Chuyên đề Phương hướng hoàn thiện kế toán tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp sản xuất hiện nay

ao phí lao động sống cần thiết mà doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất trong một thời kỳ nhất định. ở doanh nghiệp sản xuất, giữa chi phí và chi tiêu là hai phạm vi khác nhau. Chi tiêu trong kỳ của doanh nghiệp bao gồm chi tiêucho quá trình mua hàng, quá trình sản xuất, hoạt động văn hoá xã hội của doanh nghiệp. Thực chất chi phí sản xuất ở các doanh nghiệp là sự chuyển dịch vốn của doanh nghiệp vào đối tượng tính giá nhất định, nó là vốn mà doanh nghiệp bỏ ra vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc hiểu rõ chi phí sản xuất có ý nghĩa quan trọng và cần thiết giúp cho doanh nghiệp tính đúng, tính đủ chi phí sản xuất vào giá thành, từ đó tìm được biện pháp hạ thấp chi phí và phát huy tác dụng chi tiêu giá thành trong công tác quản lý, kiểm tra và giám sát quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3.2. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm. Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống, lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định. Còn giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ lao động sống, lao động vật hoá có liên quan đến khối lượng sản phẩm hoàn thành. Chúng giống nhau về chất. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm đều bao gồm những hao phí về lao động sống, hao phí vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong quá trình chế biến. Chi phí sản xuất biểu hiện về mặt hao phí sản xuất, giá thành sản phẩm biểu hiện mặt kết quả của quá trình sản xuất. Chúng là hai mặt thống nhất của một quá trình. Tuy nhiên, giá thành sản phẩm và chi phí sản xuất thường khác nhau về lượng. Tính vào giá thành sản phẩm chỉ có những chi phí gắn liền với sản phẩm hay khối lượng công việc đã hoàn thành không kể chi phí đã chi ở kỳ nào. Do lượng chi phí sản xuất kỳ này chuyển sang kỳ sau (chi phí sản phẩm dở dang cuối kỳ) thường không khớp vơí lượng chi phí sản xuất đã chi ra trong kỳ trước đó (chi phí sản phẩm dở dang đầu kỳ), vì vậy chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ không bằng giá thành sản phẩm sản xuất trong kỳ. - Trên góc độ biểu hiện bằng tiền, chi phí sản xuất cũng khác với giá thành sản phẩm. Đặc biệt trong các ngành công nghiệp, giá thành sản phẩm không bao gồm các chi phí đã chi ra trong kỳ mà trừ chi phí phân bổ dần cho kỳ sau và cộng thêm các khoản chi phí thực tế chưa phát sinh trong kỳ được tính trước vào giá thành hoặc cộng thêm chi phí đã chi ra kỳ trước chưa phân bổ, kết chuyển sang. 1.4 Sự cần thiết của kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất hiện nay. Bản chất của giá thành sản phẩm chính là sự chuyển dịch giá trị của các yếu tố chi phí vào những sản phẩm công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành. Mục đích sản xuất và nguyên tắc kinh doanh trong cơ chế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải đảm bảo trang trải mọi chi phí đaàu vào của quá trình sản xuất và nhất thiết phải có lãi. Giá bán sản phẩm phụ thuộc rất nhiều vào quy luật cung - cầu, vào sự thoả thuận giữa doanh nghiệp và khách hàng. Do đó để thu được lợi nhuận cao thì doanh nghiệp phải dựa trên cơ sở giá thành sản phẩm để xác định giá bán, giá thành là chi phí sản xuất tính cho một khối lượng hoặc một đơn vị sản phẩm do doanh nghiệp đã hoàn thành và nó được biểu hiện bằng tiền. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu tổng hợp phản ánh chất lượng của hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông qua những thông tin về giá thành thực tế của từng loại sản phẩm mà doanh nghiệp có thể phân tích, đánh giá tình hình thực hiện các định mức, các dự toán chi phí cũng như tình hình sử dụng tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn của doanh nghiệp và hiệu quả của các dự án, các giải pháp kinh tế - xã hội - kỹ thuật. Hơn nữa doanh nghiệp còn dựa vào chỉ tiêu này để xác định kết quả kinh doanh. Có những thông tin về giá thành sản xuất và giá bán, doanh nghiệp sẽ đánh giá mức độ bù đắp chi phí và hiệu quả sử dụng chi phí sản xuất. Giá thành sản phẩm cũng là căn cứ giúp doanh nghiệp tính toán giá vốn hàng bán, lãi gộp, từ đó xác định lãi trước thuế thu nhập doanh nghiệp. Ngoài ra, giá trị sản phẩm dở dang và thành phẩm còn là những chỉ tiêu quan trọng của bảng cân đối kế toán, phản ánh tình hình tài sản của doanh nghiệp. Tính giá thành sản phẩm một cách đúng đắn và trung thực sẽ tạo niềm tin cho người quan tâm và đảm bảo cho doanh nghiệp thực hiện đầy đủ trách nhiệm với nhà nước. Để tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường, doanh nghiệp phải luôn tìm mọi cách nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng, đồng thời với việc hạ giá thành sản phẩm. Đây cũng là trách nhiệm chính của kế toán giá thành. Bằng việc cung cấp các thông tin liên quan đến giá thành định mức, giá thành sản phẩm thực tế, kế toán giá thành có thể hỗ trợ công tác hạ giá thành sản phẩm. Đơn giá tiêu chuẩn, ngân sách linh hoạt và kết hợp kế toán phần hành khách chính là công cụ của kế toán giá thành. Bên cạnh chức năng hỗ trợ hạ giá thành sản phẩm, kế toán giá thành còn có chức năng lập giá, có nghĩa là căn cứ vào giá thành để xác định giá bán, tỉ lệ chiết khấu bán hàng ... Một trong những căn cứ để doanh nghiệp tính toán tỷ lệ chiết khấu phù hợp với khách hàng là giá thành sản phẩm trong mối quan hệ với giá bán. Như vậy, kế toán giá thành cũng góp một phần quan trọng trong việc ra quyết định của nhà quản trị. Qua việc tìm hiểu những vai trò của kế toán giá thành đối với mỗi doanh nghiệp sản xuất, ta khẳng định kế toán giá thành là một khâu trọng tâm của kế toán. Đây là cơ sở để doanh nghiệp lập một báo cáo trung thực, hợp lý cũng như cung cấp thông tin kịp thời chính xác cho nhà quản trị. Nhưng một hệ thống kế toán không bản thân nó mang lại kết quả đó mà luôn cần có sự vận dụng hợp lý từ phía doanh nghiệp. II- Các quy định và phương pháp tính giá thành sản phẩm sản xuất. 2.1 Đối tượng tính giá thành sản phẩm. Xác định đối tượng trong giá thành chính là việc xác định sản phẩm, bán sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định đòi hỏi phải tính giá thành một đơn vị. Đối tượng tính giá thành có thể là sản phẩm cuối cùng của quá trình sản xuất hay đang trên dây chuyền sản xuất tuỳ theo yêu cầu của hạch toán kinh tế nội bộ và tiêu thụ sản phẩm. Việc xác định đúng đối tượng tính giá thành là yêu cầu quyết định trong việc tính trung thực và hợp lý của giá thành sản phẩm. Để tính đúng và đủ giá thành sản phẩm, kế toán phải dựa và đặc điểm tổ chức, đặc điểm quy trình công nghệ kỹthuật sản xuất sản phẩm, đặc điểm tổ chức của sản phẩm, yêu cầu, trình độ quản lý và hạch toán của doanh nghiệp để xác định đối tượng tính giá thành hợp lý. Như vậy xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm là yếu tốt quyết định trong việc tính đúng và trung thực giá thành sản phẩm. Đối tượng giá thành sản phẩm là căn cứ để tính giá thành, các thẻ tính giá thành sản phẩm, lựa chọn phương pháp tính giá thành quản lý và kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và tính toán hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. 2.2 Kỳ tính giá thành sản phẩm. Kỳ tính giá thành sản phẩm là thời kỳ mà bộ phận kế toán giá thành cần tiến hành công việc tính giá thanhf cho các đối tượng tính giá thành. Cũng như xác định đối tượng tính giá thành, kỳ tính giá thanh sản phẩm tuỳ theo đặc điểm tổ chức sản xuất sản phẩm với chu kỳ sản phẩm mà xác định. Trong trường hợp mô hình tổ chức sản xuất hàng loạt, chu kỳ ngắn, liên tục thì kỳ tính giá thành sản phẩm vào thời điểm cuối tháng. Tại thời điểm này, kế toán tập hợp chi pí và áp dụng những phương pháp tính giá thích hợp để xác định giá thành thực tế một đơn vị sản phẩm và tổng giá thành thực tế cho từng đối tượng tính giá thành. Còn trong trường hợp tổ chức sản xuất đơn chiếc, chu kỳ dài hoặc tổ chức sản xuất theo đơn đặt hàng thì kỳ tính sản phẩm vào thời điểm sản phẩm hay đơn đặt hàng hoàn thành. Hàng tháng, kế toán vẫn tiến hành tậpuhợp chi phí sản xuất theo đối tượng. Khi nhân chứng từ chứng minh sản phẩm, đơn đặt hàng hoàn thành thì kế toán tiến hành tínhgiá thành thực tế cho đối tượng tính giá thành. Xác định kỳ tính giá thành cho từng đối tượng thích hợp sẽ giúp cho doanh nghiệp tổ chức công việc tính giá thànhmột cách khoa học, hợp lý, đảm bảo cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, và phát huy vai trò kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm của kế toán. 2.3 Phương pháp tính giá thành 2.3.1 Phương pháp tính giá thành trựctiếp. Phương pháp này được áp dụng ở loại hình sản xuất giản đơn, loại hình này có đặc điểm là chu kỳ sản xuất ngắn khối lượng sản phẩm lớn và mặt hàng sản xuất ít. - Trường hợp cuối kỳ không có sản phẩm dở dang hoặc có ít hoặc ổn định thì kế toán không cần đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, khi đó tổng giá thành, giá thành đơn vị sản phẩm được tính theo công thức sau đây: Z = C z = Z / Q = C / Q Trong đó: Z là tổng giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ. z là giá thành đơn vị sản phẩm hoàn thành trong kỳ. Q là số lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ. C là tổng chi phí sản xuất trong kỳ. - Trường hợp cuối kỳ có nhiều sản phẩm dở dang và không ổn định. Kế toán phải tổ chức đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ, khi đó tổng giá thành, giá thành đơn vị sản phẩm được tính theo công thức sau đây: Z = Dđầu kỳ + C - Dcuối kỳ z = Z/Q Trong đó Dđầu kỳ , Dcuối kỳ là chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. 2.3.2 Phương pháp tính giá thành theo hệ số. Phương pháp này được áp dụng trong những doanh nghiệp mà cùng một quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm cùng sử dụng một loại nguyên vật liệu, cùng một lượng lao động nhưng kết quả thu được nhiều loại sản phẩm khác nhau. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là cho toàn bộ quy trình công nghệ, đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm trong quy trình công nghệ. Theo phương pháp này kế toán căn cứ vào hệ số tính giá thành của từng loại sản phẩm tương ứng để quy đổi số sản phẩm khác nhau về sản phẩm gốc (sản phẩm tiêu chuẩn) để từ đó ta tính ra được tổng giá thành, giá thành đơn vị thực tế của từng loại sản phẩm. Gọi: Qi là số lượng sản phẩm của loại i. Hi là hệ số tính giá thành của loại sản phẩm i Khi đó ta có: Số lượng sản phẩm gốc (Sản phẩm tiêu chuẩn) ồQiHi Giá thành đơn vị sản phẩm gốc = Dở dang đầu kỳ của nhóm s/p = Tổng chi phí phát sinh trong kỳ của nhóm s/p = Dở dang cuối kỳ của nhóm s/p ồQiHi Tổng giá thực tế của từng loại s/p = Giá thành đơn vị sản phẩm gốc = Số lượng sản phẩm gốc của từng loại Giá thành đơn vị thực tế = Tổng giá thành thực tế của từng loại sản phẩm của từng loại s/p Số lượng sản phẩm thực tế của từng loại 2.3.3 Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ: Phương pháp này áp dụng ở loại hình sản xuất mà trong cùng một quy trình công nghệ kết quả sản xuất thu được nhiều loại sản phẩm có quy cách phẩm chất khác nhau, để giảm bớt khối lượng hạch toán kế toán thường tiến hành tập hợp chi phí sản xuất theo nhóm sản phẩm cùng loại. Căn cứ vào tỷ lệ chi phí giữa chi phí sản xuất thực tế với chi phí sản xuất kế hoạch của định mức, kế toán sẽ tính ra tổng giá thành đơn vị thực tế của từng loại sản phẩm. Tổng giá thành đơn vị thực tế của từng loại sản phẩm = Tỷ lệ giá thành = Tổng giá thành kế hoạch hoặc tổng giá thành định mức của từng loại sản phẩm Trong đó: Tỷ lệ giá thành = Dở dang đầukỳ của nhó SP = Tổng chi phí phát sinh trong kỳcủa nhóm SP - Dở dang cuối kỳ của nhóm sản phẩm Tổng giá thành kế hoạch hoặc tổng giá thành định mức của nhóm sản phẩm Tổng giá thành kế hoạch hoặc tổng giá thành định kỳ = Số lượng s/p thực tế của từng loại s/p = Giá thành đơn vị hoặc định mức của từng loại s/p Giá thành đơn vị thực tế = Tổng giá thành thực tế của từng loại của từng loại s/p Sản lượng thực tế của từng loại 2.3.4 Phương pháp tính giá thành phân bước Phương pháp này là việc tính giá thành của nửa thành phẩm và thành phẩm hoàn thành theo các giai đoạn công nghệ và được áp dụng cho những doanh nghiệp có quy trình công nghệ phức tạp, sản phẩm sản xuất phải trải qua nhiều công đoạn, chỉ có thể trên cơ sở tính được giá thành của nửa thành phẩm bước trước mới có thể có cơ sở để tính giá thành cho nửa thành phẩm hoặc thành phẩm ở bước sau. Nội dung cơ bản của phương pháp này là tính giá thành nửa thành phẩm bước trước để xác định chi phí của đối tượng chế biến ở bước sau. Giá thành của nửa thành phẩm hoặc thành phẩm của bước sau sẽ bằng giá thành của nửa thành phẩm bước trước cộng với chi phí chế biến ở bước sau. Tuần tự như vậy, sẽ tính được giá thành của sản phẩm hoàn thành ở khâu cuối cùng. Tuỳ thuộc vào tình hình cụ thể mà đối tượng tính giá thành trong các doanh nghiệp có thể là sản phẩm ở giai đoạn công nghệ cuối cùng hoặc là nửa thành phẩm ở từng giai đoạn và thành phẩm ở giai đoạn cuối. Do đó có sự khác nhau về đối tượng tính giá thành nên phương pháp tính giá thành phân bước chia thành : Phương pháp phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm và phương pháp phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm. + Phương pháp phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm: Theo phương pháp này phải tính toán giá thành nửa thành phẩm bước trước, kết chuyển tuần tự sang bước sau để tính giá thành nửa thành phẩm hoặc thành phẩm bước sau. Nội dung tính giá thành phân bước có tính giá thành nửa thành phẩm có thể khái quát như sau : Giá thành nửa thành phẩm giai đoạn 1 Chi phí sản xuất khác của giai đoạn 1 NVL trực tiếp chi ra từ đầu Giai đoạn 1 (Phân xưởng 1) Giá thành nửa thành phẩm giai đoạn 2 Chi phí khác giai đoạn 2 Giai đoạn 1 (Phân xưởng 2) CP của nửa TP giai đoạn 1 chuyển sang Giai đoạn 1 (Phân xưởng n) CP của nửa TP giai đoạn(n- 1) chuyển sang Giá thành thành phẩm Chi phí khác của giai đoạn n + + + Việc kết chuyển tuần tự chi phí giai đoạn trước sang giai đoạn sau có thể theo số tổng cộng tức là tổng các khoản mục chi phí cấu thành nên giá thành sản phẩm hoặc có thể kết chuyển riêng theo từng mục chi phí. Việc kết chuyển tuần tự theo số tổng cộng đòi hỏi kế toán phải tính toán ngược lại theo các khoản mục chi phí quy định, việc làm này rất phức tạp nên trên thực tế thường áp dụng phương pháp kết chuyển từng khoản mục chi phí. + Phương pháp phân bước không tính giá thành nửa thành phẩm: Theo phương pháp này không cần phải kết chuyển tuần tự các khoản mục chi phí của giai đoạn trước sang giai đoạn sau mà chỉ cần tính toán riêng số chi phí sản xuất của từng giai đoạn cấu thành nên giá thành sản phẩm. Sau đó tổng cộng toàn bộ chi phí của các giai đoạn để xác định giá thành sản phẩm hoàn thành ở giai đoạn cuối cùng. Việc xác định chi phí của từng giai đoạn trong thành phẩm được thực hiện theo công thức : + Chi phí SX Sản phẩm làm Chi phí sản xuất Sản phẩm ´ = từng g. đoạn dở đầu kỳ trong kỳ hoàn thành + (Theo khoản Sản phẩm hoàn Sản phẩm làm dở bước mục) thành g. đoạn i giai đoạn i cuối cùng Trong đó sản phẩm làm dở có thể được quy đổi theo mức độ hoàn thành của sản phẩm tương đương hoặc có thể tính theo từng khoản mục như nửa thành phẩm hoặc thành phẩm của từng giai đoạn. Sau đó tổng cộng chi phí ở từng giai đoạn để xác định giá thành sản phẩm giai đoạn cuối cùng theo công thức : Tổng giá thành sản phẩm = chi phí sản xuất từng giai đoạn Trong đó n là số giai đoạn công nghệ. 2.3.5 Phương pháp tính giá thành theo đơn đặt hàng : Phương pháp này áp dụng phù hợp với những doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song, tổ chức sản xuất đơn chiếc hoặc hàng loạt nhỏ và luôn thay đổi mặt hàng, chu kỳ sản xuất dài ngày. Việc tính giá thành theo đơn đặt hàng thường tiến hành khi kết thúc hoàn thành đơn đặt hàng đó. Nội dung của phương pháp này là : - Trước hết kế toán tập hợp chi phí sản xuất trong kỳ theo đơn đặt hàng. - Tiếp theo là lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ hợp lý để phân bổ chi phí sản xuất chung cho từng đơn đặt hàng. - Sau đó tổng cộng chi phí trực tiếp và chi phí chung của từng đơn đặt hàng để xác định giá thành theo đơn đặt hàng. Với phương pháp này cần chú ý việc tính giá thành chỉ tiên hành kho đơn đặt hàng hoàn thành, nhưng hàng tháng kế toán vẫn phải mở các sổ chi tiết (hoặc các phiếu tính giá thành) của từng đơn đặt hàng để tập hợp chi phí sản xuất chung. 2.3.6 Phương pháp tính giá thành định mức. Phương pháp này nội dung chủ yếu là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở giá thành định mức và số chênh lệch do thay đổi định mức và do thoát ly định mức. Các bước tính giá thành định mức : - Tính giá thành định mức của sản phẩm : Giá thành định mức của sản phẩm được tính dựa trên các định mức chi phí. Các định mức chi phí này được xác định phù hợp với đặc điểm, tính chất sản phẩm và quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm, định mức được xác định riêng cho từng chi tiết, từng bộ phận của sản phẩm. Sau đó tổng cộng lại sẽ xác định được giá thành của sản phẩm hoàn thành. - Xác định số chênh lệch do thay đổi định mức : Trong kỳ kinh doanh, nếu có sự thay đổi định mức, dự toán chi phí thì phải tính được số chênh lệch giữa định mức mới và định mức cũ một cách kịp thời. Việc thay đổi định mức lại thường diễn ra khị có một sự thay đổi nào đó về tiêu chuẩn sản phẩm hoặc những sự biến động khác của nền kinh tế và nó thường được thực hiện các định mức mới vào đầu tháng, nên cần phải xác định được chênh lệch do thoạt ly định mức được xác định như sau : Chênh lệch Chi phí thực tế Chi phí định mức do thoát ly = (theo từng khoản _ (Theo từng khoản định mức mục) mục) - Cuối cùng xác định giá thành thực tế của sản phẩm hoàn thành theo công thức : Giá thành Giá thành Chênh lệch do Chênh lệch do thực = định ± thay đổi ± thoát ly tế mức định mức định mức Phương pháp này có ưu điểm là tăng cường việc kiểm tra phân tích số liệu kế toán về các khoản chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Thực hiện việc giám đốc một cách thường xuyên tình hình chấp hành các định mức kinh tế kỹ thuật, phát hiện kịp thời tình trạng thoát ly định mức ngay từ trước khi và trong khi xảy ra các nghiệp vụ kinh tế phát sinh về chi phí. Trên cơ sở đó có biện pháp tích cực nhằm hạ giá thành sản phẩm. Tuỳ điều kiện loại hình, đặc điểm, tính chất sản phẩm mà doanh nghiệp sản xuất ra mà mỗi phương pháp tính giá thành đã trình bày được áp dụng phù hợp trong những điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp. 2.3.7 Phương pháp loại trừ sản phẩm phụ Phương pháp này được dùng trong trường hợp quy trình sản xuất đồng thời thu được sản phẩm chính và sản phẩm phụ như các doanh nghiệp ngành sản xuất đường, xay sát gạo... Đối với các doanh nghiệp này, để tính giá thành một cách chính xác kế toán phải loại trừ giá trị sản phẩm phụ. Tổng giá thành sản phẩm chính = Giá trị sản phẩm chính dở dang đầu kỳ + Tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ + Giá trị sản phẩm phụ thu hồi ước tính - Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ Trong đó giá trị sản phẩm phụ thu hồi ước tính được xác định dựa trên giá trị sản phẩm phụ có thể sử dụng được, giá trị có thể bán được và chi phí định mức. Phần2 Thực trạng áp dụng các phương pháp tính giá thành sản phẩm ở các doanh nghiệp sản xuất và một số ý kiến đề xuất I- Thực trạng áp dụng các phương pháp tính giá thành sản phẩm ở các doanh nghiệp sản xuất. *Doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng. Đối với doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng của khách hàng, đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là từng đơn đặt hàng cụ thể. Đối tượng tính giá thành sản phẩm là sản phẩm của từng đơn đặt hàng. Phương pháp tính giá thành tuỳ theo tính chất số lượng sản phẩm của từng đơn sẽ áp dụng phương pháp thích hợpnhư phương pháp trực tiếp, phương pháp hệ số, phương pháp tổng cộng chi phí hay phương pháp liên hợp. .. Đặc điểm của việc hạch toán chi phí trong các doanh nghiệp này là toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh đềuđược tập hợp theo từng đơn đặt hàng, không kể số lượng sản phẩm của đơn đặt hàng đónhiều hay ít, quy trình công nghệ giản đơn hay phức tạp. Đối với các chi phí trực tiếp phát sinhtrong kỳ liên quan trực tiếp đến đơn đặt hàng nào thì hạch toán trực tiếp cho đơn đặt hàng đó theo các chứng từ gốc (hay bảng phân bổ chi phí). Đối với chi phí sản xuất chung, sau khi tập hợp xong sẽ phân bổ cho từng đơn theo tiêu chuẩn phù hợp (giờ công sản xuất, nhân công trực tiếp...). Việc tính giá thành ở trong các doanh nghiệp này chỉ tiến hành khi đơn đặt hàng hoàn thành nên kỳ tính giá thành thường không nhất trí với kỳ báo cáo.Đối với những đơn đặt hàng đến kỳ báo cáo chưa hoàn thành thì toàn bộ chi phí đã tập hợp theo đơn đặt hàng đến kỳ báo phẩm dở dang, cuối kỳ chuyển kỳ sau. Đối với những đơn đặt hàng đã hoàn thành thì tổng chi phí đã tập hợp được theo đơn đó chính là tổng giá thành sản phẩm của đơn và giá thành đơn vị sẽ tính bằng cách lấy tổng giá thành sản phẩm của đơn chia cho số lượng sản phẩm trong đơn. Tuy nhiên trong một trường hợp cần thiết, theo yêu cầu công tác quản lý cần xác định khối lượng công việc hoàn thành trong kỳthì đối với những đơn đặt hàng chỉ mới hoàn thành một phần, việc xác định sản phẩm dở dang của đơn đó có thể dựa vào giá thành kế hoạch "hay định mức" hoặc theo mức độ hoàn thành của đơn. *Doanh nghiệp áp dụng hệ thống hạch toán định mức. Các doanh nghiệp sản xuất này thường có qui trìnhcông nghệ sản xuất đã định hình và sản phẩm của doanh nghiệp đã đi vào ổn định. Do vậy kế toán có thể kết hợp phương pháp tỉ lệ và phương pháp hệ số để hình thành một phương pháp tính toán riêng phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp. Phương pháp tính giá thành theo định mức đòi hỏi tổ chức hạch toán đã đi vào ổn định, các loại định mức kinh tế kỹ thuật đã tương đối hợp lý trong một chế độ quản lý định mức có nề nếp và trình độ tổ chức cao. Theo phương pháp này, đầu tháng, kế toán phải căn cứ vào định mức hiện hành để tính giá thành định mức sản phẩm. Sau đó, dựa vào số liệu tập hợp chi phí sản xuất thực tế và số lượng sản phẩm dở dang, tính số chênhlệch giá thành thực tế và giá thành định mức. Phương pháp tính giá thành định mức có thể theo sản phẩm hoàn thành, theo chi tiết, bộ phận sản xuất rồi tập hợp lại ... tuỳ theo tính chất của qui trình công nghệ, đặc điểm sản phẩm. Nếu có sự thay đổi định mức, kế toán tính số chênh lệch do thay đổi định mức. Sang đầu tháng sau kế toán tính lại giá thành định mức. Giá thành thực tế của sản phẩm = Giá thành định mức của sản phẩm + Chênh lệch do thay đổi định mức + Chênh lệch định mức Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là doanh nghiệp có thể thực hiện sự kiểm tra thường xuyên, cung cấp thông tin thường xuyên cho các cấp quản trị nắm tình hình, kết quả thực hiện các định mức cũng như tình hình sử dụng tài sản trong doanh nghiệp. Thật vậy, việc thay đổi định mức là sự tăng giảm các định mức chi phí sản xuất ra một đơn vị sản phẩm do áp dụng các định mức mới kinh tế và tiết kiệm hơn các định mức đã lỗi thời. Việc thay đổi này được tiến hành vào đầutháng nên tiện lợi cho việc theo dõi, chứng thực công nghệ mới và cung cấp thông tin ngay người quản lý. Do đó rất thuận lợi trong công tác quản lý và cung cấp thông tin. Dựa vào thông tin báo cáo, ban lãnh đạo có thể tìm ra các nguyên nhân gây chênh lệch và đề ra biện pháp hạ giá thành, kịp thời động viên mọi tiềm lực hiện có. Đây là loại hình hạch toán chi phí tiên tiến thể hiện qua việc áp dụng các định mức chi phí ban đầu vào làm cơ sở tính toán và kiểm soát chi phí sản xuất. Ngoài ra, phương pháp này cũng có nhược điểm. Công việc hạch toán trong phương pháp này rất nhiều và hoạt động giám sát đòi hỏi rất chặt chẽ. Các bút toán hạch toán riêng các thay đổi, các chênh lệch là rất phức tạp, đòi hỏi trình độ tổ chức và nghiệp vụ kế toán phải vững vàng, đặc biệt là công tác hạch toán ban đầu phải tiến hành có nề nếp, chặt chẽ. * Doanh nghiệp có sản xuất phức tạp theo kiểu chế biến liên tục. Doanh nghiệp sản xuất phức tạp theo kiểu chế biến liên tụclà doanh nghiệp có quy trình công nghệ chế tạo sản phẩm gồm nhiều bước nối tiếp nhau theo một trình tự nhất định tổ chức sản xuất nhiều và ổn định. Mỗi bước tạo ra bán thành phẩm và bán thành phẩm của bước trước là đối tượng chế biến của bước sau.Tuỳ theo tính chất hàng hoá của bán thành phẩm và yêu cầu công tác quản lý, giá thành được tính theo một trong hai cách tính giá thành phân bước có hạch toán bán thành phẩm và tính giá thành phân bước không hạch toán bán thành phẩm. 1. Tính giá thành phân bước theo phương án hạch toán có bán thành phẩm. Đây là phương pháp được áp dụng ở doanh nghiệp có nhu cầu hạch toán nội bộ cao hoặc bán thành phẩm hoàn thành của từng bước có giá trị sử dụng độc lập, có thể nhập kho, đem bán hay tiếp tục sản xuất chế biến ở các bước tiếp theo. Đặc điểm của phương án hạch toán này là khi tập hợp chi phí sản xuất của các giai đoạn công nghệ, giá trị bán thành phẩm của các bước trước chuyển sang bước sau được tính theo giá thành thực tế và được phản ánh theo từng khoản mục chi phí. Việc tính giá thành phải tiến hành lần lượt từ bước 1 sang bước 2 ... cho đến bước cuối cùng tính ra giá thành thành phẩm nên còn gọi là kết chuyển tuần tự. Việc tính giá theo phương pháp này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ hơ cho nhà quản l