Bài giảng Sinh lý các dịch cơ thể

SINH LÝ CÁC DỊCH CƠ THỂMỤC TIÊUTrình bày được nguồn gốc, thành phần và chức năng của dịch nội bàoTrình bày được nguồn gốc, thành phần và chức năng của huyết tươngTrình bày được nguồn gốc, thành phần và chức năng của dịch kẽ, dịch bạch huyết, dịch não tuỷ, dịch nhãn cầu.ĐẠI CƯƠNGở người trưởng thành 55 – 60 % khối lượng là dịch trong đó 1/3 nằm ngoài tế bào : dịch ngoại bào80 % : Dịch kẽ19 % : Huyết tương1 % : Dịch não tuỷ, bạch huyết, ổ mắt, ổ khớp, màng phổi, màng tim.I . DỊCH NỘI BÀO75% là nướcNơi xảy ra các quá trình chuyển hoá tế bàoDịch trong TB giảm → teo TB (MT ưu trương)Dịch trong TB tăng → phù TB ( MT nhược trương )II . DỊCH NGOẠI BÀOCác TB cùng sống MT ngoại bào – môi trường bên trong - nội môi.Dịch ngoại bào : oxy, glucose , các a.a, acid béo, Na+, Cl-, bicacbonat. CO2 , các sản phẩm chuyển hoá.Dịch ngoại bào: + Huyết tương + Dịch kẽ+ Dịch bạch huyết+ Dịch não tuỷ+ Dịch nhãn cầu1. Huyết tươngLà dịch lỏng của máu, chiếm 55% thể tích máu toàn phầnMàu vàng chanh, nồng độ protein huyết tương cao gấp 3 lần dịch kẽ.Protein huyết tương : Albumin , Globulin , fbrinogen. Hầu hết do gan sản xuất.Chức năng gan suy giảm → giảm protein huyết tương.Chức năng Pr huyết tươngTạo ra áp suất keo28mmHgKéo nước vào lòng mạchĐiều hoà cân bằng acid - baseVận chuyểncác chất dinh dưỡngVitaminCác hormonCác kháng thể IgThành phầnĐặc điểm chức năngNước (91,5%)Dung môi hoà tan tạo điều kiện cho các hoạt động hấp thu, vận chuyển,điều nhiệt.Protein (7%)Tạo áp suất keo, duy trì cân bằng dịch giữa máu và mô, điều hoà thể tích máuAlbumin (54%)Tạo áp suất keo, vận chuyển một số hormon steroid và acid béo.Globulin (38%)Bảo vệ cơ thể, vận chuyển sắt, lipid, vitamin tan trong lipidFibrinogenDo gan sản xuất, tham gia hình thành cục máu đông.Chất hoà tan (1,5%)Na+, K+, Ca2+, Mg2+, Cl-, HCO3-, HPO42-, SO42-.Tạo điện thế màng, duy trì áp lực thẩm thấu, điều hoà thể tích dịch cơ thể, cân bằng acid-base, đông máu.A.a, glucose, acid béo, vitamin, muối khoángCung cấp chất dinh dưỡng cho tế bào, tạo hình, dự trữ năng lượng, tạo máuChất khíVận chuyển chủ yếu là CO2( 80%) và một ít O2Hormon, viatmin (coenzym)Điều hoà chuyển hoá, tăng trưởng và phát triển cơ thểUre, acid uric, creatinin, bilỉubin, amonia.Vận chuyển đến cơ quan bài tiết ra ngoài cơ thể.2. Dịch kẽNằm trong khoảng kẽ giữa các tế bào. Chiếm 15% P cơ thể.Thể tích và thành phần dịch kẽ phụ thuộc vào quá trình trao đổi qua thành mao mạch giữa huyết tương và dịch kẽ.Chức năng: cung cấp O2 và chất dinh dưỡng cho TB, đồng thời nhận CO2 của TB và các sản phẩm chuyển hoá. Các chất này theo máu đến thận và được bài tiết ra ngoài.P thuỷ tĩnh MM(30mmHg)Pâm dịch kẽ(- 3mmHg)P keo dịch kẽ8mmHgP keo huyết tương(28mmHg)Pthuỷ tĩnh MM(10mmHg)Pâm dịch kẽ(-3mmHg)Pkeo dịch kẽ(8mmHg)PkeoHT28mmHg13mmHg7mmHgNguyên nhân phùTăng áp suất lọcGiảm áp suất hấp thuTăng tính thấm TMTăng P thuỷ tĩnh MMSuy timdị ứngNhiễm độcGiảm Pkeo HTSuy ganViêm cầu thậnBỏng nặngSuy dinh dưỡng protein và năng lượng3. Dịch bạch huyếtLà dịch kẽ chảy trong hệ thống bạch mạchKhoảng 1/10 dịch từ mao ĐM vào MM bạch huyếtMM bạch huyết → TM bạch huyết → ống ngực & ống BH phải → TM dưới đòn → tim phải.a) Thµnh phÇn T­¬ng tù nh­ thµnh phÇn dÞch kÏ.Lµ mét trong nh÷ng con ®­êng chñ yÕu ®Ó hÊp thu c¸c chÊt dinh d­ìng tõ èng tiªu hãa, ®Æc biÖt lµ hÊp thu mì.Mét sè ph©n tö lín nh­ vi khuÈn cã thÓ vµo mao m¹ch b¹ch huyÕt. B¹ch cÇu lympho ®i vµo hÖ thèng tuÇn hoµn chñ yÕu qua ®­êng b¹ch huyÕt Cấu tạo mao mạch bạch huyếtb) Lưu lượng bạch huyết120ml/h lúc nghỉ ngơiảnh hưởng của:+ Áp suất dịch kẽ tăng → LLBH tăng+ Mức độ hoạt động bơm BHc) chức năngĐưa trở lại hệ thống tuần hoàn một lượng protein và một lượng dịch từ các khoảng kẽHấp thu các chất dinh dưỡng từ ống tiêu hoá (lipid, các vitamin tan trong lipid)Vận chuyển các yếu tố bảo vệ cơ thể, lymphoB, lymphoT, các sp do các TB này bài tiết ra để tiêu diệt tác nhân lạ xâm nhập cơ thể4. DỊCH NÃO TUỶNão và tuỷ sống được bao bọc bởi 3 màng: + Màng cứng+ Màng nhện + Màng nuôiGiữa màng nhện và màng nuôi : khoang dưới nhện chứa dịch não tuỷDịch não tuỷ còn ở trong các não thấtQuá trình sản xuất dịch não tuỷTính chất – thành phầnTÝnh chÊt: Kh«ng mµu, trong v¾t, sè l­îng tõ 60 - 100ml. Tû träng tõ 1,001-1,010. pH tõ 7,3 - 7,4.Thµnh phÇn: protein, glucose, c¸c chÊt ®iÖn gi¶i nh­ ion natri, ion clo, ion kali. HÇu nh­ kh«ng cã tÕ bµo, cã Ýt b¹ch cÇu lympho vµ mét vµi tÕ bµo néi m«.Chøc n¨ngChøc n¨ng quan träng nhÊt lµ lãt ®Öm cho n·o ë bªn trong hép sä cøng.§ãng vai trß cña mét b×nh chøa ®Ó thÝch nghi víi nh÷ng thay ®æi thÓ tÝch hép sä.Lµ n¬i trao ®æi chÊt dinh d­ìng cña hÖ thÇn kinh.5. DỊCH NHÃN CẦUVÞ trÝ: N»m trong æ m¾t vµ gi÷ cho m¾t c¨ng phång.Gåm hai lo¹i: Thuû dÞch n»m phÝa tr­íc vµ hai bªn cña thuû tinh thÓ. Thuû tinh dÞch n»m gi÷a thuû tinh thÓ vµ vâng mac.Thuû dÞch lu«n ®­îc s¶n xuÊt vµ t¸i hÊp thu. Sù c©n b»ng cña hai qu¸ tr×nh nµy ®iÒu hoµ thÓ tÝch vµ ¸p suÊt cña dÞch nh·n cÇu.Quá trình sản xuất thuỷ dịch