Bài giảng Nhận học răng & Pháp nha học

NHAÂN HOÏC RAÊNG Dental Anthropology & • PHAÙP NHA HOÏC • Forensic Dentistry • Baøi giaûng chuyeân ñeà / töï choïn • GS. HOØANG TÖÛ HUØNG • htuhung@yahoo.comwww.hoangtuhung.com Nhaân hoïc Anthropology = Gr. anthropo = man, logia = study Nguyeân thuûy: Khoa hoïc töï nhieân veà con ngöôøi: Khoa hoïc veà caùc chuûng toäc loøai ngöôøi-nhaân chuûng hoïc physical anthropology, human biology Hieân nay: toaøn boä hoïat ñoäng cuûa con ngöôøi-xaõ hoäiÆ khoa hoïc veà con ngöôøi vaø vaên hoùa science of man and culture) www.hoangtuhung.com Nhaân hoïc Nhaân hoïc >> *Nghieân cöùu loái soáng (life-ways) cuûa loøai ngöôøi Ækhoa hoïc nhaân vaên (humanistic discipline) ÆNhaân hoïc vaên hoùa (cultural anthropology) *Nghieân cöùu ñaëc ñieåm sinh hoïc cuûa con ngöôøi Ækhoa hoïc sinh hoïc ngöôøi (human biology) ÆNhaân hoïc sinh hình thaùi (physical anthropology) www.hoangtuhung.com Nhaân hoïc vaên hoùa Nghaønh nhaân hoïc, nghieân cöùu ñaëc ñieåm taäp tính / öùng xöû cuûa caùc taäp ñoøan/ coäng ñoàng ngöôøi, goàm nhieàu phaân ngaønh: *Daân toäc hoïc / Nhaân hoïc toäc ngöôøi Ethnography (ethnos = race, peoples; graphein = to write) *Nhaân hoïc xaõ hoäi Social anthropology *Khaûo coå hoïc Archaeology (archaios = ancient; logia + study)www.hoangtuhung.com Nhaân hoïc sinh hình thaùi Caùc khoa hoïc sinh hoïc ngöôøi: Sinh lyù Sinh hoùa Giaûi phaãu Nhaân traéc (anthropometry, biometry) Nhaân hoïc raêng www.hoangtuhung.com Nhaân hoïc laø moät khoa hoïc lieân ngaønh www.hoangtuhung.com Nhaân hoïc laø moät khoa hoïc tích hôïp www.hoangtuhung.com Caùc chuûng toäc loøai ngöôøi Ñònh nghóa: Chuûng toäc laø moät nhoùm töï nhieân goàm nhöõng ngöôøi coù moät taäp hôïp caùc ñaëc ñieåm hình thaùi gioáng nhau coù tính di truyeàn. Caàn chuù yù: ƒ Nhoùm töï nhieân ƒ Ñaëc ñieåm chuûng toäc coù tính di truyeàn ƒ Phaân bieät: khaùi nieäm chuûng toäc – daân toäc – quoác gia, ngoân ngöõ www.hoangtuhung.com Caùc chuûng toäc loøai ngöôøi Vaán ñeà Phaân loaïi (taxonomy)chuûng toäc J.F. Blumenbach (1776): “all humans belong to a single species”, *Vôùi 5 “principal varieties” (geographic sudivisions, races) = Ñaïi chuûng: Caucasian, Mongolian, Ethiopian, American, Malay. Moãi ñaïi chuûng ñöôïc phaân thaønh tieåu chuûng (geographic range) G. Cuvier (1817) ñôn giaûn hoùa phaân loaïi Blumenbach, chia 3 ñaïi chuûng: Caucasian- white, Monggolian-yellow, Ethiopian-Negrowww.hoangtuhung.com Caùc chuûng toäc loøai ngöôøi Vaán ñeà Phaân loaïi (taxonomy)chuûng toäc www.hoangtuhung.com NHAÂN HOÏC RAÊNG Dental Anthropology www.hoangtuhung.com ÑÒNH NGHÓA * Nhaân hoïc hình thaí nghieân cöùu tính ña daïng sinh hoïc ngöôøi (human biological variation) theo thôøi gian vaø khoâng gian. • * Nhaân hoïc raêng laø moät phaân ngaønh, laø möùc chuyeân khoa hoùa saâu cuûa nhaân hoïc, • * Nhaân hoïc raêng nghieân cöùu caùc ñaëc ñieåm nhaân hoïc hình thaùi vaø nhaân hoïc vaên hoùa cuûa boä raêng ngöôøi. www.hoangtuhung.com ÑÒNH NGHÓA * Nhaân hoïc raêng (nghóa roäng) laø moät laõnh vöïc goàm nhieàu chuyeân khoa: • Söï phaùt trieån cuûa boä raêng töø giai ñoïan maàm, roái loïan phaùt trieån raêng • Caùc beänh lyù cuûa raêng, söï moøn raêng, maát raêng • Caùc taùc ñoäng cuûa con ngöôøi leân boä raêng vì lyù do tín ngöôõng, thaåm myõ • Kích thöôùc vaø hình theå raêng www.hoangtuhung.com Vì sao boä raêng trôû thaønh ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa Nhaân hoïc? ƒ Ñaëc ñieåm hình thaùi raêng (kích thöôùc&moâ taû) ñöôïc quyeát ñònh bôûi di truyeàn ƒ Töø khi ñöôïc xaùc laäp, hình theå raêng khoâng thay ñoåi ƒ Nhöõng thay ñoåi cuûa boä raêng trong quaù trình toàn taïi phaûn aùnh taäp tính ƒ vaø caùc khía caïnh vaên hoùa ƒ Raêng toàn taïi laâu trong loøng ñaát ƒ Laø boä phaän deã hoùa thaïch cuûa cô theå ƒ Raêng phaûn aùnh quaù trình vi tieán hoùa ngöôøi (micro evolution) ƒ Vñ Söû duïng maãu haøm, raêng trong nghieân cöùu www.hoangtuhung.com Lòch söû nhaân hoïc raêng • Theá kyû XIX moät soá nhaø GPR vaø nhaân hoïc ñaõ moâ taû caùc neùt hình thaùi vaø löu yù söï lieân quan vôùi caùc chuûng toäc: • Georg von Carabelli (1842) moâ taû nuùm phuï& chæ ra moái lieân quan vôùi chuûng toäc Europoid • Ales Hrdlicka (1920) moâ taû raêng cöûa hình xeûng, phaân loaïi möùc ñoä vaø chæ ra söï gaàn guõi giöõa Asians & American indians www.hoangtuhung.com Lòch söû nhaân hoïc raêng • A.A. Dahlberg: thöïc hieän 17 maãu giuùp ñaùnh giaù möùc ñoä ñaëc ñieåm moâ taû, ñöôïc C.G.Turner II phaùt trieån • 1961: Hoäi nghò quoác teá veà di truyeàn caùc caáu truùc mieäng & hoäi thaûo cuûa hoäi nghieân cöùu sinh hoïc ngöôøi ñöôïc toå chöùc. • 1963: Brothwell (ed.) “Dental anthropology”, laø kyû yeáu cuûa hoäi nghò SH ngöôøiwww.hoangtuhung.com Dental anatomy vs. Dental morphology • Dental anatomy: moâ taû hình thaùi chuaån/ bình thöôøng/ phoå bieán (normative form) – Thí duï: Ñaëc ñieåm nhoùm (class trait), Ñaëc ñieåm cung (arch trait): thöôøng laø nhöõng ñaëc ñieåm giaûi phaãu chung cuûa loøai ngöôøi • Ñaëc ñieåm rieâng (type trait) vöøa mang ñaëc ñieåm toång quaùt, coù theå coù ñaëc ñieåm chuûng toäc • Caùc “bieán theå” (morphological variants) www.hoangtuhung.com Dental anatomy vs. Dental morphology • Hai loaïi “bieán theå” (morphological variants) • 1- Caùc sai khaùc lôùn töø maãu cô baûn (major deviations from basic pattern): Raêng dính nhau, raêng sinh ñoâi, thöøa raêng, thieáu raêng, raêng coái nhoû treân 3 muùi, 3 chaân • 2- Caùc sai khaùc chi tieát (minor deviations) thöôøng laø nhöõng ñaëc ñieåm ñaùng chuù yù veà tieán hoùa, nhaân hoïc: maãu raõnh, soá muùi www.hoangtuhung.com Dental Anthropology vs. Dental Archaeology Cổ nha học (cổ nhân học răng) nghiên cứu răng người cổ (tổ tiên người hiện đại) Nhân học răng nghiên cứu đặc điểm chủng tộc của răng người hiện đại ÆCó mối liên hệ mật thiết, không thể tách biệt Cổ nha học như một môn học bắc cầu giữa nhân học răng và khảo cổ học, sử dụng phương pháp nghiên cứu của nhân học răng để phục vụ các giám định khảo cổ www.hoangtuhung.com