Đề án Hoàn thiện và phát triển nghiệp vụ thanh toán nhập khẩu tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam

hßng Qu¶n trÞ C¸c bé phËn hç trî kh¸c Héi ®ång qu¶n trÞ Ban kiÓm so¸t Ban tæng gi¸m ®èc Phßng KiÓm tra Néi bé Trung ¦¬ng Héi ®ång tÝn dông c¸c §CTC ALCO Héi ®ång TÝn dông Trung ¦¬ng Hội sở chÝnh Sơ đồ tổ chức 2.1.2. Một số loại dịch vụ chủ yếu Ngân hàng Ngoại thương cung cấp các dịch vụ chủ yếu như: dịch vụ tiết kiệm, dịch vụ tài khoản, dịch vụ kỳ phiếu, mua bán ngoại tệ, dịch vụ thẻ, dịch vụ thanh toán quốc tế, dịch vụ thuê mua tài chính, dịch vụ bảo lãnh, dịch vụ cho vay, dịch vụ nhờ thu trơn. 2.1.2.1. Dịch vụ tiết kiệm Là hình thức gửi tiền cho các cá nhân với thủ tục đơn giản, thuận tiện, nhanh, lãi suất hấp dẫn với các kỳ hạn phong phú. Dịch vụ này không thu phí khi khách hàng gửi và rút tiền. Và khách hàng được bảo đảm bí mật đối với việc gửi tiền này và được Ngân hàng mua bảo hiểm tiền gửi, đảm bảo khi có vấn đề xảy ra đối với Ngân hàng thì khách hàng vẫn có thể nhận được số tiền của mình. Đến hạn tất toán tài khoản nếu khách hàng không đến nhận Ngân hàng sẽ tự động nhập lãi vào gốc và tính lãi cho kỳ hạn tiếp theo của khách hàng. 2.1.2.2. Dịch vụ tài khoản Hiện nay, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam được coi là Trung tâm thanh toán ngoại tệ liên ngân hàng của trên 100 ngân hàng trong nước và các chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam. Với uy tín lâu năm cùng với công nghệ hiện đại và đội ngũ cán bộ lành nghề, nhiệt tình Ngân hàng Ngoại thương có thể đáp ứng mọi nhu cầu khách hàng đảm bảo nhanh chóng, chính xác, an toàn, với chi phí thấp nhất. Mở tài khoản tại Ngân hàng Ngoại thương khách hàng còn được hưởng những ưu đãi như: được đáp ứng kịp thời mọi nhu cầu về vốn, được hưởng ưu đãi về lãi suất khi gửi cũng như khi vay giúp khách hàng kinh doanh có hiệu quả hơn. 2.1.2.3. Dịch vụ mua bán ngoại tệ Đây là lĩnh vực mạnh nhất của Ngân hàng Ngoại thương với 2 trung tâm giao dịch lớn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh được trang bị hệ thống máy tính hiện đại cập nhất thông tin trong nước và thế giới về tình hình kinh tế, đặc biệt là về tình hình tỷ giá; giao dịch nối mạng toàn cầu của các hãng tin lớn như Reuters, Bridge Telerate,… Đội ngũ cán bộ kinh doanh lành nghề được đào tạo chuyên sâu. Ngân hàng Ngoại thương hiện có hàng trăm đối tác nước ngoài là các ngân hàng, các tổ chức tài chính hàng đầu trên thế giới ở khắp các thị trường Tokyo, Singapore, Frankfurt, London, Newyork… với doanh số giao dịch lên đến hàng chục tỷ USD một năm. 2.1.2.4. Dịch vụ nhờ thu trơn Đối tượng nhờ thu là Sec đích danh do ngân hàng nước ngoài phát hành trả cho người hưởng có tên trên sec; hoặc tiền mặt ngoại tệ không đủ tiêu chuẩn lưu hành (rách, bẩn). Khi đến Ngân hàng Ngoại thương nhờ thu khách hàng cần phải có đơn xin nhờ thu theo mẫu do Ngân hàng cung cấp và giấy chứng minh thư hoặc hộ chiếu. Sau 24 giờ sau khi nhận được báo có của ngân hàng nước ngoài khách hàng sẽ nhận được tiền tại chi nhánh Ngân hàng Ngoại thương nơi phục vụ khách hàng. 2.1.2.5. Dịch vụ thẻ Là ngân hàng đầu tiên triển khai dịch vụ thẻ, hiện nay Vietcombank vẫn giữ vững vị trí hàng đầu về thị phần thanh toán và cũng là đơn vị duy nhất chấp nhận thanh toán cả 5 loại thẻ ngân hàng thông dụng nhất trên thế giới là Visa, MasterCard, JCB, American Express, Dines Club. Không chỉ là ngân hàng đại lý thanh toán lớn nhất cho các tổ chức thẻ quốc tế ở Việt Nam, Vietcombank còn trực tiếp phát hành thẻ tín dụng quốc tế: Vietcombank MasterCard,Vietcombank Visa và Vietcombank Express. Trong đó, Vietcombank là ngân hàng độc quyền phát hành thẻ American Express- một trong sản phẩm thẻ có uy tín và dịch vụ tốt nhất trên thế giới tại thị trường Việt Nam. Ngoài thẻ tín dụng quốc tế, tháng 4 năm 2002 Vietcombank lần đầu tiên cho ra đời thẻ ghi nợ nội địa Connect 24. Thẻ này được thực hiện giao dịch trên các máy ATM của Vietcombank trên toàn quốc. Với các sản phẩm thẻ đa dạng, hướng tới phục vụ tối đa nhu cầu của khách hàng, Vietcombank không ngừng tăng cường chất lượng dịch vụ thẻ và các điểm chấp nhận thẻ trên toàn quốc và vươn ra nước ngoài. Hiện nay, phòng thẻ của Vietcombank được đánh giá là phòng có tốc độ phát triển nhanh nhất tại Vietcombank. Mới đây nhất phòng thẻ đang nghiên cứu để cho ra đời một loại thẻ mới là thẻ MTV, mục tiêu là nhằm vào giới trẻ với tính năng hiện đại, năng động, đầy màu sắc, phù hợp với giới trẻ ngày nay - đây cũng là những khách hàng có tỷ lệ dùng thẻ tín dụng nhiều nhất. 2.1.2.6. Dịch vụ thanh toán quốc tế Luôn là một hoạt động mạnh nhất của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam tại Việt Nam.Ngân hàng Ngoại thương là Ngân hàng thương mại Việt Nam đầu tiên đã tham gia hệ thống thanh toán SWIFT (Hệ thống viện thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu) nhằm tăng cường khả năng hỗ trợ và nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng trong việc thanh toán.Trong nhiều năm qua Ngân hang ngoại thương luôn được đánh giá là Ngân hàng có quy mô sử dụng mạng SWIFT lớn nhất, 5 năm liền (từ năm 1996 đến 2000) được công nhận là ngân hàng có chất lượng thanh toán SWIFT tốt nhất. Thực hiện thanh toán qua Ngân hàng ngoại thương khách hàng sẽ tiết kiệm được thời gian, đảm bảo an toàn và tiết kiệm chi phí tối đa trong những giao dịch. 2.1.2.7.Dịch vụ cho vay: Trong những năm qua, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam luôn duy trì được vị trí là Ngân hàng Thương mại có tổng tài sản lớn nhất trong số các ngân hàng Việt Nam. Với thế mạnh về vốn của mình, Vietcombank có khả năng đáp ứng mọi nhu cầu vay vốn của khách hàng bằng VND hoặc các loại ngoại tệ mạnh với thời hạn vay được chia theo 3 loại chủ yếu sau: Ngắn hạn, trung hạn, dài hạn. Để hộ trỡ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, Ngân hàng Ngoại thương đã phối hợp với một số tổ chức Quốc tế như quỹ phát triển dự án sông Mêkông, MPDF, SME… theo đó các doanh nghiệp được tổ chức Quốc tế giúp đỡ tư vấn miễn phí trong việc thiết lập, xây dựng dự án kinh doanh khả thi. Phía Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam sẽ tiến hành thẩm định và cho vay bằng vốn của mình. Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam có khả năng đáp ứng mọi nhu cầu vay vốn của khách hàng (là cá nhân, đại diện hộ gia đình, đại diện tổ hợp tác). Thủ tục vay ở Vietcombank diễn ra rất đơn giản, thuận tiện, với lãi suất vay hấp dẫn so với thị trường; và khách hàng được phục vụ tận tình, chu đáo bởi đội ngũ cán bộ nhân viên có trình độ cao, thái độ phục vụ nhiệt tình. 2.1.2.8. Một số dịch vụ khác Ngoài các loại dịch vụ kể trên của Vietcombank, còn có các dịch vụ khác cũng là thế mạnh của VCB như : dịch vụ kỳ phiếu, dịch vụ bảo lãnh, dịch vụ cho thuê mua tài chính, dịch vụ chiết khấu chứng từ,… cũng là những dịch vụ có tính cạnh tranh cao trên thị trường. 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh Năm 2005, với sự nỗ lực của toàn hệ thống, hoạt động kinh doanh tiếp tục mang lại cho Ngân hàng Ngoại thương hàng nghìn tỷ đồng lợi nhuận. Ngân hàng Ngoại thương là ngân hàng hoạt động lâu đời nhất trong lĩnh vực kinh doanh ngoại hối, ra đời do yêu cầu về kinh tế đối ngoại của Việt Nam trong thời kỳ nước Việt Nam dân chủ cộng hoà mới ra đời. Ngân hàng Ngoại thương ra đời đã làm cho hoạt động đối ngoại của nớc ta trở nên dễ dàng hơn. Và hơn nữa trong công cuộc đấu tranh giành độc lập tự do cho tổ quốc, Ngân hàng Ngoại thương đã góp công sức không nhỏ vào việc cung cấp sức ngời, sức của cho cuộc chiến tranh thống nhất đất nước khi cung ứng kịp thời nguồn vốn để mua sắm trang thiết bị, lương thực, thực phẩm, thuốc men, đạn dược,… phục vụ chiến trường. Trong thời bình, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam không ngừng hoạt động kinh doanh vươn lên là ngân hàng dẫn đầu trong số các ngân hàng thương mại Nhà nước, là ngân hàng đi đầu trong lĩnh vực kinh doanh ngoại hối và thanh toán quốc tế. Thật vậy, năm 2005 trái phiếu của Vietcombank đã lập kỷ lục “trái phiếu bán chạy nhất” trên thị trường tài chính Việt Nam. 8,4 triệu trái phiếu tăng vốn bán ở mức lãi suất được đánh giá là thấp “bất ngờ” chỉ 6%/năm, thấp hơn nhiều so với lãi suất trái phiếu Chính phủ 9,1%/năm. Vietcombank đã bán nốt 5,25 triệu trái phiếu cho các nhà đầu tư công chúng chỉ trong vài phút sáng ngày 15/12/2005 khiến hàng chục điểm giao dịch cha kịp nhập một lệnh mua nào thì đã hết khối lượng phát hành. Tổng số 1365 tỷ đồng trái phiếu với lãi suất 6%/năm, thời hạn 7 năm đã được bán hết trong thời gian cực ngắn. Điều này cho thấy thương hiệu và uy tín của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam được công chúng đánh giá rất cao. Năm 2005, là năm kết thúc 5 năm thực hiện đề án tái cơ cấu Ngân hàng Ngoại thương (2001-2005) được Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước phê duyệt. Và ngày 21/9/2005 Thủ tướng ra quyết định số 230/2005/QĐ-TTg về việc thí điểm cổ phần hoá Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam. Đây là cơ sở để Vietcombank phát hành trái phiếu tăng vốn, thuê tư vấn nước ngoài và định giá Vietcombank chuẩn bị cổ phần năm 2006. Ngân hàng Ngoại thương là ngân hàng duy nhất được tặng giải Sao Khuê năm 2005. Đây là giải thưởng do hiệp hội doanh nghiệp phần mềm Việt Nam (VINASA) tổ chức dới sự bảo trợ của Ban chỉ đạo quốc gia về công nghệ thông tin và Bộ Bưu chính viễn thông. Giải Sao Khuê là giải thưởng về công nghệ uy tín nhất trong năm ở Việt Nam. Thẻ của Ngân hàng Ngoại thương lập những kỉ lục trên thị trường thẻ Việt Nam. Gần 1 triệu khách hàng tính đến cuối năm 2005 sử dụng thẻ Connect 24. Năm 2005, Vietcombank đã bắt tay với Vietnam Airline và American Express cho ra đời thẻ Tín dụng “bông sen vàng”. Doanh số thanh toán thẻ quốc tế đạt mức kỉ lục trên 300 triệu USD, tăng 39% so với năm 2004. Giao dịch thực hiện qua ATM đạt 16882 tỷ VND, tăng 122% so với năm 2004. Tổng số máy ATM đã hoạt động là 565 máy. Trong năm 2005, Ngân hàng Ngoại thương chính thức áp dụng chuẩn mực quốc tế vào hoạt động tín dụng cho toàn hệ thống Vietcombank. Năm 2005, Ngân hàng Ngoại thương chính thức gia nhập tổ chức bao thanh toán quốc tế. Với đội ngũ cán bộ Ngân hàng Ngoại thương ngày càng đợc nâng cao trình độ nghiệp vụ, với hệ thống cơ sở vật chất hiện đại,…các hoạt động của Ngân hàng Ngoại thương ngày một vững mạnh góp phần bình ổn tỷ giá, giữ vững sự phát triển của nền kinh tế khi có biến động mạnh trên thị trờng quốc tế, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp đổi mới kinh tế của Đảng và Nhà nước. Ngoài các hoạt động kinh doanh, Ngân hàng Ngoại thương còn không ngừng tham gia vào các hoạt động xã hội- đúng với tinh thần yêu nước thương nòi của dân tộc ta. Cụ thể Ngân hàng Ngoại thương đã góp 200 tỷ đồng cho Ngân hàng phục vụ người nghèo với lãi suất thấp, dành một phần quỹ phúc lợi ủng hộ trường trẻ em mồ côi, khuyết tật. Nhận nuôi dưỡng suốt đời 118 bà mẹ Việt Nam anh hùng với mức 150000đ/mẹ/tháng.Cấp 62 sổ tiết kiệm trị giá 2.000.000đ/sổ cho các trường hợp chính sách khác,… Bảng tổng kết tài sản Ngân hàng Ngoại thương (cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12 hàng năm) Đơn vị tính: triệu VND Mục 2002 2003 2004 2005 Tài sản có: - Tiền mặt và tương đương tiền mặt -Tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước -Tiền gửi tại các tổ chức tín dụng -Cho vay các tổ chức tín dụng khác -Dư nợ tín dụng -Quỹ dự phòng rủi ro tín dụng -Góp vốn liên doanh, mua cổ phần -Đầu tư chứng khoán -Tài sản cố định -Tài sản khác 1.042.623 1.866.498 36.227.738 1.811.091 29.295.180 (650.476) 543.362 8.793.663 296.471 2.269.529 1.511.773 4.892.625 28.927.107 1.327.910 39.629.761 (794.699) 583.712 13.256.999 334.498 7.650.818 1.869.330 2.607.245 38.128.223 1.194.197 51.772.554 (1.078.008) 536.890 17.454.139 501.244 8.214.337 2.093.649 2.931.472 42.341.369 1.423.633 65.749.247 1.341.821 531.426 18.234.133 772.269 9.432.457 Tổng tài sản có 81.495.679 97.320.504 121.200.151 142.167.834 Tài sản nợ, vốn và các quỹ: -Tiền gửi của Ngân hàng Nhà nước và kho bạc Nhà nước -Tiền vay Ngân hàng Nhà nước -Tiền gửi của các tổ chức tín dụng khác -Tiền vay các tổ chức tín dụng -Tiền gửi của khách hàng -Vốn nhận tài trợ uỷ thác -Các tài sản nợ khác -Vốn chủ sở hữu -Các quỹ -Lợi nhuận chưa phân phối -Lãi (lỗ) trong năm 2.460.115 2.511.097 5.805.213 2.780.637 56.422.051 193.744 6.924.974 2.445.245 565.521 1.058.131 328.951 5.947.664 807.094 4.105.529 3.421.045 71.810.035 151.330 5.342.842 3.030.733 446.324 1.381.093 876.815 7.008.449 3.128.766 6.550.659 5.973.739 85.340.881 118.822 5.246.043 4.843.309 276.362 1.438.404 1.274.717 732.453 1.246.343 6.938.992 5.426.377 110.248.748 138.267 5.643.234 8.426.377 388.422 1.523.263 1.455.358 Tổng tài sản nợ, vốn và các quỹ 81.495.679 97.320.504 121.200.151 142.167.834 2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán nhập khẩu tại Vietcombank 2.2.1. Các phòng thực hiện nghiệp vụ thanh toán nhập khẩu 2.2.1.1. Khái quát phòng thanh toán nhập khẩu Phòng thanh toán nhập khẩu thực hiên thanh toán quốc tế hàng mậu dịch và đối ngoại liên quan đến hàng nhập khẩu. Theo dõi các tài khoản liên quan đến nghiệp vụ này. Tại Ngân hàng Ngoại thương trung ương 198 Trần Quang Khải, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Phòng thanh toán nhập khẩu thuộc sở giao dịch Ngân hàng Ngoại thương được tách khỏi hội sở chính Ngân hàng Ngoại thương vào cuối năm 2005 đầu năm 2006; gồm có 8 nhân viên và một trưởng phòng, các nhân viên thuộc phòng thanh toán nhập khẩu quản lý khách hàng theo số thứ tự của tài khoản khách hàng thông thường mỗi nhân viên quản lý khoảng 200 khách hàng có mã số khách hàng liên tục, các nhân viên có nhiệm vụ thực hiện tất cả các nghiệp vụ thanh toán mà khách hàng mình quản lý yêu cầu, có nghĩa là mỗi nhân viên đều phải thực hiện tất cả các phương thức thanh toán. Vì vậy, các nhân viên thuộc phòng buộc phải biết tất cả các nghiệp vụ liên quan đến thanh toán nhập khẩu. Phòng thanh toán nhập khẩu chỉ thực hiện thanh toán quốc tế cho các khách hàng là những công ty vừa và nhỏ. 2.2.1.2. Phòng tài trợ thương mại Phòng tài trợ thương mại thuộc hội sở chính Ngân hàng Ngoại thương, bao gồm 7 nhân viên và một trưởng phòng; thực hiện thanh toán nhập khẩu, xuất khẩu, bảo lãnh với đối tượng là các tổng công ty. Hiện nay, phòng tài trợ thương mại đang phục vụ 28 tổng công ty; doanh số thanh toán nhập khẩu của phòng tài trợ thương mại chiếm phần lớn trong tổng số thanh toán quốc tế thuộc phòng tài trợ thương mại do đặc thù của nước ta là nước nhập siêu. 2.2.2. Nghiệp vụ thanh toán nhập khẩu Phòng thanh toán nhập khẩu và phòng tài trợ thương mại đều thực hiện 3 phương thức thanh toán nhập khẩu là chuyển tiền, nhờ thu và phương thức tín dụng chứng từ (L/C). 2.2.2.1. Phương thức chuyển tiền Khách hàng có yêu cầu chuyển tiền sẽ gửi đến Ngân hàng một lệnh chuyển tiền theo mẫu của Ngân hàng Ngoại thương yêu cầu; gồm các mục như dùng tài khoản nào để chuyển, chuyển theo hình thức nào bằng telex, bằng thư hay bằng séc; ngày giá trị; ngoại tệ , số tiền, người ra lệnh, người hưởng, ngân hàng người hưởng, nội dung thanh toán,… và kèm theo lệnh chuyển tiền là hợp đồng thương mại giữa các bên. Ngân hàng khi nhận được lệnh chuyển tiền sẽ kiểm tra tài khoản của khách hàng và đối chiếu giữa hợp đồng với lệnh chuyển tiền. Tất cả đều hoàn hảo sẽ thực hiện chuyển tiền sang ngân hàng người hưởng và báo nợ cho khách hàng. Và Ngân hàng thực hiện thu phí chuyển tiền, mọi thao tác kế toán đều được thực hiện trên máy tính và được in ra thành văn bản để thông báo đến khách hàng. ở phương thức này ngân hàng không gặp nhiều rủi ro, do việc ngân hàng chỉ đơn thuần là trung gian thực hiện chuyển tiền cho khách hàng mà không phải chịu trách nhiệm nhiều, và ngân hàng chỉ chuyển khi khách hàng có yêu cầu chuyển tiền và tài khoản của khách hàng đủ khả năng chi trả. Ngân hàng chỉ chịu rủi ro về mặt nghiệp vụ như việc chuyển sai tài khoản hoặc thất thoát trên đường chuyển. Có ba loại chuyển tiền là chuyển tiền trước, trong và sau khi nhà nhập khẩu nhận được hàng hoá. Chuyển tiền trước khi nhận hàng là cách thức mà khách hàng của ngân hàng với tư cách là các nhà nhập khẩu sẽ gặp nhiều rủi ro hơn, do việc các nhà nhập khẩu phải thanh toán tiền trước nhưng có nguy cơ không nhận được hàng hoặc hàng hoá kém phẩm chất so với hợp đồng đã ký. Vì vậy, Ngân hàng thường tư vấn cho khách hàng nên dùng hình thức chuyển tiền trong hoặc sau khi nhận được hàng sẽ an toàn cho khách hàng hơn. Tuy nhiên dùng hình thức nào còn do lợi thế của các bên trong hợp đồng thương mại. Ưu thế trong hợp đồng thương mại thuộc về bên nào thì bên đó sẽ được chọn cách thức chuyển tiền hoặc phương thức thanh toán. 2.2.2.2. Phương thức nhờ thu Ngân hàng Ngoại thương khi nhận được một công văn đến do phía nước ngoài gửi đến nhờ thu hộ hàng nhập khẩu của phía Việt Nam. Ngân hàng tiếp nhận chứng từ và ký nhận do bộ phận văn thư giao; đăng ký số tham chiếu và giao lại cho thanh toán viên liên quan và mở sổ theo dõi. Thanh toán viên kiểm tra tên, địa chỉ ngân hàng nhờ thu; kiểm tra tên, địa chỉ của khách hàng nhờ thu; kiểm tra từng loại chứng từ so với liệt kê chứng từ trên thư nhờ thu và số tiền trên thư nhờ thu; kiểm tra chỉ thị nhờ thu, hình thức nhờ thu trên thư nhờ thu; điện cho ngân hàng gửi nhờ thu thông báo đã nhận được chứng từ. Lập hai bản giấy báo chứng từ nhờ thu hàng nhập theo mẫu: 1 bản gửi khách hàng, 1 bản lưu đồng thời hạch toán nhập ngoại bảng. Và thu điện phí giao dịch, chuyển giấy báo cùng toàn bộ chứng từ nhờ thu đến phụ trách phòng ký duyệt. Trong trường hợp khách hàng có cam kết trả tiền bằng văn bản hoặc ký nhận thanh toán hối phiếu vào ngày đáo hạn, thanh toán viên sẽ giao chứng từ cho khách hàng. Sau đó thanh toán viên sẽ lập thông báo cho ngân hàng gửi nhờ thu về việc chấp nhận trả tiền của người mua, ngày trả tiền theo mẫu điện MT412 (nếu bằng SWIFT), trình phụ trách phòng ký duyệt và vào sổ theo dõi chi tiết các bộ chứng từ nhờ thu đã giao cho khách hàng và đã gửi thông báo chấp nhận thanh toán, đồng thời hạch toán xuất tài khoản ngoại bảng. Đến hạn thanh toán yêu cầu khách hàng trả tiền và lập điện trả tiền theo chỉ thị nhờ thu, trình phụ trách ký duyệt, đồng thời thu phí theo biểu phí dịch vụ hiện hành của Ngân hàng Ngoại thương. Các trường hợp khác nếu bên nhờ thu yêu cầu có ràng buộc trách nhiệm của Ngân hàng Ngoại thương, Ngân hàng Ngoại thương đều có quyền từ chối thu hộ trừ khi có sự thoả thuận trước; do việc ngân hàng chỉ đơn thuần là trung gian thanh toán trong nghiệp vụ thanh toán nhờ thu hàng nhập khẩu này nên ngân hàng sẽ từ chối những yêu cầu về trách nhiệm trong nhờ thu hộ. Nhờ thu có hai loại là nhờ thu trả chậm (DA) và nhờ thu trả ngay(DP). Nhờ thu trả chậm là khách hàng có thể thanh toán chậm tiền hàng, khi nhận được chứng từ khách hàng chỉ ký chấp nhận sẽ trả tiền để nhận hàng, sau đó sẽ thanh toán tiền vào thời gian được quy định sau bao nhiêu ngày trong hợp đồng thương mại và được chỉ ra trong giấy báo nhờ thu. Nhờ thu trả ngay (DP hay at sight) là khi nhận được chứng từ khách hàng phải lập tức thanh toán ngay cho nhà xuất khẩu sau đó mới có thể nhận được hàng. ở phương thức thanh toán này ngân hàng hầu như không phải chịu rủi ro và khách hàng của Ngân hàng – các nhà nhập khẩu cũng ít chịu rủi ro trong phương thức thanh toán này. Khi ngân hàng thu được của khách hàng thì mới thực hiện thanh toán cho phía đối tác, nếu không thu được sẽ gửi trả lại chứng từ cho bên ngân hàng gửi nhờ thu. Phương thức này ngân hàng cũng chỉ đơn thuần là trung gian thanh toán, chỉ chịu rủi ro do việc chuyển sai địa chỉ và thất lạc do quá trình chuyển tiền. Thanh toán nhập khẩu bằng L/C Căn cứ vào yêu cầu mở thư tín dụng và hợp đồng thương mại của khách hàng, Ngân hàng Ngoại thương mở cho khách hàng một thư tín dụng. Tuy nhiên, trong các phương thức thanh toán hàng nhập khẩu thì đây là phương thức thanh toán mà ngân hàng phải chịu nhiều rủi ro nhất do phải chịu nhiều trách nhiệm trong phương thức thanh toán này. Vietcombank ngoài việc là trung gian thanh toán còn phải chịu trách nhiệm trực tiếp về tài chính ở phương thức này. Là người đầu tiên đứng ra chi trả tiền cho phía xuất khẩu nước ngoài. Là phương thức trung hoà được quyền lợi cho cả hai phía nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu, vì vậy phương thức này được sử dụng nhiều nhất trong thanh toán quốc tế. Do việc liên quan trực tiếp trách nhiệm của Ngân hàng ở phương thức thanh toán này – là người đầu tiên chịu trách nhiệm chi trả cho phía xuất khẩu khi phía xuất khẩu trình bộ chứng từ hoàn hảo; nên việc kiểm tra chứng từ ở phương thức này được tiến hành rất chặt chẽ và thận trọng. Yêu cầu mở thư tín dụng của khách hàng nêu rõ tên đơn vị mở, người thụ hưởng, ngân hàng người hưởng, số tiền, loại tiền; ngày hết hạn và nơi hết hạn; ngày chuyển hàng muộn nhất; phương thức vận tải, cảng đi, cảng đến, đặc điểm hàng hoá và các chi tiết khác liên quan đều được nêu rất rõ ràng và cụ thể trong yêu cầu mở thư tín dụng (L/C). Ngân hàng Ngoại thương tiến hành kiểm tra sự phù hợp của hợp đồng thương mại đã ký với yêu cầu mở L/C của khách hàng và tài khoản của khách hàng. Nếu khách hàng ký quỹ 100% giá trị L/C thì công việc kiểm tra sẽ diễn ra đơn giản hơn cho Ngân hàng. Tuy nhiên, nếu ký quỹ 100% sẽ không khuyến khích khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán này, nên tất cả các khách đều mong được miễn ký qũy hoặc giảm ký quỹ một phần, đây cũng là công cụ cạnh tranh hiệu quả của Ngân hàng và làm khách hàng trung thành với Ngân hàng. Vì vậy khi có một yêu cầu mở L/C thường Vietcombank phải kiểm tra rất nhiều, kiểm tra sự phù hợp của L/C với hợp đồng thương mại, phân tích hợp đồng thương mại đã được ký xem có đem lại hiệu quả cho khách hàng của Ngân hàng không, xem xét xu thế các yếu tố liên quan đến hàng nhập để biết có bất lợi gì cho khách hàng trong thời gian tới không, vì nếu có những bất lợi cho người nhập khẩu thì người nhập khẩu có thể từ chối nhận hàng và từ chối thanh toán và lúc đó Ngân hàng gặp phải rủi ro trong thanh toán; kiểm tra khả năng trả nợ của khách hàng,… Khi tất cả đều phù hợp Ngân hàng Ngoại thương sẽ phát hành cho khách hàng một L/C và gửi L/C này sang ngân hàng thông báo là L/C này đã được mở theo đúng yêu cầu của nhà xuất khẩu, đồng thời Ngân hàng thu phí mở L/C và phí chuyển các loại chứng từ. Thông thường Ngân hàng Ngoại thương thường được yêu cầu mở L/C không huỷ ngang và có xác nhận. Sau khi gửi L/C sang cho ngân hàng nhà xuất khẩu, Ngân hàng Ngoại thương tiến hành đòi tiền người nhập khẩu và thanh toán tiền cho người xuất khẩu khi họ trình đủ các loại giấy tờ hợp lệ theo đúng yêu cầu. Nghiệp vụ này liên quan trực tiếp đến trách nhiệm của Ngân hàng vì vậy Ngân hàng gặp nhiều rủi ro ở nghiệp vụ này, rủi ro có thể đơn thuần như ở nghiệp vụ thanh toán theo phương thức chuyển tiền hay phương thức nhờ thu là chuyển nhầm địa chỉ tuy nhiên có thể nói rủi ro vì lý do này chưa từng xảy ra ở Ngân hàng Ngoại thương. Ngoài ra, phương thức thanh toán theo L/C này còn gặp nhiều rủi ro hơn do việc không đồng ý thanh toán tiền từ phía nhà nhập khẩu mà khi nhà xuất khẩu trình bộ chứng từ hoàn hảo bắt buộc Ngân hàng phải thanh toán tiền và truy đòi khách hàng của mình sau; hơn nữa nhà xuất khẩu nếu cần tiền thì có thể chiết khấu ở Vietcombank trước thời hạn, là Ngân hàng phát hành L/C Ngân hàng Ngoại thương không thể từ chối chiếu khấu cho khách hàng trong trường hợp đó, ở đây Ngân hàng có thể gặp rủi ro nhiều hơn do việc chưa lấy được tiền của nhà nhập khẩu mà đã phải trả cho nhà xuất khẩu; các rủi ro này thường xảy ra cho bất kỳ một ngân hàng nào khi thực hiện phương thức thanh toán tín dụng chứng từ. Đây là phương thức thanh toán khá công bằng cho cả người mua và người bán; tuy nhiên nghiệp vụ này rất phức tạp và mang lại nhiều rủi ro cho Ngân hàng vì vậy đòi hỏi trình độ nghiệp vụ cao của các nhân viên và hệ thống công nghệ máy móc hiện đại hỗ trợ cho nghiệp vụ thanh toán. Tình hình thanh toán nhập khẩu tại Vietcombank Doanh số thanh toán nhập khẩu tại Ngân hàng Ngoại thương Năm Giá trị (triệu USD) Tốc độ (%) Tỷ trọng so với cả nước (%) 2002 5.541 24,6 28,7 2003 6.756 21,9 27 2004 9.409 39,3 29,9 2005 10.210 8,5 28,3 Doanh số thanh toán xuất nhập khẩu nói chung và thanh toán nhập khẩu nói riêng của Ngân hàng Ngoại thương không ngừng tăng lên qua các năm gần đây đặc biệt những năm 2002, 2003, 2004 tốc độ tăng thanh toán nhập khẩu rất cao trên 20%, điều này chứng tỏ uy tín của Ngân hàng Ngoại thương trên thị trường thanh toán nhập khẩu. Năm 2002, doanh số thanh toán nhập khẩu của Vietcombank đạt 5.541 triệu USD, tăng 24,6% so với năm 2001 và chiếm 28,7% thị phần nhập khẩu cả nước. Riêng doanh số thanh toán xăng dầu – một hàng hoá có tầm quan trọng chiến lược thanh toán qua Vietcombank đạt 1,5 tỷ USD chiếm tới 72% kim ngạch nhập khẩu xăng dầu của cả nước. Năm 2003, doanh số thanh toán xuất nhập khẩu của toàn Vietcombank là 5.692 triệu USD, tăng 21,8% so với năm 2002. Trong đó, doanh số thanh toán nhập khẩu năm 2003 đạt 6.756 triệu USD, tăng 21,9% so với năm 2002, chiếm 27% kim ngạch nhập khẩu hàng hoá của cả nước. một số mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn trong doanh số thanh toán nhập khẩu qua Ngân hàng Ngoại thương là xăng dầu 26%, máy móc thiết bị 10,6%, sắt thép 7,4%. Hai mặt hàng có doanh số thanh toán lớn nhất kà xăng dầu và sắt thép đạt thị phần thanh toán cao, tương ứng là 73% và 30,3% trong kim ngạch nhập khẩu hai mặt hàng này của cả nước. Năm 2004, duy trì tốc độ tăng trưởng khá, doanh số thanh toán xuất nhập k