Đề tài Cách thức tiếp cận và xử lý thông tin chứng khoán của phóng viên kinh tế ở Việt Nam

truyền hình cũng tỏ ra không hề kém cạnh trong việc đưa tin về TTCK. Thậm chí so với các loại hình thông tin còn lại, truyền hình còn có một số lợi thế nhất định như: Thông tin nhanh nhạy, độ tin tưởng cao nhờ tính trực quan sinh động, người xem có thể tận mắt thấy, nghe những hình ảnh và lời nói của nguồn tin, tính hấp dẫn của hình ảnh âm thanh và chi phí rẻ. Đó là lý do vì sao bên cạnh các chuyên mục kinh tế, đã xuất hiện hẳn một kênh truyền hình riêng chuyên về lĩnh vực thông tin tài chính và chứng khoán để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người xem truyền hình. Đó là kênh InfoTV – VCTV 9 của Truyền hình Cáp Việt Nam. Bắt đầu phát sóng từ 6/3/2007, kênh VCTV9 hay còn gọi là kênh InfoTV - kênh thông tin tài chính - kinh tế của Truyền hình Cáp Việt Nam là kênh truyền hình chứng khoán đầu tiên tại Việt Nam. Trong thời gian đầu, INFO TV phát sóng 6 giờ mỗi ngày và Sàn chứng khoán Info là chương trình chủ lực chiếm tới 50% thời lượng của kênh. Chương trình bắt đầu 8h10 đến 11h10 mỗi ngày từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần. Mục đích của chương trình là cung cấp các thông tin chứng khoán cho khán giả bao gồm thông tin về các phiên giao dịch trước, diễn biến tình hình giao dịch, thông tin liên quan đến chứng khoán bao gồm cả bình luận trực tiếp. Theo BTV Trịnh Việt Hương, người chịu trách nhiệm chính của chương trình: “Đây là chương trình bình luận kết hợp với tường thuật sự kiện. Mỗi chương trình sàn chứng khoán sẽ có từ 1 - 2 khách mời để cùng theo dõi và bình luận phiên giao dịch. Ngoài ra, chương trình sẽ có sự ngắt nhịp bằng một số bảng giá hối đoái và thông tin chứng khoán quốc tế.” Nội dung của sàn chứng khoán Info bao gồm: Sàn chứng khoán Info Bản tin kinh tế Bản tin xuất nhập khẩu Tường thuật một số sự kiện ngay tại sàn giao dịch và chứng khoán quốc tế. Ngoài ra còn có 1 số chương trình homeshopping với các sản phẩm như sách, nhà đất ô tô, đồ gia dụng, nội thất.... Khán giả có thể cập nhật thông tin trực tiếp trên InfoTV. Các chuyên gia hàng đầu về các lĩnh vực kinh tế, tài chính, chứng khoán sẽ đưa ra những phân tích, đánh giá về cổ phiếu niêm yết, cổ phiếu OTC tại sàn giao dịch Không chỉ có vậy, kênh InfoTV của Truyền hình Cáp Việt Nam còn giới thiệu các doanh nghiệp tiêu biểu, những thương hiệu có tiếng, cung cấp những kiến thức bổ ích, những trải nghiệm thực tế để các doanh nghiệp xây dựng thương hiệu thành công. Rất nhiều thông tin và tin tức trên các báo chuyên ngành kinh tế, tài chính và chứng khoán sẽ được các biên tập viên kênh InfoTV tổng hợp trong chuyên mục Điểm báo. Một loại hình mua bán đặc biệt xuất hiện lần đầu tiên tại Việt Nam - đó là siêu thị truyền hình ngay tại nhà. Với siêu thị Info, lần đầu tiên khán giả vừa xem truyền hình vừa có thể lựa chọn được hàng hóa cần mua mà không nhất thiết phải đi mua hàng. Một phần quan trọng nữa là kênh VCTV9 sẽ truyền hình trực tiếp các phiên giao dịch chứng khoán, cung cấp các thông số. Truyền hình Cáp Việt Nam đã mở website để khán giả vừa xem ti vi nhưng vẫn chơi được chứng khoán. Với thời lượng 2h45' phát sóng trực tiếp, Sàn chứng khoán Info ngày một nóng lên cùng với thông tin được tới tấp truyền về từ các sàn chứng khoán HN và Tp.HCM. Biên tập viên Trịnh Việt Hương, người chịu trách nhiệm chính của chương trình cũng tâm sự: "Khi xây dựng chương trình Sàn chứng khoán Info, quan điểm của kênh InfoTV là mong muốn cung cấp một chương trình với những thông tin cơ bản nhất về TTCK VN và nó phản ánh được diễn biến giao dịch trực tiếp của sàn Tp.HCM và HN, với mục tiêu cung cấp một sàn chứng khoán tại gia cho khán giả của InfoTV". Nhà đầu tư Anh Dũng, Hà Nội nói: "Lần đầu tiên được tiếp xúc với chương trình tôi thấy thông tin trên Sàn chứng khoán Info là rất cập nhật, hướng dẫn và cung cấp thông tin đa chiều. Cái mà các nhà đầu tư cần nhất đó chính là những thông tin chính xác từ các nguồn được kiểm chứng. Đây là kênh thông tin bổ sung bên cạnh những kênh thông tin truyền thống chẳng hạn như trên các báo điện tử... bởi vậy nó là kênh tương tác trực tiếp giữa nhà đầu tư với các nguồn thông tin và giữa nhà đầu tư với các công ty chứng khoán". Sự nhanh chóng, chuẩn xác, cập nhật cùng với sự nhìn nhận đánh giá của các chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán là những điều vô cùng cần thiết với các nhà đầu tư chứng khoán không chuyên. Đây cũng chính là điều mà các nhà đầu tư sẽ có được khi đến với Sàn chứng khoán Info. Anh Lê Huy, dẫn chương trình Sàn chứng khoán Info nói: "Đối với kênh InfoTV thì chúng tôi chỉ đưa những thông tin xác thực tại sàn chứng khoán của HN và Tp.HCM, những thông tin này được cung cấp cho các nhà đầu tư chứng khoán, đó là những thông tin cần thiết nhất để từ đó họ tự đưa ra quyết định cho việc đầu tư của mình, hướng tới mục tiêu thu lợi nhuận". Tuy nhiên, không khó để có thể nhận ra ngay trong thời gian đầu, kênh thông tin tài chính InfoTV không chỉ là thông tin tài chính chứng khoán: Sức ép về thời lượng phát sóng (quá thừa về thời gian, nhưng lại thiếu thốn về nội dung), và nhân lực (khoảng trên dưới 20 người, hầu hết chưa qua trường lớp đào tạo về chứng khoán) nên nội dung của InfoTV không có nhiều điều đặc sắc. Hầu hết là tổng hợp thông tin các báo in (điểm báo) và từ nguồn tin của đối tác Ocean Media. Ngoài ra InfoTV còn cung cấp cho khán giả của mình cả phim truyện và thậm chí còn “lấn sân” của cả người anh em VCTV3 khi phát sóng cả giải bóng đá Seri A của Ý. Tuy nhiên, cũng không thể thừa nhận một điều đây là một hướng đi khá mới mẻ của truyền hình và hứa hẹn sẽ có nhiều tiềm năng phát triển hơn trong tương lai. Chương III NHỮNG BẤT CẬP TRONG CÁCH TIẾP CẬN VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN CHỨNG KHOÁN TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM KIẾN NGHỊ MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC Trên thị trường tài chính Việt Nam hiện nay, vai trò cầu nối thông tin giữa thị trường và nhà đầu tư của các phương tiện truyền thông đại chúng rất quan trọng. Tuy nhiên, mức độ niềm tin của nhà đầu tư vào các thông tin do những đơn vị truyền thông cung cấp thường quá cao hoặc quá thấp. Vì vậy, thách thức của một đơn vị truyền thông là xác lập niềm tin hợp lý từ phía những người sử dụng thông tin của mình. Với những ưu điểm và chức năng riêng như độ tin cậy, chính thống, tính kịp thời, khả năng kiểm chứng và phản hồi... Báo chí chắc chắn là một trong những kênh thông tin quan trọng nhất cho thị trường chứng khoán. Trên thế giới đã có những hãng truyền thông khổng lồ chuyên về lĩnh vực thông tin tài chính chứng khoán như Reuters của Anh, Bloomberg của Mỹ hay Thompson của Canada. Có thể nói những hãng thông tấn này đã góp phần không nhỏ điều tiết và định hướng thị trường, giúp cho nhà đầu tư có được sự bình đẳng trong việc đón nhận thông tin và phân tích tình hình kinh doanh. Còn ở Việt Nam, ngay từ khi thị trường chứng khoán ra đời thì Báo chí cũng tham gia gần như đồng thời trong việc tham gia tuyên truyền định hướng để thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển ổn định. Có thể nói báo chí đã có những bước thăng trầm cùng với thị trường còn non trẻ này. 3.1 Trình độ tác nghiệp của phóng viên viết về thị trường chứng khoán ở Việt Nam Ngày 28/7/2000, phiên giao dịch đầu tiên của TTCK diễn ra sau một thời gian dài chuẩn bị, tuy nhiên chỉ có vỏn vẹn hai mã chứng khoán được niêm yết gồm REE và SAM ở phiên giao dịch trên. Đối với báo giới đây là thời điểm khởi đầu cho một chuyên mục mới về tài chính. Phóng viên được phân theo mảng này (tạm gọi là phóng viên chứng khoán) có chung tâm trạng háo hức. Mỗi người bắt đầu làm quen dần với những con số, bảng báo cáo tài chính của doanh nghiệp và đặc biệt, tập quen dần với việc theo dõi bảng điện. 3.1.1 Tác nghiệp của phóng viên viết về thị trường chứng khoán Vào thời điểm năm 2000, vì thông tin chủ yếu cho bài viết chính là tường thuật diễn biến giao dịch, do vậy đa số phóng viên rất sợ đến trễ giờ bắt đầu phiên giao dịch. Tuy nhiên, người sợ trễ nhất lại là giới đầu tư. Để đặt được lệnh mua cổ phiếu, nhà đầu tư phải có mặt từ 4 giờ sáng ở các công ty chứng khoán để chờ giờ mở cửa. Giới đầu tư “sốt” lên như thế đã khiến cho một số tờ báo lập tức ra phụ trương chuyên về chứng khoán. Tuy nhiên, cái khó cho phóng viên là viết cái gì khi số công ty niêm yết không vượt qua 5 đầu ngón tay. Đề tài cạn dần song không nguy hiểm bằng tình trạng nhiều NĐT giã từ cuộc chơi. Thị trường nguội dần, số lệnh mua ít hơn chào bán và tổng giá trị giao dịch chỉ vài chục triệu đồng. Có người nói đùa nhưng lại chính là sự thật đang diễn ra: “Tổng giá trị giao dịch một phiên trên thị trường chứng khoán không bằng doanh thu một ngày của chợ Bến Thành”. Mấy tháng sau, “chợ chứng khoán” vẫn chỉ có 4 mặt hàng trong khi số công ty chứng khoán đã vượt qua con số này. Ngược lại, giới đầu tư liên tục giảm đi khiến nhu cầu về thông tin giảm theo, đất dành cho tin chứng khoán co lại dần trên mặt báo. Phóng viên chứng khoán phải viết thêm mảng đề tài khác mới có thể duy trì được chỉ tiêu tin bài và thu nhập. Một vài phụ trương chứng khoán phải tự “kết liễu” mình với tuổi thọ chưa đủ năm. Đến cuối năm 2003, chỉ số VN-Index tuột dần về gần mức khởi điểm (100 điểm), riêng cổ phiếu REE từ mức 60.000 đồng/cổ phiếu rơi xuống dưới mệnh giá 10.000đồng/cổ phiếu. Đây là giai đoạn trầm lắng nhất của cánh phóng viên chứng khoán. Năm 2006 đánh dấu sự hồi sinh và bùng nổ khủng khiếp của thị trường chứng khoán với chỉ số VN-Index tăng trưởng hơn 100%. Cuộc đua marathon cung cấp thông tin CK giữa các báo bắt đầu. Người mở tài khoản chơi chứng khoán lên đến 100.000, các công ty niêm yết vươn lên con số 100. Nhu cầu thông tin về thị trường tăng lên nhanh chóng, chuyên mục chứng khoán có mặt hầu hết trên các báo và có lẽ chỉ có báo dành cho thiếu nhi là không có trang mục này thôi. Bỗng nhiên phóng viên chứng khoán “có giá” lại. Song đa số phóng viên thường không tốt nghiệp chuyên ngành nên không ít lần trên mặt báo xuất hiện những từ chuyên ngành được gắn từ cằm ông này sang cằm ông nọ. Ở một toà soạn lớn, biên tập viên và phóng viên từng tranh cãi nhau về đề tài thế nào là sự khác biệt và giống nhau giữa cổ phiếu và cổ phần. Thế rồi, sau một thời gian dài gần như buông lơi về chứng khoán, cuộc hoà nhịp lại với thị trường chứng khoán đối với báo giới khá hụt hơi. Đối thủ đáng gờm nhất với họ chính là những trang web của các công ty chứng khoán, các công ty tài chính…. trong cuộc đua cung cấp thông tin cho NĐT. Mỗi báo thường có từ 1-2 trang dành cho lĩnh vực này, tiếng riêng số chữ cũng chiếm hơn 1.200 chữ/ngày. Các báo đều ý thức được chứng khoán là “điểm nóng” và ra sức dành đất, dành trang, thậm chí ra bản tin riêng để đáp ứng nhu cầu của người đọc, thì số lượng và chất lượng phóng viên không theo kịp cũng là điều dễ hiểu. Nhiều bạn đọc đã phát hiện những lỗi kiến thức trên các bài báo về chứng khoán, nhiều phóng viên đang viết bài với tư thế “người ngoài cuộc”, chưa thật sự cảm được nhịp đập thị trường mà chỉ “nói” qua những con số nhảy nhót trên màn hình. Thậm chí, đã xuất hiện những chỉ trích rằng, các báo không khai thác những trường hợp “thất trận” của nhà đầu tư để cảnh báo người chơi mới. Nhưng mấy ai biết, viết về đề tài này cực khó, bởi ra sàn, chỉ việc lân la hỏi “anh đã ném bao nhiêu tiền vào sàn” là “nhà đầu tư” đã cảnh giác, không trả lời, nói gì đến chuyện thừa nhận mình đã thua đau trên thị trường. Có một thực tế là, các phóng viên không thể bỏ ra vài tháng ngồi yên để tập trung cho việc học, mà khả năng tiếp nhận và tiêu hoá kiến thức của họ thể hiện mỗi ngày qua từng bài báo. Phóng viên chứng khoán gặp nhiều khó khăn bởi họ không đủ tự tin để đưa ra bình luận hay nhận định về thị trường. Họ phải dựa vào các chuyên gia cũng không thể nhìn thấu đáo hành vi của nhà đầu tư, nên không phải những gì họ phân tích đều sát với diễn biến của Vn-Index. Nếu ai đã hoặc đang là NĐT chứng khoán, có thể người đó đã từng hoặc sẽ có một lúc nào đó tỏ ra bực bội khi đọc hoặc nghe một thông tin phân tích thị trường trên phương tiện thông tin đại chúng mà theo bản thân mình là “lá cải”, được đưa ra bởi những người “không biết có đầu tư chứng khoán không mà viết lung tung”. Tâm lý này sẽ lại càng phổ biến trong những trường hợp thị trường đang nóng lên rất nhanh và rất lạc quan, lại có ai đó đứng ra bảo “thị trường đang tiềm ẩn rủi ro”. Đây chính là một mặt trong lý thuyết về “cảm xúc trong thị trường tài chính” (emotions in finance), thể hiện sự thiếu “niềm tin” của các NĐT đối với những tin tức không được tốt đẹp lắm mà phương tiện truyền thông đưa ra. May thay, sau một thời gian tăng trưởng quá sức tưởng tượng, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đi vào giai đoạn có tăng có giảm. Vì thế, các bài báo mang tính “cảnh báo”, mang tính phê phán “tâm lý bầy đàn” đã gần như biến mất. Những bài báo miêu tả thị trường như một canh bạc cũng đã giảm. Thay vào đó, báo chí đã nhanh chóng đáp ứng yêu cầu thông tin của nhà đầu tư bằng các tin thuần tuý sự kiện, thông số và các bài điều tra khá công phu về các chiêu thức kỹ thuật của một số công ty nâng giá cổ phiếu một cách giả tạo. Các báo bắt đầu có những bài bảo vệ nhà đầu tư nhỏ trước những biện pháp cố tình ưu đãi cổ đông lớn. Ngay cả khi một báo trích lời một nhà đầu tư tài chính nước ngoài, nói thị trường sẽ giảm đến 30%, ngay lập tức có những bài viết khác đặt vấn đề về động cơ phát biểu, cơ sở phát biểu của nhà đầu tư ấy… Sẽ đến lúc thị trường chứng khoán nước ta đi vào nề nếp, giao dịch sôi động nhưng giá cả chỉ biến động nhỏ như các thị trường khác. Lúc đó, thị trường sẽ đóng đúng vai trò của nó là cung cấp vốn và tính thanh khoản cho nền kinh tế. Trước đây khi chưa có Internet, các tờ như Wall Street Journal đăng kết quả giao dịch hằng ngày, cả cổ phiếu, trái phiếu, những thông số cơ bản mà hầu hết đã được các công ty chứng khoán tính sẵn. Họ có một tin chung về thị trường, các tin về các công ty có cổ phiếu chịu biến động giá cao nhất. Nay phần lớn các NĐT truy cập thông tin loại này trên Internet vì nhanh hơn và tìm đúng thông tin mình cần tìm hơn. Nhà đầu tư không chỉ đọc các trang chứng khoán để thu nhận thông tin cho mình. Tin họ cần nhiều lúc nằm ở các trang khác. Ví dụ, nhà đầu tư đã phân tích giá cả cổ phiếu của một công ty dựa vào những thông số đã có hay đã dự báo. Nay vì một sự kiện nào đó, ví dụ công ty X mất một khách hàng lớn vì khách hàng này phá sản, dòng tiền của công ty X bị ảnh hưởng, nhà đầu tư sẽ tiếp nhận thông tin này và điều chỉnh phân tích cổ phiếu X theo kịch bản mới. Nhà đầu tư cũng cần những thông tin vĩ mô. Ví dụ giá cổ phiếu của các công ty thuỷ sản chắc chắn bị ảnh hưởng nếu tôm hay cá xuất từ Việt Nam bị kiện bán phá giả ở một thị trường nào đó. Giá xăng thả nổi sẽ ảnh hưởng đến đến các công ty tiêu thụ nhiều xăng dầu… Nhiều lúc một tin ở tuốt châu Phi lại được nhiều nhà đầu tư quan tâm vì họ đang giữ cổ phiếu của một công ty có thị trường xuất khẩu chủ yếu là châu Phi. Có thể nói, với đa số các tờ báo đại chúng, mọi chuyện sẽ trở về nhịp điệu trước khi chứng khoán tăng trưởng nóng. Điều khác biệt là người viết ở bất kỳ trang mục nào sẽ viết với ý thức tin tức của mình đưa ra công chúng sẽ có tác động lên giá cả cổ phiếu ở một khía cạnh nào đó, không ít thì nhiều. Còn các tờ báo chuyên về kinh tế sẽ phải phân tích sâu tình hình hoạt động của các công ty niêm yết và sắp niêm yết, xem thử thực tế có gì khác với dự báo của công ty đưa ra cho đại hội cổ đông. Giới truyền thông cũng nên phối hợp chặt chẽ với các trung tâm giao dịch chứng khoán, để trao đổi về những vấn đề nóng bỏng đang tác động lớn đến thị trường, nhất là khi thị trường bước vào giai đoạn tăng trưởng hoặc suy thoái. Trước những “cái mốc” ấy, thông tin về thị trường, loại Cp, các công ty... luôn là vấn đề NĐT đặc biệt quan tâm. Vào lúc này, có nhiều bài báo đã đề cập đến chuyện thị trường đang thanh lọc nhà đầu tư. Những người nào lấy tiền “cơm áo hàng ngày” của gia đình hoặc vay “nóng” đi chơi chứng khoán theo kiểu cầu may chớp nhoáng không chịu nổi “cú sốc” giảm giá, đều phải rút khỏi thị trường. Những nhà đầu tư quyết bám trụ thị trường sẽ phải nâng cao trình độ, tham gia các lớp học để học cách đọc các báo cáo tài chính, phân tích các chỉ số… nhằm có thể đưa ra quyết định đầu tư căn cơ hơn. Các phóng viên chứng khoán cũng tham gia các lớp học bài bản và chăm chỉ lên sàn, hoà mình vào dòng người đầu tư nhiều hơn để có thêm kinh nghiệm và bản lĩnh nghề nghiệp. Thách thức trong việc đưa tin về thị trường chứng khoán là rất lớn và ãe còn kéo dài, vì thị trường, cho dù đã chiếm đến 38% GDP của VN, được dự đoán sẽ tiếp tục ghi những kỷ lục mới với hàng loạt các đại gia, sẽ đấu giá và lên sàn trong năm nay. Các phóng viên và toà soạn cũng mong chờ có sự hỗ trợ tích cực hơn từ phía các cơ quan quản lý nhà nước trong việc “nâng cấp” chất lượng thông tin tuyên truyền tới bạn đọc. Sẽ rất có ích cho các phóng viên nếu Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức các buổi hội thảo mời các nhà báo và lãnh đạo toà soạn của nước ngoài đến thuyết trình về những nguyên tắc làm việc, cách thức họ xử lý khi thị trường gặp khủng hoảng cũng như lúc giá cổ phiếu lao thang ở nước của họ. Đặc biệt, kinh nghiệm xử lý thông tin trên thị trường chứng khoán Trung Quốc, nơi có khá nhiều điểm tương đồng với VN, sẽ là một bài học quý giá góp phần trong hành trang “chiến đấu” với chứng khoán của các phóng viên trong thời gian tới. Mặt khác, người cầm bút nên có thái độ xây dựng để mọi việc trở nên tốt đẹp hơn, nhất là đứng trước một sự vật, hiện tượng còn quá mới. Đặc biệt, TTCK tại Việt Nam ngày càng trở nên quan trọng hơn đối với nền kinh tế quốc gia khi nó trở thành kênh huy động vốn ngày càng hiệu quả và nhanh hơn so với bất kỳ kênh huy động vốn nào. Ngay từ lúc đầu chúng ta cần tập trung chăm lo, xây dựng để nó trở thành một “cỗ máy” tốt, một công cụ hoạt động hiệu quả để xây dựng nền kinh tế năng động hơn, nhờ khả năng huy động hơn, nhờ khả năng huy động vốn không giới hạn (có thể nói như vậy) của TTCK. Bên cạnh đó, theo nhận xét của ông Dominic, chủ tịch quỹ đầu tư Dragon Capital thì các NĐT ở nước ngoài gần đây bắt đầu đọc báo chí Việt Nam để theo dõi thị trường chứng khoán Việt Nam và các tin tức liên quan. Tuy nhiên, họ chỉ có thể đọc những ấn phẩm bằng tiếng Anh. Trong khi đó, báo tiếng Anh ở Việt Nam chưa nhiều, đặc biệt là về chứng khoán. Lúc đó, hy vọng giới đầu tư sẽ tin cậy báo chí như người bạn đường giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn. * Các nguồn tin của phóng viên: Vai trò của giới chuyên gia phân tích sẽ ngày càng thể hiện rõ trên các thị trường tài chính đang phát triển, vì không phải nhà đầu tư nào cũng hiểu được điều gì đang diễn ra. Chính vì vậy, các chuyên gia phân tích và nghiên cứu sẽ là nguồn thông tin giúp các phóng viên giải thích hành vi thị trường trong bài báo của họ, đồng thời là nguồn tư vấn mua/bán “đáng tin cậy” (một lợi thế cạnh tranh mà các hãng tin tài chính tìm kiếm). Tuy nhiên, quan điểm và tư vấn về thị trường của những chuyên gia phân tích này, ở góc độ nào đó, không thể lúc nào cũng khách quan. Họ hoàn toàn có thể thông qua phương tiện truyền thông để dẫn dắt sai thị trường. Một nguồn thông tin quan trọng khác cho các phóng viên tài chính đến từ bộ phận truyền thông và quan hệ công chúng của các công ty (bộ phận PR). Như vậy, giới truyền thông trên thị trường tài chính đang đứng trước một hệ thống quan hệ: họ cần thông tin từ các nhà phân tích, họ cần thông tin (và cả hợp đồng quảng cáo) từ các bộ phận PR của doanh nghiệp, nhưng họ cũng cần phải có nhiều công chúng đầu tư tin tưởng và mua báo hay xem tin tức của họ, nghĩa là tin tức của họ phải vừa đáng tin cậy, lại vừa phải có nét độc đáo riêng. Ngược lại, đôi khi công chúng đầu tư lại đặt niềm tin rất lớn vào những bài viết mà nguồn thông tin không đáng tin cậy. Đó là trường hợp của những bài viết mang tính đẩy giá cổ phiếu, “marketing” giúp cho một công ty nào đấy, nhằm mục đích trục lợi riêng cho bản thân tờ báo hay công ty truyền thông đó, cho người viết bài báo; hay đơn thuần là do tác giả bài viết đã không kiểm chứng một cách nghiêm túc các thông tin. Kết quả là có những cổ phiếu không đáng giá nhưng đã được giới truyền thông góp tay thổi phồng thành những cổ phiếu “nóng sốt”. Trong lịch sử thị trường tài chính thế giới, cụ thể là của Mỹ và châu Âu, nhiều trường hợp còn phức tạp hơn rất nhiều, khi mà các công ty truyền thông (trong đó có những công ty cực kỳ nổi tiếng và rất uy tín) do một tập đoàn nào đấy sở hữu, và hành động vì lợi ích của tập đoàn và ban biên tập, với những kỹ thuật dẫn dắt thị trường bằng thông tin rất tinh vi. Chính vì điều này mà xuất hiện một số NĐT trên thị trường quốc tế thường luôn tỏ ra nghi ngờ khi có một công ty công bố những thông tin rất tốt và được báo chí và các nhà phân tích đánh giá rất tích cực. Đây được gọi là hành vi phản ứng không đầy đủ với tin tức - “under-reaction”. Hiện tượng ấy, e rằng cũng sẽ lan đến Việt Nam. * Các nhóm đối tượng tiếp nhận thông tin Dựa vào mức độ tiếp cận và cách ứng xử với thông tin, có thể tạm chia ra 6 nhóm đối tượng hưởng thụ thông tin trên thị trường chứng khoán:  - Thứ nhất, là những NĐT phân tích rất kỹ mọi thông tin về công ty phát hành cổ phiếu, về công nghệ, về thị trường đầu vào và đầu ra, về các đối thủ cạnh tranh. Họ quyết định đầu tư theo thực chất của công ty. Đây là những nhà đầu tư biết bỏ tiền vào những công ty có triển vọng tốt, vì vậy họ giúp cho nền kinh tế phát triển tốt hơn. - Thứ hai, những NĐT nghiên cứu rất kỹ thông tin của chứng khoán để thấy giá bình quân trong một thời gian dài. Khi giá tăng lên trên bình quân, họ tin là giá sẽ xuống, nên họ bán ra. Nhờ có nhiều người bán ra nên giá xuống. Ngược lại, khi giá xuống dưới mức bình quân, họ tin là giá sẽ lên, vậy là họ đi mua vào. Nhờ hành động mua vào mà giá lên. Như vậy, nhóm này góp phần làm ổn định thị trường. - Nhóm thứ ba lại có tâm lý ngược lại. Khi thấy giá một cổ phiếu lên, họ giả định là ngày mai sẽ lên nữa. Họ đổ xô đi mua. Vì họ đi mua mà giá càng lên. Một khi giá xuống, họ lại giả định ngày mai sẽ xuống nữa, vậy là vội vàng đi bán. Vì nhiều người bán mà giá đã xuống lại càng xuống. Nhóm thứ ba này thúc đẩy sự bất ổn định của thị trường. - Nhóm thứ tư là những người đầu tư theo bình quân thị trường. Họ mua một tập hợp rất nhiều loại chứng khoán khác nhau, tin là có thứ này xuống thì có thứ khác lên. Vị thế của họ tùy thuộc vào biến động của chung thị trường mà ít phụ thuộc vào một vài cổ phiếu cụ thể nào. Bà Đường Thu Hương, Giám đốc Đối ngoại của IDG Ventures Vietnam - Quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tiên tại Việt Nam tập trung vào ngành Công nghệ thông tin (CNTT) đã từng phát biểu với báo chí: «Tôi nhớ một nhận xét rất hay của một nhà đầu tư nước ngoài khi khái quát về thị trường chứng khoán Việt Nam: “Các nhà đầu tư đang khiêu vũ với cô bé Lọ Lem. Cô gái ấy rất đẹp với xiêm áo lộng lẫy, với xe ngựa, người hầu. Nhưng đến 12h đêm, cô ấy mới trở lại là một người nghèo”. Nếu báo chí có thể thì hãy cảnh báo thời khắc 12h đêm ấy cho các nhà đầu tư. Báo chí là phản ánh sự thật cuộc sống, không phải là quyển truyện cổ tích nên cần viết đúng, viết thật. Chỉ có như vậy mới có tác động tốt đến thị trường chứng khoán.» - Nhóm thứ năm là những nhà đầu tư tập trung mua cổ phiếu của một công ty nhằm đến khi có thể đạt một phần kiểm soát công ty đó. Họ gần như “chung thủy” dài hạn với công ty đó và ít quan tâm đến những biến động nhất thời theo tâm lý thị trường. - Nhóm thứ sáu là những nhà đầu cơ rất ngắn hạn. Họ mua vào bán ra liên tục hàng ngày theo tin đồn nhanh, có khi sáng mua trưa bán. Thị trường gọi nhóm này là “gây nhiễu”.   Tất nhiên, không phải ai cũng kiên định theo một cách hành xử đã chọn. Và ranh giới giữa các loại trên không phải bao giờ cũng rõ ràng. Nhưng nếu quan sát thị trường thời gian qua, có thể thấy không ít người thuộc loại thứ ba và loại thứ sáu. Chính vì chứng khoán là một lĩnh vực quá mới mẻ mà số đông các NĐT chưa có những hiểu biết thật sự sâu sắc về nó. Đó là lý do mà dạng NĐT a dua chạy theo số đông và đầu tư rất ngắn hạn theo các “tin đồn” vẫn chiếm số lượng khá nhiều. Trách nhiệm đưa tin và định hướng cho các NĐT đè nặng lên vai báo chí – kênh thông tin chuẩn mực và có trách nhiệm cập nhật liên tục diễn biến của thị trường. Tuy nhiên, thực tế, cho đến nay, phần lớn giới truyền thông mới chỉ phản ánh về diễn biến của thị trường hàng ngày (tăng hay giảm), còn về mặt chuyên sâu, phân tích thì phần lớn phụ thuộc vào lời các chuyên gia phát biểu. Nhìn chung, các phương tiện truyền thông phản ánh về TTCK còn biểu hiện một chiều, mới thấy bề nổi, mặt ngoài của nó, còn mặt sau ít được để ý. Sự tác động của các phương tiện truyền thông luôn luôn có ảnh hưởng quan trọng tới đời sống kinh tế - xã hội, không chỉ riêng đối với TTCK. Nhưng trong thời gian vừa qua, nhất là từ quý III/2006, giới truyền thông ngày càng chú ý hơn đến diễn biến của TTCK, lượng phóng viên tham gia viết về lĩnh vực này ngày càng đông hơn. Viết về TTCK cũng đang là một lĩnh vực hot đối với nghề báo. Như chúng ta thấy, đến nay hầu hết trên các Báo Điện tử như VnExpress, Tuổi trẻ, Thanh niên, Sài Gòn Giải phóng, Tiền Phong, Lao động, Người lao động, Hà Nội mới, Nhân dân… đều có chuyên mục về TTCK. Ngoài ra, các phương tiện truyền hình, truyền thanh cũng có những