Bài giảng Mở dẫn lưu bàng quang (Cystostomia)

BỘ MÔN PHẪU THUẬT THỰC HÀNH HỌC VIỆN QUÂN Y MỞ DẪN LƯU BÀNG QUANG ( Cystostomia ) 1 MỤC TIÊU BÀI GIẢNG 1. Chỉ định mở dẫn lưu bàng quang 2. Các bước kỹ thuật mở dẫn lưu bàng quang 3. Săn sóc sau mổ dẫn lưu bàng quang 4. Các tai biến và biến chứng 2 I. NHẮC LẠI GIẢI PHẪU, SINH LÝ 1. Vị trí Tạng rỗng chứa nước tiểu , 250 - 300ml Nằm ngoài phúc mạc , trong chậu hông bé 2. Liên quan a. Phía trước và bên Khoang Retzius và đám rối tĩnh mach Santorini b. Phía trên và sau Phúc mạc phủ lên trên và một phần mặt trước 3 3. Mạch máu - Động mạch chính : . Động mạch rốn là giới hạn phía sau khoang Retzius . Động mạch sinh dục bàng quang - Động mạch phụ : . Động mạch bàng quang dưới . Động mạch bàng quang trước 4. Cấu trúc - Lớp ngoài là cơ gồm 3 lớp . Lớp ngoài : cơ dọc . Lớp giữa: cơ vòng . Lớp sâu: cơ rối - Lớp niêm mạc rất di động - Lớp giữa: hạ niêm lỏng lẻo I. NHẮC LẠI GIẢI PHẪU, SINH LÝ 4 II. CHỈ ĐỊNH - Bí đái do: . Đứt , tắc niệu đạo do chấn thương , vết thương . Tổn thương cột sống , tuỷ sống . Hôn mê kéo dài . U tiền liệt tuyến , K bàng quang , tiền liệt tuyến , dương vật - Sau xử trí thương tổn thủng hoặc rách vỡ bàng quang - Khi mổ niệu đạo mà không muốn cho nước tiểu đi qua vùng mổ - Sau mổ lấy sỏi bàng quang , bóc u tiền liệt tuyến qua đường bàng quang ( Frayer ) 5 III. KỸ THUẬT 1. Chuẩn bị bệnh nhân - Vệ sinh vùng mổ - Nếu thông được : rửa bàng quang , bơm 200ml nước muối sinh lý , không nên cố thông 2. Tư thế - Bệnh nhân : nằm đầu thấp - PTV: đứng bên trái 3. Vô cảm : Tuỳ theo chỉ định và tình trạng bệnh nhân 6 4. Các thì mổ Thì 1: Mở thành bụng - Rạch da 6 - 8cm theo đường trắng giữa dưới rốn , từ trên khớp mu 1cm - Rạch cân trắng , mở lên trên và xuống dưới bằng kéo - Tách và banh cơ thẳng sang hai bên , làm rách cân rốn trước bàng quang III. KỸ THUẬT 7 Thì 2: Tìm bàng quang - Banh rộng 2 mép vết mổ - Đẩy túi cùng phúc mạc lên trên - Dấu hiệu nhận biết bàng quang : các thớ cơ dọc , hai tĩnh mạch trước bàng quang , bàng quang rỗng thì tìm ở sau khớp mu , chọc hút thử III. KỸ THUẬT 8 Thì 3: Mở dẫn lưu bàng quang a. Mở bàng quang - Khâu 2 - 3 mối chỉ căng - Khâu mối túi (trừ lấy sỏi) - Che phủ bảo vệ khoang Retzius - Chọc thủng bàng quang, hút nước tiểu - Kẹp giữ niêm mạc bàng quang b. Thăm dò bàng quang - Lấy sỏi bằng kìm gắp sỏi - Rửa bàng quang , hút hết các mảnh vụn , máu cục , dị vật III. KỸ THUẬT 9 Thì 3: Mở dẫn lưu bàng quang c. Dẫn lưu bàng quang Bàng quang không nhiễm khuẩn , viêm - Đưa dung dịch kháng sinh vào bàng quang - Khâu bàng quang bằng chỉ lin , mối rời , không chọc thủng niêm mạc , hai mặt cắt bàng quang áp vào nhau - Đặt thông Nelaton qua niệu đạo Bàng quang nhiễm khuẩn hoặc có khả năng nhiễm khuẩn - Đặt ống thông đã chuẩn bị vào bàng quang - Cố định ống thông vào mép lỗ thủng - Thắt mối túi III. KỸ THUẬT 10 Thì 4: Hồi phục vết mổ - Kiểm tra kỹ thuật - Lau sạch vết mổ - Cố định bàng quang xung quanh ống thông lên cân trắng sát chân ống thông bằng 4 mối chữ U - Khâu hẹp cân trắng và vết mổ phía trên và phía dưới bằng chỉ Perlon - Cố định ống thông vào da bụng III. KỸ THUẬT 11 IV. SĂN SÓC SAU MỔ - Nối dẫn lưu với lọ kín , để thấp , theo dõi số lượng , chất lượng nước tiểu - Hàng ngày rửa bàng quang bằng dung dịch Rivanol 2 - 5%, Protacgon , thuốc tím 1/4000 - Dùng kháng sinh nếu cần - Tùy theo diễn biến , từ ngày thứ 7 kẹp thử dẫn lưu , nếu được nên rút sớm - Có thể rút ống vào ngày thứ 7 và thay vào một ống Nelaton qua niệu đạo - Sau khi rút ống , nước tiểu còn rỉ ra nhưng vết mổ sẽ tự liền dần 12 V. TAI BIẾN VÀ BIẾN CHỨNG - Chảy máu trong và sau mổ - Làm thủng , rách túi cùng phúc mạc : khi phát hiện được thì phải khâu kín ngay , nếu bỏ sót sẽ bị viêm màng bụng - Viêm khoang Retzius : phải dùng kháng sinh toàn thân 13