Đề tài Các giá trị của đa dạng sinh học

Trường Đại học Khoa Học Tự Nhiên Đại học Quốc Gia Hà Nội ********** Đa dạng sinh học Nhóm VI CÁC GIÁ TRỊ CỦA ĐA DẠNG SINH HỌC Gíáo viên hướng dẫn :PGS.TS Nguyễn Thị Loan Sinh viên thực hiện :Lê Thị Huyền :Nguyễn Thị Bích Nga :Trần Thị Thuý Hà :Truơng Thị Thắm Lời nói đầu Đa dạng sinh học đem lại cho cuộc sống của chúng ta những giá trị thật to lớn.Chúng không chỉ cung cấp cho ta lương thực,thực phẩm mà chúng còn đem lại cho chúng ta rất nhiều lợi ích về kinh tế, đời sống như chắn sóng,chắn cát..,cung cấp cho chúng ta cả những giá trị to lớn về tinh thần. MỤC LỤC A,Các giá trị trực tiếp: -Cung cấp lương thực,thực phẩm. -Cung cấp gỗ. -Cung cấp song mây. -Cung cấp chất đốt. -Cung cấp cây lấy thuốc. -Cung cấp hoa. B,Các giá trị gián tiếp: -Sản phẩm của hệ sinh thái. -Giá trị về môi trường. -Quan hệ giữa các loài. -Tiêu khiển giải trí. -Khoa học và đào tạo C,Lựa chọn cho tương lai. NỘI DUNG A.Các giá trị trực tiếp 1. Lµ nguån cung cÊp lư¬ng thùc vµ thùc phÈm: - Mét trong gi¸ trÞ cña b¶n chÊt ®a d¹ng sinh häc lµ nguån cung cÊp lương thùc vµ thùc phÈm. +3.000 loµi/ 250.000 gièng c©y ®îc coi lµ nguån thøc ¨n. 75% chÊt dinh dưìng cung cÊp cho con ngưêi lµ do Lóa, Mú, Ng«, Khoai t©y,M¹ch, Khoai lang, S¾n. Trong ®ã: Lóa, Mú, Ng« cung cÊp h¬n 50% chÊt dinh dìng cho con ngêi. - Mét sè kh¸c cung cÊp thøc ¨n cho gia sóc. VÝ dô: ë Pªru qu¶ cña 139 loµi ®· đưîc tiªu thô, trong ®ã cã 120 loµi hoang d¹i, 19 loµi cã nguån gèc tõ hoang vµ ®ưîc trång. Ngoµi c¸c loµi kh¸c cã thÓ ¨n ®îc, hµng chôc loµi c©y lư¬ng thùc, thùc phẩm míi ®ưîc ph¸t hiÖn vµ đưîc dïng lµm nguyªn liÖu ®Ó chế biến c¸c lo¹i thøc ¨n míi. VÝ dô: T¶o xo¾n, c«n trïng, cá biÓn ®îc sö dung réng r·i ë ch©u ¢u vµ B¾c Mü. Trung Quèc ®· cã thªm mét loµi c©y ¨n qu¶ míi lµ D¬ng ®µo Actinidia chinensis ®îc thuÇn ho¸ tõ c©y hoang d¹i -ViÖc s¨n b¾n thó rõng còng ®em l¹i nguån protein lín cho ngêi d©n vïng n«ng th«n. VÝ dô: NhiÒu n¬i ë ch©u Phi, thÞt thó rõng chiÕm tû lÖ lín trong nguån cung cÊp protein: Botswana 40%, Negeria 20%, Zaire 75%. ë Negeria cã h¬n 100.000 tÊn chuét lín ®ưîc tiªu thụ lµm thøc ¨n trong mét n¨m. T¹i mét sè vïng ch©u Phi, c«n trïng lµ thµnh phÇn quan träng trong nguån protein cña ngêi d©n vµ cung cÊp c¸c lo¹i vitamin quan träng . Mét sè vïng däc c¸c con s«ng, hå th× c¸ hoang d¹i lµ nguån protein chÝnh -Theo FAO n¨m 1986, trªn toµn thÕ giíi thu ®îc 100 triÖu tÊn c¸ ®¸nh b¾t tõ tù nhiªn mçi n¨m. 2.nguồn cung cấp gỗ - Gç lµ một trong nh÷ng hµng ho¸ quan träng trªn thÞ trêng thÕ giíi, chiÕm tû lÖ lín trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. VÝ dô : N¨m 1959, tæng céng gi¸ trÞ toµn cÇu cña gç xuÊt khÈu lµ 6 tû USD , phÇn lín lÊy tõ vïng «n ®íi. Nh÷ng níc xuÊt khÈu gç lín lµ: Mü, Nga, Canada xuÊt khÈu gç trßn vµ gç xÎ. Mü, Nga, Anh, PhÇn Lan xuÊt khÈu gç Ðp. C¸c níc nhiÖt ®íi xuÊt khÈu gç nhiÒu lµ : Malaixia, Papua – Niuginª, Gabon xuÊt gç trßn, Mailaixia vµ In®«nªxia xuÊt gç trßn vµ gç Ðp T¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, thu nhËp tõ gç chiÕm tû lÖ thÊp 3.nguòn cung cấp song mây - Sau gç, Song m©y lµ nguån tµi nguyªn quan träng thø 2 ®Ó xuÊt khÈu. - HÇu hÕt, Song m©y lµ c¸c loµi mäc hoang ë §«ng Nam ¸. VÝ dô : c¸c níc cã c«ng nghiÖp Song m©y lín lµ Philipin, Trung Quèc, Ên §é, Srilanca vµ Th¸i Lan. 90% nguyªn liÖu th« cña toµn thÕ giíi lÊy tõ In®«nªxia. Trung t©m ®a d¹ng cña Song m©y lµ b¸n ®¶o Malaixia víi 104 loµi, trong ®ã 38% lµ ®Æc h÷u. 4.nguồn cung cấp chất đốt - HÇu hÕt chÊt ®èt lÊy tõ Savan, ró bôi, ®Êt n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, nhu cÇu vÒ cñi ®èt ®ang t¨ng nhanh v× d©n sè ®ang t¨ng nhanh. VÝ dô : ë c¸c nưíc như Nªpal, Tanzania, Malawi phÇn lín n¨ng lưîng nguyªn sinh lµ do cñi vµ ph©n thó vËt. - Gi¸ trÞ tiªu thô chÊt ®èt còng cã thÓ tÝnh qua sè cñi ®èt dïng ®Ó sëi vµ ®un nÊu lÊy tõ rõng vµ tr¶ng c©y bôi. Gi¸ trÞ cñi ®ã cã thÓ tÝnh b»ng c¸ch xem bao nhiªu ngêi mua x¨ng hay chÊt ®èt kh¸c. NhiÒu n¬i trªn thÕ giíi , n«ng d©n ®· dùa hoµn toµn vµo cñi lÊy tõ rõng v× hä kh«ng cã tiÒn mua cñi. 5.nguồn cung cấp cây làm thuốc Trong dân gian ông cha ta từ ngày xưa đã biết dùng thảo mộc để chữa bệnh và rất nhiều thuốc tây ngày nay được chiết suất từ thảo mộc. Các thuốc có nguồn gốc từ thảo mộc vừa an toàn lại không có nhiều tác dụng phụ như thuốc tây.chúng đơn giản chỉ là những cây cỏ trong vườn nhà ta như cây bông mã đề,cây dâm bụt…Việt Nam được đánh giá là nước đứng thứ 16 trên thế giới về sự phong phú và đa dạng sinh vật. Trong đó, hệ thực vật cũng rất phong phú và đa dạng. Hiện nay, đã biết 10.386 loài thực vật bậc cao có mạch, dự đoán có thể tới 12.000 loài. Trong số này, nguồn tài nguyên cây làm thuốc chiếm khoảng 30%. Theo tài liệu của Pháp, trước nǎm 1952 toàn Đông Dương chỉ biết có 1350 loài cây thuốc, nằm trong 160 họ thực vật. Sách "Cây thuốc Việt Nam" của Lương y Lê Trần Đức (1997) có ghi 830 cây thuốc .Và theo số liệu mới nhất của Viện dược liệu (2000) thì ở Việt Nam có 3830 loài cây làm thuốc. Chắc chắn đây chưa phải là con số cuối cùng. Phần lớn cây thuốc Việt Nam mọc hoang dại ở vùng rừng núi, nơi mà nguồn tài nguyên thiên nhiên đang bị xói mòn do nhiều nguyên nhân khác nhau như sự tǎng số dân quá nhanh, đốt nương làm rẫy, khai thác quá mức vv. dẫn đến sự đe dọa tuyệt chủng của nhiều loài sinh vật -Một số loài cây rất quen thuộc với chúng ta như cây nhọ nồi,cây vạn niên thanh,cây hoa ngâu,cây đinh lăng,khoai lang….Chúng là những loài thuốc quý trong dân gian và alị không có tác dụng phụ 6.nguồn cung cấp hoa _Nguồn cung cấp hoa Đa dạng sinh học đã cung cấp cho chúng ta những loài hoa thật đẹp đem lại không chỉ lợi ích về kinh tế mà còn đem lại sự thư thái trong tâm hồn,làm cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn. Giá trị kinh tế mà các loài hoa đem lại cho chúng ta là rất to lớn.Hắng năm ngành xuất khẩu hoa đem lại một nguồn ngoai tề lớn cho nèn kinh tế quốc dân. Tham khoả thị trường xuất nhập khẩu 4/07 Thị trường xuất khẩu Chủng loại Kim ngạch xuất khẩu (USD) Nhật Bản cúc, cẩm chướng, hồng, kỳ lân 404.843,58 Australia cẩm chướng, hồng 118.641,2 Bỉ hoa tươi 11.865,7 Đài Loan cẩm chướng, kỳ lân 3.202,4 Thái Lan hoa tươi 3.074 Singapore hồng 2.171,9 Inđônêxia cẩm chướng, hồng, lys 1.035 Tham khảo một số loại hoa xuất khẩu sang Nhật Bản tháng 07/2008 Chủng loại Đơn giá (USD/cành) Kim ngạch (USD) Cúc 0,21 393.539,84 Cẩm chướng 0,14 195.633,20 Hồng 0,15 37.709,50 Lan 1,00 22.175,00 -Nguồn cung cấp hoa lan: Công nghiệp hoa lan là đại diện số một cho ngành công nghiệp sinh học nông nghiệp ở Đài Loan và số lượng hoa lan trồng ở Đài Nam đứng đầu ở đảo quốc hoa lan này.Năm 2004, Đài Loan có tổ chức cuộc triển lãm hoa lan Châu Á-Thái Bình Dương với trên 20.000 khách tham quan và tổng số tiền thu được từ hoa lan đạt trên 600 triệu Đài tệ Sở Lâm nghiệp Hoàng Gia Thái Lan đã tổng kết tổng kim ngạch xuất khẩu hoa lan của Thái Lan từ 1986-1988 như sau: 3-6 triệu cây hoa lan/năm 125 triệu hoa cắt cành/năm Theo họ có lẻ Thái Lan là quốc gia trồng và xuất khẩu hoa lan lớn nhất thế giới. Thái Lan đã xuất khẩu lên đến 610 loại hoa lan khác nhau trong từng năm một. Nhiều giống hoa lan được nhân giống từ lan rừng cho thấy Thái Lan là một trung tâm phân phối và sưu tập hoa lan của vùng Đông Nam Á. Thực ra, một trong những giống xuất khẩu phổ biến nhất như Paphiopedilum callosum là giống cực hiếm ở Thái Lan nhưng được nhập khẩu từ Myamar vào Thái Lan với số lượng lớn, như giống Paphiopedilum delenatti và Paphiopedilum gratrixianum chỉ có ở Việt Nam và Trung Quốc, Paphi. randsii và Paph. philippinense của Philippines, Paph. purpuratum của HongKong… và Paph. rothschildianum thì hầu như tuyệt chủng trên thế giới -Nguồn cung cấp hành Từ xa xưa cấc nước phương đông được coi là xứ sở của các loại hương liệu.Trong đó không thể không kể đến hành.Hành không chr là một loai hương liệu tuyệt vời mà nó còn được coi như là một loại thuốc quý -Nguồn cung cấp cây mọng nước Xương rồng sống chủ yếu ở vùng châu Phi,Madagasca,SriLanka.Do điều kiện khí hậu thiếu nuớc nên thân chúng trở nên mọng nước,lá tiêu giảm thành gai,rễ có thể đâm sâu xuống những mạch nước ngầm. Ở một số nuớc người ta còn dùng xương rồng như một nguồn cung cấp nước và một số món ăn từ xương rồng trở thành đặc sản,ngoài ra xương rông còn cung cấp cho con người một nguồn lợi nhuận lớn từ việc biến xương rồng thành một loại cây cảnh. B.Các giá trị gián tiếp Giá trị gián tiếp là những khía cạnh khác nhau của đa dạng sinh học như:các quá trình xảy ra trong môi trường và các chức năng của hệ sinh thái là những nguồn lợi không thể đo đếm và nhiều khi là vô giá. Giá trị gián tiếp bao gồm các lợi ích thu được cơ bản từ các dịch vụ chức năng mà môi trường và các hệ sinh thái cung cấp cho ta, và các tác dụng duy trì hoạt động của con người. Những giá trị này không dễ dàng được nhận thấy vì con người không trực tiếp sử dụng hoặc tiêu thụ nhưng lại rất quan trọng. Thí dụ:rừng có tác dụng thu hút và giữ khí CO2 để quang hợp,làm sạch không khí,góp phần hạn chế lũ lụt,ngăn ngừa xói mòn đất ở đầu nguồn và bồi lắng ở các hạ lưu dòng chảy… Giá trị này đôi khi có thể tính toán được:ví dụ như việc côn trùng thụ phấn cho cây trồng.Gía trị đó cho phép tính bằng số tiền thu hoạch tăng lên bao nhiêu hoặc người nông dân phải trả bao nhiêu tiền để thuê các tổ ong phục vụ cho sự thụ phấn đó. 1.Sản phẩm của hệ sinh thái -Các loài thực vật chứa diệp lục có giá trị như những sinh vật sản xuất sơ cấp thông qua qúa trình quang hợp. Ngoài ra chúng cũng là nguồn sống của các sinh vật khác trong chuỗi thức ăn: vd:cá à thỏ àbáo Phù du thực vật trong các đại dương là nguồn thức ăn cơ sở cho chuỗi thức ăn trong biển và giúp cho sự điều chỉnh chu trình khí quyển toàn cầu: vd:t¶o lam lµ nguån s¶n sinh ra khÝ O2 trªn T§.T¶o ®ưîc dïng lµm thøc ¨n,cã mÆt trong c¸c nhµ m¸y läc níc,thËm chÝ ë ngay trong hai l¸ phæi cña chóng ta. Sự đa dạng các vi sinh vật,vi khuẩn cố định nitơ cho thực vật sử dụng, làm tăng năng suất cây trồng và có giá trị ước tính khoảng 50 tỷ USD hàng năm. Các chất hữu cơ chết ,mùn được tái sử dụng bởi các vi sinh vật,nấm và các vi khuẩn phân hủy tạo thành thức ăn cho thực vật. Vi sinh vật còn tham gia vào quá trình hình thành chất mùn. Vi sinh vật sống trong đất và trong nước tham gia tích cực vào quá trình phân giải các xác hữu cơ biến chúng thành CO2 và các hợp chất vô cơ khác dùng làm thức ăn cho cây trồng. Các vi sinh vật cố định nitơ thực hiện việc biến khí nitơ (N2) trong không khí thành hợp chất nitơ (NH3, NH4+) cung cấp cho cây cối. Vi sinh vật có khả năng phân giải các hợp chất khó tan chứa P, K, S và tạo ra các vòng tuần hoàn trong tự nhiên. Ở các vùng cửa sông, bãi ven biển là nơi những thực vật thủy sinh và tảo phát triển mạnh, chúng là mắt xích đầu tiên của hàng loạt chuỗi thức ăn tạo thành các hải sản như trai, sò, tôm ,cua… 2.Giá trị về môi trường BẢO VỆ NGUỒN NƯỚC - Những tán lá, thân cây, lá khô làm giảm tốc độ hạt nước rơi xuống đất, hạn chế sự tác động trực tiếp lên bề mặt đất tức là ngăn cản dòng chảy. - Rễ cây và hệ động vật đất(điển hình là giun đất) làm đất tơi xốp, tăng độ thông khí, tăng độ thâm của nước,góp phần làm giảm dòng chảy và lưu trữ nước từ ngày này sang ngày khác BẢO VỆ ĐẤT ĐAI. -Đa dạng sinh học tạo khả năng hấp thụ và xử lý ô nhiễm, giữ trầm tích. các quần thể sinh vật có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ rừng đầu nguồn, những hệ sinh thái vùng đệm. Xã hội sinh vật có nhiệm vụ bảo vệ và giữ đất, đất là cơ sở cho xã hội sinh vật phát triên. Một số vi sinh vật sống kí sinh trong rễ cây họ đậu có khả năng cố định nitơ trong không khí và chuyển chúng thành dạng mà cây có thể dễ dàng hấp thụ ĐIỀU HOÀ KHÔNG KHÍ Trước hết, hệ thống cây xanh có tác dụng cải thiện khí hậu vì chúng có khả năng ngăn chặn và lọc bức xạ mặt trời, ngăn chặn quá trình bốc hơi nước, giữ độ ẩm đất và độ ẩm không khí thông qua việc hạn chế bốc hơi nước, kiểm soát gió và lưu thông gióCây xanh có tác dụng bảo vệ môi trường: hút khí CO2 và cung cấp O2, ngăn giữ các chất khí bụi độc hại. Xét trong phạm vi hẹp: bóng râm, sự thoát hơi nước của cây làm giảm nhiệt độ không khí.Cây cũng có vai trò quan trọng trong việc hạn chế tốc độ gió, giảm độ nóng của các tòa nhà: Ví dụ: trồng cây ven biển chắn sóng, cát bụi,chắn bão trồng cây leo giúp giảm sức nóng của mái nhà Ở mức độ vùng:sự thoát hơi nước của cây góp phần tạo ra mưa Ở mức độ toàn cầu: cây tham gia vào chu trình CO2 cũng như các chu trình vật chất và dòng năng lượng khác, góp phần làm giảm CO2 trong khí quyển,làm giảm nhiệt độ khí quyển. LÀM SẠCH MÔI TRƯỜNG -Các quần xã sinh vật có khả năng phân hủy các chất ô nhiễm như kim loại nặng, thuốc trừ sâu và các chất thải sinh hoạt khác đang ngày càng gia tăng do con người. -Vai trò của những vi khuẩn và vi nấm cũng hết sức quan trọng.chúng có tác dụng làm sạch môi trường. Ví dụ :một số loại tảo sống dưới đáy biển có khả năng đồng hoá H2S giúp làm giảm độ độc cho nước, đảm bảo sự cân bằng sinh thái Nhiều loại địa y có khả năng hấp thụ những kim loại nặng.Các loài động vật trong nước như cá,tôm ăn vụn hữu cơ cũng góp phần vào việc làm sạch môi trường Một số loài thân mềm, hoặc thực vật dưới nước như bèo tây, bèo cái cũng có khả năng hấp thụ các chất thải, hóa chất độc hại. 3.Qua hệ giữa các loài Giữa các loài có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và rất phức tạp, mỗi loài là một mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn ,trong mối quan hệ giữa các loài và trong hệ sinh thái. Ví dụ như các loài Thú hay Cá cần cho con người, nhưng nó lại tùy thuộc vào các loài cây tảo, côn trùng. Việc làm giảm các loài cây, các loại côn trùng thì các loài đó cũng giảm theo. Tương tự các cây trồng cần côn trùng, chim để thụ phấn và đến lượt mình chúng lại cần cây để lấy thức ăn từ mật hoa hay hoa quả và thậm chí những cả những kí sinh trùng hại cây. Nhiều loài cây phụ thuộc vào các động vật ăn quả như chim, dơi để phát tán giúp chúng 4.Giá trị tiêu khiển Giá trị tiêu khiển của đa dạng sinh học là do nó đã tạo nên những cảnh quan hấp dẫn, những hình thù kì dị và đẹp mắt, hàng năm đá thu hút hàng triệu người đi tham quan du lịch sinh thái. Khi điều kiện sống càng lên cao nhu cầu du lịch của con người ngày càng cao Ví dụ: 80% người Canada, một năm sử dụng 800 triệu đô la để tham gia đi các đoàn tham quan (1985 ). Ở Mĩ 100 triệu người già và so với cùng số trẻ con tương tự đã đi tham quan mỗi năm 4 tỷ đô (1984). Việc du lịch sinh thái đã tăng lên một cách chưa từng thấy Chẳng thua kém thế giới thực vật, hệ động vật Cúc Phương cũng rất đa dạng và phong phú. Theo số liệu điều tra mới nhất, Cúc Phương có 89 loài thú, 307 loài chim, 110 loài bò sát và lưỡng cư, 65 loài cá và gần 2.000 dạng côn trùng. 5.Giá trị khoa học và đào tạo Những khu bảo tồn mà hiện nay các quốc gia đang bảo vệ là một tài sản không những quý về nguồn tài nguyên phục vụ tài nguyên trước mắt, về nguồn gen để tạo giống cho các thế hệ mai sau, là nơi để bảo vệ môi trường cực kì có hiệu quả và đa năng mà chúng còn là địa bàn để phục vụ cho nghiên cứu khoa học, để tìm hiểu cho thiên nhiên , tìm hiểu nhiều điều bí ẩn cho đến nay con người vẫn chưa biết được C.SỰ LỰA CHỌN CHO TƯƠNG LAI Hiện nay người ta đang chuẩn bị tìm những loài để phục vụ cho chữa bệnh hiểm nghèo như ung thư, HIV. Người ta đã dự tính nghiên cứu những vùng lạ như đáy biển sâu, trong những suối nứớc nóng, trong các viả san hô để tìm ra những chủng vi khuẩn chịu nóng, chịu áp lực cao Các loài thực vật chứa nhiều thành phần hóa học mà cho đến nay chưa phát hiện được phát hiện. Việc nghiên cứu và ứng dụng các thành phần hóa học rất có triển vọng trong tương lai. Thuốc chống sốt rét được điều chế từ một số cây trong họ Simaoroubaceae, Celastraceae, Saxifragaceae… Hiện nay, việc nghiên cứu hàm lượng chất dinh dưỡng cao trong sinh học biển ít được chú ý. Qua phân tích các chất tinh khiết từ sinh vật biển Socjarto (1999) cho thấy: 10% chất có hoạt tính sinh hoạt cao 15% chất có hoạt tính sinh học trung bình 16% chất có hoạt tính sinh học yếu 8% không có hoạt tính sinh học Còn hầu hết các chất chiết nói chung đều có kết quả tốt gồm 8% chất có tác dụng mạnh, 6% chất có tác dụng trung bình, 0% chất yếu và 80% chất không có tác dụng.Qua phân tích các cây ở vườn quốc gia Cúc Phương, 27 loài Metanol được chiết từ 22 loài cây, 24 loài có hoạt tính chống sốt rét, 4 trong số đó được chứng minh chống cả Plasmadium falciparum D6 (Chloroquine – sensitive) và W2 ( Chloromine reistant) với giá trị IC70 dưới 10 ig/ml trong mọi trường hợp. Ngoài ra, chúng còn loại bỏ một số các độc tố tế bào. Khi thí nghiệm chống 14 dòng tế bào u ở người, các chất chiết metanol từ lá và vỏ Ficus fistulosa thể hiện hoạt tính chống sốt rét có giá trị .13 chất chiết lấy từ 12 loài đã được thử khả năng chống HIV. Chất chiết từ Ficus glandulifera, Bischofia javanica, Shorea chinensis, Dracontomelum duppereanum có hoạt tính sinh học mạnh. Qua phân tích các chất chiết của thực vật từ nguyên liệu Việt Nam và 350 chất chiết từ các nơi khác trên thế giới đã cho thấy các chất có hoạt tính cao (17%)Rõ ràng, trong cây còn chứa nhiều điều bí ẩn mà chưa được khám phá. Có thể nơi đây là nguồn tài nguyên tiềm ẩn, cho đến nay, ít được biết đến. Do đó, chúng ta phải có trách nhiệm bảo vệ cho các thế hệ mai sau