Bài giảng môn học Kế toán tài chính - Chương 7: Kế toán vốn chủ sở hữu

1/4/2015 1 CHƯƠNG 7 KẾ TOÁN VỐN CHỦ SỞ HỮU ĐH Kinh Tế TP HCM Khoa Kế Toán Kiểm Toán Bộ môn Kế toán tài chính Những vấn đề chung 1 Kế toán nguồn vốn kinh doanh 2 Kế toán LN chưa phân phối 3 Kế toán quỹ dự trữ thuộc VCSH 4 Trình bày thông tin trên BCTC 5 1. Những vấn đề chung - Là giá trị tài sản còn lại của DN sau khi trừ đi các nghĩa vụ nợ phải trả của DN - Do các chủ sở hữu đầu tư mà DN không phải cam kết thanh toán DN được quyền chủ động sử dụng linh hoạt các nguồn vốn chủ sở hữu theo điều lệ của DN 1/4/2015 2 1. Những vấn đề chung - Vốn góp của các chủ sở hữu - Vốn được bổ sung từ lợi nhuận - Các khoản chênh lệch đánh giá lại tài sản - Các khoản thặng dư vốn cổ phần - Giá trị cổ phiếu quỹ 1. Những vấn đề chung Nhóm 1: Nguồn vốn kinh doanh Nhóm 2: Lợi nhuận chưa phân phối (đ/c quy mô vốn KD) Nhóm 3: Các khoản điều chỉnh vốn chủ sở hữu (không thông qua BC KQKD) Nhóm 4: Quỹ dự trữ thuộc vốn chủ sở hữu 2. Kế toán nguồn vốn kinh doanh Mệnh giá Thặng dư vốn cố phần Vốn đầu tư của CSH Vốn khác 4111 4112 4118 1/4/2015 3 Bảng CĐKT Báo cáo KQKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP ↑ TS 2. Kế toán nguồn vốn kinh doanh ↑ NVKD  Vốn do được cấp từ ngân sách hoặc cấp trên cấp.  Vốn do các chủ sở hữu đóng góp ban đầu khi mới thành lập doanh nghiệp như: vốn nhận từ cổ đông, công ty mẹ, các bên góp vốn, các nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể; hoặc bổ sung vốn trong quá trình kinh doanh. Bảng CĐKT Báo cáo KQKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP ↑ TS 2. Kế toán nguồn vốn kinh doanh ↑ NVKD TK 4111: theo dõi phần mệnh giá TK4112 : theo dõi phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá Bảng CĐKT Báo cáo KQKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP 2. Kế toán nguồn vốn kinh doanh ↑  NVKD  Vốn do bổ sung từ lợi nhuận.  Vốn do bổ sung từ các quỹ trích lập ↓  LN, quỹ trích lập 4111 1/4/2015 4 Chủ sở hữu góp vốn thành lập DNTN A. Tài sản góp vốn bao gồm:  TGNH 100 trđ và căn nhà trị giá 1.500 trđ 10/01/N công ty cổ phần Thái Sơn phát hành 2.000.000 cổ phiếu phổ thông có mệnh giá 10.000 đ/cổ phiếu với giá phát hành 15.000 đ/cổ phiếu, đã nhận giấy báo Có của ngân hàng. 3. Kế toán lợi nhuận chưa phân phối Lợi nhuận kế toán thực hiện cả năm là kết quả kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm lợi nhuận hoạt động kinh doanh và lợi nhuận hoạt động khác. LN chưa phân phối vào đầu năm + LN trong năm (Báo cáo KQHĐKD) - Trích lập các quỹ - Cổ tức đã chia = LN chưa phân phối vào cuối năm 1/4/2015 5 3. Kế toán lợi nhuận chưa phân phối LN CPP năm trước LN CPP năm nay 4211 4212 Đầu năm sau Lưu ý: TK 421 là chỉ tiêu điều chỉnh VCSH  có thể có số dư bên Nợ hoặc số dư bên Có 3. Kế toán lợi nhuận chưa phân phối Bảng CĐKT Báo cáo KQKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP LN CPP  Trường hợp lời LN CPP ↑ LN CPP ↓ Nợ 911 Có 4212  Trường hợp lỗ Nợ 4212 Có 911 Bảng CĐKT Báo cáo KQKD TS = NPT + VCSH LN = DT - CP 2. Kế toán nguồn vốn kinh doanh ↓  LN CPP  Phân phối cho các bên góp vốn  Trích lập quỹ  Chia lãi cho chủ sở hữu  NPT ↑ (3388)  NV ↑ (353, 414 )  NPT ↑ (3388) 1/4/2015 6 LN trong năm X: 250.000.000 đ Căn cứ vào quyết định của Hội đồng quản trị, trích quỹ đầu tư phát triển 30.000.000 đ, công bố chia lãi bằng tiền mặt 6 tháng cuối năm cho cổ đông 50.000.000 đ 01/01/X+1, chuyển LN chưa phân phối năm nay thành LN chưa phân phối năm trước 15/3/X+1: HĐQT quyết định trích từ lợi nhuận năm trước để chia thêm cho cổ đông 20.000.000 đ, trích thêm quỹ ĐTPT 50.000.000đ, phần còn lại bổ sung nguồn vốn kinh doanh. 5. Kế toán các quỹ dự trữ Quỹ dự trữ của doanh nghiệp bao gồm quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính, và các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu được trích lập từ lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp  Đối với DN nhà nước: tỷ lệ trích lập do nhà nước quy định  Đối với loại hình DN khác: tỷ lệ trích lập do ban Giám đốc hoặc hội đồng quản trị quyết định Quỹ đầu tư phát triển Được trích lập sử dụng cho mục đích sau:  Đầu tư mở rộng & phát triển kinh doanh  Đổi mới thay thế máy móc, trang thiết bị  Nghiên cứu khoa học, đào tạo và nâng cao chuyên môn Quỹ dự phòng tài chính Được trích lập sử dụng cho mục đích sau:  Bù đắp tổn thất, thiệt hại về tài sản, công nợ không đòi được trong quá trình kinh doanh  Bù đắp các khoản lỗ công ty theo quyết định của Hội đồng quản trị hoặc đại diện chủ sở hữu 5. Kế toán các quỹ dự trữ 414 415 1/4/2015 7 Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu Được trích lập sử dụng cho mục đích sau:  Phục vụ công tác điều hành của Ban giám đốc, Hội đồng quản trị (lưu ý không bao gồm khen thưởng điều hành công ty) 5. Kế toán các quỹ dự trữ 418 6. Trình bày thông tin trên BCTC Vốn chủ sở hữu được trình bày trên phần Nguồn vốn của Bảng cân đối kế toán. Theo VAS 21 các chỉ tiêu của vốn chủ sở hữu được trình bày cụ thể như sau:  SD Có của TK 4111- Vốn đầu tư của chủ sở hữu được ghi vào chỉ tiêu "Vốn đầu tư của chủ sở hữu" trên BCĐKT.  SD TK4112- Thặng dư vốn cổ phần. Nếu TK này có số dư Có thì được ghi bình thường vào chỉ tiêu "Thặng vốn vốn cổ phần"; ngược lại ghi số âm. 6. Trình bày thông tin trên BCTC  SD Có của TK 4118 - Vốn khác được ghi vào chỉ tiêu "Vốn khác của chủ sở hữu".  SD Nợ của TK 419 - Cổ phiếu quỹ được ghi vào chỉ tiêu "Cổ phiếu quỹ" bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn ().  Đối với TK 414 - Quỹ đầu tư phát triển, 415 -Quỹ dự phòng taì chính, 418 - Các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu: số dư của các tài khoản này sẽ ghi vào các chỉ tiêu tương ứng trong phần vốn chủ sở hữu của Bảng cân đối kế toán.  Đối với TK 412 -Chênh lệch đánh giá lại tài sản, 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái, 421 - Lợi nhuận chưa phân phối số dư của các tài khoản này sẽ ghi vào các chỉ tiêu tương ứng trong phần vốn chủ sở hữu của Bảng cân đối kế toán (nếu các TK này có số dư Có thì được ghi bình thường, ngược lại ghi số âm). 1/4/2015 8 6. Trình bày thông tin trên BCTC Trình bày các thông tin chủ yếu sau đây:  Chi tiết sự biến động vốn đầu tư của chủ sở hữu  Các giao dịch về vốn với chủ sở hữu và phân phối cổ tưc; lợi nhuận  Các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu như quỹ hỗ trợ và sắp xếp cổ phần hóa doanh nghiệp  Mục đích trích lập các quỹ  Nguồn kinh phí được cấp trong năm và nguồn kinh phí còn lại cuối năm