Bài giảng Kỹ thuật tiêm insulin

Kỹ thuật tiêm insulin Giảng viên: Phạm Thu Hà Tiêm Insulin cho bệnh nhân n  Insulin là thuốc gì? Insulin là hormone dùng để điều trị bệnh đái tháo đường n  Tại sao phải dùng insulin ? Insulin được sử dụng thay thế khi còn rất ít hoặc không còn tế bào beta của tụy tiết ra insulin trong cơ thể nữa n  Các yếu tố ảnh hưởng đến liều tiêm insulin? Kết quả đường máu, thói quen luyện tập và ăn uống, bệnh lí đi kèm và loại thuốc sử dụng Các loại insulin n  Các dạng insulin khác nhau về thời gian tác dụng 1.  Insulin tác dụng nhanh: Lispro, Novorapid, Apidra 2.  Insulin thường: Actrapid, Humulin R 3.  NPH (N)- Insulin tác dụng trung gian 4.  Lente (L)- Insulin chậm 5.  Ultralente- Insulin chậm 6.  Insulin nền tác dụng kéo dài và chậm nhất : Lantus, Levemir Sơ đồ phân bố insulin trong máu khi tiêm dưới da . 6 am 12 pm 6 pm 12 am Glargine Detemir NPH Regular Glulisine Lispro Aspart Bài tiết insulin sinh lí : Chế độ tiêm Basal-Bolus Breakfast Lunch Supper In su lin (µ U /m L) G lu co se (m g/ dL ) Basal glucose 150 100 50 0 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A.M. P.M. Time of Day Basal insulin 50 25 0 Nutritional glucose Nutritional (prandial) insulin Suppresses glucose production between meals and overnight The 50/50 rule (or maybe 40/60) Tiêm theo bữa ăn ( Bolus ) 8 12 6 10 Insulin requirement Patients who are eating Consistent carbohydrate diet order 8 12 6 10 Lispro / aspart /glulisine ( ~ 50 % ) Glargine / Detemir ( ~ 50% ) 8 12 6 10 RAA insulin Peakless Basal ( ~ 50 % ) Advanced carbohydrate counting Đường tiêm insulin cho bệnh nhân Tiêm dưới da –tiêm vào mô mỡ ở dưới da •  Tiêm vào mô mỡ dưới da , thuốc sẽ ngấm dần vào máu . •  Tiêm dưới da giúp thuốc hấp thu chậm và từ từ vào máu chậm hơn so với tiêm bắp. •  Vị trí tiêm thông thường: mặt ngoài cánh tay, mặt trước ngoài của đùi , mạng mỡ quanh rốn, trên mông , mông và lưng trên. Đường tiêm insulin Tiêm insulin dưới da n  Ưu điểm n  Hấp thu thuốc từ từ n  Dễ thực hiện, ít nguy cơ tổn thương mô n  Ít nguy cơ chọc phải mạch máu n  Thận trọng n  Không tiêm vào vùng sẹo, mô viêm hay vùng bị phù,chai . n  Kim tiêm n  25 to 27 G n  Bơm tiêm n  1 ml = 100 unit of Insulin (U 30 & U 50) n  1ml= 40 unit n  Góc đâm kim vào da 45-90 n  Độ dài kim: 5mm, 8mm, 12,7mm Thời gian bắt đầu tác dụng, Đỉnh tác dụng, tác dụng kéo dài của insulin n  Thời gian bắt đầu tác dụng : thời gian cần để insulin ngấm vào máu và bắt đầu có tác dụng lạm hạ đường trong máu xuống. n  Đỉnh tác dụng: trong thời gian này insulin có tác dụng tối đa giúp hạ đường máu nhờ đạt nồng độ cao trong máu. n  Tác dụng kéo dài bao lâu: thời gian tối đa insulin còn tác dụng. Tùy từng loại insulin bác sĩ sẽ dặn thời gian tiêm và khoảng cách mũi tiêm với bữa ăn một cách phù hợp Vị trí tiêm insulin n  Thay đổi chỗ tiêm trong vùng cho phép Nên giữ vùng tiêm chung ổn định cho từng thời điểm tiêm trong ngày Vị trí tiêm insulin và tốc độ hấp thu Quy trình rút thuốc Insulin từ lọ thuốc Rửa sạch tay! 1.  Kiểm tra y lệnh và đảm bảo chắc chắn lọ thuốc sử dụng là đúng theo đơn thuốc . 2.  Lấy bơm tiêm insulin . 3.  Lấy lọ thuốc đúng loại theo chỉ định . 4.  Xem kết quả đường huyết gần nhất đã làm để đánh giá lại. 5.  Nếu cần thiết thử đường huyết trước mũi tiêm . 6.  Lau sạch nắp lọ insulin bằng miếng bông cồn , lăn nhẹ lọ thuốc giữa hai bàn tay để trộn thuốc đều nếu là insulin đục . 7.  Rút lượng thuốc cần tiêm cho mũi tiêm insulin. 8.  Lưu ý: Y lệnh tên thuốc và liều thuốc phải kiểm tra thật kĩ trước khi tiêm Quy trình lấy thuốc insulin từ lọ thuốc 8.  Kéo nòng bơm tiêm để rút không khí tương đương lượng thuốc sẽ tiêm. Giữ lọ thuốc bằng ngón cái và các ngón tay của tay trái , cắm kim qua nút trên nắp lọ thuốc và đẩy nòng bơm tiêm đến hết vào khoáng không khí phía trên thuốc trong lọ !!!! 9.  Giơ ngược lọ thuốc lên và hút lấy lượng thuốc theo chỉ định của mũi tiêm bằng cách kéo ngược nòng bơm tiêm insulin ra .Đảm bảo chắc chắn là kim nằm trong dung dịch thuốc khi kéo nòng để rút thuốc . 10.  Đuổi khí . Căn lại liều thuốc chính xác cần rút. 11.  Rút kim khỏi lọ và đậy nắp kim cẩn thận . 12.  Tiến hành kiểm tra lại y lệnh và tiêm dưới da liều thuốc cần tiêm . Không được xoa bóp vùng tiêm sau khi tiêm. Cách trộn hai loại insulin •  Insulin thường có thể trộn với các insulin chậm khác theo chỉ định thầy thuốc •  Loại insulin bán chậm (zinc suspension) không được trộn với NPH insulin •  Ghi nhớ luôn luôn rút insulin nhanh/thường trước (loại trong) •  Sau đó rút tiếp loại insulin tác dụng chậm – loại đục ( NPH..) Độ dài kim n  Đảm bảo tiêm vào dưới da n  Các loại kim từ 5 mm - 12.7 mm n  Đa số dùng loại 8mm n  Tránh tiêm vào bắp thịt n  Véo da nếu kim dài 12,7 mm hoặc vùng da mỏng như đùi cánh tay Động tác tiêm dưới da n  Làm sạch da bằng bông cồn n  Véo da – bằng hai ngón tay và tạo véo da để tiêm vào đúng dưới da n  Đâm kim 90 độ n  Bơm thuốc n  Lưu kim 10s để thuốc vào hết n  Rút kim sau 5 - 10 giây n  Buông véo da sau khi rút kim Loại insulin và vùng tiêm thích hợp n  Tất cả các loại insulin thông thường nên tiêm dưới da n  Insulin người hòa tan nên tiêm vùng bụng n  NPH-insulins nên tiêm đùi hoặc mông n  Rapid-acting insulin analogs tiêm bụng hoặc vùng khác đều được n  Insulin glargine tiêm bụng ,đùi hoặc mông(no studies), Nghiêm ngặt tiêm dưới da. n  Insulin Detemir tiêm đùi (Hay mông, no studies), bắt buộc dưới da. n  Premix insulins tiêm bụng buổi sáng; đùi hay mông chiều/tối. Anders Frid, MD, PhD, T.I.T.AN Athens 11-12 sep 2009 Loại bỏ kim bẩn Nên có hộp chuyên dụng để vứt và bảo đảm kim bẩn không gây nguy hiểm hoặc ô nhiễm Phòng ngừa nhiễm trùng n  Rửa tay n  Vệ sinh da Biến chứng và tác dụng phụ n  Bầm tím / chảy máu chỗ tiêm n  Phản ứng tại chỗ n  Gẫy kim n  Xước da do kim n  Kỹ thuật tiêm sai Kiểm tra vùng tiêm n  Hấp thu thuốc n  Ổn định vùng tiêm cho một mũi tiêm vào thời điểm nhất định trong ngày n  Đảo vị trí tiêm tại vùng tiêm: cách nhau khoảng 2cm,tránh không tiêm trùng một chỗ liên tục gây biến chứng tại chỗ tiêm n  Loạn dưỡng mỡ phì đại Mục tiêu đường huyết n  Mục tiêu trước mắt cần đạt đường huyết tại thời điểm đói thông thường là 3,9- 7,2mmol/l. Sau ăn dưới 9 - 10mmol/l. Mục tiêu này còn tùy thuộc từng cá thể bệnh nhân . n  Lâu dài cần đạt nhìn chung HbA1c <7,0. n  Kiểm soát tốt đường huyết giúp giảm thiểu biến chứng mãn tính của bệnh ĐTĐ Cần biết n  Liều insulin có thể được điều chỉnh theo mức đường huyết khi cần thiết. n  Đường huyết lúc đói thường thấp hơn đường huyết đo sau khi ăn. n  Đường huyết thường cao nhất vào khoảng 1-2h sau ăn. n  Giá trị đường huyết dao động phụ thuốc nhiều yếu tố .