Bài giảng Lý thuyết sử dụng thuốc - Bài 5: Thuốc mê, thuốc tê - Trần Ngọc Châu

LYÙ THUYEÁT SÖÛ DUÏNG THUOÁC BABA ØØII 5:5: THUOTHUO ÁÁCC MEÂMEÂ && THUOTHUO ÁÁCC TEÂTEÂ BABA ØØII 6:6: THUOTHUO ÁÁCC NGUNGU ÛÛ,, ANAN THATHA ÀÀN,N, CHOCHO ÁÁNGNG COCO GIAGIA ÄÄTT BABA ØØII 27:27: THUOTHUO ÁÁCC ÑÑIEIE ÀÀUU TRÒTRÒ UNGUNG THTH ÖÖ Traàn Ngoïc Chaâu Ñaïi hoïc Y Döôïc TP.Hoà Chí Minh BABA ØØII 55 THUOTHUO ÁÁCC MEÂMEÂ THUOTHUO ÁÁCC TEÂTEÂ Traàn Ngoïc Chaâu MC TIÊU H C T P • Trình bày ñưc tính ch t, tác dng , tác dng ph , cách dùng , bi t dưc và bo qu n các thu c mê, tê ñã hc. •Hưng dn s dng an toàn, hp lý mt s thu c mê, tê theo qui ñnh. 2/6/2009 3 2/6/2009 4 THU C MÊ • ðnh ngh ĩa Thu c mê là thu c có tác dng c ch th n kinh trung ươ ng làm mt ý th c và mi cm giác (ñau, nóng, lnh). 2/6/2009 5 THU C MÊ • Tr ng thái bnh nhân khi vào cơn mê – An th n, suy gi m ý th c – Gi m tu n hoàn và hô hp – Giãn cơ vn ñng –Mt dn ph n x – Vô cm tm th i 2/6/2009 6 THU C MÊ • Tiêu chu n ca mt thu c mê lý tưng – Kh i mê nhanh, nh nhàng, hi ph c nhanh –D ñiu ch nh li u lưng – Tác dng giãn cơ vn ñng hoàn toàn – Không nh hưng ñn tu n hoàn và hô hp – Không ñc, không gây tác dng ph – An toàn khi bo qu n • Không có lo i thu c ñáp ng các yêu cn trên
ph i hp thu c 2/6/2009 7 THU C MÊ • Phân lo i 1. Thu c mê ñưng hô hp • ch t khí hay lng d bay hơi • dùng qua ñưng hô hp 2. Thu c mê ñưng tĩnh mch • dng bt • dùng bng ñưng tiêm 2/6/2009 8 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 9 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 10 1. ETHER MÊ • Tên khác: diethyl ether, ether ethylic • Tính ch t: – ch t lng không màu, mùi ñc bi t – d bay hơi và d cháy n – d b phân hy bi ánh sáng 2/6/2009 11 1. ETHER MÊ • Tác dng – gây mê tt, ít ñc, ít tai bi n – an th n và giãn cơ tt • Tác dng ph – kích thích ñưng hô hp – gây co th t thanh qu n – tăng ti t dch khí qu n – tăng ti t nưc bt, có th làm ng t th 2/6/2009 12 1. ETHER MÊ • Dng thu c: ñóng chai 150 ml. • Cách dùng : gây mê qua ñưng hô hp ch p mt n ho c máy gây mê 60-150ml tùy tr ưng hp ph u thu t và tùy cơ ña, th tr ng ca bnh nhân. 2/6/2009 13 1. ETHER MÊ • Bo qu n: nơi mát, tránh ánh sáng, xa la. Nu s lưng ln, bo qu n kho “ch ng cháy n”. Hn dùng 6 tháng. • Ngày nay ít ñưc s dng do. 2/6/2009 14 Ether d gây cháy n 2/6/2009 15 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 16 2. HALOTHAN • Bi t dưc: Fluothane, Narcotan, Somnothane • Tính ch t: – ch t lng, không màu – mùi v ñc tr ưng – tan trong ethanol, cloroform – không cháy 2/6/2009 17 2. HALOTHAN • Tác dng – Tác dng gây mê mnh – Có tác dng gi m ñau – Giãn cơ và an th n kém (# ether mê) • Ch ñnh : Kh i mê và duy trì mê 2/6/2009 18 2. HALOTHAN • Tác dng ph - lo n nh p tim, suy tu n hoàn và hô hp - nng ñ cao trong sn khoa gây giãn t cung - suy gan, có th gây ho i t t bào gan • Ch ng ch ñnh - bnh gan th n - suy tim, cao huy t áp - gây mê trong sn khoa - ng n hơn 3 tháng gi a hai ln gây mê 2/6/2009 19 2. HALOTHAN • Dng thu c: l 125, 250ml 2/6/2009 20 2. HALOTHAN • Cách dùng Kh i mê: 0,5 – 3%. Duy trì mê t 0,5 – 1,5%. Halothan có th ñưc s dng ho c vi oxy ho c hn hp oxy – nit ơ protoxyd. • Bo qu n: ðc B. L kín. Tránh ánh sáng. ð nhi t ñ < 25 o C 2/6/2009 21 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 22 3. THIOPENTAL • Tên khác: Penthiobarbital, Thiopentone • Bi t dưc: Nesdonal, Farmotal, Pentotal • Tính ch t – bt kt tinh tr ng ho c vàng nh t – tan trong nưc 2/6/2009 23 3. THIOPENTAL • Tác dng – gây mê nhanh, mnh nh ưng ng n hn và không sâu – dùng ñ gây mê cho các cu c ph u thu t ph n mm ñơ n gi n (nh ư m chi, m mt) – ph i hp vi thu c mê khác ñ có tác dng hi p ñng 2/6/2009 24 3. THIOPENTAL • Tác dng ph – suy hô hp và tim mch – có th gây co th t thanh qu n, khí qu n • Dng thu c – ñưc ñóng l 0,5– 1g kèm theo ng nưc 5ml-10ml ñ pha khi dùng. 2/6/2009 25 3. THIOPENTAL • Cách dùng – tiêm tĩnh mch dung dch 2,5% – li u 0,5 – 1g (ti ña < 1,5g) – tc ñ tiêm 1 ml/10 giây • Bo qu n – ñc B lo i barbiturat – ñ nơi mát, tránh ánh sáng 2/6/2009 26 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 27 4. KETAMIN • Bi t dưc: Ketalar 2/6/2009 28 4. KETAMIN • Tác dng – gây mê nhanh – gi m ñau mnh – giãn cơ kém – không làm mt ph n x hng, thanh qu n • Ch ñnh – gây mê cho các ph u thu t nh – kh i mê tr ưc khi dùng ether, halothan – ph i hp vi N2O ñ hi p ñng tác dng 2/6/2009 29 4. KETAMIN • Tác dng ph – c ch hô hp li u cao – lú ln, o giác, bu n nôn, chóng mt, nh c ñu • Ch ng ch ñnh – cao huy t áp, suy tim nng – ti n s tai bi n mch máu não – mn cm vi thu c – ph u thu t hng, thanh qu n, ph qu n 2/6/2009 30 4. KETAMIN • Dng thu c ng tiêm 5ml có 1% và 5% ng tiêm 2,5ml có 10% 2/6/2009 31 4. KETAMIN • Cách dùng – IV ch m 1-4,5 mg /kg – IM ch m 6,5-13 mg/kg – duy trì mê : IM ho c IV ½ li u trên • Bo qu n – ñc bng A – tránh ánh sáng 2/6/2009 32 MT S THU C MÊ 1. ETHER MÊ 2. HALOTHAN 3. THIOPENTAL 4. KETAMIN 2/6/2009 33 2/6/2009 34 THUOTHUO ÁCÁC TEÂTEÂ THU C TÊ • ðnh ngh ĩa Thu c tê là thu c có tác dng – c ch ñu dây th n kinh cm giác – làm mt cm giác tm th i ti nơi thu c ti p xúc – nh ưng không nh hưng ñn ý th c và các ho t ñng khác ca cơ th . 2/6/2009 36 THU C TÊ • Các tr ưng hp cn dùng thu c tê – Sinh thi t da hay mô – Sinh ñ – Ti u ph u (bàn tay, cánh tay, chân) –Mt s tr ưng hp ph u thu t mt – Trong nha khoa 2/6/2009 37 THU C TÊ • Các ph ươ ng pháp gây tê 1. Gây tê khu vc (gây tê vùng) 2. Gây tê ti ch 2/6/2009 38 THU C TÊ • Phân lo i 1. Gây tê theo ñưng tiêm 2. Gây tê b mt 2/6/2009 39 2/6/2009 40 MT S THU C TÊ TH ƯNG G P 1. PROCAIN 2. LIDOCAIN 2/6/2009 41 1. PROCAIN • Bi t dưc: Novocain, Allocain • Tính ch t Th ưng dùng dưi dng mu i procain hydroclorid Thu c d vàng khi ñ ra ngoài ánh sáng 2/6/2009 42 1. PROCAIN • Tác dng – Tác dng gây tê trung bình –Hp thu kém qua da và niêm mc nên không có tác dng gây tê b mt – Dùng gây tê và gi m ñau: gây tê ct sng, phong b cm giác ñau dây th n kinh 2/6/2009 43 1. PROCAIN • Tác dng ph – Có th gây sc, tr y tim mnh • Ch ng ch ñnh –Mn cm – ðang s dng sulfamid 2/6/2009 44 1.1. PROCAINPROCAIN • Dng thu c Dng tiêm, ng 1ml-2 ml nng ñ 1; 2; 3% • Cách dùng Tiêm bp, ct sng Li u ti ña: 0,1g/l n x0,25g/24h (tiêm bp) 0,15g (tiêm ty sng) • Bo qu n: ñc B, tránh ánh sáng 2/6/2009 45 MT S THU C TÊ TH ƯNG G P 1. PROCAIN 2. LIDOCAIN 2/6/2009 46 2.2. LIDOCAINLIDOCAIN • Bi t dưc: Lignocain, Xylocain, Solcain, Alcain. 2/6/2009 47 2.2. LIDOCAINLIDOCAIN • Dng thu c Thu c ñưc pha ch dưi dng: –Dng phun mù: Lidocain 5%. –Dng thu c m: Lidocain 2%. – Dung dch tiêm chích 1-2% • Lidocain HCl 1%- 2% • Lidocain HCl 1% + epinephrin 1:100 • Lidocain HCl 2% + epinephrin 1: 50000 • Bo qu n: ñc B, tránh ánh sáng. 2/6/2009 48 2.2. LIDOCAINLIDOCAIN • Tác dng – Gây tê nhanh, mnh nh ưng ng n hn (thu c không gây giãn mch nh ưng có th ph i hp vi Adrenalin ñ kéo dài tác dng ) – Còn dùng ch a lo n nh p tâm th t 2/6/2009 49 2.2. LIDOCAINLIDOCAIN • Cách dùng - gây tê, gi m ñau ti ch (IM) - gây tê vùng (IV) - lo n nh p tâm th t (IV) 2/6/2009 50 2.2. LIDOCAINLIDOCAIN • Ch ng ch ñnh –Mn cm –Tn th ươ ng nng niêm mc – Mô b nhi m khu n – Tr < 30 tháng tu i 2/6/2009 51 2/6/2009 52