Bài giảng Dự án IFAD về phát triển nông nghiệp và nông thôn - Lê Thị Mộng Phượng

DỰ ÁN IFAD VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP VÀ NÔNG THÔNNÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ GIỚI Hà Nội ngày 14 tháng 3 năm 2011 Biªn so¹n bµi gi¶ng: Lª ThÞ Méng Ph­îng Lê Thị Thanh HuyềnTẬP HUẤN GIỚIBÌNH ĐẲNG NAM NỮ THỰC SỰ LÀ MỘT CUỘC CÁCH MẠNG KHÓKHĂN VÀ LÂU DÀI VÌ SỰ KHINH MIỆT ĐỐI VỚI PHỤ NỮ Đà TỒN TẠI TỪ HÀNG NGHÌN NĂM NAY. NẾU CUỘC CÁCH MẠNG LỚN NÀYTHÀNH CÔNG CHÚNG TA PHẢI ĐẠT ĐƯỢC NHỮNG TIẾN BỘ TRONGMỌI LĨNH VỰC: CHÍNH TRỊ, KINH TẾ,VĂN HOÁ VÀ PHÁP LUẬT (CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH)NỘI QUY LỚP HỌCNÊNTập trung nghe giảngTham gia tích cựcKhông biết thì hỏiĐể điện thoại ở chế độ “họp”KHÔNG NÊNHút thuốc, nghe điện thoạiĐi ra ngoài không xin phépLàm việc riêng trong giờ họcNói chuyện riêngGiới thiệu bản thânHọ và tên, bao nhiêu tuổi, hiện đang làm gì, có vợ chưa? có bao nhiêu con, con trai, con gái, thích con nào? Tại sao? Điều thích nhất ở giới mình là gì? tại sao? Điều thích nhất ở giới khác là gì? Tại sao? Mong ước đến với lớp học này là gì?Phương phápTRUYỀN THỐNGPhương phápTHAM GIAGiới và Giới tínhGiới:Khái niệm xã hội họcDo học mà có Đa dạngDo các yếu tố xã hội tác độngCó thể thay đổiVí dụ: Phụ nữ có thể là thủ tướng, thuyền trưởng tàu đánh cáGiới tính:Khái niệm sinh họcBẩm sinh- Sinh ra đã cóĐồng nhấtDo các yếu tố sinh học chi phốiKhông thể thay đổiVí dụ: Chỉ phụ nữ mới sinh con, nam mới có tinh trùngVai Trò giớiVai trò giới là những việc nam và nữ thực tế đang làmVai trò giới được chia thành 3 loại:Vai trò sản xuất: trồng trọt, chăn nuôi, kỹ sư...Vai trò nuôi dưỡng: chăm sóc trẻ, nội trợ...Vai trò cộng đồng: đắp đường, vệ sinh ngõ, họp...Phụ nữ thường thực hiện cùng một lúc nhiều vai trò vì vậy họ có ít thời gian hơn so với nam giớiPHÂN LOẠI VAI TRÒ GIỚINam giíi th­êng lµ ng­êi chØ ®¹o, lµ “long träng viªn”, ®iÒu hµnh. N÷ giíi th­êng lµ ng­êi thõa hµnhVai trß céng ®ångC¸c c«ng viÖc cña céng ®ång, vÝ dô nh­ häp th«n, tæ chøc lÔ héi, dù ®¸m giç, ®¸m hái, ®¸m hoµ gi¶i ...Vai trß céng ®ångC¸c c«ng viÖc cña céng ®ång, vÝ dô nh­ vÖ sinh ngâ xãm, gióp lµmviÖc ®µm, hoµ gi¶i ...Nam giíi th­êng Ýt lµm c«ng viÖc nu«i d­ìng v× x· héi kh«ng tr«ng chê ë hä vµ v× hä cho r»ng ®ã lµ c«ng viÖc cña “®µn bµ”Vai trß nu«i d­ìngCã tham gia ch¨m sãc vµ t¸i t¹o søc lao déng nh­ng th­êng lµ lµm gióp cho vî: vÝ dô: “gióp vî” nÊu c¬m, d¹y con häc ...Vai trß nu«i d­ìng:Ch¨m sãc vµ t¸i t¹o søc lao déng: vÝ dô néi trî, tr«ng trÎ, ch¨m sãc ng­êi giµ, ng­êi èm ...N÷ giíi vµ nam giíi th­êng lµm viÖc nh­ nhau vÒ thêi gian, nh­ng thu nhËp cña n÷ th­êng thÊp h¬n nam giíi vµ sù tham gia cña nam giíi th­êng ®¸nh gi¸ cao h¬nVai trß s¶n xuÊtLao ®éng kiÕm sèng, vÝ dô bu«n b¸n, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng chøc...Vai trß s¶n xuÊtLao ®éng kiÕm sèng, vÝ dô bu«n b¸n, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng chøc...Ghi chóNam giíiN÷ giíiBình đẳng giới là gì? PN vµ NG ®­îc coi träng nh­ nhau, cïng ®­îc c«ng nhËn vµ cã vÞ thÕ b×nh ®¼ng PN vµ NG ®­îc b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña céng ®ång.PN vµ NG cÇn ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ tiÒm n¨ng cña häPN vµ NG cÇn ®­îc h­ëng lîi b×nh ®¼ng vÒ c¸c thµnh qu¶ cña ph¸t triÓnB×nh ®¼ng giíi kh«ng cã nghÜa lµ thùc hiÖn mét ngang nhau gi÷a PN vµ NG trong mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng.PN vµ NG cã xuÊt ph¸t ®iÓm kh«ng gièng nhau, do vËy, ®Ó cã b×nh ®¼ng, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc thï cho PN Các quan điểm về bình đẳng giớiQuan niÖm vÒ B×nh ®¼ng ch­a cã nhËn thøc giíiQuan ®iÓm vÒ B×nh ®¼ng cã nhËn thøc giíi Nam n÷ nh­ nhau nªn ®èi xö víi nam vµ n÷ cïng mét c¸ch §­a ra c¬ héi tiÕp cËn cã c«ng nhËn sù kh¸c biÖt nh­ phô n÷ ®ang cã vÞ trÝ bÊt b×nh ®¼ng do sù ph©n biÖt ®èi xö trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i §­a c¸c tiªu chuÈn/nguyªn t¾c h­ëng lîi nh­ nhau ®èi víi phô n÷ vµ nam giíi Kh«ng chØ quan t©m ®Õn c¬ héi b×nh ®¼ng mµ c¶ kÕt qu¶ cña sù b×nh ®¼ng, cña viÖc sö dông c¬ héi b×nh ®¼ng ®ã Kh«ng ®Ò cËp ®Õn c¸c kh¸c nhau vÒ giíi vµ c¸c mèi quan hÖ giíi Xem xÐt c¸c yÕu tè tiÒm Èn c¶n trë viÖc tiÕp cËn c¬ héi cña c¶ hai giíi Nh÷ng ng­êi hiÖn ®ang cã vÞ trÝ tèt h¬n (®a sè lµ nam giíi) dÔ dµng tiÕp cËn vµ tËn dông c¸c c¬ héi h¬n Quan t©m ®Õn mèi quan hÖ giíi, cã thÓ ®èi xö kh¸c nhau víi nam vµ n÷ sao cho c¶ hai giíi cïng h­ëng lîi mét c¸ch b×nh ®¼ng.CÁC CÔNG CỤ PHÂN TÍCH GIỚI Phân công lao động theo giớiTiếp cận và kiểm soát các nguồn lựcSự tham gia vào quá trình ra quyết địnhNhu cầu giới Công cụ 1: Phân công lao động theo giới PN thực hiện cả 3 loại công việc (3 vai trò)Nam giới nói chụng làm chủ yếu công việc sản xuất - công việc của NG được nhìn nhận rõ hơnNam giới được coi là người kiếm tiền chính trong gia đìnhNhiều công việc của PN là công việc không thấy được và không được trả côngGiá trị công việc mà PN thực hiện thường bị xã hội đánh giá thấp hơn công việc của NG.Công cụ 1: Phân công lao động theo giới (tiếp) Nhìn chung PN làm nhiều công việc hơn, thời gian lao dộng dài hơnCông việc GĐ thường được xem là trách nhiệm chính của PNTrách nhiệm kiếm tiền của NG có thể gây áp lực về tinh thần là làm cho NG không có nhiều thời gian dành cho GĐPN và NG đều tham gia công việc cộng đồng, nhưng PN có xu hướng ít tham gia hơn vào công việc có tính chất quyết định đối với cộng đồng Biểu đồ Bánh xe thời gian41231234 Hình 1 Hình 2 Bánh xe thời gian của vợ Bánh xe thời gian của chồng 1. Sản xuất : 9h 1. Sản xuất : 9h 2. Nuôi dưỡng: 7h 2. Nuôi dưỡng: 2h 3.Nghỉ ngơi giải trí:1h 3. Nghỉ ngơi giải trí:5h 4. Ngủ: 7h 4. Ngủ: 8hCông cụ 2 & 3: Tiếp cận, kiểm soát các nguồn lực và ra quyết định Nguồn là bao gồm tất cả những gì mà con người cần đến để thực hiện các hoạt động Các nguồn lực của cộng đồng : đất, nước, rừng, lao động, thông tin, nguồn vốn, cơ sở hạ tầng, Kiến thức, công nghệ...Lợi ích: thu nhập, thời gian nghỉ ngơi, cơ hội đào tạo, tham gia các hoạt động của Dự ánTiếp cận là khả năng sử dụng các nguồnKiểm soát là nói lên quyền được quyết định việc tìm kiếm, sử dụng các nguồn Tiếp cận và kiểm soát nguồn lực Nguån lùc trong gia ®×nhNguån lùc v¨n ho¸ x· héiTh«ng tin, gi¸o dôc, kiÕn thøc, y tÕ, ...ThÞ tr­êng Lao ®éng, ViÖc lµm, ...Nguån lùc tù nhiªn §Êt c¸c lo¹i; n­íc, rõng...N÷NamN÷NamKiÓm so¸tTiÕp cËnNguån lùcMức độ tiếp cận, kiểm soát và ra quyết định của phụ nữ và nam giới Nhìn chung Phụ nữ tiếp cận các nguồn lực ở mức độ thấp hơn Nan giớiNam giới là người kiểm soát chủ yếu các nguồn lựcKhả năng đi lại hạn chế và một số yếu tố văn hoá đã làm PN có xu hướng được ít tiếp cận với các thộng tin, giáo dục đào tạo, tập huấn kỹ thuậtPhụ nữ có xu hướng ít có quyết định đối với các hoạt động của cộng đồng. Tuy nhiên, mức độ tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực có khác nhau ngay trong các nhóm PN khác nhauCông cụ 4: Nhu cầu giớiNhu cầu giới là nhu cầu của Phụ nữ và nam giới nhằm đáp ứng để thực hiện tốt các vai trò của mìnhĐáp ứng Nhu cầu giới cần hướng tới một mối quan hệ bình đẳng, hài hoà có lợi cho sự phát triển của cả hai giới.Các loại nhu cầu giới: Nhu cầu giới thực tế và nhu cầu giới chiến lượcNHU CẦU GIỚIHãy bình luận bức ảnh về nhu cầu giớiHọc viên hãy bình luận bức ảnh dưới đây về nhu cầu giớiNhà ở của gia đình nữ chủ hộ Pinăng Thị Gái và lu nước UNICEF (ảnh chụp tại thôn Đá Trắng, xã Phước Tiến Bác ái Ninh Thuận)Công cụ 4: Nhu cầu giớiNhu cÇu giíi thùc tÕ: Nhu cÇu giíi chiÕn l­îc:Nhu cÇu giíi thùc tÕ lµ nh÷ng nhu cÇu cã liªn quan ®Õn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng hiÖn t¹i nh­ng vÉn duy tr× mèi quan hÖ lÖ thuéc cña phô n÷ vµo nam giíi (lÖ thuéc vÒ kinh tÕ, ra quyÕt ®Þnh...).Nhu cÇu giíi chiÕn l­îc lµ nh÷ng nhu cÇu gióp cho ng­êi phô n÷ tho¸t khái vÞ trÝ lÖ thuéc, yÕu kÐm, lµm thay ®æi mèi quan hÖ bÊt b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷.NHU CẦU GIỚINhu cÇu giíi thùc tÕNhu cÇu giíi chiÕn l­îcNhu cÇu tr­íc m¾t, ng¾n h¹n Nhu cÇu dµi h¹n §¸p øng riªng mét sè phô n÷ vµ nam giíi t¹i mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh §¸p øng chung toµn bé phô n÷ vµ nam giíi §¸p øng nhu cÇu hµng ngµy: thùc phÈm, nhµ ë, thu nhËp, ch¨m sãc søc khoÎ Liªn quan ®Õn sù thiÖt thßi cña phô n÷: thiÕu nguån lùc vµ gi¸o dôc ®µo t¹o, b¹o lùc gia ®×nh. DÔ x¸c ®Þnh dùa vµo vai trß hiÖn t¹i cña nam vµ n÷C¸c nguyªn nh©n gèc rÔ cña nh÷ng thiÖt thßi vµ h¹n chÕ cña phô n÷ th­êng kh«ng dÔ nhËn ra VÊn ®Ò cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c ®Çu vµo nh­ l­¬ng thùc, nhµ cöa, bÖnh viÖn vµ c¸c c«ng côVÊn ®Ò cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt th«ng qua n©ng cao nhËn thøc, gi¸o dôc, vËn ®éngTräng t©m: C¶ phô n÷ vµ nam giíi cïng tham gia vµ lµ ng­êi h­ëng lîi tõ dù ¸n. C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng cho phô n÷ vµ nam giíiTräng t©m: KhuyÕn khÝch c¶ phô n÷ vµ nam giíi tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý, l·nh ®¹o, n©ng cao n¨ng lùc ®Ó phô n÷ trë thµnh ng­êi l·nh ®¹o.C¶i thiÖn vÞ trÝ cña ng­êi phô n÷ vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héiC¬ b¶n kh«ng thay ®æi ®­îc c¸c vai trß truyÒn thèng gi÷a hai giíi n÷ vµ namN©ng cao n¨ng lùc cho c¶ phô n÷ vµ nam giíi, c¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a hä.Định kiến giớiLà suy nghĩ thái độ mà mọi người có về những gì mà phụ nữ và nam giới có khả năng về loại công việc mà họ có thể làm. Những định kiến như vậy lâu dần có thể được người ta xem như một điều "hiển nhiên", và thường được mọi người chấp nhận như một chuẩn mực để đánh giá nam giới và nữ giới trong xã hội.Định kiến giới được cá nhận tiếp nhận trong quá trình xã hội hoá dẫn đến những hành vi ứng xử khác nhau của nam và nữ và dẫn đến những mâu thuẫn trong đánh giá khả năng, định hướng nghề nghiệp, phát triển năng lực của trẻ em gái và phụ nữ trong gia đình, tại nơi làm việc và trong xã hội.Định kiến giới là một trong những yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến việc duy trì bất bình đẳng giữa nam và nữ giới bằng cách duy trì các quan niệm về những gì nam và nữ có thể làm được và không làm được. Nam và nữ đều phải chịu những ảnh hưởng tiêu cực của các định kiến giớiTạo quyền cho phụ nữPHỤ NỮ được tham gia cùng NAM GIỚI ở cả 5 BẬCĐược bànĐược biếtThực hiợ̀n viợ̀c cụ thờ̉Giám sátViợ̀c thực hiợ̀nCùng Quyết địnhLỒNG GHÉP GIỚI TRONG DỰ ÁN CỦA IFADThảo luận nhóm:Các nhóm Sử dụng công cụ SWOT phân tích về vấn đề lồng ghép giới trong các dự án của IFADS: 20 phútSau đó trình bày kết quả thảo luận LỒNG GHÉP GIỚI TRONG CÁC DỰ ÁN CỦA IFADThảo luận nhóm: Các nhóm hãy đưa ra những điển hình về lồng ghép giới trong các dự án của IFAD tại địa bàn các tỉnh trên giấy A0Thời gian thảo luận: 20 phútCác nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo luậnPHÂN TÍCH GIỚIPhân tích giới là cơ sở của lồng ghép giớiBài tập: Các nhóm thảo luận về̀ phân tích giới trong chu trình dự án làm cơ sở cho sjw lồng ghép giớiGiới và chu trình dự án:Cần phân tích ở tất cả các bướcGiíiNghiên cứuxác định vấn đềThiết kế dự ánPhê duyệtdự ánGiám sát vàđánh giá DAQuá trìnhthực hiệnPhân tích giới và chu trình dự án:Để xác định vấn đề giới ở tất cả các bước của dự án: Đã kết hợp chưa? Mức độ? Lý do? Có gì cần điều chỉnh? Làm như thế nào?Thực tế: nữ thường thực hiện, nam – phê duyệt dự án; giới thường bị lãng quênThực tế: kết quả dự án tăng lên khi kết hợp giới vì sát với nhu cầu, thiết thực, công bằngTóm tắt khái niệm và công cụKhái niệm:Giới và giới tínhVai trò giớiNhu cầu, lợi ích giớiLồng ghep giớiThông tin về giới:Số liệu tách biệtThông tin về giớiCông cụ phân tíchPhân công lao động theo giớiTiếp cận và kiểm soát nguồn lực và lợi íchTham gia vào ra quyết định của nữ và namChu trình dự ánTẦM QUAN TRỌNG BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG DỰ ÁN NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔNTẦM QUAN TRỌNG BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG DỰ ÁN NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔNThảo luận nhóm:Học viên hãy cho biết tầm quan trọng của bình đẳng giới trong các dự án nông nghiệp và phát triển nông thônHãy nêu một số vấn đề giới trong dự án của IFAD tại các tỉnh LỒNG GHÉP GIỚI TRONG CÁC DỰ ÁN CỦA IFADLồng ghép giới được định nghĩa là "quá trình mà theo đó làm giảm khoảng trống trong cơ hội phát triển giữa phụ nữ và nam giới và làm việc theo hướng bình đẳng giữa họ trở thành một phần của tổ chức chiến lược, chính sách và hoạt động, và trọng tâm những nỗ lực tiếp tục để đạt được sự xuất sắc. Vì vậy, lồng ghép giới được phản ánh đầy đủ, cùng với các ưu tiên chính khác, trong nhận thức của lãnh đạo và nhân viên của IFAD, các giá trị của nó, phân bổ nguồn lực, điều hành các định mức, thủ tục, đo lường hiệu suất, trách nhiệm giải, năng lực, và học tập của mình và quá trình cải tiến ". Các công cụ lồng ghép giới và chiến lược trong các dự án IFADBình đẳng giới- Trao quyền cho phụ nữ - nguyên tắc chính sách IFAD Các công cụ lồng ghép giới và chiến lược trong các dự án IFAD (Tiếp)IFAD: bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ đã đạt được tầm quan trọng ngày càng tăng, cả hai đều là mục tiêu và là công cụ để giảm nghèo. Trong hoạt động của mình, IFAD nhằm mục đích: mở rộng tiếp cận của phụ nữ và kiểm soát tài sản cơ bản - vốn, đất đai, kiến thức và công nghệ, tăng cường năng lực của các tổ chức phụ nữ - nhằm tăng cường vai trò quyết định của phụ nữ trong các vấn đề cộng đồng và vai trò đại diện của phụ nữ trong các tổ chức địa phương; và cải thiện phúc lợi và khối lượng công việc bằng cách tạo điều kiện dễ dàng tiếp cận với các dịch vụ cơ bản và cơ sở hạ tầng nông thôn. Các công cụ lồng ghép giới và chiến lược trong các dự án IFAD (Tiếp) Hành động của IFAD được hướng dẫn bởi các nguyên tắc sáng kiến phát triển nên kết hợp các ưu tiên và nhu cầu của cả phụ nữ và nam giới và cho họ cơ hội bình đẳng để truy cập vào các lợi ích và dịch vụ. Bằng cách này, IFAD tìm cách giải quyết sự bất bình đẳng về cơ cấu mà ngăn chặn phụ nữ nhận ra tiềm năng của họ là con người, sản xuất và đại lý của sự thay đổi trong cuộc chiến chống đói nghèo.