Bài giảng Thần kinh - Hội chứng đau thắt lưng, hông

HỘI CHỨNG ĐAU THẮT LƯNG - HÔNG TS NguyÔn Träng Hùng Bé m«n ThÇn kinh- ĐH Y Hà Nội Trëng khoa ThÇn kinh MỞ ĐẦU • Đau th¾t lưng h«ng lµ bÖnh lý thêng gÆp • Căn nguyªn nh©n cña rÊt ®a d¹ng • 85% c¸c trêng hîp kh«ng thÊy râ căn nguyªn cô thÓ Nguyªn nh©n c¬ häc hay gÆp nhÊt ë løa tuæi díi 45 vµ ®øng thø ba ë løa tuæi muén h¬n • Gäi lµ cÊp tÝnh khi tiÕn triÓn díi 1 th¸ng • Gäi lµ m¹n tÝnh nÕu kÐo dµi h¬n hoÆc t¸i ph¸t giẢi phÉu-sinh lý • Thân đốt sống, đĩa đệm, các dây chằng, các khối cơ cạnh sống; đĩa đệm (nhân keo nhầy ở trung tâm bao quanh bởi vòng xơ rất dai và chắc) • Các rễ thần kinh đi ra ngoài qua các khe liên đốt tương ứng • Chóp cùng tủy sống ở ngang L1 hoặc L2 ; các rễ thần kinh tạo thành đuôi ngựa • Cấu trúc nhận cảm đau: Thân đốt sống, màng xương, màng cứng, các diện khớp, các vòng xơ quanh nhân nhày, các tĩnh mạch ngoài màng cứng, dây chằng dọc HỎI BỆNH • Đặc điểm của đau • Phân bố của đau theo giải phẫu • Hoàn cảnh xuất hiện và diễn biến của đau • Các yếu tố ảnh hưởng đến cường độ đau • Các triệu chứng phối hợp khác: H/c đuôi ngựa (++) • Hỏi các bệnh nội khoa khác trong tiền sử hoặc Triệu chứng lâm sàng • Triệu chứng cột sống • Cột sống thắt lưng biến dạng hoặc mất đường cong sinh lý • ấn một số điểm đau ở vùng thắt lưng-hông • Bất thường các động tác cột sống :Nghiệm pháp tay đất, nghiệm pháp Schober TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG • Liệt vận động cơ vùng chậu hông và chi dưới • Rối loạn phản xạ • Rối loạn cảm giác • Tổn thương các rễ và dây thần kinh : Nghiệm pháp căng rễ (Lasègue, Bonnet), bấm chuông, điểm Vaillex • Rối loạn thần kinh tự động Các triệu chứng thần kinh TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG Triệu chứng các khớp • Khớp háng : Nghiệm pháp Patrick • Khớp cùng-chậu : ép bửa khung chậu Triệu chứng toàn thân Bệnh lý của các tạng trong ổ bụng, trong tiểu khung hoặc sau phúc mạc... có thể đau thắt lưng hông (đau phóng chiếu) CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP • Tổn thương cột sống thắt lưng - cùng • Thoái hoá cột sống (spondylolysis • Trượt đốt sống (spondylolisthesis) • Viêm đốt sống (spondylosis) • Viêm cột sống dính khớp (ankylosing spondylitis) CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP • Bệnh lý đĩa đệm • Ở người có tuổi, thoái hoá đĩa đệm • Ở người trẻ, đang độ tuổi lao động, lồi đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm thường gặp cấp tính • Chấn thương • Gẫy hay vỡ đốt sống sau chấn thương • Gẫy xương tự phát CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP • Ung thư • Nguyên phát : U màng tuỷ, u đốt sống, u thần kinh... • Thứ phát : Sau các ung thư biểu mô (tuyến tiền liệt, vú, phổi, thận, đường tiêu hoá), bệnh đa u tuỷ xương, u lympho (Hodgkin và không Hodgkin) CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP • Nhiễm trùng • Viêm cột sống do vi khuẩn • Tụ cầu • Lao • Áp xe ngoài màng cứng CÁC NGUYÊN NHÂN KHÁC • Hẹp ống sống thắt lưng • Phỡ đại diện khớp (facet joint hypertrophy) • Viêm màng nhện dầy dính • Đau thắt lưng hông phóng chiếu • Đau thắt lưng hông do nguyên nhân tâm lý ĐIỀU TRỊ • Giảm đau: Thuốc chống viêm không steroid hoặc các dẫn xuất của thuốc phiện • Thuốc giãn cơ nếu có co cứng cơ phối hợp • Phương pháp vật lý trị liệu, sóng ngắn, điện phân, châm cứu • Phục hồi chức năng vùng thắt lưng hông giúp giảm đau, tránh teo cơ, cứng khớp, tắc mạch và nhiễm trùng cơ hội