Đề tài Giải pháp mở rộng và phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân Hàng Nông Nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bắc Ninh

h) ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 198/1998 Q§-NHNN5 ngµy 02 th¸ng 6 n¨m 1998 cña Thèng ®èc NHNN ViÖt Nam. HiÖn nay NHNo&PTNT tØnh B¾c ninh ®· cã trô së lµm viÖc khang trang n»m trªn ®­êng NguyÔn §¨ng §¹o thÞ x· B¾c Ninh. NHNo & tØnh B¾c Ninh víi chøc n¨ng, nhiÖm vô huy ®éng vèn, cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, lµm dÞch vô thanh to¸n vµ cã xu h­íng më réng tíi tÊt c¶ c¸c dÞch vô Tµi chÝnh Ng©n hµng hiÖn ®¹i. Trong ho¹t ®éng cña NHNo tØnh B¾c Ninh cã nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau nh­ kÕ to¸n, tÝn dông, kho quü, hµnh chÝnh, kiÓm so¸t. Do ®ã ®éi ngò c¸n bé còng ®­îc bè trÝ theo tõng nghiÖp vô cô thÓ. §èi víi c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c tÝn dông chiÕm 40%, c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ®iÖn to¸n chiÕm 20%, sè cßn l¹i lµm c«ng t¸c kh¸c. b, Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh huy ®éng vèn Trong n¨m 2004 kh¸ch hµng göi tiÕt kiÖm, kú phiÕu, tr¸i phiÕu lµ 36.838 triÖu VN§ , kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi lµ 6.448 triÖu VN§, trong ®ã kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n: 5.860 triÖu VN§. NHNo tØnh B¾c Ninh lu«n nhËn ®­îc sù gióp ®ì, ñng hé cña Trung ­¬ng vÒ nguån vèn ®Ó gi÷ kh¸ch hµng truyÒn thèng, lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Bảng 1: T×nh h×nh huy ®éng vèn n¨m 2004 so víi n¨m 2003 §¬n vÞ: triÖu ®ång Stt chØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 t¨ng gi¶m tèc ®é ph¸t triÓn (%) tèc ®é t¨ng (%) 1 TiÒn göi DN Trong ®ã : tiÒn göi KKH 215.084 160.392 251.394 210.098 36.310 49.706 116,90 130,90 16,90 30,99 2 TiÒn göi tiÕt kiÖm Kh«ng kú h¹n Cã kú h¹n Ngo¹i tÖ 557.593 58.279 473.821 25.493 660.365 63.297 556.914 40.154 102.772 5.018 83.093 14.661 118,43 108,61 117,54 157,51 18,43 8,61 17,54 57,51 Tæng nguån vèn huy ®éng 772.677 911.759 139.082 118,00 18,00 Nguån: Báo cáo của NHNo tØnh Bắc Ninh Sè liÖu b¶ng 1 cho thÊy: Tæng nguån vèn huy ®éng n¨m 2004 so víi n¨m 2003 t¨ng vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 139.082 triÖu ®ång t¨ng 18% so víi n¨m 2003 ®iÒu ®ã chøng tá tèc ®é t¨ng nguån vèn ch­a cao nh­ng ®©y phÇn lín lµ kh¸ch hµng æn ®Þnh vµ nguån vèn cã l·i suÊt thÊp. VÒ tiÒn göi tiÕt kiÖm lo¹i kh«ng kú h¹n n¨m 2004 t¨ng 5018 triÖu ®ång b»ng 8.61%, tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n t¨ng 83.093 triÖu ®ång t¨ng 17,54% so víi n¨m 2003, t¨ng chËm ®iÒu ®ã chøng tá c«ng t¸c huy ®éng vèn cña NHNo tØnh B¾c Ninh rÊt khã kh¨n v× ph¶i c¹nh tranh víi c¸c Ng©n hµng kh¸c. c, Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh sö dông vèn Qua h¬n 3 n¨m thùc hiÖn nghiªm tóc quyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-TTG ngµy 30/3/1999 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn tÝn dông Ng©n hµng phôc vô n«ng nghiÖp n«ng th«n vµ n«ng d©n. NHNo tØnh B¾c Ninh ®· tæ chøc triÓn khai cho vay trùc tiÕp ®Õn tõng hé, v× thÕ ho¹t ®éng cho vay cña NHNo tØnh B¾c Ninh ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ: KÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: Bảng 2: Tình hình dư nợ tín dụng của Ngân hàng nông nghiệp Bắc Ninh §¬n vÞ: triªô ®ång ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 Tû lÖ % 2004/2003 Tèc ®é t¨ng (%) Tæng d­ nî 785.024 1.240.338 158,00 58,00 Trong ®ã: Ng¾n h¹n Trung h¹n Tµi trî uû th¸c 454.711 235.508 89.803 674.982 434.118 126.225 148,42 184,33 140,56 48,42 84,33 Nî qu¸ h¹n 6.748 4.021 - 40,41 - 59,59 Nguån: Các báo cáo của NHNo tØnh Bắc Ninh đến năm 2004 Tõ sè liÖu b¶ng 2 ta cã 1 sè nhËn xÐt kh¸i qu¸t sau: Nh×n chung trong n¨m 2004 võa qua tèc ®é t¨ng tr­ëng tÝn dông cña NHNo tØnh B¾c Ninh lµ kh¸ (58%) chñ yÕu lµ t¨ng ë lo¹i tÝn dông trung h¹n (84,33%) ®iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ v× B¾c Ninh lµ tØnh míi t¸i lËp nªn nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n lín, mÆt kh¸c do doanh nghiÖp lµm ¨n cã khã kh¨n nªn nhu cÇu vay vèn ng¾n h¹n cã tû lÖ ch­a cao. Qua sè liÖu trªn ta nhËn thÊy thµnh tÝch ®¸ng kÓ cña NHNo tØnh B¾c Ninh trong viÖc thu nî qu¸ h¹n nªn nî qu¸ h¹n ®· gi¶m ®¸ng kÓ (-2727 triÖu ®ång) tõ 6.748 triÖu ®ång xuèng cßn 4.021 triÖu ®ång. N¨m 2004 nî qu¸ h¹n c¸c lo¹i so víi tæng d­ nî cho vay lµ 0,28% ®ã lµ mét Tû lÖ t­¬ng ®èi thÊp trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng hiÖn nay. d, Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n ViÖc tæ chøc thanh to¸n nhanh chãng, thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, an toµn ®· t¹o ®­îc uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng, thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch chuyÓn tiÒn, më réng TTKDTM. Doanh sè TTKDTM n¨m 2004 lµ 15.712.079 tr. ®ång t¨ng so cïng kú n¨m 2003 lµ 4.796.003 tr.®ång b»ng 43,94% (doanh sè TTKDTM n¨m 2003 lµ 10.916.046 tr.®ång). e, KÕt qu¶ kinh doanh Tõ viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c huy ®éng vèn, sö dông vèn, tiÕt kiÖm chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh doanh, n¨m 2004 võa qua NHNo tØnh B¾c Ninh ®· thu ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh nh­ sau: Tæng thu: 116.029 tr. ®ång Tæng chi: 87.391 tr. ®ång Chªnh lÖch thu nhËp trõ chi phÝ lµ 28.638 tr. ®ång. 2.2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh To¸n Kh«ng Dïng TiÒn mÆt t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh. 2.2.1 Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng Thanh to¸n t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh HiÖn nay NHNo tØnh B¾c Ninh thùc hiÖn ho¹t ®éng thanh to¸n víi c¸c h×nh thøc TTKDTM bao gåm: 1 Thanh to¸n sÐc 2 Uû nhiÖm thu 3 Uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn 4 Th­ tÝn dông N¨m 2004 doanh sè thanh to¸n ngo¹i tØnh lµ 6.284.694. triÖu ®ång t¨ng so víi cïng kú n¨m 2003 lµ:1.039.566 triÖu ®ång b»ng 19,81%(doanh sè thanh to¸n ngo¹i tØnh n¨m 2003 lµ 5.245.128 triÖu ®ång)Tæng sè thanh to¸n néi tØnh n¨m 2004 lµ 7.013.778 triÖu ®ång gi¶m so víi cïng kú n¨m 2003: Biểu đồ 2.1: Thanh toán tại Ngân hàng nông nghiệp & phát triển Bắc Ninh N¨m 2004 N¨m 2003 N¨m 2002 1.886.215triÖu ®ång gi¶m 21,13% ( doanh sè thanh to¸n néi tØnh n¨m 2003 lµ 8.899.128 triÖu ®ång ) C«ng t¸c TTKDTM t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ hoµn thiÖn, nã cã ­u ®iÓm h¬n h¼n so víi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt lµ: Thanh to¸n ®­îc mét khèi l­îng tiÒn lín mµ kh«ng cÇn ph¶i tæ chøc vËn chuyÓn, kiÓm ®Õm, b¶o qu¶n, ®¶m b¶o nhanh chãng chÝnh x¸c, an toµn, cho nªn nh÷ng kho¶n thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô hÇu hÕt thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n, cßn nh÷ng kho¶n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt chñ yÕu lµ chi tiÕt kiÖm, kú phiÕu ®Õn h¹n, chi l­¬ng… Qua sè liÖu ë b¶ng sè 03 vµ biÓu ®å 2.1 ta thÊy c«ng t¸c TTKDTM t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh t¨ng gi¶m thÊt th­êng. N¨m 2002 víi doanh sè TTKDTM lµ 4.468.000 triÖu ®ång chiÕm 71,3% doanh sè thanh to¸n chung nh­ng ®Õn n¨m 2003 th× doanh sè TTKDTM lµ 10.916.046 triÖu ®ång chiÕm 43,56%, mÆc dï sè tuyÖt ®èi vÉn t¨ng cao lµ 6.448.046 triÖu ®ång nh­ng sè t­¬ng ®èi gi¶m chØ cßn 43,56%, trong khi ®ã thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt chiÕm 56,44% nh­ng sang ®Õn n¨m 2004 doanh sè TTKDTM lµ 15.712.049 triÖu ®ång chiÕm 54,16% doanh sè thanh to¸n chung vµ t¨ng so víi n¨m 2003 vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 4.796.003 tr.® t¨ng vÒ sè t­¬ng ®èi so víi n¨m 2003 lµ 43,96%. CÇn ph¶i nhËn thÊy r»ng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c TTKDTM sÏ t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ gióp c¸c ®¬n vÞ t¨ng c­êng chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. 2.2.2 Thùc tr¹ng c¸c h×nh thøc Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh Qua sè liÖu ë b¶ng 04 cho ta thÊy hiÖn nay NHNo tØnh B¾c Ninh chñ yÕu thanh to¸n b»ng h×nh thøc uû nhiÖm chi - chuyÓn tiÒn cßn c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nh­ sÐc, uû nhiÖm thu, kh¸ch hµng sö dông rÊt Ýt ®Æc biÖt lµ sÐc. §èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn viÖc thanh to¸n b»ng sÐc lµ rÊt phæ biÕn, nh­ng t¹i ViÖt Nam sö dông sÐc ®Ó thanh to¸n cßn rÊt h¹n chÕ. Sè liÖu ë b¶ng 04 thÓ hiÖn: n¨m 2004 thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn víi doanh sè lµ 2.830.937 tr.® chiÕm 18% trong tæng sè TTKDTM, gi¶m so víi 2003 vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 3.898.095 tr.® b»ng – 57,93%. C¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c t¨ng cao, n¨m 2004 thanh to¸n b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c cã doanh sè lµ 12.880.768 triÖu ®ång chiÕm 81,98%% trong tæng sè TTKDTM,t¨ng so víi n¨m 2003 vÒ sè tuyÖt ®èi lµ 8.693.788 tr.®, vÒ sè t­¬ng ®èi lµ 207,64%. C¸c h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nh­ uû nhiÖm thu th× kh¸ch hµng sö dông Ýt, cßn sÐc, TTD vµ thÎ thanh to¸n th× kh«ng ®­îc kh¸ch hµng ¸p dông. 2.2.2.1 Thanh to¸n b»ng sÐc SÐc lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn TTKDTM rÊt h÷u hiÖu nã kh«ng nh÷ng lµm gi¶m khèi l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng mµ cßn gi¶m c¸c chi phÝ ph¸t sinh do viÖc ph¶i kiÓm ®Õm mét khèi l­îng tiÒn mÆt trong c¸c giao dÞch mua b¸n. MÆc dï sÐc ®· ®­îc sö dông kh¸ l©u ®êi vµ réng r·i ë nhiÒu n­íc trªn thÓ giíi, song ®èi víi ViÖt Nam viÖc thanh to¸n sÐc trong tÇng líp d©n c­ vÉn cßn lµ ®iÒu míi mÎ. Tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh 159/CP ngµy 10/12/2003 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh qui chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc, Th«ng t­ cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc “ H­íng dÉn thùc hiÖn qui chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc”,v¨n b¶n 368/NHNo-04 ngµy 12/3/1997 cña Tæng Gi¸m ®èc vµ PTNT ViÖt Nam “H­íng dÉn thùc hiÖn quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc” trong hÖ thèng NHNo ViÖt Nam. NHNo tØnh B¾c Ninh ®· ¸p dông thùc thi nghÞ ®Þnh cña Nhµ n­íc, ®Ó phæ biÕn réng r·i cho kh¸ch hµng ®­îc biÕt vÒ viÖc thanh to¸n b»ng sÐc thay thÕ cho tiÒn mÆt. Biều đồ 2.2: Doanh số thanh toán không dùng tiền mÆt Qua sù ph©n tÝch ë trªn cho ta thÊy viÖc thanh to¸n b»ng sÐc ch­a ®­îc c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­ chÊp nhËn sö dông, nã ch­a trë thµnh c«ng cô thanh to¸n phæ biÕn vµ th­êng xuyªn trong cuéc sèng hµng ngµy cña d©n c­. N¨m 2002 vµ n¨m 2003 t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh kh«ng cã kh¸ch hµng nµo sö dông sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi ®Ó thanh to¸n qua Ng©n hµng. N¨m 2004 t¹i Ng©n hµng NHNo tØnh B¾c Ninh cã mét mãn thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi víi doanh sè lµ 310 triÖu ®ång, chiÕm tØ träng 0,02% trong tæng doanh sè TTKDTM. Nh­ vËy ®Ó ®Èy m¹nh thanh to¸n sÐc trong c«ng t¸c TTKDTM, Ng©n hµng ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ c¸ch h¹ch to¸n sÐc, ph¸t hµnh qu¸ sè d­, thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña sÐc ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn tham gia, gióp cho viÖc kiÓm so¸t ®­îc dÔ dµng, ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n trong kh©u thanh to¸n. 2.2.2.2 Uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn Qua sè liÖu b¶ng 05 ta thÊy: tæng sè TTKDTM n¨m 2004 lµ 79.616 mãn th× thanh to¸n b»ng Uû nhiÖm chi lµ 16.451 mãn chiÕm 20,66% tæng sè mãn. Doanh sè TTKDTM n¨m 2004 lµ 15.712.049 tr.®, th× doanh sè thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn lµ 2.830.937 tr.® (chiÕm 18%). ViÖc sö dông h×nh thøc thanh to¸n uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn ë NHNo tØnh B¾c Ninh hiÖn nay cã xu h­íng gi¶m so víi c¸c n¨m 2002 vµ 2003. N¨m 2004 thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn lµ 16.451 mãn gi¶m so víi cïng kú n¨m 2003 lµ 22.253 mãn (gi¶m 57,49%). Doanh sè thanh to¸n lµ 2.830.937 tr.® (gi¶m so víi cïng kú n¨m 2003 lµ 3.898.095 tr.® b»ng 57,93% vµ nÕu so víi n¨m 2002 th× thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi – chuyÓn tiÒn gi¶m 62.683 tr.® (gi¶m 2,17%). H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi-chuyÓn tiÒn cã nhiÒu ­u ®iÓm song còng cßn 1 sè h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc ®Ó c«ng t¸c thanh to¸n ®­îc tèt h¬n, cô thÓ lµ: Uû nhiÖm chi ®­îc lËp theo mÉu in s½n cña Ng©n hµng, phÇn ®Ó ghi néi dung chuyÓn tiÒn hÑp nªn kh«ng ghi ®­îc ®Çy ®ñ néi dung chuyÓn tiÒn. Uû nhiÖm chi ®­îc dïng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chuyÓn tiÒn trong cïng hÖ thèng vµ kh¸c hÖ thèng Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ n­íc. §èi víi chøng tõ chuyÓn tiÕp, ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh ch­a phï hîp. Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi dÔ dÉn ®Õn tr­êng hîp ®¬n vÞ mua chiÕm dông vèn cña ®¬n vÞ b¸n. 2.2.2.3 Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu thuËn lîi ®èi víi c¸c ngµnh dÞch vô c«ng céng nh­ thu tiÒn ®iÖn n­íc sinh ho¹t, tiÒn ®iÖn th¾p s¸ng, tiÒn c­íc phÝ ®iÖn tho¹i… tuy vËy uû nhiÖm thu chiÕm tû träng rÊt nhá trong tæng doanh sè Thanh To¸n Kh«ng Dïng TiÒn MÆt ë Ng©n Hµng N«ng NghiÖp tØnh B¾c Ninh. Qua sè liÖu ë b¶ng 05 cho ta thÊy: n¨m 2002 cã 21 mãn chiÕm 0,07% trong tæng sè mãn TTKDTM. N¨m 2003 cã 37 mãn thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu chiÕm 0,07% trong tæng sè mãn TTKDTM. N¨m 2004 cã 36 mãn thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu chiÕm 0,05% trong tæng sè mãn TTKDTM. 2.2.2.4 Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông Qua c¸c n¨m 2002,2003,2004 sè liÖu ë trªn b¶ng 05 cho ta thÊy h×nh thøc thanh to¸n th­ tÝn dông ë NHNo tØnh B¾c Ninh kh«ng ®­îc kh¸ch hµng sö dông do ph¶i l­u ký mét sè tiÒn t¹i Ng©n hµng mµ kh«ng ®­îc h­ëng l·i, hiÖu qu¶ cña ®ång vèn kh«ng cao, mÆt kh¸c th­ tÝn dông chØ ®­îc më ®Ó ®i mua hµng t¹i ®¬n vÞ kh¸c ®Þa ph­¬ng víi sè tiÒn phï hîp víi sè tiÒn hµng ®· ®­îc ký kÕt vµ chØ ®­îc thanh to¸n cho 1®¬n vÞ thô h­ëng. Møc tiÒn më th­ tÝn dông lín, tèi thiÓu lµ 10 triÖu ®ång, ®©y còng lµ nh÷ng h¹n chÕ cña h×nh thøc thanh to¸n nµy t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh. Nh­ng trong thanh to¸n quèc tÕ th× Th­ tÝn dông l¹i lµ h×nh thøc thanh to¸n phæ biÕn cña c¸c Ng©n hµng. 2.2.2.5 ThÎ thanh to¸n ThÎ thanh to¸n míi ®­îc ¸p dông t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh bëi h×nh thøc thanh to¸n nµy ch­a ®­îc ¸p dông réng r·i mµ míi chØ ¸p dông ë 1 sè thµnh phè lín. Thanh to¸n b»ng thÎ ®ßi hái c¸n bé lµm nghiÖp vô thanh to¸n thÎ ph¶i cã tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ, tin häc tèt, ®ång thêi tr×nh ®é d©n trÝ ë ®Þa ph­¬ng ®ã ph¶i cao th× míi am hiÓu vµ ¸p dông thÓ thøc thanh to¸n b»ng thÎ ®­îc. Do vËy ë NHNo tØnh B¾c Ninh còng nh­ c¸c Ng©n hµng kh¸c trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh th¸ng 12/2004 míi b¾t ®Çu ®­a vµo sö dông h×nh thøc thanh to¸n nµy. 2.2.2.6 H×nh thøc thanh to¸n kh¸c C¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c hiÖn nay t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh chñ yÕu lµ thanh to¸n b»ng c¸c phiÕu chuyÓn kho¶n cña c¸c doanh nghiÖp víi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc nh­ nép thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, c¸c kho¶n phÝ hay lµ c¸c phiÕu thu, b¶ng kª tÝch sè tÝnh l·i cña Ng©n hµng. BiÓu ®å 2. 3: Biến động số món thanh toán không dùng tiền mặt Tû träng c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh t¨ng kh¸ cao : n¨m 2002 lµ 1.574.364 triÖu ®ång chiÕm 35.23% tû. N¨m 2003 lµ 4.186.980 triÖu ®ång chiÕm 38,36%. N¨m 2004 lµ 12.88.768 triÖu ®ång chiÓm 81,98%. 2.2.3 Thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph©n theo ph¹m vi thanh to¸n. B¶ng 3: Thực trang TTKDTM theo phạm vi Ph­¬ng thøc N¨m 2002 N¨m 2003 N¨m 2004 Sè tiÒn tr.® Tû träng (%) Sè tiÒn tr.® Tû träng (%) Sè tiÒn tr.® Tû träng (%) Thanh to¸n néi bé 2.066.003 46,24 5.295.374 48,51 5.153.552 32,80 Thanh to¸n trong hÖ thèng 1.037.023 23,21 2.701.721 24,75 7.026.428 44,72 Thanh to¸n ngoµi hÖ thèng 1.364.974 30,55 2.918.951 26,74 3.532.069 22,48 Tæng TTKDTM 4.468.000 100 10.916.046 100 15.712.049 100 Nguån: Báo cáo của NHNo tØnh Bắc Ninh năm 2004 Sè liÖu ë b¶ng 3 cho ta thÊy ph­¬ng thøc thanh to¸n néi bé trong c¸c n¨m 2002 vµ 2003 chiÕm tû träng lín 2002 lµ 46,24%, 2003 lµ 48,51% nh­ng ®Õn 2004 th× ®· gi¶m xuèng chØ cßn 32,8% trong khi ®ã thanh to¸n cïng hÖ thèng n¨m 2002 lµ 23,21% n¨m 2003 t¨ng 1 Ýt lµ 24,75% nh­ng ®Õn n¨m 2004 ®· t¨ng vät lªn cao lµ 44,72% trong tû träng TTKDTM. Tõ ®ã ta thÊy kh¸ch hµng kh«ng chØ thanh to¸n t¹i Ng©n hµng NHNo tØnh B¾c Ninh mµ cßn thanh to¸n víi kh¸ch hµng ë tØnh kh¸c trong cïng hÖ thèng. §èi víi thanh to¸n ra ngoµi hÖ thèng th× l­îng thanh to¸n qua c¸c n¨m gi¶m dÇn ®ã lµ nguyªn nh©n cña viÖc kh¸ch hµng cã xu h­íng chuyÓn tõ thanh to¸n kh¸c hÖ thèng sang thanh to¸n trong cïng hÖ thèng ®Ó chi phÝ cho thanh to¸n ®­îc rÎ h¬n. Qua ph©n tÝch ë trªn ta thÊy mçi c«ng cô TTKDTM ®Òu cã nh÷ng thuËn lîi vµ h¹n chÕ, nã phï hîp víi tõng lo¹i kh¸ch hµng. Sö dông c¸c h×nh thøc TTKDTM sÏ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, chi phÝ vµ c«ng søc cho tõng ng­êi d©n trong x· héi, t¹o hiÖu qu¶ chung cho nÒn kinh tÕ. Do vËy ph¸t triÓn, më réng vµ hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc TTKDTM trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay kh«ng chØ lµ mèi quan t©m cña Nhµ n­íc, cña ngµnh Ng©n hµng mµ lµ cña toµn x· héi. 2.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh 2.3.1 Thµnh tÝch ®¹t ®­îc. - Tæng l­îng TTKDTM qua ng©n hµng t¨ng tr­ëng ®Òu ®Æn hµng n¨m víi tèc ®é t­¬ng ®èi cao. - Ng©n hµng ®· cung cÊp dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng víi chÊt l­îng tèt, tæ chøc thanh to¸n nhanh chãng, h­íng dÉn kh¸ch hµng sö dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n phï hîp, nh©n viªn cã th¸i ®é hoµ nh· t«n träng kh¸ch hµng. - Trong thùc hiÖn nghiÖp vô kh«ng ®Ó ra sai sãt lín, giÊy tê chÝnh x¸c, thanh to¸n ®iÖn tö vµ bï trõ nhanh chãng, thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch. - Thùc hiÖn thanh to¸n toµn hÖ thèng ®· t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm trong qu¶n lý ®iÒu hµnh vèn t¹i c¬ së. ViÖc qu¶n lý vèn chÆt chÏ nh­ng linh ho¹t, hÖ sè sö dông vèn trong kinh doanh cña toµn hÖ thèng t¨ng lªn râ rÖt. - Thùc hiÖn tèt më réng dÞch vô thanh to¸n trong d©n c­ ®©y lµ chñ tr­¬ng lín cña ngµnh ng©n hµng nh»m tiÕp tôc c¶i thiÖn viÖc thanh to¸n trong d©n c­, chuyÓn thu nhËp hµng th¸ng cña c¸n bé CNV vµo tµi kho¶n c¸ nh©n cña ng©n hµng. Mét mÆt ng©n hµng võa huy ®éng ®­îc nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi, võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ ph¸t sinh. 2.3.2 Tån t¹i vµ nguyªn nh©n 2.3.2.1 Tån t¹i - ViÖc TTKDTM phôc vô cho c¸c kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp nhá vµ c¸ nh©n cßn Ýt, ®a phÇn nghiÖp vô TTKDTM phôc vô cho nh÷ng doanh nghiÖp lín vµ võa, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp cßn ®¹i bé phËn d©n c­ vÉn ch­a tiÕp cËn ®­îc víi c¸c dÞch vô thanh to¸n cña ng©n hµng. - ViÖc sö dông c¸c h×nh thøc TTKDTM cßn ®¬n ®iÖu chñ yÕu lµ h×nh thøc uû nhiÖm chi- chuyÓn tiÒn. Mét sè h×nh thøc thanh to¸n míi ra ®êi nh­ thÎ thanh to¸n, sÐc c¸ nh©n… Cßn mang tÝnh h×nh thøc, hiÖu qu¶ ch­a cao. C¬ së vËt chÊt mÆc dï ®· ®­îc ®Çu t­, nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trong viÖc hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. 2.3.2.2 Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n chñ quan + Ho¹t ®éng marketing cña ng©n hµng hay c«ng t¸c tiÕp thÞ, khai th¸c t×m kiÕm vµ thu hót kh¸ch hµng ch­a chñ ®éng, cßn thiÕu c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l­îc kh¸ch hµng. + Thñ tôc trong TTKDTM cßn r­êm rµ, h×nh thøc thanh to¸n cßn ®¬n ®iÖu, chÊt l­îng dÞch vô kÐm, thanh to¸n chËm vµ phøc t¹p víi một l­îng lín giÊy tê vµ rÊt nhiÒu ch÷ ký. + C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn ho¹t ®éng cña ng©n hµng thêi gian qua ®· ®­îc chó ý nh­ng hiÖu qu¶ ch­a cao. + Tr×nh ®é cña c¸n bé vÉn cßn h¹n chÕ, sè c¸n bé míi vµo nghµnh cã tr×nh ®é vÒ chuyªn m«n cã kh¶ n¨ng tiÕp thu khoa häc kü thuËt nh­ng l¹i thiÕu kinh nghiÖm trong c«ng viÖc giao tiÕp, øng xö víi kh¸ch hµng do ®ã ®· dÉn ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ kh«ng ®­îc nh­ mong muèn. b) Nguyªn nh©n kh¸ch quan + C¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ n­íc cña chÝnh phñ ch­a ®ång bé cßn nhiÒu ®iÒu ch­a hîp lý c¬ chÕ thanh to¸n ch­a hÊp dÉn kh¸ch hµng. + Kh¸ch hµng cßn ch­a hiÓu biÕt nhiÒu vÒ TTKDTM, cho nªn hä kh«ng thÊy ®­îc lîi Ých cña h×nh thøc thanh to¸n nµy. + H¹n chÕ lín nhÊt cho qu¸ tr×nh më réng vµ ph¸t triÓn TTKDTM cña hÖ thèng ng©n hµng hiÖn nay lµ vèn. trong nh÷ng n¨m qua chÝnh phñ vµ ng©n hµng Nhµ n­íc ®· tËp trung ®Çu t­ vèn cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ thanh to¸n nh­ng sè vèn vÉn cßn Ýt ái ch­a ®¸p øng ®­îc. + Thãi quen cña d©n chóng: Thãi quen tiªu tiÒn mÆt cña d©n chóng, còng lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung cña NHNo tØnh B¾c Ninh nãi riªng ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTKDTM. + Nguyªn nh©n ®Ó dÉn ®Õn nh÷ng tån t¹i cña c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cßn cã c¸c nguyªn nh©n kh¸c vÝ dô nh­ trong thanh to¸n b»ng sÐc h¹n chÕ lµ do tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp, thu nhËp cña ®¹i bé phËn d©n chóng ch­a cao. + Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n míi mÎ vµ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i ®ã lµ thÎ thanh to¸n míi ®­îc ¸p dông t¹i c¸c ng©n hµng trªn ®Þa bµn tØnh B¾c ninh nãi chung vµ NHNo tØnh B¾c Ninh nãi riªng tõ th¸ng 12/2004. Ch­¬ng 3 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&PTNT tØnh b¾c ninh 3.1 Môc tiªu, ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña NHNo tØnh B¾c Ninh HÖ thèng thanh to¸n trong bÊt kú nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nµo còng ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ cao vai trß cña nã. Mét tÊt yÕu cùc kú quan träng trong c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ, mét kªnh cÇn thiÕt cho qu¶n lý kinh tÕ, mét ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nh÷ng tån t¹i vµ tõng b­íc n©ng cao, hoµn thiÖn c«ng t¸c TTKDTM qua hÖ thèng ng©n hµng hiÖn nay th× kh«ng nh÷ng tù ng©n hµng ph¶i ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ mµ cÇn cã sù phèi hîp cña Nhµ n­íc, ChÝnh phñ trong viÖc x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn tµi chÝnh quèc gia, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c TTKDTM qua ng©n hµng ë n­íc ta hiÖn nay. Tr­íc m¾t ph­¬ng h­íng nhiÖm vô n¨m 2005 cña NHNo tØnh B¾c Ninh ®Ò ra nh­ sau: - TiÕp tôc më réng vµ thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi, ®i ®«i víi t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, thanh tra, kiÓm tra n©ng cao chÊt l­îng tµi s¶n Cã cña ng©n hµng. - TÝch cùc chñ ®éng ®Çu t­ c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ phôc vô hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp cña tØnh. - TiÕp tôc t¨ng c­êng biÖn ph¸p h¹n chÕ nî qu¸ h¹n, tÝch cùc thu nî qu¸ h¹n cò vµ xö lý tµi s¶n tån ®äng. - N©ng cao mét b­íc t¸c phong giao dÞch cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ®Ó phï hîp víi sù ®æi míi cña ho¹t ®éng ng©n hµng, ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - N©ng cao sè l­îng, chÊt l­îng ho¹t ®éng dÞch vô Ng©n hµng, ®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng: “ nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn, hiÖu qu¶ ”th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n qua ng©n hµng, t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t­ tÝn dông. - Kh«ng ngõng n©ng cao c«ng t¸c kÕ to¸n TTKDTM ®Ó t¹o ch÷ tÝn cho ng©n hµng. 3.2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt §Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña tØnh ngµy cµng ph¸t triÓn ®ång thêi phôc vô tèt h¬n n÷a c¸c yªu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Ngµnh Ng©n hµng nãi chung vµ NHNo tØnh B¾c Ninh nãi riªng cÇn ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn, bæ xung söa ®æi chÕ ®é TTKDTM cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. Tuy nhiªn trong thêi gian tíi ®Ó c«ng t¸c TTKDTM t¹i NHNo tØnh B¾c Ninh ngµy mét tèt h¬n em xin ®­a ra 1 sè gi¶i ph¸p sau: 3.2.1 KhuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n më tµi kho¶n vµ thanh to¸n qua ng©n hµng §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c TTKDTM trong d©n c­, NHNo tØnh B¾c Ninh cÇn tuyªn truyÒn m¹nh mÏ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­ §µi Ph¸t thanh, §µi TruyÒn h×nh, trªn c¸c b¸o ë ®Þa ph­¬ng, c¸c Pa n« ¸p phÝch qu¶ng c¸o… vÒ lîi Ých cña viÖc më tµi kho¶n c¸ nh©n. Tuyªn truyÒn gi¶i thÝch lµm râ néi dung, thñ tôc më tµi kho¶n tiÒn göi vµ sö dông sÐc c¸ nh©n ®Ó nh©n d©n hiÓu vµ tù nguyÖn më tµi kho¶n. 3.2.2 Mét sè biÖn ph¸p sö dông ®Ó thu hót kh¸ch hµng C¸c Ng©n hµng cã thÓ giíi thiÖu víi kh¸ch hµng vÒ h×nh thøc nµo thanh to¸n phï hîp, thuËn tiÖn vµ cã mét sè tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng cho linh ho¹t nh­ gi¶m bít sè liªn trong thanh to¸n b»ng h×nh thøc uû nhiÖm chi, hay ¸p dông h×nh thøc thÊu chi trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n víi c¸c kh¸ch hµng cã uy tÝn. ¦u tiªn cho vay víi kh¸ch hµng cã doanh sè thanh to¸n qua ng©n hµng cao, nhÊt lµ ®èi víi kh¸ch hµng truyÒn thèng cña Ng©n hµng. 3.2.3 X©y dùng c¬ së vËt chÊt, ®æi míi kÜ thuËt vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ §Ó TTKDTM ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a Ng©n hµng trong thêi gian tíi cÇn ®Èy nhanh tèc ®é thùc hiÖn dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n, nh»m sím ®­a vµo sö dông t¨ng nhanh tèc ®é thanh to¸n qua Ng©n hµng, gi¶m chi phÝ cho ho¹t ®éng thanh to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c c«ng cô thanh to¸n míi, t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n vµ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn më vµ sö dông tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i Ng©n hµng. CÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt khang trang, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ång bé cña ng©n hµng ®Ó cã vÞ trÝ quan träng quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh c«ng. §©y lµ nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc, nhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Sù c¹nh tranh gay g¾t vµ quyÕt liÖt dÔ dÉn ®Õn sù thÊt b¹i hay thµnh c«ng v× thÕ ®ßi hái ng©n hµng cÇn chó träng quan t©m tíi ®æi míi c«ng nghÖ, x©y dùng c¬ së vËt chÊt khang trang h¬n nhÊt lµ trô së vµ c¸c ®iÓm giao dÞch cña ng©n hµng n«ng nghiÖp c¸c huyÖn ®Ó tõ ®ã thu hót sè l­îng kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch víi ng©n hµng ®«ng h¬n, gãp phÇn t¹o nªn chu chuyÓn vèn nhanh trong nÒn kinh tÕ, gi¶m thêi gian ø ®äng vèn trong thanh to¸n vµ thêi gian chê ®îi cho kh¸ch hµng, ®¶m b¶o bÝ mËt an toµn, t¨ng thªm doanh thu cho ng©n hµng. 3.2.4 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc x©y dùng tèt chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ tuyÓn dông c¸n bé nh©n viªn. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao trong c«ng t¸c TTKDTM ng©n hµng cÇn nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña kh©u c¸n bé lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh mäi ho¹t ®éng, hÖ thèng ng©n hµng ®· ®Æc biÖt coi träng t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ®¶m b¶o vËn hµnh cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ng©n hµng trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. Trong ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ nghiÖp vô TTKDTM nãi riªng yÕu tè tæ chøc vµ s¾p xÕp con ng­êi cho khoa häc lµ rÊt quan träng quyÕt ®Þnh lín ®Õn chÊt l­îng vµ sè l­îng c«ng viÖc. Cho nªn NHNo tØnh B¾c Ninh cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho c¸n bé nhÊt lµ c¸n bé lµm c«ng t¸c thanh to¸n ph¶i trang bÞ cho m×nh ®Çy ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é v÷ng vµng, ®¹o ®øc, t¸c phong nhanh nhÑn, cã th¸i ®é hoµ nh·, lÞch sù, tËn t×nh víi kh¸ch hµng lu«n coi “ kh¸ch hµng lµ th­îng ®Õ “… HiÓu biÕt ®­êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng, n¾m v÷ng chñ tr­¬ng ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, quy ®Þnh cña ngµnh, ®Æc biÖt lµ ph¶i th«ng hiÓu vµ thùc hiÖn ®óng ph¸p luËt. 3.2.5 T¨ng c­êng C«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé T¨ng c­êng h¬n n÷a c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é kiÓm tra, kiÓm to¸n cao. §¸p øng kÞp nhu cÇu cña mét ng©n hµng hiÖn ®¹i. Ng©n hµng lu«n chó träng c«ng t¸c nµy ®Ó th­êng xuyªn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ng©n hµng cã kû c­¬ng, cã uy tÝn