Bài giảng Các kỹ thuật chẩn đoán thần kinh

CÁC KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN THẦN KINHPGS.TS NGUYỄN THI HÙNG 2011CHỌC DÒ ỐNG SỐNGMỤC ĐÍCHXét nghiệm dịch não tủy để chẩn đoán:Xuất huyết dưới màng nhệnViêm màng nãoH/c Guillain – BarréViêm màng não do ung thư xâm lấn, xơ cứng rải rác, bệnh lý viêm nhiễm khác- Vị trí chọc dò: L4-L5 hay L3 – L4- Kim 20 hay 22 Gauge- Lấy 3 ống nghiệm: Đếm tế bào, đường, đạm, nhuộm gram và lấy vi trùng.CÁC XÉT NGHIỆM CỦA D.N.TĐếm tế bàoNồng độ glucose và proteinNhuộm gram và cấy vi trùngTest nhuộm mực Ấn hay mực Tàu (tìm cryptococcus Neoformans)Nhuộm và cấy vi trùng kháng AcidpH và nồng độ Latate (Bệnh MELAS)Giải kháng thể ít giòng (điện di miễn dịch) bệnh MSChỉ số IgG (tạo IgG trong kênh tủy)Các xét nghiệm tìm vi trùng và phân lập vi trùng (xét nghiệm huyết thanh ngưng tập, PCR, định lượng kháng thể)CÁC BIẾN CHỨNG:Nhức đầuViêm màng não Tụ máu ngoài màng cứngCHỐNG CHỈ ĐỊNH:Tăng áp lực nội sọ (tương đối)Các bệnh về máu ( bệnh chảy máu, giảm tiểu cầu nặng)Nhiễm trùng chỗ chọc dòBẤT THƯỜNG DỊCH NÃO TỦYNhức đầu, dịch não tủy màu đỏ hay vàng  xuất huyết dưới nhệnSốt cao, gáy cứng, bạch cầu đa nhân tăng, đường giảm  viêm màng não mũViêm màng não bán cấp hay mãn tính, biểu hiện tâm thần kinh, bạch cầu lympho tăng, đường giảm, đạm tăng.Phân ly đạm – tế bào: bệnh thần kinh ngoại biên hủy myelin (huc Guillain Bareé)Bất thường điện di miễn dịch (DNT)  bệnh lý viêm nhiễm, hủy myelin hệ TK TƯKỸ THUẬT GHI ĐIỆN CƠ(Electromyography)Điện cơ kimKhảo sát tốc độ dẫn truyền thần kinhĐiện cơ kim  phân biệt bệnh thần kinh ngoại biên và bệnh cơĐâm kim khảo sát điện thế của đơn vị vận động khi nghỉ (hoạt động điện tự phát) và lúc co cơCÁC ĐẶC ĐIỂMHoạt động điện khi đâm kimHoạt động điện tự phátĐiện thế đơn vị vận độngHình ảnh kết tậpKHẢO SÁT DẪN TRUYỀN THẦN KINHTốc độ dẫn truyền <60% trong bệnh thần kinh ngoại biên có hủy myelin. Bloc dẫn truyền = hủy meelin khu trú, CMAP <50% khi kích thích điện gần vị trí bloc2. Biên độ: Biên độ CMAP giảm + tốc độ dẫn truyền không đổi = bệnh thần kinh tổn thương sợi trục3. Đáp ứng muộn: Sóng F Phản xạ H Kích thích lập lại liên tục Chẩn đoán bệnh tiếp hợp thần kinh cơ (nhược cơ)CHẨN ĐOÁNBệnh thần kinh ngoại biên sợi trụcBệnh thần kinh mất MyelinBệnh cơBệnh lý tiếp hợp thần kinh – cơCác bệnh lý rễĐIỆN NÃO ĐỒ(ELECTRO ENCEPHALOGRAPHY)Ghi nhận các hoạt động điện phát ra từ nãoChủ yếu giúp chẩn đoán động kinhCác bệnh lý khác: viêm não, sa sút trí tuệ, hôn mê chết não, hỗ trợ phương pháp hình ảnh học để chẩn đoán tổn thương cấu trúc (TD: TBMMN, u não)Phương pháp: Bệnh nhân ở tư thế nằm hay ngồi, với 20 điện cực gắn vào da đầu, hoạt động điện được ghi nhận với nhiều kênh qua hệ thống vi tính và giấy ghi lại các hoạt động điện.Cần lưu ý các hình ảnh nhiễu hay biến đổi sinh lýTăng độ nhạy của kỹ thuật ghi điện não: tăng thông khí, kích thích ánh sáng, để bệnh nhân thiếu ngủ trước khi đo EEGGhi hoạt động điện ngoài cơn và trong cơn, đánh giá nhịp nền, các hoạt động kịch phát, tính chất đồng bộ lan tỏa hay khu trú.Các sóng sinh lý (α,β,Δ,θ)Các hoạt động kịch phát bất thường (gai, sóng, nhọn, sóng chậm, gai sóng)CÁC BẤT THƯỜNG ĐIỆN NÃOViêm não Herpes: sóng nhọn có tính chất chu kỳ (1Hz)Bệnh não do chuyển hóa: Sóng chậm lan tỏa. Sóng 3 pha trong hôn mê ganBệnh Creutzfeldt – Jacob (CJD): Sóng 3 pha đều và lan tỏa (0.5 – 2 Hz) phối hợp rung giật cơ.Cần Lưu Ý:EEG hỗ trợ chẩn đoán động kinh nhưng EEG bình thường không loại trừ được chẩn đoán động kinhEEG giúp xác định chẩn đoán hội chứng động kinh cục bộ hay toàn thểEEG hỗ trợ chẩn đoán viêm não, hôn mê, sa sút trí tuệ, chết nãoSIÊU ÂM DOPPLERSiêu âm xuyên sọSiêu âm mạch máuSử dụng dầu dò khác nhauKhảo sát dòng máu lưu thông dựa vào hiệu ứng DopplerChỉ định: Đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua, nghi ngờ bóc tách ĐM cảnh, còn là kỹ thuật để sàng lọc trước khi làm MRA, CTA hay chụp mạchCó thể phát hiện tắc, hẹp, mảng xơ vữa của ĐM, tình trạng co mạch sau xuất huyết dưới nhện do vữa phình mạchCHỤP MẠCH NÃO(ANGIO GRAPHY) Chụp mạch não cho hình ảnh chất lượng cao về hệ thống mạch máu trong sọ và ngoài sọ. Kỹ thuật đưa ống thông qua đường động mạch đùi dể lên các động mạch não và bơm chất cản quang.Chỉ định của chụp mạch não:Bệnh lý mạch máu tắc nghẽn hay bị hẹpBóc tách động mạchPhình động mạch, dị dạng động mạch tĩnh mạch Hẹp lòng mạch máu do viêm mạchHuyết khối tĩnh mạch màng cứng các biến chứng:Nhiễm trùng hay chảy máu tại chỗ đâm kimThuyên tắc não (1-20% bệnh nhân)