Khóa luận Tác động của dịch cúm gia cầm đến tình hình chăn nuôi gia súc, gia cầm ở huyện Châu Thành tỉnh An Giang

nh dịch cúm gia cầm ở Việt Nam Hà Yên (2005), dịch cúm gia cầm xảy ra tại Việt Nam từ cuối tháng 12/2003 ñến giữa năm 2005, ñã có 3 ñợt dịch. ðợt dịch ñầu tiên (12/2003 - 27/04/2004) dịch xuất hiện lần ñầu tiên tại Việt Nam là ở Tỉnh Hà Tây, Long An và Tiền Giang. Tổng số gà và thủy cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy hơn 43,9 triệu con, chiếm gần 17 % tổng ñàn gia cầm. Trong ñó, gà chiếm 30,4 triệu con, thủy cầm 13,5 triệu con. Ngoài ra, có ít nhất 14,8 triệu con chim cút và các loại chim khác bị chết hoặc bị tiêu hủy. ðợt dịch thứ hai (04/2004 - 11/2004) trong giai ñoạn này, dịch phát ra rải rác với quy mô nhỏ ở các hộ gia ñình chăn nuôi gia cầm. Thời gian cao ñiểm nhất là tháng 7, sau ñó giảm dần. ðến tháng 11, cả nước chỉ còn một ñiểm phát dịch. Tổng số gia cầm bị tiêu hủy trong giai ñoạn này là 84.078 con, trong ñó có gần 56.000 gà, 8.132 vịt và 19.950 chim cút. ðợt dịch thứ ba (12/2004 - 05/2005) Trong khoảng thời gian này, dịch ñã xuất hiện ở 670 xã tại 182 huyện thuộc 36 tỉnh, thành phố (15 tỉnh phía Bắc, 21 tỉnh phía Nam). Số gia cầm tiêu hủy là 470.500 con gà, 825.700 vịt, ngan và 551.030 chim cút. Bệnh xuất hiện ở tất cả các tỉnh, thành phố thuộc vùng ðồng Bằng Sông Cửu Long, những tỉnh bị dịch nặng là Long An, Tiền Giang, Bạc Liêu, ðồng Tháp... Báo cáo của Chính phủ tại Hội nghị "Tổng kết 2 năm (2004-2005) phòng chống dịch cúm gia cầm" cho thấy, dịch cúm ñầu năm 2004 ñã làm giảm 0,5 % tăng trưởng tổng thu nhập quốc dân của quốc gia, tương ñương trên 3.000 tỷ ñồng. Nhiều hộ, trang trại, doanh nghiệp chăn nuôi gia cầm lâm vào cảnh mất trắng. Một số vùng tuy không có dịch, nhưng việc duy trì ñàn gia cầm rất khó khăn, ñặc biệt ñối với những cơ sở chăn nuôi tập trung, quy mô lớn, do không tiêu thụ ñược gia cầm, sản phẩm gia cầm. Mặc dù ñợt dịch cuối năm 2004-2005 thiệt hại trực tiếp không lớn, song, thiệt hại 6 gián tiếp vẫn ñáng kể do ảnh hưởng ñến việc tiêu thụ, sản xuất và chăn nuôi gia cầm. Ước tính, ngành chăn nuôi ñã mất thêm 500 tỷ ñồng. Qua 3 ñợt dịch, tổng số ñàn gia cầm bị chết, tiêu huỷ là khoảng 46,6 triệu con. Theo Cục Thú y, dịch phát nặng thường theo chu kỳ từ tháng 12 năm trước ñến tháng 3 năm sau, cao ñiểm vào cuối tháng 1, ñầu tháng 2. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở ñàn gà có từ 100-500 con; tỷ lệ này giảm dần ở những trại nuôi gà có số lượng lớn. Loại hình chăn nuôi hỗn hợp các loài gia cầm, ñặc biệt là gà với vịt, mắc dịch nhiều (Hà Yên, 2005). Dịch cúm gia cầm diễn ra ở Việt Nam vào mùa ñông 2004 - 2005 ñã khiến cho giá trị sản lượng của ngành chăn nuôi gia cầm giảm khoảng 15%. Tỷ trọng của chăn nuôi gia cầm trong tổng thu nhập quốc dân trong năm 2003 là 0,55%. Do ñó việc giảm giá trị như trên tương ñương với việc giảm tổng thu nhập quốc dân của Việt Nam trong năm 2004 khoảng 0,08% (tức 0,15 nhân với 0,55). Con số ước tính cũng sẽ ngang bằng như vậy nếu chúng ta xem xét việc giảm lượng gia cầm, thay vì xem xét việc giảm sản lượng. Năm 2003 có khoảng 255 triệu gia cầm, nhưng con số ñó ñã giảm xuống còn 219 triệu con năm 2004, tức khoảng dưới 14%. Giá bán trung bình một con gia cầm tại chuồng khoảng 1USD. Vậy, thiệt hại do giảm lượng gia cầm từ năm 2003 ñến 2004 là khoảng 36 triệu USD. Những thiệt hại này có thể không ñáng kể nếu xét trên bình diện của toàn bộ nền kinh tế vĩ mô, nhưng chúng tàn phá khốc liệt ngành sản xuất gia cầm, các ngành sản xuất ñầu vào có liên quan và các kênh phân phối. Tại các quốc gia như Việt Nam nơi mà phần chủ yếu của việc sản xuất gia cầm ñược tiến hành ngay tại các gia ñình, thì ảnh hưởng của dịch bệnh sẽ trực tiếp tác ñộng lên các hộ gia ñình ở nông thôn (Hồng Phúc, Báo kinh tế, 2005). Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2005) cho biết, trong tháng 10- 2005 và ñầu tháng 11-2005, dịch ñã xảy ra tại 9 xã, 8 huyện thuộc 6 tỉnh thành phố là: Bạc Liêu, ðồng Tháp, Quảng Nam, Bắc Giang, Thanh Hoá và Hà Nội. Số gia cầm chết và bị tiêu huỷ là 20.684 con. Như vậy, so với năm 2004, năm 2005 dịch cúm gia cầm ñã xảy ra trên diện rộng hơn (trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam). Tại miền Bắc dịch phát ra sớm hơn so với năm 2004. Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2005), trong thời gian từ 1/1/2005 ñến 9/01/2005, số các ổ dịch cúm gia cầm có chiều hướng tăng ñột biến, ñã xảy ra ở 47 xã, phường, 26 huyện, quận, thị xã của 9 tỉnh: Lâm ðồng, Bình Phước, Bến Tre, Tiền Giang, Long An, ðồng Tháp, Thành phố Cần Thơ, Bạc Liêu và Cà Mau. Số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy là: 24.339 gà, 33.134 vịt và 37.800 cút. 7 Cùng với sự gia tăng số ổ dịch cúm gia cầm ñã có 3 trường hợp người bị tử vong do nhiễm virút cúm H5N1. Theo tổng kết của Bộ nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2005), chỉ tính riêng mùa "cúm" năm 2004, tổng số gia cầm mắc bệnh, chết và tiêu hủy khoảng 38,3 triệu con trên 57 tỉnh, thành trong cả nước. Ước tính thiệt hại của ngành gia cầm cả nước hàng ngàn tỷ ñồng. Riêng Thành phố Hồ Chí Minh tổng ñàn gia cầm các loại ñã tiêu hủy hơn 5 triệu con và tổn thất khoảng 120 tỷ ñồng; chưa kể thiệt hại của các ngành có liên quan như chế biến, phân phối thực phẩm. Năm 2004, Thành phố Hồ Chí Minh cũng ñã chi hơn 60,8 tỷ ñồng ñể hỗ trợ thiệt hại cho người chăn nuôi và chống dịch. Dịch cúm gia cầm xuất hiện và bùng phát ñã ảnh hưởng lớn ñến nền kinh tế của Việt Nam - một nước nông nghiệp mà chăn nuôi là nguồn thu nhập quan trọng ñối với các hộ gia ñình nông thôn và là một trong những nghề có tác dụng xoá ñói giảm nghèo nhanh, có hiệu quả. Theo báo cáo của Chính phủ (2005), ñợt dịch cúm ñầu năm 2004 ñã làm giảm tăng trưởng Tổng thu nhập quốc dân của quốc gia ñến 0,5 %, tương ñương trên 3.000 tỷ ñồng, trong ñó thiệt hại trược tiếp do gia cầm bị chết và tiêu huỷ là 1.300 tỷ ñồng; ñợt dịch cuối năm 2004 – 2005 thiệt hại ước tính 500 tỷ ñồng. Nhiều hộ gia ñình, trang trại, doanh nghiệp chăn nuôi gia cầm lâm vào cảnh mất trắng do toàn bộ gia cầm bị tiêu huỷ. Theo Ban chỉ ñạo quốc gia phòng chống dịch cúm gia cầm (2005), khi ñại dịch cúm xảy ra sẽ tác ñộng mạnh ñến nền kinh tế cũng như các hoạt ñộng kinh tế xã hội và sức khoẻ nhân dân. Theo dự báo với dân số của nước ta là 82 triệu người, ñại dịch cúm sẽ gây bệnh cho khoảng 16 triệu bệnh nhân (20 %), số người tử vong khoảng 819.000 – 1.638.000 người (1 –2 %). Tô Long Thành (2006), từ ñầu tháng 10/2005 ñến 25/12/2005, dịch cúm gia cầm ñã tái phát và xuất hiện ở 285 xã, phường, thị trấn của 100 quận, huyện, thị xã của 24 tỉnh, thành phố. Tổng số gia cầm ốm chết, buộc tiêu huỷ và tiêu huỷ tự nguyện là 3.735.620 con, trong ñó 1.245.282 gà, 2.005.557 vịt, ngan và 484.781 chim cút, bồ câu, chim cảnh. Lê Văn Năm (2007), sau hơn 1 năm Việt Nam không có dịch thì ngày 19/12/2006 dịch cúm gia cầm lại tái phát ở các ñịa phương thuộc hai tỉnh Bạc liêu và Cà Mau, ñưa Việt Nam lên nguy cơ mới của ñại dịch lần thứ 4. 8 2.4. Tình hình dịch cúm gia cầm ở An Giang Dịch cúm gia cầm có khả năng tái phát, lan rộng trong khu vực ðồng bằng Sông Cửu Long và ñã có 04 trường hợp tử vong do bị lây nhiễm vi rút H5N1. Trên ñịa bàn An Giang, từ 21-12-2004 ñến nay ñã có 14 ñiểm thuộc 06 huyện (Tân Châu, Long Xuyên, Chợ Mới, Châu Phú, Châu ðốc, Thoại Sơn) phát hiện có gia cầm dương tính với H5N1 (Võ Thanh Khiết, 2005). Ngày 07-11-2005, Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh An Giang ñã có Công văn số 3179/UBND-KT về việc tăng cường các biện pháp ngăn chặn dịch cúm gia cầm và ñại dịch cúm ở người. Nội dung công văn chỉ ñạo rất kiên quyết và cứng rắn như: Cấm nuôi gia cầm trong nội ô tại Thành phố Long Xuyên, thị xã Châu ðốc, các thị trấn và các khu ñông dân cư; cấm tập trung chim cảnh tại các quán giải khát; tạm ngừng việc tổ chức hội chim cảnh; cấm chăn thả vịt trên ñồng ruộng; cấm buôn bán gia cầm sống hoặc giết mổ gia cầm tại các chợ, các ñiểm không ñúng qui ñịnh của pháp luật về thú y; cấm việc chế biến và bán các loại tiết canh gia súc, gia cầm; tạm dừng ngay việc ñưa trứng vào ấp ñể sản xuất con giống, ñể ấp trứng lộn và nuôi mới ñối với tất cả các loại gia cầm trên phạm vi toàn tỉnh ñến 28-2-2006 (Chu Mã Giang, 2005). Ngày 26/8/2005, Ban Chỉ ñạo Tiêm phòng cúm gia cầm An Giang ñã khẩn trương tiến hành công tác tiếp nhận vaccin tiêm phòng cúm gia cầm của Trung ương ñể chuẩn bị cho tiêm thí ñiểm và tập huấn cho các kỹ thuật viên chăn nuôi thú y (gồm 3 huyện Châu Phú, Long Xuyên, Phú Tân). Cùng thời ñiểm này, Sở Y Tế và Trung Tâm Y tế Dự phòng tỉnh cũng chuẩn bị kế hoạch phối hợp với ngành Nông nghiệp An Giang tổ chức công tác tiêm phòng cúm gia cầm cho toàn tỉnh. ðến tháng 8/2005 Chi cục Thú y ñã phát hành trên 20.000 tài liệu bướm, 6.000 áp phích, 72.000 tờ ñăng ký tiêm phòng, 600 bộ tài liệu tập huấn cho các kỹ thuật viên chăn nuôi thú y. 05 huyện thị thành ñã triển khai kế hoạch tiêm phòng: Phú Tân, Châu Phú, Long Xuyên, Châu Thành và Thoại Sơn. Bên cạnh việc chuẩn bị cho công tác tiêm phòng cúm gia cầm, các huyện thị thành phố tiếp tục kiểm tra chặt chẽ các lò ấp trứng trên ñịa bàn không cho ấp nở gia cầm con, không nuôi mới vịt, không cho vịt xuống kênh mương, không cho vịt chạy ñồng, hướng dẫn vệ sinh môi trường, vệ sinh chuồng trại. Các Trạm thú y ñã triển khai thực hiện công văn số: 1848 /UBND-KT ngày 13/07/2005 của Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh về công tác phòng chống dịch cúm gia cầm; chuẩn bị tốt lực lượng, phương tiện, dụng cụ trang bị bảo hộ cho ñợt tiêm phòng cúm gia cầm ñại trà toàn tỉnh vào ngày 15/9/2005. 9 Tuy tình hình dịch cúm gia cầm ñã lắng dịu nhưng thời gian từ ngày 26/01/2006 ñến 01/02/2006 Ngành Nông nghiệp & Phát Triển Nông Thôn, Ngành Y tế tỉnh An Giang vẫn tiếp tục thực hiện công tác vệ sinh tiêu ñộc, kiểm dịch thú y trong giết mổ, tiêu thụ gia súc gia cầm và sản phẩm gia cầm; tiếp tục thực hiện chỉ thị 23/2005/CT của Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh An Giang về phòng chống dịch cúm gia cầm. Nguyễn Ngọc Thọ (2005) ngày 26/8/2005, ban chỉ ñạo tiêm phòng cúm gia cầm An Giang ñã khẩn trương tiến hành công tác tiếp nhận vaccin tiêm phòng cúm gia cầm của trung ương ñể chuẩn bị cho tiêm thí ñiểm và tập huấn cho các kỹ thuật viên chăn nuôi thú y (gồm 3 huyện Châu Phú, Long Xuyên, Phú Tân). Cùng thời ñiểm này, Sở Y Tế và Trung Tâm Y Tế Dự Phòng tỉnh cũng chuẩn bị kế hoạch phối hợp với ngành Nông Nghiệp An Giang tổ chức công tác tiêm phòng cúm gia cầm cho toàn tỉnh. Nguyễn Ngọc Thọ (2006) tình hình dịch bệnh tại ñịa bàn tỉnh An Giang (09/11/06 - 15/11/06) ổn ñịnh, không phát hiện gia cầm bệnh, chết. Công tác vệ sinh tiêu ñộc ñược thực hiện trong tuần cho các khu vực chăn nuôi, giết mổ, nơi mua bán gia cầm, các phương tiện vận chuyển... gồm 86.190 m2. ðã thực hiện xông trùng cho 1.689.250 trứng vịt; tái kiểm cho 2.205 con gia cầm ở thành phố Long Xuyên. Thực hiện kiểm soát giết mổ toàn tỉnh cho 14.658 trâu bò, heo. Lực lượng thú y ñã tiến hành tiêu hủy 400 vịt con (huyện Châu Thành, thị xã Châu ðốc) 30 vịt con của lò ấp trứng (xã Phú Vĩnh huyện Tân Châu ). Từ cuối tháng 4 năm 2005 ñến nay trên ñịa bàn tỉnh An Giang không tái phát dịch cúm gia cầm do các cấp chính quyền, ñoàn thể ñồng lòng tập trung sức lực vào việc phòng chống dịch bệnh thông qua một số việc làm cụ thể như thực hiện tốt công tác tiêm vắc xin phòng cúm cho ñàn gia cầm, tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, thực hiện tốt việc ấp nở mới thuỷ cầm và quản lý vịt chạy ñồng với trình tự chặt chẽ và có kiểm soát…(Thanh Tuyến, 2007). Khó khăn lớn nhất hiện nay ở An Giang là lượng gia cầm phát sinh liên tục. Theo thống kê từ ñầu năm ñến nay ñã phát sinh 1 triệu con gia cầm, chủ yếu là ñàn vịt chạy ñồng, nâng tổng số gia cầm hiện có ñạt xấp xỉ 4 triệu con, tăng 30% so với cuối năm 2006; nhiều nơi trong tỉnh còn ñể vịt chăn thả xuống lòng kinh, rạch; mua con giống trôi nổi; nuôi nhỏ lẻ khó tập trung gia cầm ñể tiêm phòng; tuy hiện nay chưa có lúa nhưng vịt vẫn chạy ñồng liên tục khó quản lý (Theo Thông Tấn Xã Việt Nam, 2007). 10 2.5. Các chủ trương - chính sách Ngày 28-10- 2005, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao ðức Phát ñã ký quyết ñịnh yêu cầu tạm dừng nhập khẩu tất cả các loại gia cầm, chim cảnh từ nước ngoài vào Việt Nam từ ngày 1-11-2005 ñến 31-3-2006. ðây là một biện pháp nhằm ngăn chặn dịch cúm gia cầm (Thông Tấn Xã Việt Nam, 2005). Tổng cục Hải quan ban hành công văn số 4843/TCHQ-GSQL yêu cầu Cục Hải quan các tỉnh, thành phố thực hiện ngay việc tạm dừng làm thủ tục nhập khẩu tất cả các loại gia cầm, chim cảnh từ nước ngoài vào Việt Nam từ 2005 cho ñến hết ngày 31-3- 2006 (SGGP, 2005). Theo Bộ Tài chính (2005), Nhà nước còn bảo ñảm dùng tiền ngân sách ñể hỗ trợ 100 % tiền thức ăn nuôi dưỡng ñàn gia cầm gốc giống, gốc quý hiếm do không tiêu thụ ñược sản phẩm trong thời gian bốn tháng, dự tính từ 1-12-2005 ñến 31-3-2006. Cục trưởng Cục Thú y (Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn) (2005) cho biết, Cục Thú y vừa có văn bản yêu cầu các ñịa phương không nuôi gia cầm trong nội thành, nội thị và kiên quyết ngừng ấp mới thủy cầm ñến 28/2/2007. ðây là một trong những biện pháp lâu dài nhằm hạn chế sự lây lan và bùng phát dịch cúm gia cầm, do Cục Thú y ñề xuất ñể triển khai trong thời gian tới. Trước mắt, Cục Thú y vẫn khuyến khích giảm ñàn và giảm chăn nuôi nhỏ lẻ trong các hộ gia ñình. Bên cạnh ñó, chuyển ñổi ngành nghề cho những người chăn nuôi gia cầm và tổ chức tiêm phòng cho ñàn gà từ một ngày tuổi ngay từ khi mới ấp nở. Theo Ban chỉ ñạo quốc gia phòng chống dịch cúm gia cầm (2005), một số chính sách ñược áp dụng trong công tác phòng chống bệnh cúm gia cầm là: hỗ trợ người chăn nuôi 5.000 ñồng/ 1 con gia cầm bị tiêu huỷ; hỗ trợ toàn bộ kinh phí cho tiêu huỷ gia cầm như thuốc sát trùng, nguyên nhiên liệu và công tiêu huỷ, lấy từ nguồn kinh phí dự phòng ngân sách ñịa phương năm 2004. Hỗ trợ 18.000 ñồng/ 1 con thuỷ cầm bị tiêu huỷ, giết mổ bắt buộc trong ñàn dương tính với huyết thanh. ðể ngăn chặn dịch cúm gia cầm lây lan, Cục Thú y (2005) ñề nghị các Sở Nông nghiệp và Phát Triển Nông Thôn và Chi cục Thú y các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Thiết lập các trạm, chốt kiểm dịch bố trí ñủ lực lượng hoạt ñộng 24/24 giờ và có ñủ ñiều kiện vật tư kỹ thuật ñể xử lý tiêu huỷ gia cầm và sản phẩm gia cầm vận chuyển trái phép. Thành lập các ñội công tác lưu ñộng vừa giám sát phát hiện dịch bệnh vừa kiểm dịch xử lý ñộng vật và sản phẩm ñộng vật không ñủ ñiều kiện vận chuyển. ðây là yêu cầu ñã ñược ñề cập trong các Chỉ thị của Chính phủ, Hướng 11 dẫn của Ban chỉ ñạo Quốc gia phòng chống dịch cúm gia cầm, của Bộ Nông nghiệp & Phát Triển Nông Thôn và Bộ Tài chính. ðể bảo vệ an toàn sức khoẻ của cộng ñồng, nhanh chóng ñạt mục tiêu dập tắt dịch trong thời gian sớm nhất, Thủ tướng Chính phủ (2005) chỉ thị: Ủy ban nhân dân các ñịa phương, bộ, ngành chức năng tiếp tục tập trung chỉ ñạo quyết liệt và ñồng bộ các biện pháp phòng chống dịch cúm gia cầm ñã ñược Thủ tướng Chính phủ chỉ ñạo tại công văn số 65/TTG - NN ngày 17 tháng 1 năm 2005 và Thông báo số 21/TB - VPCP ngày 21 tháng 1 năm 2005 của Văn phòng Chính phủ, không ñược mất cảnh giác, buông lơi chỉ ñạo, phải phân công cán bộ lãnh ñạo và cán bộ chuyên môn thường trực chỉ ñạo kiểm tra, ñôn ñốc công tác phòng chống dịch trong dịp Tết Nguyên ðán. Tạm dừng ấp trứng sản xuất con giống và nuôi mới thuỷ cầm (vịt, ngan, ngỗng) và chim cút. Theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2005), các ñịa phương cần chủ ñộng giảm ñàn gia cầm, ñặc biệt ở các thành phố, các khu ñô thị, không bán gà con và không cho ấp trứng. ðồng thời, các ñịa phương chủ ñộng thực hiện các biện pháp phù hợp ñể giết mổ và tiêu huỷ gia cầm nhưng phải kiểm dịch chặt chẽ ñi ñôi với việc chủ ñộng kiểm soát, vận chuyển, buôn bán gia cầm, thực hiện tốt các biện pháp phòng chống dịch với mục tiêu cao nhất là bảo vệ an toàn tính mạng của người dân. ðối với cơ sở giống gia cầm gốc, Cục Nông nghiệp (2005) yêu cầu phải lập ngay vành ñai an toàn ở vùng an toàn và vùng ñệm. Lập chốt ñể theo dõi và nghiêm cấm việc ñưa gia cầm sống và sản phẩm gia cầm từ nơi khác ñến vùng này. Khi có dịch phải tiêu huỷ toàn bộ gia cầm trong vùng khi có dịch. Trong khu vực trại chăn nuôi gia cầm giống gốc, giống quý hiếm phải thực hiện cách ly nghiêm ngặt, không ñược nuôi ñộng vật khác… Cục cũng quy ñịnh, những cơ sở chăn nuôi gia cầm giống gốc, quý hiếm chưa bị dịch thì phải tiến hành thay thế ñủ số lượng giống sau ñó loại ñàn giống cũ. Các cơ sở chăn nuôi giống lập kế hoạch sản xuất, kể cả nhập khẩu giống mới sau khi dịch cúm gia cầm ñược dập tắt, ñồng thời quy hoạch lại cơ sở chăn nuôi giống gia cầm ñể ñảm bảo an toàn dịch bệnh. . 12 Chương 3 Vật liệu và phương pháp nghiên cứu 3.1. Vật liệu
Các số liệu thứ cấp tại ñịa bàn nghiên cứu.
Phiếu ñiều tra.
Phương tiện ñi lại và văn phòng phẩm.
Các phần mềm như: Microsoft Word, Microsoft Excel, SPSS… 3.2. Phương pháp 3.2.1. Phương pháp thu thập số liệu Thu thập số liệu thứ cấp về tổng ñàn gia súc, gia cầm từ năm 2003 ñến năm 2005 tại 3 xã:
Xã Cần ðăng có số lượng nuôi cao nhất.
Xã Vĩnh Bình có số lượng nuôi trung bình.
Xã Tân Phú có số lượng nuôi thấp nhất. Mỗi xã ñiều tra 30 hộ gia ñình có chăn nuôi gia súc, gia cầm. Như vậy, tổng số mẫu cần ñiều tra là 90. 3.2.2. Phương pháp tiến hành
Thu thập số liệu thứ cấp.
Phỏng vấn người am hiểu (cán bộ thú y ở ñịa bàn, nông dân am hiểu…).
Tổ hợp câu hỏi.
Phỏng vấn thử.
Hoàn chỉnh bảng hỏi ñã thiết kế sẵn.
Mã hóa và nhập số liệu.
Phân tích số liệu ñã thu thập.
Tổng hợp viết báo cáo.
Thời gian thực hiện ñề tài: từ tháng 1/2006 ñến tháng 4/2006.
ðịa ñiểm thực hiện ñề tài: huyện Châu Thành, tỉnh An Giang. 13 3.2.3 Chỉ tiêu theo dõi
Tổng ñàn gia súc trước và sau dịch cúm gia cầm.
ðánh giá cơ cấu ñàn gia súc, gia cầm sau cúm.
Giống vật nuôi có triển vọng phát triển sau dịch cúm.
Diễn biến giá cả gia súc, gia cầm từ năm 2003 ñến 2005. 3.3. Phân tích thống kê
Mã hoá số liệu, nhập số liệu bằng Microsoft Excel.
Phân tích số liệu bằng SPSS (Statistical Package for Social Sciences). 14 Chương 4 Kết quả và thảo luận 4.1. ðặc ñiểm nông hộ 4.1.1. Tuổi và trình ñộ học vấn của chủ hộ Theo kết quả ñiều tra cho thấy ñộ tuổi của chủ hộ thường nằm trong khoảng 35 – 55 tuổi, ở mô hình nuôi Vịt, tuổi của chủ hộ nằm trong khoảng 35 – 55 là cao nhất chiếm 78 %, mô hình nuôi Bò – gà thấp nhất chiếm 20 %, mô hình nuôi Heo là 65 %, mô hình nuôi Heo – gà là 76,9 %, mô hình nuôi Bò là 72,7 %. Nhìn chung, chủ hộ ở ñộ tuổi từ 35 – 55 chiếm tỷ lệ cao nhất. ðây là ñộ tuổi có kinh nghiệm, có khả năng tiếp thu, ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật mới trong chăn nuôi và có khả năng tiếp cận các thông tin chăn nuôi mới. Kết quả ở bảng 1 cho thấy, không có chủ hộ nào là mù chữ và ñạt trình ñộ cao ñẳng - ñại học. Chủ hộ có trình ñộ cấp I chiếm từ 15,4 % ñến 60 %; Chủ hộ có trình ñộ cấp II chiếm từ 35 % ñến 75,6 %; trong khi ñó chủ hộ có trình ñộ cấp III chỉ tập trung chủ yếu ở những hộ nuôi heo. Từ kết quả trên cho thấy, trình ñộ văn hoá của chủ hộ còn thấp. ðiều này gây khó khăn cho nguời chăn nuôi trong việc tiếp cận với trình ñộ khoa học kỹ thuật hiện ñại và khó ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật mới vào trong chăn nuôi. Bảng 1: Tỷ lệ (%) hộ theo ñộ tuổi và trình ñộ học vấn của chủ hộ Heo Heo–gà Bò Bò–gà Vịt Tuổi <35 10,0 0,0 0,0 0,0 12,2 35 – 55 65,0 76,9 72,7 20,2 78,0 >55 25,0 23,1 27,3 80,0 9,8 Trình ñộ học vấn Cấp I 25,0 15,4 45,5 60,0 22,0 Cấp II 35,0 61,5 54,5 40,0 75,6 Cấp III 40,0 23,1 0,0 0,0 2,4 15 4.1.2. Kinh nghiệm chăn nuôi Ở bảng 2 cho thấy, tỷ lệ hộ chăn nuôi có từ 3 – 4 năm kinh nghiệm chiếm tỷ lệ cao nhất (50 %), kế ñến là hộ có từ 5 – 6 năm kinh nghiệm chăn nuôi chiếm 21,1 %, hộ có từ 7 – 8 năm kinh nghiệm chăn nuôi chiếm 15,5 %. Còn ñối với các hộ có từ 9 – 10 năm kinh nghiệm chăn nuôi trở lên chiếm tỷ lệ thấp nhất (13,4 %). Nhìn chung, các hộ ñã bắt ñầu chú trọng phát triển kinh tế bằng nghề chăn nuôi vào khoảng 7 – 8 năm trở lại ñây. Bảng 2: Kinh nghiệm của hộ chăn nuôi tại huyện Châu Thành tỉnh An Giang Kinh nghiệm (năm) Tần số Tỷ lệ(%) 3 – 4 45 50,0 5 – 6 19 21,1 7 – 8 16 15,5 9 – 10 6 6,7 > 10 6 6,7 4.1.3. Diện tích ñất nông hộ Kết quả ở bảng 3 cho thấy, ở mô hình nuôi heo số hộ có diện tích ñất 0,5 – 1 ha chiếm tỷ lệ cao nhất (50 %), chiếm tỷ lệ nhỏ nhất là 5 % số hộ có diện tích ñất 1,5 – 2 ha. Ở mô hình nuôi heo – gà số hộ có diện tích ñất nhỏ hơn 0,5 ha chiếm tỷ lệ cao nhất (38,5 %), chiếm tỷ lệ nhỏ nhất là số hộ có diện tích ñất 1,5 – 2 ha (7,7 %). Ở mô hình nuôi bò chiếm tỷ lệ cao nhất là số hộ có diện tích ñất 0,5 – 1 ha (36,4 %), và chiếm tỷ lệ nhỏ nhất là số hộ có diện tích ñất nhỏ hơn 0,5 ha và lớn hơn 2 ha (9,1 %). Còn ở mô hình chăn nuôi vịt, tỷ lệ hộ có diện tích ñất nhỏ hơn 0,5 ha chiếm tỷ lệ cao nhất (75,6 %), là do họ có ít ñất hoặc không có ñất nên họ phải nuôi vịt chạy ñồng nhằm tận dụng nguồn thức ăn ở ruộng, chiếm tỷ lệ thấp nhất ở mô hình này là số hộ có diện tích ñất 1,5 – 2 ha (2,45). Riêng ở mô hình bò – gà không có hộ nào chiếm tỷ lệ cao nhất hay thấp nhất. 16 17 4.1.4. Nguồn thông tin cho hoạt ñộng chăn nuôi Có 100 % số hộ thu nhận thông tin trong hoạt ñộng chăn nuôi, ñiều này cho thấy nguời dân ñã chú ý nhiều ñến các thông tin có liên quan ñến hoạt ñộng chăn nuôi. Những người thu nhận thông tin thường là chủ hộ và việc tiếp nhận thông tin chủ yếu từ những nông dân khác, từ bà con thân nhân, báo, tạp chí, tivi, dịch vụ thú y ñịa phương như học hỏi các kinh nghiệm về chăn nuôi, cách phòng và trị bệnh cho gia súc, gia cầm, bảng tin giá cả thị trường… Không có hộ nào thu nhận thông tin từ radio, hợp tác xã, chính quyền ñịa phương; 45,6 % hộ thu nhận thông tin từ tivi; trong khi ñó tỷ lệ phần trăm số hộ thu nhận thông tin từ dịch vụ thú y chiếm tỷ lệ rất thấp (6,7 %). Bảng 4: Tỷ lệ (%) hộ thu nhận các thông tin cho hoạt ñộng chăn nuôi Nguồn thông tin Số hộ Tỷ lệ (%) Từ nông dân khác 73 81,1 Từ bà con 64 71,1 Tivi 41 45,6 Báo/Tạp chí 15 16,7 Dịch vụ thú y 6 6,7 4.1.5. Tình hình tài chính nông hộ Có 39 hộ vay vốn chăn nuôi từ ngân hàng nông nghiệp, ngân hàng chính sách, tư nhân. Kết quả ñiều tra cho thấy, tỷ lệ hộ vay tư nhân chiếm tỷ lệ cao nhất (37,8 %). Họ vay tư nhân là do không có tài sản thế chấp, nhưng vay tư nhân thì lãi sẽ cao hơn thường là 5%. ða số những hộ vay tư nhân ñều nằm ở mô hình chăn nuôi vịt. Họ là những người không có vốn, không có ñất thế chấp nên họ phải vay tư nhân do ñó lợi nhuận không cao. Tỷ lệ hộ vay vốn ở ngân hàng chính sách chiếm 4,4 %, trong khi ñó tỷ lệ hộ vay vốn ở ngân hàng nông nghiệp chiếm tỷ lệ 1,1 %. Có 47,8 % hộ cho biết khả năng vay vốn dễ dàng do: có thế chấp, vay tư nhân ñóng lãi ñúng hẹn; 16,7 % hộ không có tài sản thế chấp cho biết khả năng vay tiền khó; những hộ còn lại không vay vốn là do một số hộ có vốn chăn nuôi và một số hộ không ñủ ñiều kiện ñể vay. 18 4.2. Ứng phó của chính quyền ñịa phương và phản ứng của người chăn nuôi khi có thông tin dịch cúm gia cầm 4.2.1. Ứng phó của chính quyền khi có thông tin dịch cúm gia cầm Kết quả ở bảng 5 cho thấy, số lượng gà bị tiêu huỷ rất ít so với số lượng gà có thông báo tiêu huỷ, do gà nuôi chủ yếu với số lượng ít và nhỏ lẻ nên ước tính thiệt hại không cao. Số lượng vịt bị tiêu huỷ cao hơn gà rất nhiều, chiếm hầu hết số lượng vịt có thông báo thiêu huỷ, do ñây là những hộ nuôi vịt với số lượng lớn với ña phần là vịt chạy ñồng mà ñây là nguồn thu nhập chính của người chăn nuôi do ñó một số hộ mất hết vốn, một số hộ phải bán ñất ñể trả nợ, một số hộ vay vốn vẫn còn nợ tư nhân. Bảng 5: Số lượng gia cầm bị tiêu huỷ Loại gia cầm Số lượng (con) Số lượng huỷ (con) Gà 368 71 Vịt 26.510 21.291 Thiệt hại do tiêu huỷ thì lớn mà số tiền ñền bù 10.000 ñồng/con ñối với gà, vịt trên một tháng tuổi; 5.000 ñồng/con gà, vịt dưới một tháng tuổi. Vì thế có ñến 90 % hộ không thoả ñáng với chính sách bồi thường thiệt hại; còn lại họ ñều cho rằng do dịch cúm nên họ phải chịu. 100 % số hộ nuôi gà, vịt ñều ñồng tình với chủ trương tiêm vaccine phòng chóng dịch cúm gia cầm. Vì ñây là chủ trương của nhà nước, chính quyền ñịa phương, thú y xã ñến bắt buộc tiêm. Và vì họ thấy tiêm vaccine có lợi cho gia cầm và an toàn cho con người rất nhiều. 4.2.2. Phản ứng của người chăn nuôi khi có thông tin dịch cúm gia cầm Khi có thông tin dịch cúm, số hộ rất quan tâm ñến thông tin dịch cúm chiếm 45,6 %, bởi ñây là những hộ chăn nuôi vịt với số lượng lớn. Họ là những người thường xuyên xem tin tức về dịch cúm gia cầm trên tivi nhất. Số hộ còn lại ñều quan tâm ñến dịch cúm bao gồm cả những hộ nuôi gia súc và gia cầm. Khi nghe thông báo tiêu huỷ gia cầm có 47,8 % số hộ tiêu huỷ gia cầm; có 16,7 % số hộ có ñăng ký tiêu huỷ nhưng cuối cùng lại không tiêu huỷ: nguyên nhân