Bài giảng Giám sát dinh dưỡng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNGGIÁM SÁT DINH DƯỠNG Một số khái niệm về GSDD• Giám sát là một hoạt động đảm bảo có được sự hiểu biết liên tục về tình trạng bệnh học đã có• Từ đó sẽ có khả năng hành động kịp thời phòng khi tính nguy hiểm của bệnh đột nhiên tăng cao.• Thông tin• Có thông tin• Không thông tinHành độngCó hành độngKhông hành độngCó hành động Không hành độngwww.hsph.edu.vn••••THEO TỪ ĐIỂN LAROUSSE, GIÁM SÁT LÀ “CHÚ Ý THEO DÕI, CÓQUYỀN LỰC VÀ THƯỜNG NGHI NGỜ, KIỂM TRA”THEO A.D. LANGMUIR: “GIÁM SÁT LÀ QUÁ TRÌNH THU THẬP,SƯU TẬP, VÀ PHÂN TÍCH DỮ KIỆN, CŨNG NHƯ VIỆC PHỔ BIẾNCHÚNG TOÀN THỂ NHỮNG AI CẦN THÔNG TIN ĐÓ’’NĂM 1975 RA ĐỜI “PHƯƠNG PHÁP HỌC GIÁM SÁT DINHDƯỠNG”.“THEO DÕI DINH DƯỠNG ĐỂ XÂY DỰNG CÁC QUYẾT ĐỊNH NHẰM CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG CỦA NHÂN DÂN” .www.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vn• GSDD LÀ MỘT QUÁ TRÌNH CUNG CẤP THÔNG TIN LIÊN TỤC VÀ THƯỜNG XUYÊN VỀ TTDD CỦA NHÂN DÂN VÀ NGUYÊNNHÂN HOẶC CÁC YẾU TỐ CÓ ẢNH HƯỞNGĐẾN NÓ, NHẰM TRỢ GIÚP CHÍNH PHỦ ĐƯARA CÁC QUYẾT ĐỊNH VÀ GIÚP CHO VIỆCXÂY DỰNG CÁC CHÍNH SÁCH, LẬP KẾHOẠCH HOẶC THỰC HIỆN CÁC CHƯƠNGTRÌNH CẢI THIỆN TÌNH HÌNH TIÊU THỤLƯƠNG THỰC- THỰC PHẨM VÀ TTDDwww.hsph.edu.vnTHEO ỦY BAN VỀ GIÁM SÁT DINH DƯỠNG VÀ THỰC PHẨM“GSDD LÀ MỘT QUÁ TRÌNH LIÊN TỤC CỦA VIỆC:• THU THẬP CẨN THẬN CÁC DỮ LIỆU LỰA CHỌN VỀ TTDD CỦA NHÓM DÂN CHÚNG VÀ CÁC YẾU TỐ XÁC ĐỊNH CHÍNH VỀ TÌNH TRẠNG NÀY.• CHUYỂN CÁC DỮ LIỆU NÀY THÀNH THÔNG TINĐẦY ĐỦ CÓ CHẤT LƯỢNG CAO.• BÁO CÁO THÔNG TIN NÀY CHO NHỮNG NGƯỜI SỬ DỤNG Đà ĐƯỢC XÁC ĐỊNH RÕ DƯỚI HÌNH THỨC THÍCH HỢP, ĐÚNG LÚC VÀ GIÁ CẢ HỢPLÝ••• GIÁM SÁT LÀ MỘT QUÁ TRÌNH LIÊN TỤC VÀ CÓ HỆTHỐNG. NÓ CÓ THỂ ĐỐI LẬP VỚI CÁC CUỘC ĐIỀU TRATRONG MỘT THỜI ĐIỂM.MỘT HỆ THỐNG GSDD TỐT CÓ THỂ XÁC ĐỊNH, KHU TRÚ,ĐẨY LÙI TÌNH TRẠNG THIẾU DINH DƯỠNG, CŨNG NHƯTHIẾU VI CHẤT DINH DƯỠNG VỚI MỘT CA BỆNH(QUÁNG GÀ, ) LÀ MỘT CHỈ ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC QUANTRỌNG CỦA THIẾU DINH DƯỠNG.VIỆC XỬ LÝ NHANH THÔNG TIN VÀ PHỔ BIẾN KẾT QUẢ LÀ CẦN THIẾT CHO SỰ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG GIÁM SÁT HIỆN ĐẠI J. KOTRZEWSKI Đà NHẤN MẠNH LÀ “GIÁM SÁT, ĐÓ LÀ VẤN ĐỀ THÔNG TIN ĐƯA ĐẾN HOẠT ĐỘNG”www.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vn• TÓM LẠI, GIÁM SÁT DINH DƯỠNG LÀ MỘT QUÁ TRÌNH THEO DÕI LIÊN TỤC NHẰM MỤC ĐÍCH CUNG CẤP NHỮNG DẪN LIỆU HIỆN CÓ VỀ TÌNH HÌNH DINH DƯỠNG CỦA NHÂN DÂN VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG NHẰM GIÚP CÁC CƠ QUAN CÓ TRÁCH NHIỆM CÓ CÁC QUYẾT ĐỊNH THÍCH HỢP, KỊP THỜI ĐỂ CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG ĂN UỐNG VÀ DINH DƯỠNG CỦA NHÂN DÂN.www.hsph.edu.vnĐỊNH NGHĨA GSDD• TẬP HỢP CÁC DỮ LIỆU ĐƯỢC LỰA CHỌN MỘT CÁCH CẨN THẬN VỀ TÌNH HÌNH DINH DƯỠNG CỦA MỘT CỘNG ĐỒNG VÀ NHỮNG YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN TÌNH TRẠNG NÀY.• CHUYỂN CÁC DỮ LIỆU NÀY THÀNH CÁC THÔNGTIN CHẤT LƯỢNG ĐẦY ĐỦ• THÔNG BÁO CÁC THÔNG TIN NÀY TỚI NHỮNGĐỐI TƯỢNG SỬ DỤNG ĐƯỢC XÁC ĐỊNH RÕRÀNG.• DƯỚI MỘT HÌNH THỨC CÓ THỂ CHẤP NHẬNĐƯỢC.– ĐÚNG THỜI GIAN– CHI PHÍ HỢP LÝwww.hsph.edu.vnCHU TRÌNH 3A ANALYSIS (PHÂN TÍCH)ASSESSMENT (ĐÁNH GIÁ) ACTION(HÀNH ĐỘNG)www.hsph.edu.vnNHÌN LẠI VIỆC GSDD• GSDD TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI:– VẤN ĐỀ DINH DƯỠNG LÀ GÌ?– AI LÀ ĐỐI TƯỢNG CÓ NGUY CƠ?– XẨY RA Ở ĐÂU?– XẨY RA KHI NÀO?– NGUYÊN NHÂN GÌ GÂY NÊN TÌNH TRẠNG ẤY?– MỨC ĐỘ CỦA VẤN ĐỀ?www.hsph.edu.vnMỤC TIÊU CHUNGØGSDD LÀ MỘT QUÁ TRÌNH THÔNG TIN LIÊN TỤC VỀ TÌNH HÌNH DINH DƯỠNG CỦA NHÂN DÂN VÀ CÁC YẾU TỐQUYẾT ĐỊNH HOẶC CÓ ẢNH HƯỞNGTỚI TÌNH TRẠNG NÀYØĐỂ GIÚP ĐỠ NHỮNG NGƯỜI LÀM CHÍNH SÁCH - LẬP KẾ HOẠCH VÀ THỰC HIỆN CÁC CHƯƠNG TRÌNHØĐỂ ĐỀ XUẤT CẢI THIỆN VIỆC SỬ DỤNG THỰC PHẨM VÀ TTDD CỦA NHÂN DÂNwww.hsph.edu.vnCHỨC NĂNG CỦA HỆ THÔNG GSDD• HỆ THỐNG GSDD CÓ THỂ PHỤC VỤ CHO NHIỀUCHỨC NĂNG. HAI CHỨC NĂNG CHÍNH:– BÁO ĐỘNG (HỆ THỐNG BÁO ĐỘNG SỚM)– LẬP CHÍNH SÁCH, KẾ HOẠCH DINH DƯỠNG, CÁCCHƯƠNG TRÌNH CAN THIỆP DINH DƯỠNG.• CÁC CHỨC NĂNG KHÁC CỦA GSDD– BIỆN HỘ (CÁC THÔNG TIN DƯ LUẬN QUẦN CHÚNG)– ĐÁNH GIÁ (CÁC CHÍNH SÁCH, CHƯƠNG TRÌNH)– HIỂU BIẾT THÊM VỀ NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ CỦA CÁCVẤN ĐỀ DINH DƯỠNG.www.hsph.edu.vnCÁC ỨNG DỤNG CỦA GIÁM SÁTDINH DƯỠNG•••••NHẰM THEO DÕI, ĐÁNH GIÁ TRONG CÁC CHƯƠNG TRÌNHCÓ MỤC TIÊU DINH DƯỠNGĐỂ LẬP KẾ HOẠCH MỘT CÁCH HIỆU QUẢ VÀ THỰC HIỆN,QUẢN LÝ, ĐÁNH GIÁ CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA CHƯƠNGTRÌNH, CÁC CÂU HỎI CẦN PHẢI TRẢ LỜI:CÓ CẦN CUNG CẤP CÁC DỊCH VỤ CẦN THIẾT THEO KẾHOẠCH KHÔNG, ĐẶC BIỆT LÀ CÁC NHÓM MỤC TIÊU?CÓ CẦN PHẢI CẢI THIỆN TTDD KHÔNG HAY VÌ SAO PHẢICẢI THIỆN TTDD?TRƯỚC, TRONG VÀ SAU KHI XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU VÀ MỤC ĐÍCH CỦA CHƯƠNG TRÌNH, NGƯỜI TA ĐỀ CẬP ĐẾN THÔNG TIN TỪ HOẠT ĐỘNG GSDD. DO ĐÓ, NỘI DUNG CÁC CHỈ TIÊU THEO DÕI, PHẠM VI CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT PHẢI NHẰM ĐÁP ỨNG NHỮNG MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG TRÌNHwww.hsph.edu.vn• NHẰM PHỤC VỤ VIỆC LẬP CHÍNH SÁCH, KẾ HOẠCH••GIÁM SÁT CŨNG CÓ THỂ ĐƯỢC SỬ DỤNG CHO MỤC ĐÍCH LẬPRA CÁC CHÍNH SÁCH VÀ KẾ HOẠCH LIÊN QUAN ĐẾN PHÂN BỔNGUỒN LỰC CHO CÁC CHƯƠNG TRÌNH HAY DỰ ÁN CỤ THỂ,HAY CÁC MỤC ĐÍCH KHÁC NHƯ CUNG CẤP THÔNG TIN CHOCHÍNH SÁCH CỤ THỂ ( VD KIỂM SOÁT, KHỐNG CHẾ GIÁ LT-TP,PHÁP LUẬT VỀ VIỆC CHO TRẺ BÚ BÌNH). ỨNG DỤNG NÀYTHƯỜNG Ở CẤP TRUNG ƯƠNG HAY CHÍNH QUYỀN KHU VỰCCẤP RA CÁC QUYẾT ĐỊNH (QUỐC GIA, ĐỊA PHƯƠNG) SẼ XÁC ĐỊNH LOẠI CƠ CẤU GIÁM SÁT ĐỂ PHÙ HỢP VỚI TÌNH HÌNH CẦN THIẾT THEO TỪNG CẤP. ĐIỀU QUAN TRỌNG LÀ PHẢI CÓ CƠ CHẾ PHẢN HỒI CHO NHỮNG NGƯỜI HƯỞNG LỢI CHƯƠNG TRÌNH. CÁC CÂU HỎI QUAN TRỌNG GỒM CÓ: AI DƯA RA CÁC QUYẾT ĐỊNH NÀY? NHỮNG QUYẾT ĐỊNH NÀY ĐƯỢC CHUYỂN THÀNH HÀNH ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO? CÁC LOẠI THÔNG TIN GỒM NHỮNG GÌ (VỀ MẶT KỸ THUẬT, QUẢN LÝ, CHÍNH TRỊ)? MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC THÔNG TIN ĐẾN QUYẾT ĐỊNH RA SAO?www.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vn• Hệ thống dự báo sớm là một ứng dụng đặc biệt của gsdd nhằm ngăn chặn tình trạng thiếu hụt LT-TP xảy ra tại các thời điểm nhạy cảm như mất mùa hay khủng hoảng kinh tế. các yếu tố ảnh hưởng gồm mức độ nghèo đói của các nhóm dân cư có nguy cơ cao trong quần thể, tình trạng khẩn cấp như hạn hán, bão lụt hoặc chiến tranh. gsdd phải cung cấp và mô tả các vấn đề theo từng thời điểm để đưa ra các can thiệp tuần tự, đúng lúc và để làm cho ttdd không bị nghiêm trọng thêm. hệ thống cảnh báo ban đầu này chỉ là một công cụ tạm thời, chứ không thay thế cho việc giải quyết các vấn đề lâu dài• Các định nghĩa và hướng dẫn giám sát đói nghèo đã được ngân hàng thế giới cung cấp rõ ràng. trong giám sát, yếu tố quan trọng bao gồm đánh giá hiệu lực của hệ thống giám sát và hiệu quả của hệ thống phản hồi. đối với việc lập kế hoạch, các bài học kinh nghiệm từ trước để lại phải được xem xét đến nhằm ngăn ngừa các lỗi có thể tránh được là cấn thiết (de Goyet và cộng sự, 1978)www.hsph.edu.vn• Theo dõi định kỳ và đánh giá hiệu quả củacác chương trình CTDDØ Kinh tế thay đổi – bữa ăn thay đổi – tình hình dinh dưỡngthay đổi.Ø Trên cơ sở các tài liệu - dự báo tiến triển các vấn đề DD - đề xuất kịp thời với các cấp để có đường lối DD thích hợp. các thông tin GSDD sẽ trở nên vô nghĩa nếu không tìm được và không tìm đúng các địa chỉ sử dụng, cũng như không đưa ra các CTDD kịp thời.Ø Hai mặt cần được quan tâm là tiến triển của thiếu dinh dưỡng – thừa dinh dưỡng và các bệnh mạn tính không lây có liên quan tới dinh dưỡngwww.hsph.edu.vnTuy nhiên cần phải chú ý đến một vàicâu hỏi quan trọng• Hệ thống giám sát có cần thiết không? các vấn đềdd hiện tại đã xảy ra hay tiềm tàng đe dọa cộngđồng đã được xác định chưa và chúng có đủnghiêm trọng để tiến hành can thiệp sau nàykhông?• Thông tin thu được từ hệ thống giám sát có giúpviệc đưa ra hành động đúng hay không?• Có đủ các nguồn lực để hỗ trợ cho các chươngtrình hay các hoạt động can thiệp không?• Nếu giám sát là thực sự cần thiết thì phải tính đến hiệu quả giám sát với chi phí có chấp nhận đượckhông?www.hsph.edu.vnNHỮNG TIÊU CHÍ CHÍNH ĐỂ THIẾT LẬP HỆ THỐNG GSDD• Hệ thống GSDD phải giúp cho việc thanhtóan nạn đói và SDD• Hệ thống GSDD phải dễ thu thập, xử lý ở mọi cấp để có thể ra quyết định chính xác và kịp thời .• Không nên xây dựng hệ thống GSDD tòan mới mà cần cố gắng sử dụng hệ thống sẵn có ở địa phương.• Cần có con đường truyền đưa thông tinwww.hsph.edu.vnCÁC CHỈ TIÊU GIÁM SÁT DINHDƯỠNG ĐÒI HỎI PHẢI NHẬY –ĐẶC HIỆU – DỄ THU THẬPTình trạngdinh dưỡngChậm phát triểnSuy dinh dưỡnglâm sàngChỉ tiêu sinh hóaTỷ lệ tử vongCân nặng sơ sinhCân nặng theo tuổiChiều cao theo tuổiCân nặng theo chiều caoVòng cánh tayCó dấu hiệu lâm sàngSDDHemoglobin máuRetinol huyết thanhTỷ lệ chết trước tuổi đihọcTỷ lệ chết khácTỷ lệ tử vong của trẻdưới 1 tuổiTỷ lệ trẻ đẻ ra sống có cân nặng sơ sinh dưới2.5kgTỷ lệ trẻ em có cân nặng theo tuổi dưới - 2SDTỷ lệ trẻ em có chiều cao theo tuổi dưới - 2SDTỷ lệ trẻ em có cân nặng theo chiều cao dưới -2SDTỷ lệ trẻ em có vòng cánh tay dưới 12,5 cmTỷ lệ khô mắt, bướu cổ...Tỷ lệ SDD thể Kwashiorkor, marasmus và thể phốihợpTỷ lệ có Hemoglobin máu thấp theo giới – tuổi –tình trạng sinh lýTỷ lệ có mức Retinol dưới 200 mcg/lSố trẻ 1-4 tuổi chết trên 1000 trẻ cùng nhóm tuổiTỷ lệ trẻ tử vong trong bệnh viện, trẻ SDD đangđược quan tâm ở cộng đồng hay xã hộiSố trẻ dưới 1 tuổi chết trên 1000 trẻ đẻ ra sốngMức tiêu thụlương thựcthực phẩmBú mẹ Ăn bổ sung Mức tiêu thụwww.hsph.edu.vn LTTPBú sớmBú dàiChỉ bú sữa mẹ Tuổi ăn sam Năng lượng và lượngprotein/ngàyTỷ lệ bú sớm trong vòng 30 phút sau sinhTỷ lệ bú mẹ đến 3 - 6 - 9 - 12 - 24 thángTỷ lệ bú hoàn toàn sữa mẹ trong 4 tháng đầu sausinh Tuổi bắt đầu ăn sam Tỷ lệ trẻ em có năng lượng thấp, Protein thấp theonhu cầuTỷ lệ hộ gia đình có mức tiêu thụ năng lượng dưới1500 KcalSứckhỏeTìnhtrạngsứckhỏeMôitrườngTỷlệmắcbệnhTỷlệtửvongCơsởytếNướcHốxíTỷlệtrẻỉachảytrongthángvừaquaTỷlệtrẻỉachẩy/tổngsốtrẻcùngnhómtuổiTỷlệtrẻmắcbệnhviêmđườnghôhấpTỷlệtừvongcủatrẻdưới1tuổivàtrẻ1-4tuổiSốgiườngbệnh/1000dânSốbácsĩ/1000dânTỷlệtiêmchủngtheonhómđốitượng,quảnlýthainghénTỷlệgiađìnhcógiếng,nướcmáyTỷlệgiađìnhcónguồnnướcsạchdưới200mTỷlệhộgiađìnhcóhốxí(loạihốxí)Giáodụcvănhóawww.hsph.edu.vnHìnhthứcgiáodụcTrìnhđộvănhóaĐangđihọcTỷlệngườicótrìnhđộvănhóahếtPTCSTỷlệngườitrên15tuổimùchữTỷlệtrẻemthấthọcwww.hsph.edu.vnTập tính dinhdưỡng nhânkhẩuTần xuất bữaănCỡ gia đìnhvà tử vongSố bữa ănTỷ lệ trẻ em và gia đình ăn 2 bữangày hoặc hơnCỡ gia đình trung bìnhTỷ lệ tử vong trước tuổi đi học và tửvong sơ sinhYếu tố kinh tếGiá cảthực phẩmViệc làmGiá trung bình của gạo, rau chính vụ, thịt lợntừng thời kỳChi tiêu choChi tiêu cho bữa ăn trên tổng thu nhậpThu nhậpTỷ lệ hộ nghèo đóiTỷ lệ thất nghiệpThời gian trung bình các bà mẹ dànhcho chăm sóc trẻPhân công lao độngSản xuất thựcphẩmSản phẩmYếu tố ảnhhưởng tới sảnxuấtSản xuấtgia đìnhNăng suấtĐất đaiLượngmưaThực phẩm cơ bản tính theo Kg dogia đình sản xuất trong năm, giá trịthành tiềnNăng suất các loại thực phẩm (Kg/ha/ năm )Diện tích canh tác (Ha/ đầu người )Lượng mưa trung bình nămwww.hsph.edu.vnMỨC TIÊU THỤ LƯƠNG THỰC THỰC PHẨM: Ý NGHĨA CỦA CHỈ TIÊU NÀY PHỤ THUỘC VÀO TÌNH TRẠNG CÁC MỐI QUAN HỆ MÀ NGƯỜI TA MUỐN TÌM HIỂU TRONG ĐÓ CÁCH DINH DƯỠNG CÓ THỂ LÀ NGUYÊN NHÂN, HẬU QUẢ HAY LÀ BẰNG CHỨNG CỦA QUÁ TRÌNH DINH DƯỠNG CỦA CÁ THỂ HAY QUẦN THỂ.TỶ LỆ CÂN NẶNG SƠ SINH THẤP:CHỈ TIÊU NÀY NÓI LÊN TTDD CỦA BÀ MẸTRONG THỜI KỲ MANG THAI, TTDD HIỆN TẠICỦA ĐỨA TRẺ VÀ TIÊN LƯỢNG SỨC KHỎECỦA ĐỨA TRẺ SAU NÀY.www.hsph.edu.vnTỶ LỆ TRẺ EM SDD– CÂN NẶNG THEO TUỔI LÀ CHỈ TIÊU HAY DÙNG NHẤT, MỘT ĐỨA TRẺ ĐƯỢC NUÔI DƯỠNG ĐẦY ĐỦ, HỢP LÝ SẼ TĂNGCÂN HÀNG THÁNG.– CHIỀU CAO THEO TUỔI LÀ CHỈ TIÊU CÓ GIÁ TRỊ NHẤT NÓIVỀ CHẤT LƯỢNG CON NGƯỜI VÀ CHẤT LƯỢNG CUỘCSỐNG ĐẶC BIỆT LÀ CHẤT LƯỢNG CỦA BỮA ĂN. CHIỀUCAO THEO TUỔI THẤP NÓI LÊN TÌNH TRẠNG THIẾU DINHDƯỠNG MÃN TÍNH.– CÂN NẶNG THEO CHIỀU CAO LÀ CHỈ TIÊU PHẢN ÁNH TTDD HIỆN TẠI, NẾU CÂN NẶNG THEO CHIỀU CAO THẤP CHỨNG TỎ TÌNH TRẠNG THIẾU DINH DƯỠNG CẤP TÍNH– CÂN NẶNG VÀ CHIỀU CAO TUỔI NHẬP HỌC PHẢN ÁNHQUÁ TRÌNH DINH DƯỠNG TRƯỚC ĐÓwww.hsph.edu.vnHỆ THỐNG GIÁM SÁTDINH DƯỠNGØCẤP TRUNG ƯƠNG•••ĐƠN VỊ GSDD CÓ NHIỆM VỤ TỔNG HỢP TÌNH HÌNH TỪ TUYẾNTỈNH - THU THẬP CÁC DẪN LIỆU CÓ LIÊN QUAN TỪ CÁC CƠQUAN KHÁC NHƯ BỘ NÔNG NGHIỆP, TỔNG CỤC THỐNG KÊĐỂ ĐƯA RA CÁC NHẬN ĐỊNH TRÌNH CÁC CẤP CÓ THẨM QUYỀNVÀ THÔNG TIN CHO CÁC ĐỊA PHƯƠNG.NHIỆM VỤ TỔ CHỨC CÁC CUỘC ĐIỀU TRA ĐẶC HIỆU NHƯ ĐIỀUTRA SAU THIÊN TAI , ĐIỀU TRA TẠI CÁC VÙNG LƯU HÀNH BỆNHDD CÓ TÍNH ĐỊA PHƯƠNG (BỆNH KHÔ MẮT, BỆNH BƯỚU CỔ,BỆNH THIẾU MÁU DO THIẾU SẮT), TỔ CHỨC ĐIỀU TRA NGẪUNHIÊN CÓ PHÂN LỚP (THEO VÙNG, THEO NHÓM KINH TẾ - XÃHỘI, THEO TUỔI - GIỚI ) NHẰM TÌM RA CÁC VÙNG, CÁC ĐỐITƯỢNG CÓ NGUY CƠ CAÒTỪ CÁC DẪN LIỆU CÓ ĐƯỢC VIỆC THIẾT LẬP MỘT BẢN ĐỒ DỊCH TỄ HỌC VỀ DD LÀ NHIỆM VỤ QUAN TRỌNG CỦA GSDD. THIẾT LẬP NGÂN HÀNG DỮ LIỆU VỀ DD SẼ LÀ MỘT ĐÓNG GÓP QUAN TRỌNG CỦA GSDD.www.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vnTUYẾN TỈNH- LÀ CẦU NỐI GIỮA ĐƠN VỊ GSDD CỦA TRUNG ƯƠNG VỚI CÁC ĐỊAPHƯƠNG, CÙNG ĐỊA PHƯƠNG TỔ CHỨC THU THẬP TỐT CÁC SỐLIỆU.- CÓ THỂ TỔ CHỨC CÁC CUỘC ĐIỀU TRA VỚI PHẠM VI NHỎ CÓ SỰPHỐI HỢP VỚI TRUNG ƯƠNG VÀ ĐỊA PHƯƠNG.- CÓ THỂ THỰC HIỆN CÁC NHIỆM VỤ NHƯ TUYẾN TRUNG ƯƠNGTRÊN ĐỊA BÀN TỈNH.TUYẾN CƠ SỞLÀ TUYẾN TRỰC TIẾP THU THẬP, TẬP HỢP CÁC SỐ LIỆU, ĐỒNGTHỜI ĐIỂM QUAN TRỌNG NHẤT LÀ ĐƯA RA CÁC CAN THIỆP HỢP LÝVÀ KỊP THỜI KHI CẦN THIẾT.www.hsph.edu.vn• ĐIỀU KIỆN ĐỂ CÁC Xà PHƯỜNG ĐÁNH GIÁTTDD– ĐANG TRIỂN KHAI CHƯƠNG TRÌNH PHÒNGCHỐNG SDD TRẺ EM– CÓ ĐỦ CÂN VỚI ĐỘ CHÍNH XÁC CAÒ– ĐỘI NGŨ Y TẾ VÀ CỘNG TÁC VIÊN ĐƯỢC TẬPHUẤN VỀ CÁCH ĐÁNH GIÁ SDD TRẺ EM– THỜI GIAN ĐÁNH GIÁ– VÀO KHOẢNG NGÀY 1 THÁNG 6 HÀNG NĂM– THỜI GIAN CÂN ĐO TRẺ TRONG VÒNG KHOẢNG 1TUẦNwww.hsph.edu.vnNHIỆM VỤ ĐÁNH GIÁ SDD• CỘNG TÁC VIÊN HOẶC CÁN BỘ Y TẾ XÖ CÂN TRẺ :– HỎI NGÀY THÁNG NĂM SINH VÀ TÍNH THÁNGTUỔI– TRA BẢNG ĐỂ BIẾT TRẺ SDD HAY KHÔNG– THÔNG BÁO VỚI BÀ MẸ– CÁN BỘ Y TẾ Xà VÀ THƯ KÝ CHƯƠNG TRÌNHPCSDDTE– KIỂM TRA VIỆC CÂN TRẺ - TÍNH TUỔI - TRABẢNG– TẬP HỢP KẾT QUẢ - TÍNH TỶ LỆ SDD CỦA XÃCÁC BƯỚC TIẾN HÀNH•••BƯỚC 1: TẬP HỢP DANH SÁCH TRẺ EM DƯỚI 5 TUỔIBƯỚC 2: TIẾN HÀNH CÂN TRẺ - ĐIỂM CÂN: Ở TRUNG TÂM - THOÁNG - CÓ NƠI ĐỂ CÂN - VỚI CÁC HỘ Ở XA NẾU CÓ ĐIỀU KIỆN NÊN TỚI TẬN NHÀ ĐỂ CÂN - GHI PHÍẾU: THÔNG TIN: HỌ TÊN TRẺ, GIỚI, NGÀY SINH, TÊN BỐ ME, CÂN NẶNG CỦA TRẺ, NGÀY CÂN. - VÀO SỔ THEO DÕIBƯỚC 3: TÍNH THÁNG TUỔI VÀ ĐỐI CHIẾU XEM TRẺ CÓ BỊ SDD KHÔNG – BƯỚC 4: TÍNH TỶ LỆ SDD CỦA Xà PHƯỜNG SỐ TRẺ SDD TỶ LỆ SDD CỦA Xà PHƯỜNG = TỔNG SỐ TRẺ CÂN – Chú ý: NÊN TÍNH RIÊNG TỶ LỆ SDD CHO TRẺ TRAI VÀ GÁIwww.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vnGIÁM SÁT DINH DƯỠNG Ở VIỆT NAMĐỂ XÂY DỰNG HỆ THỐNG GSDDHOÀN CHỈNHNHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH CÒN TỒN TẠIØØØØØVIỆC SỬ DỤNG THÔNG TIN TRONG VIỆC TẠORA CÁC QUYẾT ĐỊNH CÒN HẠN CHẾ.CHƯA PHÂN BIỆT RÕ LÀ GIÁM SÁT TTDD HAYGIÁM SÁT TÌNH HÌNH DINH DƯỠNGVIỆC CHỌN LỰA CÁC CHỈ TIÊU, THU THẬP SỐLIỆU CÒN NGHÈO NÀN.KHẢ NĂNG VÀ NĂNG LỰC PHÂN TÍCH THÔNGTIN KÉM.NHỮNG ĐIỂM YẾU Ở CỦA TRUYỀN THÔNG THÔNG TINwww.hsph.edu.vnMỘT VÀI ĐỀ XUẤT CHO SỰ CẢI THIỆNØ--Ø---VỚI ĐƠN VỊ GSDD CẦN :XÂY DỰNG KHÁI NIỆM CHUẨN VỀ PHƯƠNG PHÁP HỌC CỦAGSDD CÓ TÍNH TOÀN DIỆN TỔ CHỨC THU THẬP, PHÂN TÍCH, XỬ LÝ SỐ LIỆU. ĐƯA RACÁC THÔNG TIN CHÍNH XÁC VÀ KỊP THỜI.VỚI NGƯỜI SỬ DỤNG THÔNG TIN:TÌM HIỂU ĐỂ BIẾT TRƯỚC ĐƯỢC NHỮNG Ý ĐỊNH VÀ NHU CẦUCỦA NGƯỜI SỬ DỤNG THÔNG TINCUNG CẤP CHO NGƯỜI SỬ DỤNG CÁC KIẾN THỨC VÀ HIỂUBIẾT VỀ DINH DƯỠNG LÀM CHO TẤT CẢ MỌI NGƯỜI THAM GIA TRỰC TIẾP HAY GIÁN TIẾP VÀO VIỆC ĐƯA RA NHỮNG QUYẾT ĐỊNH VỀ DD Ở TẤT CẢ CÁC CẤP, HIỂU GIÁ TRỊ CỦA CÁC THÔNG TIN VỀ TÌNH HÌNH DD, VÀ TĂNG CƯỜNG ẢNH HƯỞNG CỦA NHỮNG QUYẾT ĐỊNH NÀY BẰNG VIỆC ĐIỀU CHỈNH NHỮNG PHƯƠNG PHÁP VÀ NHỮNG YẾU TỐ LIÊN QUANwww.hsph.edu.vnHỆ THỐNG THÔNG TIN DINH DƯỠNG (NIS)ØØØØØØØØØBẢN CHẤT LÀ HỆ THỐNG GSDD NHƯNG PHẢI ĐƯỢC THÔNGTIN CHO MỌI NGƯỜI VỚI NGÔN NGỮ PHỔ THÔNG.NHỮNG CHỈ TIÊU NÀO CẦN THU THẬP VÀ ĐƯA RA THÔNGTIN GÌ?SỐ LIỆU NÀO CẦN CHO CHỈ TIÊU TRÊN?CHÚNG TA CÓ THỂ THU THẬP CÁC SỐ LIỆU ĐÓ TỪ ĐÂU?NHỮNG VẤN ĐỀ TRONG THU THẬP SỐ LIỆU VÀ XỬ LÝ SỐLIỆÙLÀM THẾ NÀO ĐỂ CHUYỂN ĐƯA ĐƯỢC CÁC SỐ LIỆU?TRÌNH BẦY SỐ LIỆU CÓ NHƯ THẾ NÀO?XÂY DỰNG NGÂN HÀNG DỮ LIỆU DD CHUYÊN NGÀNHSỬ DỤNG ĐƠN VỊ THÔNG TIN CHUYÊN NGÀNH ĐỂ TRUYỀN TẢI CÁC SỐ LIỆU THÀNH CÁC THÔNG TIN PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ CỦA NGƯỜI DÂNwww.hsph.edu.vnGIÁM SÁT DINH DƯỠNGTRONG THỜI KỲ CHUYỂN TIẾPØØØCÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG LÀ TỔNG SỐNĂNG LƯỢNG – TỔNG SỐ CHẤT BÉO –LƯỢNG CHẤT BÉO ĐỘNG VẬT – ĐƯỜNG –CÁC CHẤT CHỐNG Ô XY HÓÀCÁC CHỈ TIÊU SỨC KHỎE: BÉO TRỆ –CHOLESTEROL HUYẾT THANH – HUYẾTÁP...BỆNH TẬT: TIM MẠCH – CAO HUYẾT ÁP – ĐỘT QUỴ – UNG THƯ – ĐÁI ĐƯỜNG ...www.hsph.edu.vnwww.hsph.edu.vnCHIẾN LƯỢC MỚI• CẦN TÌM HIỂU VỀ MỐI LIÊN QUAN GIỮA BẢN CHẤT - NGUYÊN NHÂN - HẬU QUẢ CỦA VẤN ĐỀ , QUA ĐÓ XÁC LẬP KẾ HOẠCH VÀ CHÍNH SÁCH• THIẾT LẬP MỘT NHU CẦU THÔNG TIN LIÊN TỤC ĐỂ GIÚP CÁC NHÀ QUẢN LÝ - LẬP KẾ HOẠCH...• CHÚ Ý GIÁM SÁT CÁC VẤN ĐỀ DINH DƯỠNG• LIÊN KẾT GIỮA CÁC CƠ SỞ NGHIÊN CỨÙ• CẢI THIỆN PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU• CÓ CHIẾN LƯỢC TRUYỀN THÔNGĐất đaiThời tiếtKỹ thuậtPhân bónGiốngLao độngLưu thôngPhân phốiThu nhậpVACGiá cả Ưu tiên trong gia đình Bệnh tậtwww.hsph.edu.vn Sản xuất lương thựcthực phẩm cấp quốc gia Thực phẩm tại thị trường Thực phẩm tại hộ gia đìnhTập quán Thực phẩm cho các thành viên của gia đình -Tình trạng dinh dưỡngTrình độ văn hóaKiến thứcdinh dưỡng Xuất khẩu Hao hụt do bảo quản Nhập khẩuVòng thực phẩmwww.hsph.edu.vnNHƯ VẬY, GIÁM SÁT DINH DƯỠNG LÀ MỘT HỆ THỐNGTẬP HỢP CÁC DẪN LIỆU THƯỜNG KỲ BAO GỒM CẢCÁC CUỘC ĐIỀU TRA ĐẶC HIỆU, CHO PHÉP ĐÁNH GIÁTÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG HIỆN NAY HOẶC DỰ BÁOTÌNH HÌNH TRONG TƯƠNG LAI, VÌ VẬY GSDD LÀ MỘTCÔNG CỤ CHẨN ĐOÁN VÀ DỰ BÁO CHIẾN LƯỢC,KHÔNG THỂ THỰC HIỆN TỐT ĐƯỜNG LỐI DINHDƯỠNG NẾU KHÔNG CÓ MỘT HỆ THỐNG GIÁM SÁTDINH DƯỠNG MẠNH VÀ ĐỦ TIN CẬY.www.hsph.edu.vnNGUYÊN NHÂN SDDSuy dinh dưỡng và tử vongBiểu hiệnThiếu ănBệnh tật An toàn thựcphẩm ở hộ gia đìnhChăm sóc bàmẹ và trẻ emDịch vụ y tế và môi trườngCác tổ chức nhà nước và đoàn thểCấu trúc Chính trị - Kinh tế - Xã hội Nguồn tiềm tàng Nguyênnhân trực tiếpNguyên nhân tiềm tàngNguyên nhâncơbảnwww.hsph.edu.vnNguyên nhân SDD WaterlowCẤP ICẤP IICẤP III CẤP IVCẤP VSự không bình đẳng Sự không bình đẳngSự không bình đẳngKém chăm sócNhiễmtrùngThiếu thực phẩmThiên tai- hạn hánChiến tranhNghèo đói- Sự thiệt hại Xã hội (thiếu kiến thức)Chuwww.hsph.edu.vntrình thực phẩm - hóa sinh - bệnh tật - tử vongThời kỳ tiền bệnhThời kỳ bệnh lýGiảm dự trữ Rối loạnchuyển hóalý Dự trữ cạn kiệt Biểu hiệnkhông đặc hiệuBệnhTậtChếtThời kỳ lâmsàngCân bằnglương thực,thực phẩmNghiên cứukhẩu phầnNghiên cứuyếu tố kinhtế xã hội Tỷ lệ tử vong Nghiên cứu lâm sàng và bệnh tật Nghiên cứu nhân trắcNghiên cứu hóa sinhChu trình vòng đờivà vòng dinh dưỡngSINHNGƯỜI GIÀĂn bổ sung không hợp lý tính ở người lớnTRẺ SƠThiểu năng phát triển tâm thần Tăng nguy cơ mắc bệnh mãnTỷ lệ tử vong cao SUY DINH DƯỠNGThiếu thựcphẩm, chămsóc, y tế Tỷ lệ tử vong mẹ caoThiếuthựcphẩm, chăm sóc, y tếwww.hsph.edu.vnGiảm khả năng chăm súc trẻ Thiếu dinh dưỡng bào thaiPHỤ NỮ SDD PN có thai Tăng cân kém Nhiễm trùng thường xuyênThiếu thực phẩm,chăm sóc, y tế Giảm trí thông minhThiếu thực phẩm,chăm sóc, y tế Giảm thể lực vàlượng mỡ dự trữCNSS THẤP Tăng trưởng kém TRẺ EM Thấp còi THANH NIÊN Thấp còi%51.5%33.8%39% 36,7%44.9% 35 25 15www.hsph.edu.vn5545YEARTỶ LỆ THIẾU CÂN Ở TRẺ EM VIỆT NAM TỪ 1985 - 2000www.hsph.edu.vnSỰ PHÁT TRIỂN VỀ CHIỀU CAO CỦA NGƯỜI VIỆT NAM 165 160 155 150 145 140Huard(1938)Biological constant (1975)NIN (1990)malefemalewww.hsph.edu.vnĐặc điểm1964 - 1966 1970 - 1975 1981 - 19852000 Năng lượng (Kcal) Tổng số protein (g) Protein động vật (g)Protein ĐV/ Protein TS(%)1872 47 6.5 14.41912 60 12 21.91925 52 10 181930.9 61.9 20.8 33.5 Chất béo (g)Chất béo thực vật (g)14.5 4.412.7 4.612.8 5.424.9 9.7 % năng lượngcung cấp từ ProteinChất béo Glucid10 78313 68111 68313.012.0 75ĐẶC ĐIỂM KHẨU PHẦN Ở NÔNG THÔN VIỆT NAMwww.hsph.edu.vnPHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ TÌNH HÌNH DINH DƯỠNGwww.hsph.edu.vnKẾT LUẬNØØNHỮNG VẤN ĐỀ DO THIẾU DD VÀ DD KHÔNG HỢPLÝ ĐANG CÓ CÁC ẢNH HƯỞNG NẶNG NỀ ĐẾNSỨC KHỎE CỘNG ĐỒNG, ĐẶC BIỆT Ở CÁC NƯỚCĐANG TỒN TẠI SONG SONG CẢ VẤN ĐỀ THỪA VÀTHIẾU DD, THIẾU DD PROTEIN NĂNG LƯỢNG VÀTHIẾU VI CHẤT. TUY NHIÊN CÁC THIẾU DD CŨNGNHƯ THỪA DD CÓ THỂ PHÒNG NGỪA ĐƯỢC.HỆ THỐNG GSDD CHÍNH LÀ CÔNG CỤ KHOA HỌC CẦN THIẾT ĐỂ PHÁT HIỆN, ĐÁNH GIÁ, TÌM HIỂU NGUYÊN NHÂN VÀ DỰ BÁO TÌNH HÌNH CẦN THIẾT CHO CÁC CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG VỀ DD.www.hsph.edu.vnØTHIẾU HỆ THỐNG DỰ BÁO TỐT, CÁC CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG THIẾU CĂN CỨ KHOA HỌC. THIẾU CÁC CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG ĐƯỢC THÔNG QUA CÁC CẤP CÓ THẨM QUYỀN THÌ HỆ THỐNG GSDD SẼ HOẠT ĐỘNG THIẾU HIỆU QUẢ THIẾT THỰC Ø CẦN THIẾT XÂY DỰNG MỘT HỆ THỐNG GSDD BAO GỒM MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG CHÍNH NHƯ SAU: CÁC ĐIỂM THU THẬP SỐ LIỆU THƯỜNG XUYÊN - CÁC CUỘC ĐIỀU TRA ĐẶC HIỆU - KẾT HỢP VỚI CÁC NGUỒN DẪN LIỆU KHÁC TỪ BỘ Y TẾ, BỘ NÔNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN, TỔNG CỤC THỐNG KÊ XÂY DỰNG NGÂN HÀNG DỮ LIỆU ĐỂ ĐƯA RA CÁC THÔNG TIN KỊP THỜI CHO CÁC CƠ QUAN CÓ TRÁCH NHIỆM GIÚP CÁC CƠ QUAN NÀY ĐƯA RA CÁC ĐỐI SÁCH KỊP THỜI.www.hsph.edu.vn