Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 73,74: Nhớ rừng

2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Tiết 73+74: - Thế Lữ - 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng I. Tìm hiểu chung : 1.Thơ Mới và phong trào “Thơ Mới”: -Là thơ tự do, không hạn định về số câu, chữ, vần. - “Thơ Mới”:Một phong trào sáng tác theo thể thơ tự do, nổi bật những năm 1932-1945 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 2. Một vài nét về tác giả Thế Lữ: -Tên khai sinh là Nguyễn Thứ Lễ quê ở Bắc Ninh. (1907-1989) - Là nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới buổi đầu (1932-1935) - Là người cắm ngọn cờ chiến thắng cho Thơ mới, được ca ngợi là đệ nhất thi sĩ. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 3.Tác phẩm: - “Nhớ rừng” sáng tác 1937, là bài thơ góp phần đem lại chiến thắng cho Thơ mới. - Là bài thơ tiêu biểu nhất của Thế Lữ: Mượn lời con hổ ở vườn bách thú để nói lên tâm sự u uất của 1 lớp người  (Biểu cảm gián tiếp) - Những điểm mới về hình thức của bài thơ: +Thể thơ 8 chữ + Ngắt nhịp tự do + Vần không cố định +Giọng thơ ào ạt phóng khoáng con hổ ở vườn bách thú để nói lên tâm sự u uất của một lớp người 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng I.Tìm hiểu chung: 1.Thơ Mới và phong trào “Thơ Mới”: 2. Một vài nét về tác giả Thế Lữ: 3.Tác phẩm: 4. Đọc và tìm bố cục: NHỚ RỪNG Lời con hổ ở vườn bách thú. Gặm một khối căm hờn trong cũi sắt Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ, Dương mắt bé diễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ , bi nhục nhằn tù hãm. Đẻ làm trò lạ mắt thứ đồ chơi, Chịu Ngang bầy cùng bon gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngàyxưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chứa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng ta? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh đời không đời nào thay đổi Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gờ thấp Dăm vầng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả âm u. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ! Là nơi giống hầm thiêng ta ngự trị, Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa, Nơi ta không còn được tấy bao giờ! Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngà to lướn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, Hỡi cảnh rừng, ghê gớm của ta ơi! (Thế Lữ, trong Thi nhân Việt Nam) 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 3 đoạn : - Khổ1: Tâm trạng ngao ngán, uất hận - - - - Khổ2-3: Hồi tưởng quá khứ oanh liệt ngày xưa - Khổ4-5:Trở về hiện thực, khao khát tự do. I.Tìm hiểu chung: 1.Thơ Mới và phong trào “Thơ Mới”: 2. Một vài nét về tác giả Thế Lữ: 3.Tác phẩm: 4. Đọc và tìm bố cục: 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Gặm một khối căm hờn trong cũi sắt Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ, Dương mắt bé diễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ , bi nhục nhằn tù hãm. Để làm trò lạ mắt thứ đồ chơi, Chịu Ngang bầy cùng bon gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: Đoạn thơ nói lên điều gì? Cho biết hổ cảm nhận những nỗi khổ nào khi bị nhốt trong cũi sắt ở vườn bách thú?Tại sao nó lại gặm “một khối căm hờn”?Nghệ thuật diễn tả tâm trạng con hổ có gì đặc sắc ? Trong đó nỗi khổ nào có sức biến thành “khối căm hờn”?Tại sao? Thảo luận nhóm 4( 3 phút) đại diện nhóm trình bày 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: Gậm …khối căm hờn - …nằm dài… - Khinh lũ người… Giương mắt bé… Nay sa cơ …  Căm uất, chán chường Giọng thơ linh hoạt, tiết tấu phong phú. Tâm trạng ngao ngán căm uất, chỉ đành bất lực buông xuôi tuy nhiên bên trong vẫn ngùn ngụt một ngọn lửa hờn căm. Gặm một khối căm hờn trong cũi sắt Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ, Dương mắt bé diễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ , bi nhục nhằn tù hãm. Để làm trò lạ mắt thứ đồ chơi, Chịu Ngang bầy cùng bon gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. Gặm một khối căm hờn trong cũi sắt Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ, Dương mắt bé diễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ , bi nhục nhằn tù hãm. Để làm trò lạ mắt thứ đồ chơi, Chịu Ngang bầy cùng bon gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngàyxưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chứa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. Cho biết, chúa sơn lâm nhớ những gì? Qua nỗi nhớ đó, cảnh sơn lâm và hình ảnh con hổ được miêu tả qua những chi tiết nào? Nhận xét về cách dùng từ, nhịp điệu ở đây? 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: - Sơn lâm bóng cả… -Tiếng gió gào ngàn… - Giọng nguồn hét núi… Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngàyxưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chứa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. Từ dùng đặc sắc  núi rừng hiện lên hùng vĩ, thơ mộng, rộn rã, huyền bí  bút pháp LM thiên về cái cao cả, phi thường. I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Từ dùng đặc sắc  núi rừng hiện lên hùng vĩ, thơ mộng, rộn rã, huyền bí  bút pháp LM thiên về cái cao cả, phi thường. 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: - Sơn lâm bóng cả… -Tiếng gió gào ngàn… - Giọng nguồn hét núi… ?:Hình ảnh Chúa sơn lâm được khắc họa mang vẻ đẹp như thế nào? I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngàyxưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chứa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. Chúa Sơn Lâm xuất hiện với vẻ đẹp oai phong lẫm liệt và mềm mại, uyển chuyển, dũng mãnh với những câu thơ sống động, giàu chất tạo hình. 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngày . Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chứa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: cảnh con hổ ở vườn bách thú: Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngày . Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca giữ dội, Ta bước chân lên dõng dạc đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai cỏ sắc. Trong hang tối mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chúa tể cả muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên , không tuổi. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? b. Hình ảnh Hổ trong bộ tranh tứ bình: I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hieåu vaên baûn 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: Đây có thể coi là đoạn tuyệt bút của bài thơ, như một bức tranh tứ bình với chủ đề: Chúa sơn lâm ngự trị giang sơn hùng vĩ của nó, hãy phân tích? (Thảo luận nhóm 4 trong 3 phút- đại diện nhóm trình bày) 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? b. Hình ảnh Hổ trong bộ tranh tứ bình: I. Tìm hiểu chung : 1.cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: - Đêm vàng … diễm ảo, lãng mạn II. Tìm hiểu văn bản: 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng - Ngày mưa… - …lặng ngắm giang sơn Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? b. Hình ảnh Hổ trong bộ tranh tứ bình: I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1.cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: - Đêm vàng … diễm ảo, lãng mạn  với dáng dấp đế vương 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng - Bình minh… với giấc ngủ êm ả, thanh bình I. Tìm hiểu chung : 1.cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt Cảnh núi rừng hùng vĩ: b. Hình ảnh Hổ trong bộ tranh tứ bình: II. Tìm hiểu văn bản: - Đêm vàng … diễm ảo, lãng mạn - Ngày mưa… - lặng ngắm giang sơn 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?  với dáng dấp đế vương - Ngày mưa… - …lặng ngắm giang sơn I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hiểu văn bản: 1.cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt a. Cảnh núi rừng hùng vĩ: - Đêm vàng … diễm ảo, lãng mạn  với dáng dấp đế vương b. Hình ảnh Hổ trong bộ tranh tứ bình: - Bình minh… với giấc ngủ êm ả, thanh bình Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, -Chiều lênh láng máu… dữ dội với uy lựcghê gớm của Chúa sơn lâm  hình ảnh gợi tả, giàu chất tạo hình. Núi rừng mang vẻ đẹp hùng vĩ thơ mộng và con Hổ càng nổi bật với tư thế lẫm liệt kiêu hùng của một vị chúa tể đầy uy lực. Hiện tại thì giấc mộng huy hoàng đã chấm dứt chỉ còn lại tiếng than u uất “Than ôi !…” Trong đoạn thơ, một loạt điệp từ “Ta” với câu hỏi cảm thán có ý nghĩa gì ? Điệp từ “ta” Khí phách ngang tàng, tư thế kiêu hùng, ý thức được uy quyền của vị chúa tể SL; tạo nhạc điệu rắn rỏi, hùng tráng. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh đời không đời nào thay đổi Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gờ thấp Dăm vầng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả âm u. I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hieåu vaên baûn cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt Không chỉ uất ức vì bị giam cầm, không chỉ thương nhớ, nuối tiếc thời oanh liệt ở chốn rừng xanh mà còn chán ghét cảnh vườn Bách thú, điều gì làm hổ chán ghét như vậy? 3. Nỗi niềm của hổ trong thực tại ở vườn bách thú: Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh đời không đời nào thay đổi Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gờ thấp kém Dăm vầng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả âm u. giọng giễu nhại + liệt kê + ngắt nhịp ngắn. Cảnh vườn BT đơn điệu nhàm chán, đáng ghét ><thiên nhiên bao la rộng lớn, tươi đẹp. 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng I. Tìm hiểu chung : II.Đọc và tìm bố cục: III. Tìm hieåu vaên baûn cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt Từ đó có thể hiểu niềm uất hận ngàn năm của hổ là gì ? Hình tượng con hổ thể hiện tâm sự nào của con người, của nhà thơ ? 3. Nỗi niềm của hổ trong thực tại ở vườn bách thú: Khao khát vươn tới cái tự do, cao cả phi thường. * Tâm sự con hổ - Tâm sự con người - Bất hoà với thực tại - Khao khát tự do mãnh liệt Tâm trạng chung của người dân VN mất nước khi đó. Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ! Là nơi giống hầm thiêng ta ngự trị, Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa, Nơi ta không còn được tấy bao giờ! Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, Hỡi cảnh rừng, ghê gớm của ta ơi! (Thế Lữ, trong Thi nhân Việt Nam) 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hieåu vaên baûn 1 cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt 3. Nỗi niềm của hổ trong thực tại ở vườn bách thú: 4. Những nét đặc sắc về nghệ thuật ?: Bài thơ có những giá trị đặc sắc nào về nghệ thuật? 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng - Bài thơ tràn đầy cảm hứng lãng mạn - Biểu tượng thích hợp và đẹp đẽ thể hiện chủ đề - Hình ảnh thơ giàu chất tạo hình - Ngôn ngữ và nhạc điệu phong phú - Cách ngắt nhịp linh hoạt. III. Tổng kết I. Tìm hiểu chung : II. Tìm hieåu vaên baûn 1. cảnh con hổ ở vườn bách thú: 2. Nỗi nhớ thời oanh liệt 3. Nỗi niềm của hổ trong thực tại ở vườn bách thú: 4. Những nét đặc sắc về nghệ thuật 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng * Ghi nhớ (SGKtr 10) IV. Luyện tập Caâu 1 : Vieäc xaây döïng hai caûnh töôïng ñoái laäp nhau trong “Nhôù röøng” ñeå laøm noåi baät . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cuûa con hoå. A. Hình aûnh B. Tình caûnh vaø taâm traïng C. Tö theá D. Noãi nhôù IV. Luyện tập: Caâu 1 : Vieäc xaây döïng hai caûnh töôïng ñoái laäp nhau trong “Nhôù röøng” ñeå laøm noåi baät tình cảnh tâm trạng cuûa con hoå. Caâu 2 : Nhaän ñònh naøo ñuùng nhaát veà hình aûnh chuùa sôn laâm hieän leân trong ñoaïn 2 vaø 3 cuûa baøi thô? A. Huøng duõng B. Oai phong,meàm maïi C. Baïo ngöôïc D. Uy nghieâm Caâu 2 : Nhaän ñònh ñuùng nhaát veà hình aûnh chuùa sôn laâm hieän leân trong ñoaïn 2 vaø 3 cuûa baøi thô: oai phong, mềm mại Caâu 3 : Caûnh vöôøn baùch thuù hieän leân nhö theá naøo döôùi caùi nhìn cuûa con hoå? A. Khoaùng ñaït B. Bao la C. Giaû doái D. Bí hieåm Caâu 3 : Caûnh vöôøn baùch thuù hieän leân nhö theá naøo döôùi caùi nhìn cuûa con hoå: Giaû doái Caâu 4 : Ñieàn töø thích hôïp vaøo choã troáng: “. . . . .” laø moät caùch noùi hình aûnh, baét noãi caêm hôøn voán voâ hình phaûi hieän thaønh hình, coù taùc duïng cuï theå hoùa noãi nieàm cuûa con hoå. Caâu 4 : Ñieàn töø thích hôïp: “Khoái caêm hôøn” laø moät caùch noùi hình aûnh, baét noãi caêm hôøn voán voâ hình phaûi hieän thaønh hình, coù taùc duïng cuï theå hoùa noãi nieàm cuûa con hoå. Caâu 5 : Töø naøo thích hôïp vôùi phaàn giaûi nghóa sau : “caêm giaän, uaát öùc doàn neùn trong loøng” A. Caêm töùc B. Töùc giaän C. Uaát haän D. Ngao ngaùn IV. Luyện tập: Caâu 5 : Töø thích hôïp vôùi phaàn giaûi nghóa :Uaát haän Caâu 6 : Nhöõng bieän phaùp tu töø naøo ñöôïc söû duïng ôû ñoaïn 3 cuûa baøi thô ? A. AÅn duï vaø nhaân hoùa B. So saùnh vaø hoaùn duï C. Caâu hoûi tu töø vaø so saùnh D. Caâu hoûi tu töø vaø ñieäp ngöõ Caâu 6 : Nhöõng bieän phaùp tu töø ñöôïc söû duïng ôû ñoaïn 3 cuûa baøi thô: Caâu hoûi tu töø vaø ñieäp ngöõ Daën doø Baøi taäp veà nhaø : + Hoïc thuoäc loøng ñoaïn 2 vaø 3 cuûa baøi thô. + Viết bài văn phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học xong bài thơ. + Chọn và phân tích khổ thơ mà em thích nhất. Chuaån bò baøi : OÂng ñoà (Vuõ Ñình Lieân) 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng 2/ 2009 - THCS Phúc Đồng