Khóa luận giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị tài sản có tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Nam Định

phần kinh tế, nhằm nâng cao uy tín hình ảnh của NH trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt. Bảng 2.6: Kết quả hoạt động tín dụng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Doanh số cho vay (Tỷ VNĐ) 1.118 1.366 1666,7 Doanh số thu nợ (Tỷ VNĐ) 569 963 1.441 Dư nợ (Tỷ VNĐ) 1.005 1.408 1633,7 (Nguồn báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2002-2004) Vòng quay vốn 0,57 0,68 0,88 Biểu đồ 2.1: Kết quả hoạt động tín dụng Tỷ đồng Từ bảng và biểu đồ trên ta thấy: dư nợ của NH luôn đạt được tốc độ tăng trưởng cao cả về quy mô và cơ cấu. Năm 2003 tổng dư nợ 1408 tỷ VNĐ tăng 403 tỷ VNĐ, tốc độ tăng 40,1% so với năm 2002. Năm 2004 tổng dư nợ 1633,7 tỷ VNĐ tăng 225,7 tỷ VNĐ, tốc độ tăng 16,03% so với năm 2003. Sở dĩ như vậy là do NH thực hiện văn bản của NHNo & PTNT Việt Nam chỉ đạo tập trung tiếp cận DN vừa và nhỏ làm ăn hiệu quả, thực hiện ban chỉ đạo 67 cho vay thông qua tổ vay vốn đến từng hộ gia đình, nguồn vốn tiếp cận đến từng HSX. Tổng số hộ còn dư nợ đến 31/12/2004 là 94.920 hộ chiếm 19% tổng số hộ tự nhiên. Đây chứng tỏ là một thị trường tiềm năng tương đối ổn định để NH có thể tiếp cận một cách an toàn trong kinh doanh. Do vậy chính sách cho vay của NH luôn đẩy nhanh tiến độ cho vay thông qua tổ vay vốn để nguồn vốn ngày càng đi sâu hơn nữa đến tận hộ sản xuất cá thể nâng cao sức cạnh tranh với Quỹ tín dụng nhân dân, NH chính sách xã hội và các NHTM khác trên địa bàn tỉnh Nam Định Về công tác cho vay thu nợ: trong 3 năm NH luôn đẩy nhanh tiến độ thu nợ thu lãi, điều đó cho thấy vòng quay vốn tín dụng có xu hướng ngày càng tăng lên từ 0,57- 0,88. Cụ thể năm 2002 là 0,57 vòng, năm 2003 là 0,68 vòng, năm 2004 là 0,88 vòng. Chứng tỏ trong giai đoạn từ 2002 – 2004 vốn tín dụng của NH sử dụng ngày càng hiệu quả hơn, nguồn vốn của NH được quay vòng ngày một tăng. Điều này chứng minh NH đã tích cực trong công tác thu hồi nợ, hoàn thành kế hoạch đặt ra, mức độ để NQH thấp, giảm bớt những món không có khả năng hoàn trả, thực hiện công tác thu hồi nợ triệt để, tham gia phát động thi đua đến tận tổ vay vốn trong công tác cho vay thu nợ, giao chỉ tiêu dư nợ đến từng cán bộ tín dụng làm căn cứ để quyết toán lương, thưởng cho từng cán bộ nhân viên trong NH. Tuy nhiên tỷ lệ này vẫn còn ở mức thấp, NH cần đẩy nhanh tiến độ thu nợ Tuy nhiên để thấy rõ hơn tình hình cho vay chúng ta đi phân tích kết cấu KM cho vay của NHNo Nam Định: Bảng 2.7: Kết cấu tín dụng Tiêu thức Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Tỷ VNĐ (%) Tỷ VNĐ (%) Tỷ VNĐ (%) 1. Theo thời hạn - Dư nợ ngắn hạn 515 47,47 735 51,76 956 57,94 - Dư nợ trung dài hạn 480 44,24 673 47,39 677,7 41,07 2. Theo thành phần kinh tế - DNQD 98,3 5,18 25,2 0,96 26,4 1,44 - DNTN, HH 95 5,01 170 6,46 179,3 9,8 - HSX, cá thể 811,7 42,80 1213 46,07 1428 78,06 3. Theo đồng tiền - Dư nợ nội tệ 1001,4 99,64 1401 99,52 1623,2 99,36 - Dư nợ ngoại tệ (đã quy đổi VNĐ) 3,6 0,36 6,8 0,48 10,5 0,64 (Nguồn báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2002-2004) TD theo thời hạn Qua bảng số liệu 2.7 trên ta thấy: về quy mô cả tín dụng ngắn và trung dài hạn tăng đều qua các năm. Nhưng tốc độ tăng của TD ngắn hạn nhanh hơn tốc độ tăng của TD trung dài hạn. Cụ thể năm 2003 của TD ngắn hạn đạt 735 tỷ VNĐ tăng 220 tỷ VNĐ tương ứng tốc độ tăng 42,7%, trong khi đó TD trung dài hạn chỉ tăng 183 tỷ VNĐ tương ứng tốc độ tăng 37,3% so với năm 2002. Năm 2004 của TD ngắn hạn đạt 956 tỷ VNĐ tăng 221 tỷ VNĐ tương ứng tốc độ tăng 30,1%, trong khi đó TD trung dài hạn chỉ tăng 4,7 tỷ VNĐ tương ứng tốc độ tăng 0,7% so với năm 2003. Như vậy NH luôn bám sát hoạt động TD đối với nhu cầu vay vốn lưu động hoặc bù đắp thiếu hụt vốn ngắn hạn. Đồng thời NH còn phân công cán bộ đến từng hộ dân thông qua tổ vay vốn, tiếp cận với DN vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Nam Định, quyết định đầu tư cho các dự án, phương án hoạt động hiệu quả Cơ cấu TD ngắn và trung dài hạn có thay đổi, TD ngắn hạn có xu hướng tăng lên và luôn chiếm tỷ trọng cao trong hoạt động TD của NH cụ thể năm 2002 chiếm 47,5%, năm 2003 chiếm 51,8%, năm 2004 chiếm 57,9%. Điều đó cho phép NH hoạt động trong lĩnh vực đầu tư vốn lưu động cho phát triển sản xuất tại địa bàn tỉnh Hoạt động cho vay của NHNo& PTNT tỉnh Nam Định đã đạt được kết quả không khả quan. Nếu so sánh giữa thời hạn huy động cùng quá trình sử dụng vốn thấy không hợp lý. Điều đó khẳng định vốn của NH chứa đựng rủi ro tiềm ẩn đáng kể về kỳ hạn. Tuy nhiên đánh giá về sự ổn định về nguốn vốn của NH không tốt đối với những khoản vay có tính dài hạn đáng kể sẽ tạo ra ít thu nhập và tính mạo hiểm về đồng vốn của NH TD theo thành phần kinh tế Qua bảng số liệu 2.7 ta thấy: Dư nợ cho vay DN quốc doanh luôn có xu hướng giảm trong giai đoạn từ năm 2002 – 2004. Cụ thể năm 2003 DN quốc doanh giảm 73,1 tỷ VNĐ tương ứng tốc độ giảm 0,74% so với năm 2002, năm 2004 chỉ tăng lên 1,2 tỷ VNĐ tương ứng 0,4% so với năm 2003. Trong khi đó dư nợ đối với DN ngoài quốc doanh, HSX tư nhân cá thể tăng nhanh và chiếm phần lớn trong tổng dư nợ. Năm 2003 dư nợ ngoài quốc doanh là 476,1 tỷ VNĐ tốc độ tăng 53% so với năm 2002, năm 2004 tăng 224,5 tỷ VNĐ tương ứng với tốc độ tăng 14% so với năm 2003. Nhìn qua công tác TD của NH tập trung cho vay ngắn hạn và HSX cá thể nên nguồn vốn không ổn định và khó khăn trong đôn đốc thu nợ thu lãi đến tận xã, thị trấn trong điạ bàn tỉnh Trong năm 2003 dư nợ tăng rất nhanh, nhưng đến năm 2004 thì tốc độ chững lại. Lý do chính là NHNN Việt Nam công bố các NHTM phải giảm bớt cho vay để ổn định giá cả. Do biến động ảnh hưởng nền kinh tế thế giới và khu vực khi Việt Nam là một trong những quốc gia nhập khẩu nguyên liệu dầu, thuốc, phân bón vô cơ, phôi thép, giấy… tăng cao, giá đồng USD tăng, dịch bệnh SART. Trong nước hoạt động thể thao SEAGAME, dịch cúm gia cầm, bão lụt Miền Trung xảy ra thường xuyên … đã làm cho chỉ số giá tiêu dùng tăng điều đó là nguyên nhân chính mà giá cả hàng nông sản tăng nhanh. Trong khi đó tỉnh Nam Định chịu ảnh hưởng khi mà khách hàng chủ yếu là HSX, doanh nghiệp ngoài quốc doanh không có sự bảo trợ của nhà nước Vượt trên khó khăn đó NHNo Nam Định thay đổi cơ cấu TD và đa dạng hoá khách hàng ngành nghề kinh doanh, tư vấn đầu tư các dự án có hiệu quả, thu hút khách hàng là DNNN trên địa bàn Tín dụng theo loại tiền Qua bảng 2.7 ta thấy: ngoài cho vay bằng VND, NHNo Nam Định còn cho vay ngoại tệ chủ yếu là USD qua 3 năm ta thấy dư nợ cho vay bằng nội tệ tuy có tăng nhưng tốc độ tăng không đáng kể và chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng dư nợ, đều ở mức dưới 1% trong tổng dư nợ, năm 2003 dư nợ cho vay ngoại tệ quy đổi là 6,8 tỷ VNĐ tăng 3,2 tỷ VNĐ tốc độ tăng 89%, năm 2004 dư nợ cho vay đạt 10,5 tỷ VNĐ. Điều đó chứng tỏ hoạt động cho vay ngoại tệ không ảnh hưởng đến lợi nhuận của NH 2.3.2.2.Thực hiện quy trình nghiệp vụ tín dụng Quy trình nghiệp vụ cho vay luôn có vị trí quan trọng, NH luôn điều chỉnh chiến lược cho vay để pù hợp với xu hướng phát triển của nền kinh tế địa phương. Các hình thức cho vay đa dạng đối với từng khách hàng có những chính sách lãi suất phù hợp. Để giảm thiếu rủi ro NHNo Nam Định luôn bám sát quy trình chung của hệ thống QĐ72/QĐ-HĐQT-TD ban hành 31/03/2002, QĐ1627/2001/QĐ- NHNN quy chế cho vay khách hàng có TS đảm bảo, QĐ 127/2005/QĐ- NHNN về sửa đổi bổ sung QĐ1627/2001/QĐ- NHNN thông qua các bước sau: Bước 1: Nhận hồ sơ vay vốn Thiết lập hồ sơ vay vốn bao gồm: Giấy đề nghị vay vốn Chứng minh năng lực pháp lý cuả khách hàng: chứng minh thư nhân dân, đơn xin gia nhập tổ vay vốn có xác nhận của chủ dự án, UBND xã, nơi cu trú Khả năng hấp thụ và khả năng hoàn trả vốn tín dụng: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, báo cáo phân tích kết quả sản xuất kinh doanh Tài liệu liên quan đến đảm bảo tín dụng hoặc điều kiện cấp TD như cầm cố, thế chấp hay bảo lãnh: Giấy chứng nhận quyến sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất Bước 2: Thẩm định Hồ sơ vay vốn: tính đầy đủ, hợp pháp hợp lệ của hồ sơ, nhận xét đánh giá tính chính xác các số liệu kế toán trên báo cáo tài chính Khách hàng: tư cách pháp lý, tình hình tài chính, nhân sự, khả năng điều hành sản xuất kinh doanh của lãnh đạo, đánh giá thị trường liên quan đến hoạt động của DN, cá nhân HSX, thẩm định về đảm bảo TD Trong quy trình thẩm định khách hàng vay quy định thời gian đối với dự án trong thẩm quyền phán quyết: không quá 5 ngày làm việc đối với cho vay ngắn hạn, không quá 15 ngày làm việc đối với cho vay trung dài hạn sau khi nhân được hồ sơ thì phải thông báo cho khách hàng quyết định cho vay hay từ chối và phải có lý do Đối với những dự án vượt quyền phán quyết trong thời gian không quá 5 ngày làm việc đối với cho vay ngắn hạn, không quá 15 ngày làm việc đối với cho vay trung dài hạn kể từ khi NH nhận được đầy đủ hồ sơ, và phải làm đơn trình lên cấp trên NHNo & PTNT Việt Nam đề quyết định hoặc từ chối cho vay Bước 3: Quyết định tín dụng Sau khi thẩm định, cán bộ TD lập hồ sơ báo cáo thẩm định cho trưởng phòng TD, trong đó ghi rõ đồng ý cho hoặc từ chối cho vay, và có lý do Trưởng phòng TD có trách nhiệm kiểm tra lại tính hợp lệ hợp pháp của bộ hồ sơ ghi rõ mức cho vay, thời hạn vay vốn, lãi suất và báo cáo thẩm định (nếu cần thiết) hoặc trực tiếp thẩm định trong trường hợp kiêm làm cán bộ TD, ghi ý kiến vào báo cáo thẩm định, tái thẩm định (nếu có) và trình giám đốc xét duyệt Giám đốc căn cứ báo cáo thẩm định (nếu có) do trưởng phòng TD trình và quyết định cho vay hay từ chối. Nếu cho vay thì NH cùng khách hàng lập hợp đồng TD hoặc sổ vay vốn cho HSX, hợp đồng đảm bảo tiền vay (trường hợp có tài sản đảm bảo) Nếu khoản vay vượt quyền phán quyết của giám đốc NH cấp 3 thì trình lên NH cấp 2, NH cấp 2 trình lên NH tỉnh Bước 4: Giải ngân Khi tờ trình trên được ban lãnh đạo có thẩm quyền duyệt cho vay, cán bộ TD hướng dẫn khách hàng lập hợp động TD theo đúng nội dung tờ trình đã duyệt Bộ phận TD chuyển hồ sơ hoàn tất cho phòng kế toán thực hiện nhiệm vụ hạch toán, thanh toán, chuyển thủ quỹ để giải ngân (nếu lấy bằng tiền mặt) hoặc ghi có vào tài khoản TG của khách hàng nếu thanh toán bằng chuyển khoản Bước 5: Giám sát, thu nợ và thanh lý hợp đồng tín dụng Cán bộ TD có trách nhiệm kiểm tra sử dụng vốn vay theo mục đích của khách hàng như đã ghi trong hợp đồng tín dụng, kiểm tra tiến độ thực hiện dự án, phương án kiểm tra hiện trạng TS đảm bảo tiền vay Cán bộ TD mở sổ về số nợ, số lãi phải thu, thời điểm thu theo hợp đồng tín dụng đã ký, vì khách hàng của NHNo chủ yếu là HSX tham gia theo tổ nhóm nên NH thường định hàng tháng vào ngày cố định tại xã, thị trấn để thu lãi và thông báo trên phương tiện định kỳ trước 5 ngày để các hộ vay vốn chuẩn bị trả lãi tại địa điểm UBND xã, thị trấn Nếu không trả nợ đúng hạn theo kỳ hạn nợ thì sau 3 ngày NH sẽ chuyển nợ quá hạn nếu không được sự đồng ý cho gia hạn nợ vì lý do khách quan Trong thời gian vay vốn nếu khách hàng lừa để chiếm dụng vốn NH hoặc sử dụng vốn sai mục đích thì NH lập tức thu hồi nợ trước hạn 2.3.2.3.Thực trạng quản trị chất lượng cho vay Qua 3 năm tốc độ tăng trưởng cao, thể hiện khả năng mở rộng TD của NH cũng như chiếm lĩnh thị phần trên toàn địa bàn tỉnh Nam Định. Tuy nhiên để nhìn nhận một cách khái quát đúng đắn nhất chúng ta phải xem xét chất lượng của khoản mục cho vay thông qua các chỉ tiêu : Nợ quá hạn/ Tổng dư nợ, tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro, đa dạng hoá danh mục khách hàng…. Bảng 2.8: Chỉ tiêu đánh giá quy mô và chất lượng tín dụng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Tổng tài sản (Tỷ VNĐ) 1299,126 1859,763 2185,85 Tổng nguồn vốn huy động (Tỷ VNĐ) 1.085 1420 1.650 Tổng dư nợ(Tỷ VNĐ) 1.005 1408 1633,7 NQH (Tỷ VNĐ) 1,65 1.795 1,368 Tổng dư nợ / vốn huy động 92,63% 99,15% 99,01% Dư nợ / Tổng TS có 77,4% 75,7% 74,7% NQH / Tổng dư nợ 0,164% 0,127% 0,084% (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2002- 2004) Qua bảng số liệu trên ta thấy: tỷ lệ dư nợ trên vốn huy động (chỉ số 1) của NHNo & PTNT Nam Định đều tăng qua 3 năm và đạt trên 90%. Điều đó chứng tỏ tín dụng là lĩnh vực chủ yếu, NH huy động vốn để cho vay. Tín dụng là nghiệp vụ rủi ro nhất và cũng là hoạt động mang lại thu nhập chính cho NH. Do vậy NH cần phải mở rộng thêm loại hình dịch vụ tư vấn đầu tư, hoặc là đầu tư vào TS sinh lời khác. Một mặt NH phân tán rủi ro đồng thời nâng cao khả năng sinh lời cho việc sử dụng vốn hiệu quả Chỉ số tổng dư nợ trên tổng TS có (chỉ số 2) biến động qua 3 năm và có sự giảm nhưng không đáng kể. So với chỉ số 1, chỉ số 2 nhỏ hơn nhiều, điều đó chứng tỏ vốn huy động của NH tương đối thấp. NH sử dụng vốn hỗ trợ như vốn điều hành từ NH cấp trên và vốn chiếm dụng để kinh doanh Qua 3 năm ta thấy tỷ lệ NQH luôn thay đổi, năm 2002 doanh số cho vay thấp nhất nhưng NQH lại tăng chiếm 0,164% so với tổng dư nợ. Nhưng giảm trong năm 2003 và năm 2004 luôn đạt chỉ tiêu nợ quá hạn dưới 3% theo quy định luật các tổ chức tín dụng. Nhìn chung hoạt động tín dụng hiệu quả và an toàn. Xét về cơ cấu ta thấy NQH tập trung chủ yếu HSX qua 3 năm trên 96 % thậm chí năm 2002 tới 100% tổng NQH. Điều này cho thấy HSX làm ăn không hiệu quả hoặc không nhìn nhận được vấn đề giải quyết lao động địa phương phát triển ngành nghề không tập trung, quy mô không lớn không hiệu quả. Do vậy NHNo phải có chính sách tập trung vào những doanh nghiệp có hiệu quả cùng bước đi với cổ phần hoá DNNN và DN tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn để từng bước giải quyết lao động tại địa phương phát triển thế mạnh của một tỉnh ven biển Quỹ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng Bảng 2.9: Trích lập quỹ dự phòng rủi ro tín dụng Đơn vị : Tr. đồng Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 NQH Quỹ dự phòng NQH Quỹ dự phòng NQH Quỹ dự phòng 1. DNNN - - - - - - 2. DNNQD - - 95 19 23 4,6 Đến 180 ngày - - 95 19 23 4,6 Từ 180 - 360 ngày - - - - - - Trên 360 ngày - - - - - - 3. Hộ sản xuất 1650 330 1700 340 1345 269 Đến 180 ngày 1234 246,8 1096 219,2 1087 217,4 Từ 180 - 360 ngày 360 180 508 254 175 87,5 Trên 360 ngày 56 56 96 96 83 83 Tổng 482,8 359 273,6 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2002-2004) Ta thấy tỷ lệ trích lập quỹ dự phòng rủi ro tín dụng luôn được NH chú trọng và luôn có kế hoạch ngay trong cuối năm trước để hoạt động trong năm tiếp theo và có mức dự trữ phù hợp: NHNo cũng đã tiến một bước đáng kể trong việc xử lý nợ xấu, lành mạnh hoá tình trạng tài chính. Trong năm 2004, kế toán trưởng trích lập quỹ dự phòng rủi ro: 273,6 Tr.VNĐ giảm 85,4 Tr.VNĐ tương ứng với tốc độ giảm 23,8%, năm 2003 trích lập quỹ 359 Tr.VNĐ giảm 123,8 Tr.VNĐ tương ứng với tốc độ giảm 25,6% và không vượt kế hoạch đề ra. Do nợ quá hạn có xu hướng giảm và nợ khó đòi chỉ chiếm tỷ trong nhỏ trong tổng dư nợ nên quỹ dự phòng rủi ro càng giảm trong năm 2003 và năm 2004. Nhờ sự cố gắng của cán bộ TD thực hiện tốt quy trình nghiệp vụ cho vay và thẩm định lựa chọn những khách hàng có năng lực tài chính trong tương lai mà hoàn trả nợ đúng hạn cho NH. Đồng thời kết hợp với các cấp chính quyền địa phương thu hồi và xử lý nợ tồn đọng Đa dạng hoá danh mục cho vay NH không tập trung tín dụng cho một khoản tài trợ nhu cầu vốn cho một khách hàng. Sự gia tăng khách hàng nhằm phân tán rủi ro và đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh từ đó sẽ giảm nguy cơ rủi ro cho NH. Vì nguồn của NH chủ yếu nằm hầu hết là HSX rải rác trong dân cư nên tập trung vốn vào các DN quốc doanh, DN tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn rất ít và chỉ tập trung vào một số khách hàng Bảng 2.10: Khách hàng có dư nợ lớn nhất đến 31/12 /2004 Khách hàng Dư nợ (Tỷ. VNĐ) Dư nợ/ Tổng dư nợ (%) 1. Công ty TNHH vật liệu xây dựng 3 0,18 2. Công ty xăng dầu Hà Nam Ninh 15 0,92 3. Công ty kinh doanh khách sạn Bình Minh 3,23 0,2 4. Công ty chế biến thuỷ hải sản Hải Hậu 12 0,73 5. Công ty TNHH Hoàng Xuân Hải Minh 5 0,31 6. Công ty xây dựng thuỷ lợi 10,6 0,65 7. Công ty chế biến thức ăn gia súc 15 0,92 8. Công ty giống cây trồng 8 0,49 9. Công ty đóng tầu vận tải 13 0,80 10. Công ty Vạn Tường khu công nghiệp Hoà Xá 25 1,53 Tổng 109,83 6,7 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2002 – 2004) Qua bảng trên ta thấy: NHNo Nam Định không tập trung vào một khách hàng và một lĩnh vực cụ thể cho thấy việc đa dạng hoá khách hàng chiếm ưu thế với 10 khách hàng có dư nợ lớn nhất chỉ chiếm 6,7% trong tổng dư nợ của NH Năm 2003, NH có quan hệ tín dụng với 5 DNNN và 84 DN ngoài quốc doanh, sang năm 2004 là 4 DNNN và 78 DN ngoài quốc doanh. Tuy có biến chuyển nhiều nhưng dư nợ không biến động nhiều dư nợ đối với thành phần kinh tế quốc doanh luôn có xu hướng giảm. Do vậy từng bước đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá DNNN làm ăn không hiệu quả, NH tập trung vốn vào các DN ngoài quốc doanh. Như trên đã phân tích năm 2002 dư nợ DNNN chiếm 5,2% tổng dư nợ, năm 2003 giảm xuống còn 1%, năm 2004 chỉ nhích lên chút 1,4%. Trong khi đó dư nợ DN ngoài quốc doanh từ 5% trên tổng dư nợ năm 2002 lên đến 9,87% trên tổng dư nợ vào năm 2004. Sở dĩ như vậy là do NH chuyển hướng hoạt động đa dạng cho vay khách hàng ngoài quốc doanh, tập trung phát triển kinh tế địa phương được sự bảo trợ của nhà nước khuyến khích đầu tư. Vì NHNo là NHTM Nhà nước lớn nhất trên địa bàn tỉnh Nam Định cùng với NH chính sách xã hội mới hoạt động độc lập năm 2003. Nên NHNo không thể bỏ qua một lượng khách hàng ổn định đó là hộ sản suất kinh doanh cá thể Quản trị kết cấu tài sản có của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định trong những năm gần đây Cơ cấu TS có gồm những KM lớn khác nhau, từng khoản mục có vị trí quan trọng riêng trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Trong kết cấu, bất kỳ sự biến động nào về quy mô, tỷ trọng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán, tính sinh lời và rủi ro cho NH. Vì vậy NHNo & PTNT Nam Định luôn quan tâm đề cao vai trò cơ cấu NH Bảng 2.11: Kết cấu tài sản NHNo & PTNT Nam Định Đơn vị: Tỷ VNĐ Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Ssố (%) S.số (%) Ssố (%) Tiền mặt và số dư tiền gửi tại NHNN 295 19,9 259 15,9 262,5 12 Khoản mục đầu tư - - - - - - Khoản mục cho vay CV đối với TCTD CV đối với TCKT,cá nhân 1005 - 1005 77,4 1408 15 1393 75,7 1633,7 -1633,7 74,7 Khoản mục TS có khác Trong đó : TSCĐ 35,126 14 2,7 156,763 25 8,4 289,65 95,2 13,3 (Nguồn: NHNo & PTNT Nam Định giai đoạn 2002- 2004) Biểu đồ 2.2: Kết cấu tài sản Tỷ đồng Qua bảng và thể hiện trên biểu đồ ta thấy tổng TS của NH đều tăng qua các năm: năm 2003 tăng 560,637 tỷ VNĐ tốc độ tăng 43,13% so với năm 2002, năm 2004 tăng 326,087 tỷ VNĐ tốc độ tăng 17,53% so với năm 2003. Sở dĩ như vậy là do NH đã huy động tối đa hình thức tiền gửi trong dân cư, tăng các sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu khách hàng nên lợi nhuận nhiều được giữ lại tăng vốn chủ sở hữu tạo điều kiện cho mở rộng chi nhánh, lắt đặt thêm máy tính cho phòng tín dụng và trang bị phương tiện phục vụ khách hàng sử dụng dịch vụ thẻ nên năm 2004 TSCĐ 95,2 tỷ VNĐ Về cơ cấu TS có của NHNo & PTNT Nam Định: hiện tại NHNo Nam Định là một chi nhánh cấp 1 NHNo Việt Nam nên cơ cấu TS có giai đoạn 2002- 2004 phần nào thể hiện được thực trạng quản trị kết cấu TS có cụ thể: Khoản mục TM tại quỹ luôn có xu hướng giảm và phù hợp với dự trữ pháp định, đáp ứng nhu cầu chi trả TM. Lý do chính, trước năm 2003 việc điều chuyển vốn giữa các NH cấp 2, 3 do xa Hội sở chính gặp nhiều khó khăn nên lượng TM tồn quỹ chiếm 19,9%% tổng TS có. Do vậy NH tốn kém trong khâu quản lý, bảo quản mà đó lại là khoản mục không sinh lời. Nhưng đến năm 2004 KM TM giảm đáng kể chỉ còn 12% do NH luôn dự tính nhu cầu TM hàng quý, hàng tháng để điều chuyển hợp lý. Hơn nữa hoạt động dịch vụ kinh doanh tài chính hiện đại sử dụng tài khoản để thanh toán thông qua hệ thống NH lượng TM trong lưu thông giảm đáng kể KM cho vay luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng TS và tăng nhanh rất nhanh qua các năm: năm 2002 là 77,4%, năm 2003 là 75,7%, năm 2004 là 74,7%. Điều đó thể hiện khả năng chiếm lĩnh thị trường trên địa bàn tỉnh Nam Định Trong khi đó KM đầu tư không có đây cũng là nguyên nhân buộc NH phải DT một lượng TM tại quỹ nhiều để đáp ứng yêu cầu rút tiền gửi, thực hiện giải ngân theo hợp đồng đã ký kết, yêu cầu thanh toán của khách hàng. Khoản mục TS có khác chiếm tỷ trọng không đáng kể và có xu hướng tăng lên. Nguyên nhân chính là NHNo & PTNT Nam Định là chi nhánh cấp 1 được NHNo & PTNT Việt Nam ủy quyền điều hành hoạt động của 10 chi nhánh cấp 2 và 27 chi nhánh cấp 3 nên việc điều hòa vốn giữa chi nhánh cấp 1 cho chi nhánh cấp 2 và cấp 3 để đáp ứng khi thiếu vốn kinh doanh. Nếu thừa NH sẽ chuyển vốn lên Trung tâm điều hành để hưởng lãi. Tuy nhiên lãi được hưởng không cao, số dư TG đối với nội tệ là 0,65%/ tháng, ngoại tệ là 0, 25%/ tháng Hơn nữa NH cần phải lưu ý đến đầu tư vào TS cố định: trong năm 2004 TS cố định chiếm 2,58% tổng TS có của NH. Việc tăng này để NH mở rộng mạng lưới chi nhánh, trụ sở đến tận thôn xóm để giảm bớt phiền hà cho khách hàng, thứ nữa NH sẽ có nhiều cơ hội tiếp xúc với khách hàng tiềm năng, huy động vốn nhàn rỗi trong dân cư trong toàn tỉnh. Mặt khác NH cung ứng các sản phẩm dịch vụ hiện đại lắp đặt các điểm rút tiền tự động ATM đến tận chi nhánh cấp 2 và càng ngày càng thu hút khách hàng đến mở tài khoản cá nhân để giao dịch Qua đây có thể nói kết cấu TS có của NHNo & PTNT Nam Định chưa hợp lý. Trong khi nguồn vốn nhàn rỗi có nhiều nhưng khoản mục đầu tư của NH không có đây là thực trạng phổ biến ở NHTM Việt Nam khi thị trường chứng khoán chưa phát triển và đang còn mới mẻ trong tương lai không xa khi nguồn lực con người cũng như đầy đủ về khoa học và các điều kiện pháp lý ổn định thì NH sẽ tham gia lĩnh vực đầy mạo hiểm này Mối liên hệ giữa tài sản có, tài sản nợ 2.3.4.1. Đánh giá sự cân đối về sử dụng vốn và huy động vốn Bảng 2.12: Huy động và sử dụng vốn Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Chênh lệch Tỷ VNĐ Tỷ VNĐ Tỷ VNĐ 03/02 (%) 04/03 (%) Tổng TS 1299,126 1859,763 2185,85 43,15 17,53 1. Tiền mặt và số dư tiền gửi tại NHNN 259 295 262,5 13,9 -11,02 2. Khoản mục cho vay 1005 1408 1633,7 40,1 16,03 Ngắn hạn 515 735 956 42,72 30,07 Trung dài hạn 490 673 677,7 37,35 0,7 3. TS có khác 35,126 156,763 289,65 346,29 84,77 Tổng Nguồn vốn 1299,126 1859,763 2185,85 43,15 17,53 1. Vốn huy động 1085 1420 1650 30,88 16,2 Ngắn hạn 615 778 993 26,50 27,63 Trung dài hạn 470 642 657 36,60 2,34 2. Đi vay 158,2 310,2 352,013 96,08 13,48 NHNN 123,6 159 156,5 28,64 -1,57 Vốn ủy thác đầu tư 34,6 151,2 195,513 336,99 29,31 3. Nợ khác 55,926 129,563 183,837 131,67 41,89 (Nguồn: Báo cáo hoạt động kinh doanh giai đoạn 2002-2004) - Về quy mô, cấu trúc TS có và TS nợ: Qua bảng số liệu trên ta thấy về quy mô TS có, TS nợ luôn có sự tăng lên. Tuy nhiên NH huy động vốn tổ chức kinh tế, dân cư không đủ để cho vay mà cần phải sử dụng vốn của NHNN và vốn ủy thác đầu tư. Qua 3 năm đều tăng: năm 2003 tăng 96,08% so với năm 2002, năm 2004 chỉ tăng 13,48 % so với năm 2003. Lý do chính năm 2004 NH tập trung tối đa nguồn tiền nhàn rỗi trong dân cư nên việc vay vốn của NHNN đã giảm đáng kể -1,57% so với năm 2003 - Về thời hạn giữa TS có và TS nợ: NH huy động vốn và sử dụng vốn không hợp lý về kỳ hạn. Việc sử dụng vốn cho vay trung dài hạn lớn hơn so với việc huy động vốn trung dài hạn. Năm 2002 sử dụng nhiều hơn so với huy động là 20 tỷ VNĐ, năm 2003 hơn 31 tỷ VNĐ, năm 2004 hơn 20,7 tỷ VNĐ. Tuy nhiên sử dụng vốn trung, dài hạn theo luật tổ chức tín dụng, NHNo&PTNT được phép sử dụng không quá 30% vốn huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn, cho nên nguy cơ xảy rủi ro thanh khoản rất lớn. NH luôn trong tình trạng thiếu vốn, đặc biệt nhu cầu vốn trung dài hạn. Dư nợ các năm chiếm hơn 93% so với huy động vốn. Việc sử dụng vốn NH đặt vào tình trạng nguy cơ rủi ro thanh khoản khi khách hàng có nhu cầu về vốn Hiện nay NHNo hầu hết các NH cơ sở nguồn vốn chỉ đảm bảo từ 20%- 25% vốn để sử dụng cho vay, còn lại hầu hết phải sử dụng vốn điều hoà của NH cấp trên. Nếu tính riêng nguồn vốn huy động tại địa phương mang tính ổn định, thì có đến 90% NH cơ sở thiếu vốn kinh doanh Năm 2005, định hướng kinh doanh của NHNo Việt Nam chủ động về vốn đảm bảo khả năng thanh toán và tăng trưởng dư nợ, tỷ lệ DTBB tăng lên trong năm 2004, giao kế hoạch tăng trưởng dư nợ gắn liền với tăng trưởng nguồn vốn huy động, nếu đơn vị không tăng trưởng nguồn vốn huy động thì khôngthể mở rộng cho vay được. NHNo Nam Định trong những năm trước đây là đơn vị luôn luôn thiếu vốn, từ năm 2001- 2003 do tích cực huy động, khai thác nguồn vốn rẻ của tổ chức tín dụng, tổ chức kinh tế, chính trị xã hội nên đảm bảo đủ nguồn vốn cho vay. Năm 2004 đã sử dụng vốn của TW trên 300 tỷ VNĐ, nếu loại trừ TG kho bạc, TG bảo hiểm xã hội thì hầu hết các NH cơ sở thường xuyên thiếu từ 40%- 50% nguồn vốn để cho vay. Theo cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn đến 31/12/2004 thiếu vốn 201 tỷ VNĐ NHNo Nam Định luôn đặt trong tình trạng thiếu vốn để sản xuất kinh doanh. Vì vậy vấn đề được quan tâm là mặt trận hàng đầu nguồn vốn huy động tổ chức tín dụng, tổ chức kinh