Chuyên đề Phân tích hành vi nhà đầu tư và tổng kết một số kinh nghiệm trong đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam

1© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-1 §¹i häc KTQDThs. NguyÔn §øc HiÓn – Bé m«n TCQT&TTCK chuyªn ®Ò 3 Ph©n tÝch hµnh vi nhµ ®Çu t− vµ tæng kÕt mét sè kinh nghiÖm trong ®Çu t− trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-2 Gi¶ng viªn • PGS.TS. §µm V¨n HuÖ • G§ Trung t©m §µo t¹o, Båi d−ìng vµ T− vÊn vÒ Ng©n hµng – Tµi chÝnh vµ Chøng kho¸n, §¹i häc KTQD • Ths. NguyÔn §øc HiÓn, Gi¶ng viªn Bé m«n TTCK • Khoa Ng©n hµng – Tµi chÝnh, §¹i häc KTQD • Tel: 8692857 • PG§ Trung t©m §µo t¹o, Båi d−ìng vµ T− vÊn vÒ Ng©n hµng – Tµi chÝnh vµ Chøng kho¸n, §¹i häc KTQD • TÇng 1, Nhµ kh¸ch §¹i häc KTQD; Tel: 8698209 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-3 NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CHUYÊN ĐỀ • Lý thuyết về thị trường hiệu quả • Đặc điểm của thị trường CK Việt Nam • Tâm lý và hành vi của nhà đầu tư trên thị trường • Phương pháp chiến thắng tâm lý • Một số lưu ý khi đầu tư trên TTCK Việt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-4 ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu hµnh vi • §èi víi c¸c nhµ ®Çu t− • §èi víi CTCK • §èi víi c¸c nhµ qu¶n lý thÞ tr−êng 2© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-5 Lý thuyết về thị trường hiệu quả • Trong nền kinh tế cạnh tranh thì các nguồn tài nguyên sẽ được phân phối và sử dụng một cách tốt nhất. • Người nào trả giá cao nhất cho nguồn tài nguyên đó thì sẽ được sở hữu và sử dụng chúng. • Vai trò của thị trường chứng khoán là phân tích các đối tượng có thể đầu tư sao cho có hiệu quả. • Năm 1953, lần đầu tiên Maurice Kendall đã sử dụng máy tính trong phân tích và giao dịch cổ phiếu và đưa ra kết luận: “Giá cố phiếu thay đổi ngẫu nhiên”. Kết quả này đã đặt nền móng cho lý thuyết thị trường hiệu quả. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-6 Thị trường hiệu qủa Thị trường hiệu quả được hiểu theo 3 khía cạnh: • Phân phối hiệu quả • Hoạt động hiệu quả • Thông tin hiệu quả © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-7 Thị trường hiệu qủa • Phân phối có hiệu quả là phân phối các nguồn vốn có thể đầu tư sao cho có hiệu quả cao nhất. • Hiệu quả về mặt hoạt động khi các chi phí giao dịch trong thị trường được quyết định theo quy luật cạnh tranh (các nhà tiếp thị và môi giới chỉ kiếm được lợi nhuận thông thường thông qua các hoạt động của mình). • Hiệu quả về mặt thông tin khi giá hiện hành phản ảnh đầy đủ và tức thời tất cả các thông tin có ảnh hưởng tới thị trường. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-8 Thị trường hiệu quả • Giá cả chứng khoán được xác định tại mức cân bằng và phản ánh đầy đủ thông tin hiện có trên thị trường. • Việc tăng giảm giá chỉ do phản ứng với các thông tin mới. • Các thông tin mới không thể dự đoán được. ⇒Giá chứng khoán thay đổi một cách ngẫu nhiên không dự đoán được (học thuyết về tính ngẫu nhiên – Random Walk). Cần phân biệt tính ngẫu nhiên của sự biến động giá với sự bất hợp lí về mức giá. 3© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-9 Sự bất hợp lí về mức giá • Giá cả chưa phản ánh đúng giá trị của cố phiếu. ⇒Dự đoán trước được giá. Trong ngắn hạn: Mua khi giá có khuynh hướng tăng Bán khi giá có khuynh hướng giảm • Liên hệ với thực tế Việt Nam. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-10 Các hình thái của thị trường hiệu quả • Hình thái yếu của thị trường (Weak Form) Giá cả của cổ phiếu đã phản ánh đầy đỉ và kịp thời những thông tin trong quá khứ đầy đủ và kịp thời những thông tin trong quá khứ về giao dịch của thị trường như khối lượng giao dịch, giá cả cố phiếu. Ví dụ: Quy luật: Giá cổ phiếu giảm vào ngày cuối năm và lên cao vào ngày đầu năm mới. Dưới những giả thuyết của hình thái yếu, thị trướng sẽ xoá bỏ hiện tượng này -> giá cổ phiếu trở nên thăng bằng. => Phân tích kỹ thuật bị vô hiệu hoá. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-11 Các hình thái của thị trường hiệu quả • Hình thái trung bình của thị trường (Semi strong form). Giá cả của chứng khoán đã phản ánh tất cả những thông tin có liên qua đến công ty đã được công bố ra đến công chúng. Bao gồm: - Thông tin trong quá khứ. - Thông tin về năng lực sản xuất, dự đoán thu nhập, đối thủ cạnh tranh v.v.. => Cả phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật bị vô hiệu hoá. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-12 Các hình thái của thị trường hiệu qủa • Hình thái mạnh của thị trường (strong form). Giá của cổ phiếu đã phản ánh tất cả những thông tin cần thiết có liên quan đến công ty thậm chí cả những thông tin nội gián. =>Khả năng kiếm lợi nhuận siêu ngạch là khó xảy ra. 4© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-13 Đặc điểm cơ bản của thị trường chứng khoán Việt Nam Thị trường mới thiết lập và hoạt động: • Khung pháp lý chưa chặt chẽ • Các công ty chứng khoán còn ít. • Các nhà quản lý và điều hành chưa có kinh nghiệm. • Các nhà đầu tư còn non trẻ. • Hàng hoá trên thị trường chưa nhiều và kém đa dạng. • Sự phát triển của thị trường chưa tương thích với nhu cầu của nhà đầu tư. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-14 Đặc điểm cơ bản của thị trường chứng khoán Việt Nam • Hiệu quả của thị trường yếu trên cả 3 mặt: Phân phối, hoạt động và thông tin. +Về phân phối-vấn đề cổ phần hoá, cổ đông chiến lược, v.v.. +Về hoạt động- xuất hiện lợi nhuận độc quyền. +Về thông tin-chưa minh bạch, kịp thời. • Cổ phiếu lưu hành trên thị trường chủ yếu là từ nguồn cổ phần hoá các DNNN. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-15 Đặc điểm cơ bản của thị trường chứng khoán Việt Nam • Thị trường OTC phát triển mạnh mẽ, vô tổ chức và mang tính tự phát cao độ. • Các qui luật của thị trường chưa được phát huy. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-16 Khai thác thông tin hữu hiệu • Các báo cáo tài chính • Phương pháp khai thác các thông tin khác: + Liên kết thông tin + Qua các kênh khác 5© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-17 Hµnh vi cña nhµ ®Çu t− trªn TTCK ViÖt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-18 Hµnh vi cña nhµ ®Çu t− trªn TTCK ViÖt Nam • ThÞ tr−êng chøng kho¸n VN lµ kh«ng hiÖu qu¶ ë møc yÕu -> Gi¸ chøng kho¸n kh«ng tu©n theo m« h×nh b−íc ®i ngÉu nhiªn © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-19 KiÓm ®Þnh 1: TÝnh “ng¹i rñi ro” cña nhµ ®Çu t− • Tình huống 1: Giả định ông (bà) đã mua 1 chứng khoán 1 tháng trước đây với giá 50.000 đồng. Hôm nay, giá chứng khoán đó là 40.000 đồng. Ông (Bà) đang cân nhắc xem có nên bán chứng khoán đó và chịu lỗ 10.000 đồng hay tiếp tục nắm giữ trong 1 tháng với giả định vào cuối tháng tới, có tình huống sau: • 50% xác suất xảy ra với giá chứng khoán giảm xuống còn 30.000 đồng • 50% xác suất xảy ra với giá chứng khoán tăng lên, đạt mức 50.000 đồng • Giả sử không có các chi phí về giao dịch hay thuế. Với các thông tin trên, Ông (Bà) sẽ lựa chọn phương án đầu tư nào trong 2 phương án sau: • Phương án A: Bán chứng khoán ngày và chịu lỗ 10.000 đồng • Phương án B: Nắm giữ chứng khoán trong 1 tháng tới © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-20 KiÓm ®Þnh 1: TÝnh “ng¹i rñi ro” cña nhµ ®Çu t− • Tình huống 2: Giả định ông (bà) đã mua 1 chứng khoán 1 tháng trước đây với giá 50.000 đồng. Hôm nay, giá chứng khoán đó là 60.000 đồng. Ông (Bà) đang cân nhắc xem có nên bán chứng khoán đó hay tiếp tục nắm giữ trong 1 tháng với giả định vào cuối tháng tới, có tình huống sau: • 50% xác suất xảy ra với giá chứng khoán giảm xuống còn 50.000 đồng • 50% xác suất xảy ra với giá chứng khoán tăng lên, đạt mức 70.000 đồng • Giả sử không có các chi phí về giao dịch hay thuế. Với các thông tin trên, Ông (Bà) sẽ lựa chọn phương án đầu tư nào trong 2 phương án sau: • Phương án A: Bán chứng khoán và thu lời 10.000 đồng • Phương án B: Nắm giữ chứng khoán trong 1 tháng tới 6© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-21 KiÓm ®Þnh 2: T©m lý ®Çu t− ng¾n h¹n • Tình huống 3: Giả định ông (bà) sở hữu cổ phiếu của công ty XYZ. Theo đánh giá của ông (bà) công ty có triển vọng phát triển về dài hạn. Hiện nay, giá cổ phiếu này giảm vì thông tin về kết quả kinh doanh quý không khả quan. Ông (Bà) có tiếp tục mua cổ phiếu này hay không? • Tình huống 4: Hiện nay, ông (bà) không sở hữu cổ phiếu XYZ nhưng theo đánh giá của ông (bà), công ty này có triển vọng phát triển về dài hạn. Tuy nhiên, giá chứng khoán này đang giảm vì thông tin về kết quả kinh doanh quý không khả quan. Ông (Bà) có tiếp tục mua cổ phiếu này hay không? • Tình huống 5: Hãy tưởng tượng ông (bà) đã trả 200.000 đồng để mua vé xem 1 vở kịch. Trên đường đến nhà hát, ông (bà) phát hiện ra rằng mình đã làm mất vé. Ông (bà) có sẵn lòng mua 1 tấm vé khác hay không? • Tình huống 6: Hãy tưởng tượng ông (bà) đang trên đường đến nhà hát xem 1 vở kịch mà chưa mua vé (giá vé là 200.000 đồng) thì phát hiện ra bị mất 200.000 đồng. Lúc đó, ông (bà) có sẵn sàng mua vé xem kịch hay không? © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-22 §o l−êng yÕu tè c¶m tÝnh • Khi đo lường yếu tố cảm tính của nhà đầu tư, chúng tôi tập trung đo lường 3 nội dung chính: (1) Sự lạc quan của các nhà đầu tư (câu hỏi A1 và A2); (2) Quan điểm nhìn nhận, đánh giá của nhà đầu tư về giá và diễn biến về giá các loại chứng khoán trên thị trường (câu hỏi A3 và A4); và (3) Sự tham gia của nhà đầu tư (câu hỏi A5 và A6) • Để xác định các nhân tố tác động lên yếu tố cảm tính của nhà đầu tư, chúng tôi chia thành 3 nhóm nhân tố: nhóm 1 gồm 25 nhân tố thuộc về thị trường; nhóm 2 gồm 30 nhân tố khác nhau thuộc về bản thân các chứng khoán, và nhóm 3 gồm 12 nhân tố khác nhau thuộc về bản thân nhà đầu tư có thể tác động lên quyết định đầu tư. Mỗi chỉ tiêu đều có 7 mức độ để người trả lời lựa chọn, từ 1 là không quan trọng (hoặc không hoàn toàn đồng ý) đến 7 là rất quan trọng (hoàn toàn đồng ý). © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-23 KÕt qu¶ ®o l−êng yÕu tè c¶m tÝnh cña nhµ ®Çu t− © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-24 Thứ nhất: về thái độ và hành vi của nhà đầu tư đối với rủi ro và doanh lợi (Tình huống 1,2) • Đối với tình huống 1, có 69% nhà đầu tư chọn phương án B và 31% chọn phương án A. Đối với tình huống 2, có 56% nhà đầu tư chọn phương án A và 44% chọn phương án B. Kết quả trên cho thấy, nhà đầu tư trên TTCK Việt Nam không hoàn toàn tuân theo thuyết kỳ vọng hợp lí, các nhà đầu tư chấp nhận rủi ro trong tình huống 1 nhưng lại “ngại rủi ro” trong tình huống 2. 7© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-25 Thứ hai: về thái độ và hành vi của nhà đầu tư đối với việc đầu tư mang tính dài hạn (Tình huống 3,4,5,6) • Trả lời tình huống 3 và 4, có 54% nhà đầu tư trên TTCKVN hiện đã sở hữu cổ phiếu XYZ sẽ tiếp tục mua cổ phiếu XYZ nhưng đối với các nhà đầu tư hiện chưa sở hữu cổ phiếu XYZ có đến 78% nhà đầu tư sẵn sàng mua cổ phiếu. • Kết quả trả lời tình huống 5 và 6 có sự khác biệt rõ rệt. Trong tình huống 5, có 58% nhà đầu tư sẵn sàng mua vé mới vào xem kịch, còn tình huống 6 có đến 71% nhà đầu tư sẵn sàng mua vé vào xem dù biết mình đã bị mất 200.000 đồng. Kết quả này cảng khẳng định, nhà đầu tư không phải là các nhà đầu tư theo lý trí, không tuân thủ theo lý thuyết lợi ích kỳ vọng (expected utility theory). Các hành vi đầu tư xuất phát từ các yếu tố tâm lý, thuộc về cảm tính chứ không hoàn toàn dựa trên lý chí. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-26 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-27 • Về sự lạc quan. Kết quả điều tra cho thấy, nhà đầu tư Việt nam khá lạc quan về triển vọng phát triển của thị trường (=3.9). Trả lời đồng ý với nhận xét A1 ở mức 4 đến 7 là 53.98%, chỉ có 9.66% phản đối ở mức 1 và 15.34% phản đối ở mức 2. Đối với nhận xét A2, có 69,32% trả lời đồng ý ở mức 4 đến 7, chỉ có 3.98% phản đối ở mức 1 và 9.09% phản đối ở mức 2. • Về đánh giá của nhà đầu tư về TTCKVN. Kết quả trả lời các nhận xét A3 và A4 cho thấy, phần lớn các nhà đầu tư đều cho rằng, giá của các chứng khoán trên TTCKVN đang được đánh giá cao hơn so với giá trị tính toán dựa trên các phân tích cơ bản ( = 5.49, có 84.67% trả lời ở mức 4-7). Điều này cho thấy, việc xác định giá chứng khoán trên TTCKVN đã thoát ly khá xa khỏi các phân tích cơ bản. Nhà đầu tư không dựa trên các phân tích cơ bản để quyết định đầu tư. Đối với nhận xét A4, có đến 46.02 phản đối ở mức 1-3, chỉ có 25% đồng ý ở mức 5-7. Điều này cho thấy mức độ lạc quan về diễn biến giá chứng khoán trong tương lai. Kết luận này ủng hộ các nhận xét về sự phát triển quá nóng, mang tính bong bóng về giá các chứng khoán trên TTCKVN hiện nay. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-28 • Về mức độ tham gia đầu tư. Kết quả điều tra cho thấy, mức độ dự kiến tham gia đầu tư trên TTCKVN vào thời điểm hiện tại là khá cao (= 5,05). Các nhà đầu tư có kế hoạch tăng vốn đầu tư trên TTCK trong vòng 12 tháng tới (= 4,0). Tuy nhiên, khi được hỏi quan điểm A6, phần lớn đều trả lời ở mức 3 và 4 (46.03%), điều này cho thấy tâm lý đầu tư mang tính “ngắn hạn” của các nhà đầu tư chứng khoán Việt Nam. Một phần trong các nguyên nhân này là do thị trường còn nhỏ và dễ bị tác động, tổn thương như các kiểm định về tính hiệu quả của thị trường đã kết luận. 8© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-29 Các nhân tố tác động lên yếu tố cảm tính của nhà đầu tư chứng khoán Việt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-30 Nh©n tè thuéc vÒ thÞ tr−êng • Trong số 25 nhân tố thuộc về thị trường ảnh hưởng đến yếu tố cảm tính của nhà đầu tư, nhân tố lãi suất tiền gửi thấp (= 5.61), nhân tố về triển vọng phát triển của nền kinh tế VN (= 5,38), mức độ tự tin và trạng thái đầu tư của các nhà đầu tư có tổ chức (= 5,18) có tác động mạnh nhất đến việc ra các quyết định của các nhà đầu tư trên TTCK. Tiếp theo là các nhóm nhân tố khác như sự phát triển của thị trường tài chính (= 5.06). © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-31 • Các nhóm nhân tố có tác động ở mức từ 4-5 bao gồm: sự hám lợi của các nhà đầu tư (= 4.03); thu nhập từ các công ty (= 4.08); triết lý kiếm tiền nhanh chóng từ TTCK (= 4.15); sự giảm giá của VNĐ so với đồng USD (= 4.19); sự nới lỏng về cơ chế kinh doanh đối với các nhà đầu tư trên TTCK (= 4.3); giá xăng dầu (= 4.42), các thông tin từ Internet (= 4.43); sự mở rộng của các quỹ đầu tư (= 4.47); các câu chuyện về các nhà đầu tư thành công trên TTCK (= 4.62); sức chịu đựng rủi ro của các nhà đầu tư (= 4.62); các chính sách liên quan đến kinh doanh của chính phủ (= 4.66); hiệu quả hoạt động của TTCK (= 4.79); sự sụt giảm về lợi tức khi đầu tư trên thị trường bất động sản (= 4.81); sự cắt giảm chi phí của các công ty niêm yết (= 4.82); sự ổn định về môi trường chính trị ở Việt Nam (= 4.94); Tỷ lệ lạm phát (= 4.95). • Các nhân tố thuộc về thị trường tác động yếu lên yếu tố cảm tính của nhà đầu tư (mức độ đồng ý < 4) gồm: tỷ lệ thất nghiệp (3.68); sự sụt giảm về lợi tức khi đầu tư trên thị trường vàng (3.7); sự tiếp thị của các công ty chứng khoán (3.8); © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-32 Nh©n tè thuéc vÒ chÝnh chøng kho¸n (tæ chøc niªm yÕt hoÆc ®¨ng ký giao dÞch) 9© Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-33 • Trong số các nhân tố thuộc về chứng khoán tác động lên sự cảm tính của nhà đầu tư, yếu tố quan trọng nhất là việc các nhà đầu tư nước ngoài đang đầu tư vào chứng khoán đó (= 5,95), tiếp sau là thương hiệu của tổ chức phát hành (= 5,69), các nhà đầu tư lớn đang đầu tư vào chứng khoán đó (= 5,65). • Các nhân tố tác động mạnh đến yếu tố cảm tính gồm: khuyến nghị của các nhà phân tích; nghiên cứu thị trường (= 5.52); chất lượng quản trị trong doanh nghiệp (= 5.49); các diễn biến về giá chứng khoán trong quá khứ (= 5,41); khả năng thanh toán lãi (= 5.41); tin đồn (= 5.22); chỉ số Nợ (=5,21); chất lượng tài sản; ROA (=5.11); tình hình của ngành (= 5.1). © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-34 • Các nhóm nhân tố tác động ở mức trung bình (từ mức 4-5 gồm): mua bán nội gián (=4.69); quy mô của công ty (= 4.68); các thông tin về chủ sở hữu, khách hành và đối thủ cạnh tranh của công ty (= 4.66); tỷ lệ sở hữu của các tổ chức (=4.62); ROE (=4.52); ROI (=4.44); khuyến nghị từ các nhà phân tích nghiệp dư (=4.16). Các nhân tố tác động yếu đến yếu tố cảm tính của nhà đầu tư bao gồm: giá trị ghi sổ (=3.97); kỳ vọng vào việc chia tách cổ phiếu (=3.94); cổ tức (=3.78); thấy quen thuộc với sản phẩm và dịch vụ của công ty niêm yết (=3.73); dòng tiền trên cổ phiếu (=3.7); chỉ số vòng quay hàng hoá (=3.7); khuyến nghị của các nhà môi giới chứng khoán (=3.68); Tỷ số Tài sản lưu động/Nợ ngắn hạn (=3.47); khả năng bị thâu tóm của công ty niêm yết (=3.35); cảm nhận trực giác, vô hình do chứng khoán đó mang lại (=3.24); vị trí địa lí của công ty (= 3.01). © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-35 Nh©n tè thuéc vÒ nhµ ®Çu t− © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-36 • Trong số 12 nhân tố thuộc về nhà đầu tư, yếu tố tự tin sẽ kiếm mức lời cao hơn thị trường có ảnh hưởng nhất đến các quyết định của nhà đầu tư (= 5,41), tiếp sau là việc các nhà đầu tư không thích bán chứng khoán ở trạng thái lỗ mà quyết tâm theo đuổi thị trường (= 4,88). Các yếu tố có tác động yếu đến cảm tính của nhà đầu tư bao gồm: hiện đang nắm giữ danh mục đầu tư có thể đa dạng hoá dễ dàng (3,6); khả năng chịu đựng khi giá chứng khoán đảo chiều (3.58). 10 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-37 KÕt luËn • Yếu tố cảm tính có tác động chủ yếu lên các quyết định của các nhà đầu tư Việt Nam. Các kết quả của phân tích cơ bản không có vai trò trọng yếu trong việc ra các quyết định mua bán của nhà đầu tư trên TTCK Việt Nam. • Các nhà đầu tư Việt Nam không phải là các nhà đầu tư theo lý trí, không hoàn toàn tuân theo thuyết kỳ vọng hợp lí, họ chịu ảnh hưởng mạnh bởi các yếu tố cảm tính trong quá trình đầu tư. Các nhà đầu tư tích cực luôn tìm kiếm các cơ hội “đột biến” để thu lợi. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-38 • Có hiện tượng mua bán theo tâm lý dưới sự phát triển khá “nóng” của TTCKVN. Các nhà đầu tư trong nước có xu hướng mua bán theo các nhà đầu tư nước ngoài và các nhà đầu tư có tổ chức. Các diễn biến về giá chứng khoán trong quá khứ tác động khá mạnh lên quyết định đầu tư (phù hợp với đánh giá TTCKVN là không hiệu quả ở mức yếu). • Yếu tố lạc quan có phần thái quá về triển vọng phát triển của TTCK cũng như tâm lý quá tự tin của nhà đầu tư làm cho cầu về giá chứng khoán có xu hướng tăng mạnh kéo theo giá chứng khoán tăng nhanh một cách đột biến. • Tâm lý đầu tư ngắn hạn phổ biến trên TTCK Việt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-39 Đặc điểm của các nhà đầu tư Việt Nam • Chủ yếu là đầu tư theo cảm tính • Đầu tư theo số đông • Đầu tư theo các đại gia. • Nhóm chuộng cờ bạc . -Dễ chia sẻ thông tin -Chỉ tính toán ngắn hạn. • Không biết và không có sự phân tích. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-40 Ưu điểm của đầu tư theo số đông • Thông tin được hội tụ và kiểm nghiệm theo số đông. • Không mất nhiều thời gian tìm hiểu và phân tích. • Chính sách của Nhà nước và mục tiêu chính trị. 11 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-41 Nhược điểm và khắc phục • Đề phòng tham gia thị trường muộn. • Cần phải xem lại độ dài của chu kỳ tăng giá (tuần, tháng). • Tháng tham gia thị trường, cần tránh cuối chu kỳ. • Sự đầu tư quá đà: lý thuyết ‘Con chồn canh gác” • Lý do và thời điểm “Tháo chạy kịp thời” thời điểm và thứ tự ưu tiên. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-42 Một số lưu ý khi đầu tư trên TTCK Việt Nam © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-43 Chu kỳ và thời điểm mua bán chứng khoán • Theo ngày nghỉ. +“Chu kỳ cuối và đầu tuần”. +Thứ 2 ngày 19/10/1987. • Theo tháng trong năm. + Tháng cuối năm và đầu năm +Tháng “đại hội”. © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-44 Nhìn dài hạn khi đầu tư theo số đông • Theo số đông nhưng vẫn cần phân tích các chỉ tiêu dài hạn: - Lý do. - Những tiêu thức cơ bản cần xem xét. • Tuổi đời của công ty • Theo Warren Buffett: Chỉ nên đầu tư vào Công ty có thâm niên trên 10 năm (VN 8-10 năm) • Ngành nghề kinh doanh. 12 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-45 ĐÇu t− ng¾n h¹n • Ph©n tÝch giao dÞch vµ quy m« ®Æt lÖnh trong 5 phiªn, 10 phiªn, 22 phiªn • DiÔn biÕn VN-Index vµ c¸c cæ phiÕu blue-chip cã vai trß chi phèi thÞ tr−êng • Xem xÐt xu h−íng biÕn ®éng gi¸ vµ khèi l−îng giao dÞch • Giao dÞch cña nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi • Th«ng tin vÒ ph©n tÝch c¬ b¶n © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-46 X©y dùng danh môc ®Çu t− dµi h¹n ĐÆc ®iÓm thÞ tr−êng • P/E thÊp • ThÞ tr−êng kh«ng thùc sù s«i ®éng (xem diÔn biÕn gi¸, khèi l−îng khíp lÖnh, quy m« giao dÞch…) • Gi¸ c¶ Ýt biÕn ®éng • Gi¸ cæ phiÕu phô thuéc nhiÒu vµo t×nh h×nh kinh doanh cña DN © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-47 ĐÇu t− dµi h¹n • X¸c ®Þnh møc ®é chÊp nhËn rñi ro vµ sinh lêi dù kiÕn • C¸c th«ng tin ph©n tÝch c¬ b¶n cæ phiÕu • Ph©n tÝch vÜ m« vµ TTCK • Ph©n tÝch ngµnh • Ph©n tÝch c«ng ty • X©y dùng b¶ng tiªu chuÈn cña danh môc • X©y dùng b¶ng theo dâi danh môc • Chän chøng kho¸n phï hîp víi môc tiªu vµ nguån lùc tµi chÝnh cña c¸ nh©n © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-48 Nguyªn t¾c b¸n cæ phiÕu (tham kh¶o) • C¾t gi¶m thua lç • Bình tĩnh vµ ®õng rêi xa c¸c cæ phiÕu blue chip • Quy luËt b¸n: • Sù sôt gi¶m doanh lîi nghiªm träng trong 2 quý liªn tiÕp • Gi¸ cæ phiÕu ®i vµo møc gi¸ míi v−ît ®iÓm then chèt nh−ng khèi l−îng giao dÞch ngµy hoÆc tuÇn Ýt h¬n tuÇn, ngµy tr−íc ®ã • Gi¸ cæ phiÕu ph¸ vì c¸c m« hình c¬ b¶n, ®i kÌm khèi l−îng giao dÞch lín • Gi¸ cæ phiÕu tăng trong vµi th¸ng vµ hình thµnh mét sè ®−êng c¬ b¶n • Cæ phiÕu blue chip bÞ b¸n th¸o • Cã 1 ®ît tăng gi¸ kÐo dµi vµ ®· xuÊt hiÖn khe hë • Gi¸ gi¶m ®i kÌm víi khèi l−îng giao dÞch lín 13 © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-49 Nguyªn t¾c lùa chän cæ phiÕu cña J.ONeil • Doanh lîi • VÊn ®Ò xoay vßng cña cæ phiÕu • Doanh sè b¸n hµng • Lîi nhuËn biªn • Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn cæ phÇn • XÕp h¹ng vÒ Doanh sè + Lîi nhuËn + ROE • Së hữu cña thµnh viªn HĐQT • Cæ phiÕu n»m trong kho¶ng tăng gi¸ • Ngµnh • Dßng ch¶y vèn cña thÞ tr−êng • ThÞ tr−êng ®ang quan t©m ®Õn khu vùc kinh tÕ nµo • S¶n phÈm • C¸c ®¬n ®Æt hµng • Sù tham gia cña c¸c quü ®Çu t− • Møc ®é hiÓu râ vµ tin cËy vÒ c«ng ty © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-5050 Mét sè l−u ý khi ®Çu t− cæ phiÕu 1. B¹n lµ nhµ ®Çu t− dµi h¹n hay ng¾n h¹n 2. Vèn cña b¹n lµ bao nhiªu? B¹n chÞu rñi ro nh− thÕ nµo? 3. ChiÕn l−îc ®Çu t− cña b¹n - ®Çu t− gi¸ trÞ - ®Çu t− tang tr−ëng - ®Çu t− theo ®¸m ®«ng - ®Çu t− theo ®¹i gia © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-5151 8. H·y x¸c ®Þnh minh cã thÓ ®Çu t− ph¶I cÇn chÊp nhËn thiÖt h¹i 9. Kü nang mua vµ b¸n chøng kho¸n ®Òu quan träng nh− nhau 10. X¸c ®Þnh thêi ®iÓm mua b¸n - 1 hay nhiÒu cæ phiÕu - sè l−îng tiÒn, cæ phiÕu - møc gi¸ 11. ®õng hy väng “mua gi¸ thÊp nhÊt – b¸n gi¸ cao nhÊt”. “mua cao ®Ó b¸n cao h¬n” nh−ng h·y mau tho¸t khái thÞ tr−êng 12. h·y b¾t ®Çu b»ng sè tiÒn nhá vµ ®Çu t− thµnh tõng ®ît vµo mét sè lo¹i cæ phiÕu. Kh«ng bá hÕt trøng vµo mét giá © Bé m«n TCQT&TTCK, Khoa NH-TCNguyÔn §øc HiÓn, MBA 14-5252 13. ThÞ tr−êng cã lóc lªn, lóc xuèng lµ tÊt yÕu. ®õng ho¶ng sî vµ mÊt niÒm tin, nÕu kh«ng sÏ bá lì c¬ héi. tÝnh kü qu¸ còng ®Ó mÊt c¬ héi 14. BÝ quyÕt chän mua cæ phiÕu cña warrant buffet mua cæ phiÕu thÊp h¬n mÖnh gi¸ hay gi¸ trÞ sæ s¸ch 15. BÝ quyÕt chän mua cæ phiÕu cña david katzen - mua cæ phiÕu cã p/e thÊp - cæ phiÕu cã roe tang nhÊt qu¸n - cæ phiÕu mµ l·nh ®¹o c«ng ty ®ang mua vµo - cæ phiÕu cã c«ng nî thÊp - cæ phiÕu mua b¸n néi bé s«I ®éng - cæ phiÕu cã thµnh tÝch g©y ng¹c nhiªn