµ sù gi¶m sót c¸c nguån vèn n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc Ch©u ¸ (vµ ng­îc l¹i nã còng g©y ¶nh h­ëng cho nh÷ng n­íc ®Çu t­ vµo nã), lµ sù gi¶m sót c¶ ®Çu t­ trong n­íc do l·i xuÊt cao vµ yÕu tè lßng tin... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè nµy ®· lµm gi¶m sót tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy vµ toµn khu vùc nãi riªng, toµn bé thÕ giíi nãi chung ®i ®«i víi gia t¨ng t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t cao; Còng nh­ lµm t¨ng nî nø¬c ngoµi b»ng ngo¹i tÖ do sù mÊt gi¸ cña ®ång b¶n tÖ vµ do ph¶i thu hót thªm c¸c kho¶n tÝn dông quèc tÕ ®Ó v­ît qua khñng ho¶ng. Cuéc khñng ho¶ng cßn ®¸nh dÊu sù kÕt thóc mét thêi kú t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh kÐo dµi hµng thËp kû cña c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc (mµ chñ yÕu dùa vµo nguån vèn n­íc ngoµi) ®Ó chuyÓn sang mét thêi kú ®Æc tr­ng bëi sù ph¸t triÓn «n hoµ, phï hîp víi hiÖn tr¹ng kinh tÕ vµ dùa vµo søc lùc b¶n th©n nhiÒu h¬n. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh sÏ gi¶m ®i vµ nh÷ng n­íc võa tr¶i qua ®ît ®¹i h¹ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh cã t¨ng rr­ëng ©m (bao gåm c¶ NhËt B¶n). Do khñng ho¶ng ë Ch©u ¸ nªn møc t¨ng tr­ëng cña mét sè nÒn kinh tÕ nh­ Mü, EU, Mü la tinh còng bÞ gi¶m sót so víi c¸c n¨m tr­íc ®ã. Cuéc khñng ho¶ng ®· g©y thiÖt h¹i chung cho toµn thÕ giíi kho¶ng 500 tû USD, trong ®ã Ch©u ¸ chiÕm 300 tû USD vµ khiÕn cho 150 tû USD ®Çu t­ tµi chÝnh rót khái §«ng Nam ¸ v× mÊt niÒm tin. H¬n thÕ, ®iÒu nµy khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thËn träng h¬n khi ®Çu t­ vµo bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ ë Ch©u ¸. KÐo theo nã lµ sù gia t¨ng møc c¹nh tranh gay g¾t nh»m thu hót vèn ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc, c¸c khu vùc víi nhau. H¬n 20 ®ång b¶n tÖ bÞ ph¸ gi¸ ®· lµm t¨ng c¸c chi phÝ dÞch vô nî vµ chÊt thªm g¸nh nÆng nî nÇn lªn vai c¸c con nî (ChÝnh phñ, doanh nghiÖp vµ t­ nh©n) lµm t¨ng t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ph¸ s¶n hµng lo¹t c¸c c«ng ty tµi chÝnh, ng©n hµng vµ c«ng ty dÞch vô phôc vô thÞ tr­êng trong n­íc v× nî nÇn vµ nhu cÇu gi¶m sót nhanh chãng (ë In®«nªxia, do ph¸ gi¸ tiÒn tÖ, tû lÖ nî ng©n hµng n­íc ngoµi/ GDP ®· t¨ng tõ 35% lªn tíi 140%). Sau khñng ho¶ng, sù gãp mÆt cña ®«ng ®¶o c¸c n­íc trong khu vùc ®· t¹o nªn mét bøc tranh ¶m ®¹m nhiÒu mÆt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ viÖc gi¶m gi¸ c¸c ®ång tiÒn ë møc ®é nghiªm träng (tõ 30% ®Õn 70%, thËm chÝ cã ®ång tiÒn nh­ Rupiah cña In®«nªxia cã lóc mÊt gi¸ 400% so víi USD) vµ lµm cho nhiÒu cét trô tµi chÝnh cña khu vùc bÞ sôp ®æ. C¸c t¸c ®éng tÝch cùc Ng­êi Ch©u ¸ hay nãi “Trong c¸i rñi cã c¸i may” bëi cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc kh«ng hoµn toµn chØ g©y t¸c ®éng xÊu cho c¸c n­íc, khu vùc mµ ë mét chõng mùc nµo ®ã, nã lµ mét ®iÓm dõng ®Ó më ra mét thêi k× ph¸t triÓn míi ®Çy triÓn väng bëi nh÷ng lý do sau ®©y: Mét lµ, viÖc chuyÓn sang chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t gióp c¸c chÝnh phñ gi¶m hµng chôc tû USD ®Ó gi÷ gi¸ b¶n tÖ nh­ thêi gian tr­íc, gióp t¨ng dù tr÷ quèc gia vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Víi ®ång b¶n tÖ rÎ, sÏ khuyÕn khÝch vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu, tõ ®ã c¶i thiÖn th©m hôt vµ gióp c©n ®èi tµi chÝnh ®Êt n­íc. Hai lµ, nh÷ng n­íc bÞ ¶nh h­ëng lín nh­: Th¸i Lan, In®«nªxia, Hµn Quèc, Philippine...sÏ nhËn ®­îc l­îng tÝn dông quèc tÕ chÝnh thøc víi khèi l­îng lín ®Ó c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (tÊt nhiªn cã kÌm theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ngÆt nghÌo vµ l·i suÊt kh¸ cao). Cuéc khñng ho¶ng còng gióp ®Þnh h­íng l¹i vµ c¶i thiÖn c¬ cÊu ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ lµm lµnh m¹nh ho¸ h¬n n÷a nÒn tµi chÝnh quèc gia. C¸c kho¶n chi kÐm hiÖu qu¶ sÏ bÞ ®iÒu chØnh, c¾t gi¶m, nhÊt lµ nh÷ng doanh nghÖp nhµ n­íc th­êng ®­îc bao cÊp tr­íc ®©y; C¸c dù ¸n t­ nhÊn sÏ ®­îc khuyÕn khÝch, qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ ®­îc thóc ®Èy, gi¶m thiÓu khu vùc nhµ n­íc vµ sù ®éc quyÒn, thóc ®Èy viÖc xuÊt hiÖn nh÷ng s¶n phÈm chñ lùc cã søc c¹nh tranh xuÊt khÈu cao h¬n cã. Toµn bé nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng thÞ tr­êng nhiÒu h¬n, s©u s¾c vµ hoµn thiÖn h¬n. Ba lµ, cuéc khñng háang còng lµ dÞp ®Ó chÝnh phñ vµ nh©n d©n mçi m­íc thuéc khu vùc còng nh­ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ xem l¹i m×nh vµ söa ch÷a nh÷ng thiÕu sãt c¶ vÒ chÝnh s¸ch thÓ chÕ lÉn yÕu tè con ng­êi... Qu¸ tr×nh t­ do ho¸ to¸n cÇu ho¸ sÏ ®­îc ®Èy lªn mét nÊc míi hoµn thiÖn h¬n. Ngoµi ra, cuéc khñng ho¶ng cßn lµm chuyÓn dÞch nhÊt ®Þnh vai trß vµ vÞ thÕ kinh tÕ chÝnh trÞ truyÒn thèng cña c¸c c­êng quèc nh­ NhËt B¶n, Mü, Trung Quèc, Ch©u ©u vµ c¸c n­íc ASEAN. Hy väng víi nh÷ng ®iÓm tÝch cùc nµy, Ch©u ¸ sÏ nhanh chãng v­ît qua khñng ho¶ng vµ v÷ng b­íc tiÕn lªn trªn con ®­êng míi. Kinh tÕ ViÖt Nam víi cuéc khñng ho¶ng Møc ®é ¶nh h­ëng Tr­íc hÕt ph¶i thõa nhËn ViÖt nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn víi møc ®é tù do ho¸ ch­a cao. V× thÕ cuéc khñng ho¶ng nµy ch­a cã g× ¶nh h­ëng lín tíi thÞ tr­êng tiÒn tÖ còng nh­ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam: VÒ xuÊt khÈu: kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n­íc ASEAN, Hµn Quèc, NhËt B¶n n¨m 97 ®¹t 42,4% kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ. C¸c mÆt hµng nh­: dÖt, may mÆc, giµy dÐp, h¶i s¶n ®­îc thÞ tr­êng EU ­u ®·i nªn søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam t¨ng. VÒ nhËp khÈu: chóng ta vÉn nhËp khÈu kho¶ng 40% tæng kim ng¹ch vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chèng gian lËn th­¬ng m¹i vµ bu«n lËu qua biªn giíi. ViÖt Nam cßn qu¶n lý theo ®Þnh l­îng vµ giÊy phÐp nhËp khÈu nªn hµng ho¸ thÕ giíi cã xuèng thÊp còng khã trµn vµo n­íc ta. VÒ vèn ODA: NhËt B¶n dÉn ®Çu trong c¸c n­íc cung cÊp cho ViÖt Namvµ dï khã kh¨n vÉn høa gi÷ nguyªn sè l­îng vèn vay vµ kho¶n tµi trî ®· cam kÕt. ThÞ tr­êng ViÖt Nam l¹i ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ ®Ó cã thÓ bÞ cuèn vµo vßng xo¸y khñng ho¶ng tiÒn tÖ. H¬n thÕ, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi cña ViÖt Nam vÉn cßn ®­îc kiÓm so¸t rÊt chÆt chÏ phï hîp víi c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë ViÖt Nam. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a h×nh thµnh .C¸c c«ng cô tµi chÝnh ch­a ph¸t triÓn. C¸c cæ phiÕu tr¸i phiÕu vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ trÞ kh¸c cña ViÖt Nam ch­a ®­îc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. ®Çu t­ chÝnh thøc vµo ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc thõa nhËn. §Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam th­êng v¬Ý thêi h¹n dµi ch­a ®Õn h¹n tr¶. Trong c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng thÓ lËp tøc chuyÓn vèn ra nghÜa lµ Ýt cã kh¶ n¨ng t¨ng ®ét ngét nhu cÇu ngo¹i tÖ. MÆt kh¸c viÖc qu¶n lý nguån ngo¹i tÖ ra, vµo cña ViÖt Nam tu¬ng ®èi chÆt chÏ còng t¹o nªn mét lùc c¶n ®¸ng kÓ, gi¶m ¸p lùc cña c¸c nguån ngo¹i tÖ ch¶y ra n­íc ngoµi hoÆc nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu c¬ tÝch tr÷ nµy ë trong n­íc. MÆc dï ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN, nh­ng c¸c quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc ch­a hoµn tßan chÆt chÏ ch­a chÞu t¸c ®éng d©y truyÒn nh­ mét sè n­íc kh¸c. Lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt Nam lµ g¹o còng bÞ ¶nh h­ëng do gi¸ g¹o cña Th¸i Lan gi¶m tõ 15 %- 20%. kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ Th¸i Lan vµ c¸c n­íc m¹nh h¬n trªn thÞ tr­êng cña ViÖt Nam. §èi víi c¸c n­íc trong khu vùc, sù mÊt gi¸ ®ång tiÒn cña hä víi USD ®· lµm cho gi¸ hµng ho¸ cña hä rÎ ®i, lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®ã.V× vËy sù trµn lan hµng ho¸ cña c¸c n­íc ASEAN trµn vµo ViÖt Nam lµ cã thùc (kÓ c¶ qua con ®­êng nhËp lËu ). Ng­îc l¹i hµng ho¸ VIÖt Nam gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc. §ång Baht vµ c¸c ®ång tiÒn kh¸c trong khu vùc bÞ ph¸ gi¸, g©y søc Ðp gi¶m gÝa hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ®ã. Do vËy nÕu xuÊt khÈu hµng ViÖt nam sang c¸c n­íc nµy sÏ khã kh¨n h¬n. V× vËy nÕu kh¶ n¨ng b¶o hé mËu dÞch cña n­íc ta gi¶m th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng cña ta sÏ bÞ thö th¸ch lín. VÒ vÊn ®Ò nî n­íc ngoµi: khñng ho¶ng khiÕn ®ång ViÖt Nam mÊt gi¸ 10%, vµ nh­ vËy cø 1 tû USD nî th× nay ph¶i bá ra thªm 1200 tû ®ång ViÖt Nam ®Ó tr¶ do yÕu tè tû gi¸. §©y lµ g¸nh nÆng lín cho chÝnh phñ, doanh nghiÖp trong viÖc thanh to¸n nî khi ®ång néi tÖ bÞ mÊt gi¸. Sù kiªn trªn sÏ lµm gi¶m uy tÝn vµ g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ cña toµn khu vùc, trong ®ã cã ViÖt Nam. h÷ng gîi ý cho chÝnh s¸ch ViÖt Nam Nhu cÇu cÊp b¸ch ®èi víi ViÖt Nam lµ t¨ng c­êng h¬n n÷a tÝnh c«ng khai vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy vµ chÝnh x¸c gãp phÇn h¹n chÕ t×nh tr¹ng tham nhòng ngµy cµng gia t¨ng. CÇn hÕt søc h¹n chÕ vµ ph©n bæ mét c¸ch thËn träng nh÷ng kho¶n cho vay míi theo chØ ®¹o cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i. Bªn c¹nh ®ã viÖc c¾t gi¶m h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc cho vay vèn d­íi sù bá l·nh cña nhµ n­íc còng hÕt søc quan träng. Trong nç lùc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ hoµ nhËp víi thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ, viÖc më réng thÞ tr­êng vèn cña mçi n­íc lµ hÕt søc cÇn thiÕt, song viÖc më réng vèn ph¶i cã tû lÖ thÝch hîp gi÷a vèn trong n­íc vµ vèn vay n­íc ngoµi. Quan hÖ tû lÖ gi÷a vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n trong khi gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (tr¸nh tr­êng hîp vèn vay ng¾n h¹n lín kh«ng æn ®Þnh. Quan hÖ gi÷a thêi h¹n vay vèn vµ ®èi t­îng ®­îc ®Çu t­. NÕu thêi h¹n vay ng¾n, nh­ng l¹i ®­îc ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n g©y mÊt æn ®Þnh trong hÖ thèng tµi chÝnh khi thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n bÕ t¾c. CÇn ph¶i tiÕp tôc t¨ng ®¸ng kÓ tû lÖ tÝch luü trong n­íc ®Ó tr¸nh bÞ lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, ®Æc biÖt ph¶i gi¶m thiÓu nî n­íc ngoµi. CÇn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p c¶i c¸ch cô thÓ vµ ph¸t triÓn nghµnh tµi chÝnh nh»m tr¸nh sù tÝch tô ®Õn møc nguy hiÓm cña c¸c kho¶n nî kh«ng hiÖu qu¶. Cßn nÕu c¸c kho¶n nî lµ b¾t buéc th× ph¶i qu¶n ký chÆt chÏ kh«ng ®Ó tån t¹i hiªn t­îng nî lßng vßng .... Nãi tãm l¹i ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tr¸nh kh«ng r¬i vµo khñng ho¶ng cÇn gi¶ quyÕt rÊt nhiÒu vÇn ®Ò cßn tån t¹i nªu trªn vµ cã c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu vµ t×m ra ®­îc c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n. ViÖt Nam ®ang cã lîi thÕ tranh thñ tÊt c¶ nh÷ng bµi häc rót ra trong khu vùc ®Ó ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch nh»m ng¨n chÆn khñng ho¶ng nh­ : ch­¬ng tr×nh 5 n¨m cña thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i ®­îc th«ng b¸o th¸ng 10/1997, nghÞ quyÕt 4 Trung ­¬ng §¶ng th¸ng 12/1997, nh÷ng c¶i tiÕn trong khi b¶o l·nh vay nî cña c¸c doanh nghiÖp vµ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. Ngoµi ra, t×nh tr¹ng ®Çu t­ cã tÝnh rñi ro cao hay qu¸ møc cÇn thiÕt ë ViÖt Nam sÏ gi¶m vµ cuèi cïng sÏ cã t¸c dông thóc ®Èy ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶i c¸ch cô thÓ h¬n vµ gãp phÇn t¨ng tÝnh bÒn v÷ng vÒ ph­¬ng diªn tµi chÝnh cña c¸c kho¶n ®Çu t­ ë ViÖt Nam. H¹n chÕ viÖc khËp khÈu trµn lan. T¨ng c­êng c«ng t¸c chèng bu«n lËu. Cã chÝnh s¸ch nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng thuiÕt yÕu, tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ vµ khuyÕn khÝch tiªu dïng hµng néi ®Þa. ChÝnh phñ cÇn chØ ®¹o mét c¸ch chÆt chÏ vÒ viÖc xö lý vÊn ®Ò vèn, tµi s¶n thÕ chÊp vµ nî khã ®ßi do nh÷ng nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng nh»m gióp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµnh m¹nh ho¸ vÒ tµi chÝnh. Nãi tãm l¹i ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tr¸nh kh«ng r¬i vµo khñng ho¶ng cÇn gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu vÇn ®Ò cßn tån t¹i nªu trªn vµ cã c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu vµ t×m ra ®­îc c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n trªn con ®­êng héi nhËp. lêi kÕt Sau khi hiÓu thªm vÒ tÝnh chÊt cuéc khñng ho¶ng tµi ChÝnh Ch©u ¸ ®Æc biÖt lµ nguyªn nh©n vµ sù t¸c ®éng to lín cña nã tíi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc, thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Cuéc khñng ho¶ng còng cho thÊy , trong bèi c¶nh tù do ho¸ toµn cÇu, ph¶i cã sù chuÈn bÞ thÝch ®¸ng cho qu¸ tr×nh nµy, nhÊt lµ tù do ho¸ tµi chÝnh - tiÒn tÖ; Võa ph¶i tù do ho¸ ®ång bé, võa ph¶i thËn träng vµ tÝnh ®Çy ®ñ ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ mçi n­íc. Cuéc khñng ho¶ng còng ®ßi hái c¸c n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch båi d­ìng vµ n©ng cao ®éi ngò c¸n bé nhµ n­íc (®Æc biÖt lµ c¸n bé ng©n hµng) ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ c¸c nguån vèn ®Çu t­ còng nh­ nh÷ng t¸c ®éng tiÒm tµng cña nã tíi nÒn kinh tÕ mçi n­íc. N­íc ta may m¾n v× kh«ng bÞ thiÖt h¹i lín, nh­ng nh÷ng bµi häc vµ ph­¬ng ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu®Ó h¹n chÕ sù ¶nh h­ëng cña nã lµ rÊt cÇn thiÕt. H¬n thÕ, chóng ta cßn cã thÓ t×m ra nh÷ng c¬ héi ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn nhanh h¬n. B¶n th©n em rÊt mong truyÒn t¶i ®ù¬c toµn bé nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh qua bµi viÕt nµy. Tuy nhiªn do tr×nh ®é, kinh nghhiÖm cßn h¹n chÕ em chØ xin ®­a ra mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cuéc khñng ho¶ng ®· lµm x«n xao d­ luËn vµ giíi b¸o chÝ nµy. Mét lÇn n÷a em xin tr©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ViÖt Nam tr­íc cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ khu vùc –PTS . NguyÔn thÞ LuyÕn 2. §«ng ¸ tõ thÇn kú tíi khñng ho¶ng nh÷ng bµi häc cã Ých cho ViÖt Nam . 3. T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng t¬i th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam – Phßng ph©n tÝch, ViÖn Tµi ChÝnh ViÖt Nam.