Đề tài Một số giải pháp đẩy mạnh công nghệ nâng cao năng lực sản xuất trong các doanh nghiệp

§iÒu nµy thÓ hiÖn qua viÖc kÕt qu¶ c¶i tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt chuyÓn dÞch sang ph¶i cña ®­êng cung ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. S1 Q0 Q1 P0 P1 Qp Pp D D KÕt qu¶ c¶i tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp 1.2.1. N¨ng lùc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp N¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp lµ kh¶ n¨ng hay tr×nh ®é doanh nghiÖp ®ã trong viÖc phèi , kÕt hîp c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lùc l­îng lao ®éng c«ng cô lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng tõ nguån lùc cã s½n cña doanh nghiÖp. Chóng ta cÇn ph¶i chó ý n¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp kh«ng ®ång nhÊt víi quy m« cña doanh nghiÖp ®ã mµ n¨ng lùc s¶n xuÊt chÝnh lµ biÓu hiÖn b»ng nh÷ng chØ tiªu hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­ n¨ng suÊt lao ®éng , suÊt hao phÝ vèn , thêi h¹n hoµn vèn ®Çu t­ … Mét doanh nghiÖp cã thÓ cã quy m« lín ch­a ch¾c ®· cã n¨ng lùc s¶n xuÊt, nã chØ cã n¨ng lùc s¶n xuÊt khi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nã cao. N¨ng lùc s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo …ë ®©y chóng ta chØ xem xÐt tíi yÕu tè m¸y mãc thiÕt bÞ víi t­ c¸ch lµ yÕu tè trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 1.2.2. N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp N¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc ®¸nh gi¸ bëi nhiÒu chØ tiªu kh¸c nhau nh­ n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh, vèn l­u ®éng... Cã nhiÒu nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng lùc s¶n xuÊt nh­ tr×nh ®é ng­êi lao ®éng, tr×nh dé qu¶n lý vµ ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt . N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp sÏ gióp n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ tõ ®ã gióp doanh nghiÖp t¨ng kh¶ n¨ng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi vµo trong s¶n xuÊt , tõ ®ã t¨ng kh¶ n¨ng ®æi míi c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp . Vai trß cña ®æi míi c«ng nghÖ tíi n¨ng lùc s¶n xuÊt Nh­ ®· giíi thiÖu ë trªn, m¸y mãc thiÕt bÞ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè tham gia trùc tiÕp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÝnh v× thÕ viÖc hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ hay ®æi míi c«ng nghÖ lµ hÕt søc quan träng ®èi víi mçi doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét kÕ ho¹ch ®æi míi c«ng nghÖ. TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, ®æi míi c«ng nghÖ sÏ cho phÐp n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, t¨ng s¶n l­îng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, sö dông hîp lý tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu …Nhê vËy sÏ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh , më réng thÞ tr­êng, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng nhanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ , ®æi míi c«ng nghÖ thùc sù lµ h­íng ®i ®óng ®¾n cña mét doanh nghiÖp c«ng nghiÖp giµu tiÒm n¨ng. Ch­¬ng 2 : Thùc tr¹ng ë ViÖt Nam Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vÒ ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m qua 2.1.1. Thùc tr¹ng vÒ ®æi míi c«ng nghÖ vµ mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc B­íc vµo ®æi míi c«ng nghÖ, c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®­îc tæ chøc s¾p xÕp l¹i vµ gi¶m ®¸ng kÓ. VÒ c«ng nghÖ hÕt søc l¹c hËu kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Qu¸ tr×nh ®æi míi víi sù cè g¾ng, lç lùc tËp trung ®Çu t­ øng dông c¸c thµnh tùu cña khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt mµ trùc tiÕp lµ viÖc ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt c«ng nghÖ phï hîp, ®· t¹o ®­îc b­íc tiÕn míi n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc c¶i tiÕn, lµ c¬ së ®Ó më réng thÞ tr­êng hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. NÕu nh×n nhËn vÒ xu thÕ ®æi míi c«ng nghÖ d­íi gãc ®é h­íng ®i cña c¸c doanh nghiÖp th× hai xu thÕ chñ yÕu ®ang ®­îc chó träng hiÖn nay ë ViÖt nam lµ øng dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ vµo s¶n xuÊt vµ t¨ng c­êng kü thuËt an toµn. Tù ®éng ho¸ ®· thùc sù x©m nhËp vµo n­íc ta theo hai h­íng râ rÖt. Mét lµ c¸c doanh nghiÖp ë c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc kinh tÕ – x· héi cã nhu cÇu n©ng cÊp tr×nh ®é hiÖn cã , c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ theo h­íng hiÖn ®¹i h¬n. Hai lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c liªn doanh ®· cã vµ ®ang x©y dùng míi c¸c nhµ m¸y thiÕt bÞ víi c¸c trang thiÕt bÞ nhËp khÈu tiªn tiÕn vµ cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao. Tù ®éng ho¸ ®· ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ to lín trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Do tÇm quan träng cña c«ng nghÖ tù ®éng ho¸. Ngµy 28/3/1997 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ quyÕt 27 CP vÒ øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. NghÞ quyÕt 27 CP cña ChÝnh phñ ®· ®Ò ra môc tiªu ng¾n h¹n vµ môc tiªu dµi h¹n ®Õn n¨m 2000. + VÒ môc tiªu ng¾n h¹n : C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶i lùa chän tiÕp thu gi¸m ®Þnh, lµm chñ vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi khi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam. + VÒ môc tiªu dµi h¹n, nghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh ®Õn n¨m 2010 tr×nh ®é tù ®éng ho¸ ë ViÖt Nam ph¶i tiÕp cËn ®­îc víi c¸c n­ãc trong khu vùc vµ thÕ giíi, tiÕn tíi lµm chñ vµ ph¸t huy c¬ b¶n trong lÜnh vùc nµy. TiÕp ®ã lµ quyÕt ®Þnh 54 / Q§ - TTG ngµy 3/3/1998 cña Thñ t­íng chÝnh phñ, viÖc triÓn khai øng dông tù ®éng ho¸ ®· thùc sù ®i vµo ho¹t ®éng vµ b­íc ®Çu mang l¹i hiÖu qu¶. Trong kÕ ho¹ch n¨m 2000 –2001 Nhµ n­íc cho phÐp triÓn khai 11 dù ¸n cña c¸c doanh nghiÖp víi tæng møc ®Çu t­ lµ 220,893 tØ ®ång, trong ®ã ng©n s¸ch nhµ n­íc hç trî cho øng dông c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ qua ch­¬ng tr×nh kü thuËt, kinh tÕ vÒ tù ®éng ho¸ lµ 18,602 tØ ®ång ( t­¬ng øng kho¶ng 8% ). HiÖn nay c¸c dù ¸n ®ang c¬ b¶n hoµn thµnh giai ®o¹n I . §Ó ®¶m b¶o cho viÖc øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ ë ViÖt Nam ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu nh­ trong nghÞ quyÕt 27 / CP ®· ®Ò ra cÇn dùa trªn nh÷ng c¬ së sau : Thø nhÊt, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh doanh kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. §Õn n¨m 2002 n­íc ta ph¶i c¬ b¶n hoµn thµnh c«ng nghÖ víi tr×nh ®é s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Thø hai, hiÖn tr¹ng vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ vµ møc ®é øng dông trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Thø ba, xu thÕ ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ trªn thÕ giíi vµ khu vùc víi c¸c dù b¸o vµ tÇm nh×n ph¸t triÓn toµn diÖn. Thø t­, ban hµnh nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch æn ®Þnh , tËp trung nguån kinh phÝ ®Çu t­ cho lÜnh vùc c«ng nghÖ tù ®éng ho¸ vµ mét sè lÜnh vùc c«ng nghÖ träng ®iÓm. Thùc hiÖn ®­êng lèi chiÕn l­îc cña §¶ng vµ nhµ n­íc, bé c«ng nghiÖp ®· chó träng tíi vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn, coi ®©y còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng trong viÖc ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. VÒ an toµn vÖ sinh lao ®éng ph©n, c«ng c«ng nghÖ cã mét sè ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÒm nÆng nhäc, ®éc h¹i, phøc t¹p, nguy hiÓm nh­ khai th¸c má, x©y dùng, thÐp, ho¸ chÊt …. ®· ®­îc bé c«ng nghiÖp tËp trung chó ý ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ theo h­íng t¨ng c­êng kü thuËt an toµn, ng¨n c¶n kh¶ n¨ng x¶y ra tai n¹n cho ng­êi lao ®éng. Trong lÜnh vùc : S T T Tªn ®¬n vÞ Mua s¾m trang bÞ b¶o hé lao ®éng , chi phÝ y tÕ b¶o vÖ søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng . Mua s¾m trang bÞ dông cô , kü thuËt an toµn phôc vô s¶n xuÊt vµ c¶i t¹o m«i tr­êng . Kinh phÝ ®Çu t­ cho c«ng t¸c phßng chèng ch¸y , næ . Tæng sè 2000 5 n¨m 2000 5 n¨m 2000 5 n¨m 2000 5 n¨m 1 Tæng cty ®iÖn lùc 40000 200000 50000 250000 5000 2500 95000 475000 2 Tcty XDCN 6000 30000 2000 6000 32000 3 Tcty than 201709 109140 310849 4 Tcty ho¸ giÊy 7933,18 857675 1759,17 10550 5 Tcty ho¸ chÊt 27435 6 Tcty thÐp 4216,3 21080 67700 350 1750 16107 90530 7 Tct m¸y &TBCN 920 5066 10000 70 360 2740 15426 8 Tct CNL vµ má 440,3 2128,25 2327 10,54 1,142 761 5597 9 Tct m¸y §L & m¸y VN 880 7300 10000 3600 120000 6980 29300 10 Tct CP thiªnl­¬ng 805 å 99729 Côc kiÓm tra gi¸m s¸t kü thuËt an toµn c«ng nghiÖp. NÕu ta nh×n nhËn viÖc ®æi míi c«ng nghÖ d­íi gãc ®é quy m« ®æi míi th× qu¸ tr×nh nµy ®­îc diÔn ra víi quy m« réng lín trªn tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. 2.1.2. Thùc tr¹ng vµ ¶nh h­ëng cña ®æi míi c«ng nghÖ tíi n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong mét sè ngµnh Ngµnh c¬ khÝ ®­îc coi lµ l¹c hËu tr­íc ®©y, nhê qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ n¨ng lùc s¶n xuÊt ®· t¨ng lªn cã thÓ ®¸p øng ®­îc 60% nhu cÇu m¸y n«ng nghiÖp trong n­íc, 25% m¸y lo¹i nhÑ phôc vô n«ng nghiÖp, 30% m¸y x©y dùng vµ khai th¸c má, 60% thiÕt bÞ ®iÖn, 20% ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. Mét ®¬n cö lµ c«ng ty c¬ khÝ Hµ néi mÆc dï lµ doanh nghiÖp tõng cã thêi vang bãng vµ ®­îc mÖnh danh lµ con chim ®Çu ®µn cña ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam, ngay tõ n¨m 97 ®· m¹nh d¹n nhanh chãng b¾t tay vµo triÓn khai dù ¸n thö nghiÖm c«ng nghiÖp ho¸ c¸c m¸y gät hiÖn cã cña c«ng ty, dù ¸n mang m· sè KHCN – 05 – DA1 do tiÕn sÜ TrÇn ViÖt Hïng – gi¸m ®èc c«ng ty lµm chñ nhiÖm. Víi ®Ò tµi nµy, b»ng kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc hiÖn cã cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia n­í ngoµi vµ trong n­íc, c¸n bé c«ng nh©n viªn c«ng ty ®· nghiªn cøu thµnh c«ng vµ ®­a vµo øng dông c¸c kÜ thuËt ®iÒu khiÓn sè lËp tr×nh b»ng m¸y CNC, kÜ thuËt ®iÒu khiÓn logic, kh¶ n¨ng lËp tr×nh PLC kÜ thuËt ®o l­êng vµ vi tÝnh ho¸, kÜ thuËt ®iÒu khiÓn truyÒn ®éng ®iÖn sè ho¸. Dù ¸n nµy ®· h­îc héi ®ång nghiÖm thu cÊp nhµ n­íc ®¸nh gi¸ xuÊt s¾c ®¹t ®­îc gi¶i Ba gi¶i th­ëng s¸ng t¹o khoa häc c«ng nghÖ ViÖt Nam – Vi FOTEC 2000 vµ còng chÝnh nhê dù ¸n nµy mµ ®Õn nay, c«ng ty ®· hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc 30 thiÕt bÞ ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau, trong ®ã cã 6 lß nhiÖt luyÖn ®­îc l¾p ®Æt hÖ thèng PLC. ViÖc ®iÒu khiÓn tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh nhiÖt ®· n©ng cao chÊt l­îng nhiÖt luyÖn c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ, gi¶m hµng sai háng do nhiÖt luyÖn tõ 4% xuèng cßn 1% . ViÖc thay thÕ c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn v« cÊp b¸n dÉn ®· lµm gi¶m møc tæn thÊt ®iÖn n¨ng tõ 20% - 25% xuèng d­íi 6%. §Æc biÖt cã 2 thiÕt bÞ : m¸y doa 2B460 víi kÝch th­íc bµn quay 1200mm ®­îc CNC cã kh¶ n¨ng gia c«ng c¸c bÒ mÆt khu«n mÉu lín c¸c c¸nh tua bin thuû lùc … vµ m¸y tiÖn SUT66 CNC cã kh¶ n¨ng gia c«ng c¸c trôc pro. Trong ngµnh s¶n xuÊt giµy dÐp, phÇn lín tiÕn bé c«ng nghÖ dùa vµo viÖc sö dông thµnh qu¶ khoa häc cña bèn ngµnh chñ yÕu sau : - Thø nhÊt, lµ sù tiÕn bé vÒ chÕ t¹o m¸y. M¸y thay thÕ bµn tay, søc lùc cña con ng­êi ®Ó thùc hiÖn c¸c thao t¸c tinh x¶o, s¶n xuÊt ra ®­îc nhanh nh÷ng ®«i giµy s¸t víi mÉu thiÕt kÕ thêi trang lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn ®ét biÕn. C¸c nhµ chÕ t¹o m¸y s¶n xuÊt giµy ®· vµ sÏ cßn chÕ t¹o ra c¸c m¸y thùc hiÖn ®­îc nh÷ng c«ng ®o¹n khã kh¨n tØ mØ, khÐo lÐo, t­ëng chõng chØ cã bµn tay con ng­êi míi lµm ®­îc. HiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai viÖc s¶n xuÊt giµy ®­îc c¬ giíi ho¸ ngµy cµng cao vµ ngµy cµng chuyªn s©u, ®­îc m¸y tÝnh ho¸. Tuy nhiªn cã sù trî gióp cña m¸y tÝnh ®· ®­a n¨ng suÊt lªn rÊt cao chØ chñ yÕu ë hai c«ng ®o¹n c¾t , chÆt vËt liÖu vµ vß s¸p giÇy. C«ng ®o¹n vß s¸p giÇy b»ng r«bèt ®· lµm cho n¨ng suÊt ®¹t ®Õn gÇn 200 ®«i / ng­êi / ngµy, t¨ng gÊp 5 – 6 lÇn gß r¸p theo d©y truyÒn b»ng t¶i dµi, cæ ®iÓn, cÇn ®«ng nh©n c«ng. - Thø hai lµ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc trong lÜnh vùc to¸n häc, vËt lÝ, ho¸ häc ….vµo c¸c c«ng nghÖ pha c¾t nguyªn vËt liÖu nh»m gi¶m ®­îc tõ 3 – 4 % vËt t­ tiªu hao, ®Æc biÖt lµ gi¶m ®­îc nhiÒu chi phÝ thiÕt kÕ, chÕ t¹o khu«n mÉu chi tiÕt giµy, c¸c lo¹i giµy … §Æc biÖt lµ sö dông réng r·i ¸p lùc tia n­íc, tia la de, lËp tr×nh mÉu trong pha c¾t vËt liÖu, ¸p dông c¸c thµnh tùu míi trong c«ng nghÖ ¨n mßn ho¸ häc, chÕ t¹o c¬ khÝ, c¸c cÊu tróc cña CAD / CAM … - Thø ba, ¸p dông c¸c thµnh tùu s¶n xuÊt vËt liÖu míi. ChÝnh nhê c¸c thµnh tùu nµy mµ giÇy dÐp, ®å dïng b»ng da ®· trë nªn phong phó hÊp dÉn g©y Ên t­îng thÝch thó cho ng­êi dïng. C¸c vËt liÖu míi vÒ mò giÇy vµ ®Õ giÇy cßn l­u ý ®Õn c¶ hiÖu qu¶ cao trong sö dông, an toµn vµ tiÖn lîi trong mäi ho¹t ®éng, t¹o c¶m gi¸c tho¶i m¸i cho ng­êi dïng, gãp phÇn cho c¸c vËn ®éng thÓ thao , cã thÓ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch “ cao h¬n, nhanh h¬n, m¹nh h¬n, xa h¬n “. - Thø t­ , c«ng ty ®ang h­íng tíi hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p thiÕt kÕ giÇy víi CAD3D v× nã gÇn gòi nhÊt víi c¸c ph­¬ng ph¸p cña nhµ t¹o mÉu truyÒn thèng vµ cã c¸c lîi thÕ nh­ : chØ sö dông mét yÕu tè h×nh häc chung vµ duy nhÊt cho c¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña giµy, ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®ång d¹ng cña c¸c bé phËn kh¸c nhau trªn nh÷ng ®«i giµy kÝch cì hoÆc ®èi xøng trªn cïng mét ®«i giµy, mét chiÕc giµy, ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao khi ®óc khu«n, dùa trªn mÉu to¸n häc cña vËt thiÕt kÕ ®­îc thÓ hiÖn trªn ch­¬ng tr×nh CAD3D mµ nhµ thiÕt kÕ cã thÓ tù m×nh vÏ thµnh khu«n mÉu, ph­¬ng ph¸p 3D cho phÐp gi¶m ®­îc nhiÒu thêi gian, c«ng søc lËp c«ng nghÖ triÓn khai s¶n xuÊt mÉu giÇy thËt. Ngµnh dÖt may ®Çu t­ thªm 121.222 cäc sî t¨ng s¶n l­îng sîi lªn 10000 – 12000 tÊn / n¨m. N¨ng lùc dÖt ®­îc ®Çu t­ 1087 m¸y khæ réng , hiÖn ®¹i cña NhËt vµ c¸c n­íc Ch©u ©u, s¶n l­îng cã thÓ ®¹t thªm 50 triÖu m/ n¨m. Thµnh c«ng nhÊt trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng ngµnh, nh÷ng doanh nghiÖp ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao nh­ : ®iÖn tö tin häc, viÔn th«ng, dÇu khÝ, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc…..Trong ®ã ®¸ng kÓ nhÊt lµ ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng nhê ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nÖ doanh sè t¨ng lªn 0,4 tØ ®ång n¨m 2000. Tãm l¹i, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vÒ ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp n­íc ta lµ ®¸ng khÝch lÖ. Theo phã thñ t­íng Ph¹m Gia Khiªm th× : “ nh×n chung c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn vµo trong n­íc thêigian qua cã tr×nh ®é cao h¬n c«ng nghÖ ta hiÖn cã hoÆc trong n­íc ch­a cã “. ViÖc ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng nh÷ng lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt, më réng mÆt hµng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm t¨ng h¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ c«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc mµ cßn gãp phÇn t¹o ra ®éi ngò c¸n bé kü thuËt c¸n bé qu¶n lý vµ ®éi ngò c«ng nh©n phï hîp víi yÕu cÇu cña c«ng nghÖ míi. Th«ng qua viÖc ký kÕt mua hîp ®ång c«ng nghÖ, c¸ doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm quen víi thÞ tr­êng c«ng nghÖ quèc tÕ. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ nguyªn nh©n chñ yÕu trong ho¹t ®éng ®æi míi c«ng nghÖ 2.2.1. Tån t¹i vÒ ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt nam Mét lµ, tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ cßn chËm so víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, cña ngµnh vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. Theo ®¸nh gi¸ chung hÖ sè ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cßn thÊp míi chØ ®¹t d­íi 10% . C¬ cÊu tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn ®¬n gi¶n chËm ®æi míi trong nhiÒu ngµnh. VÝ dô nh­ ngµnh c¬ khÝ, hiÖn t¹i chØ ®¹t 6 –7 % hÖ sè ®æi míi do ®ã s¶n xuÊt míi chØ ®¸p øng 10% nhu cÇu cña ®Êt n­íc. Ngµnh dÖt may cã nhiÒu cè g¾ng ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, nh­ng tØ lÖ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trung b×nh míi chØ ®¹t 43,5 %. Ngµnh mÝa ®­êng ph¸t triÓn m¹nh nh­ng thiÕt bÞ chñ yÕu nhËp tõ Trung quèc lµ lo¹i trung b×nh tiªn tiÕn, chØ cã mét sè Ýt thiÕt bÞ ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ë Hµ néi vµ TP. Hå ChÝ Minh cã yªu cÇu tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ cao h¬n c¸c khu vùc kh¸c còng chØ ®¹t 6 –7% so víi yªu cÇu 13 – 15 %. §¸nh gi¸ chung, tr×nh ®é c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp n­íc ta cßn ë møc thÊp, ®æi míi chËm trong nhiÒu ngµnh . §Õn nay c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i míi chØ ®¹t 20,4 – 22,6 %. C«ng nghÖ trung b×nh trªn 50 % nh­ ngµnh nhùa vµ cao su 54%, chÕ biÕn thùc phÈm 65,5%. Hai lµ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ n¨ng lùc chuyªn m«n thÊp thiÕu tinh thÇn, tr¸ch nhiÖm cña mét sè Ýt c¸n bé qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, g©y nªn t×nh tr¹ng nhiÒu thiÕt bÞ cò, l¹c hËu ®­îc nhËp vµo n­íc ta víi gi¸ thµnh cao, kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, g©y tæn thÊt lín vÒ kinh tÕ, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng vµ x· héi. Do kh¶ n¨ng h¹n chÕ nªn c¸c hîp ®ång chuyÓn giao th­êng do mét bªn so¹n th¶o vµ tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng. Khi cã nh÷ng trôc trÆc th­êng bªn giao kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm thua thiÖt, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta høng chÞu. §· cã kh«ng Ýt tr­êng hîp c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕt bÞ cò, hµng t©n trang ®­îc nhËp vµo n­íc ta ( mét cuéc kh¶o s¸t 700 thiÕt bÞ , 3 d©y truyÒn t¹i 42 nhµ m¸y cho thÊy : 76% sè m¸y míi nhËp thuéc nh÷ng n¨m 1950 – 1960 . 70% sè m¸y ®· hÕt khÊu hao , 50 % lµ do t©n trang l¹i ). VÒ gi¸ c¶, nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ ®­îc ph¸t hiÖn bÞ n©ng cao gi¸, gi¸ b¸n cao h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ, cã nh÷ng dù ¸n bÞ phÝa n­íc ngoµi n©ng nªn gÊp 2 – 2.5 lÇn. ( kh¶o s¸t 30 dù ¸n FDI phÝa ViÖt Nam bÞ thua thiÖt 50 triÖu USD do phÝa n­íc ngoµi n©ng gi¸ thiÕt bÞ nªn tõ 15 – 20 % ). NhiÒu hîp ®ång kh«ng ®­îc tr×nh duyÖt theo ®óng quy tr×nh nh»m trèn tr¸nh thuÕ vµ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo b¸o c¸o cña bé khoa häc – c«ng nghÖ – m«i tr­êng chØ cã kho¶ng 1/10 dù ¸n ®­îc tr×nh duyÖt hîp ®ång ®óng quy ®Þnh. HËu qu¶ cña nh÷ng yÕu kÐm trªn dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ kÐm , nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, vèn tån ®äng kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶, ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn khã kh¨n. Mét sè doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc th× møc ®é « nhiÔm m«i tr­êng vµ ®éc h¹i cao ( t×nh tr¹ng « nhiÔm t¹i 14 doanh nghiÖp liªn doanh cã nhËp d©y truyÒn c«ng nghÖ : ngµng vËt liÖu x©y dùng nång ®é bôi « nhiÔm v­ît qua tiªu chuÈn cho phÐp 1,21 lÇn, ngµnh ho¸ chÊt nång ®é h¬i khÝ ®éc cao h¬n tiªu chuÈn cho phÐp 4,8 – 28,5 lÇn, ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn lao ®éng kÐm ). Ba lµ, ®æi míi c«ng nghÖ cßn mang tÝnh tù ph¸t ch­a cã m«i tr­êng ph¸p lÝ vµ quy ho¹ch tæng thÓ vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc – c«ng nghÖ. Sù phèi kÕt hîp gi÷a doanh nghiÖp ngµnh vµ c¬ quan nghiªn cøu khoa häc – c«ng nghÖ ch­a ®­îc chÆt chÏ. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ rÊt lín, nh­ng khi triÓn khai l¹i rÊt lóng tóng khi gÆp ph¶i c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt nh­ : lùa chän lÜnh vùc ®Çu t­, lo¹i tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ kü thuËt, ®èi t¸c, gi¸ c¶ vµ hîp ®ång. Mét phÇn v× quy ho¹ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung vÒ c«ng nghÖ cña nhµ n­íc cña ngµnh ch­a ®­îc triÓn khai g¾n kÕt víi kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp. Mét mÆt ch­a cã sù h­íng dÉn gióp ®ì t­ vÊn tõ phÝa c¸c c¬ quan cÊp trªn ®èi víi doanh nghiÖp. C¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t c¸c hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ch­a ®­îc ®Çy ®ñ, râ rµng vµ th­êng xuyªn do ®ã ®Ó lät nhiÒu tr­êng hîp kh«ng ®¹t yªu cÇu thÈm ®Þnh, khã quy kÕt tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ ai. Mét ®iÓm ®¸ng l­u ý hiÖn nay lµ c¸c c¬ quan nghiªn c­ó triÓn khai vµ c¸c doanh nghiÖp ®­îc tæ chøc ®éc lËp víi nhau, vµ kÕ ho¹ch nghiªn cøu l¹i chñ yÕu do cÊp trªn giao hoÆc do ®Ò xuÊt tõ c¸c b¶n nghiªn cøu , nªn quan hÖ gi÷a c¬ së s¶n xuÊt vµ c¬ quan nghiªn cøu cßn rÊt nhiÒu trë ng¹i, . Thùc tÕ cã nhiÒu ®Ò tµi nghiªn c­ó ®­îc nhµ n­íc cÊp kinh phÝ, thu hót lùc l­îng ®«ng ®¶o c¸c nhµ khoa häc tham gia vµ ®­îc ®¸nh gi¸ tèt nh­ng c«ng t¸c x· héi ho¸ kÌm ( do c¬ chÕ hoÆc néi dung nghiªn cøu kh«ng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña doanh nghiÖp ). Nªn kh«ng ®­îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt g©y l·ng phÝ lín. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp rÊt cÇn sù gióp ®ì tõ c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ t­ vÊn kÕ ho¹ch, gi¶i ph¸p c«ng nghÖ triÓn khai th× kh«ng cã kinh phÝ hoÆc c¬ chÕ ph¸p lý vÒ viÖc sö dông vèn ®Çu t­ cho nghiªn cøu triÓn khai kh«ng râ rµng còng kh«ng ®­îc thùc hiÖn. Tãm l¹i, nh÷ng tån t¹i trªn lµ lùc c¶n lµm gi¶m tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ so víi yªu cÇu cña thùc tÕ doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh»m ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp kÞp víi yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 2.2.2. Nh÷ng t¸c ®éng ch­a tèt cña ®æi míi c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp Thêi gian qua c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®· tiÕn hµnh ®æi míi c«ng nghÖ nh­ng cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp. Thø nhÊt, mét sè doanh nghiÖp nhËp ph¶i c¸c c«ng nghÖ qu¸ l¹c hËu so víi thÕ giíi thËm chÝ lµ so víi ngay c¶ trong n­íc. DÉn ®Õn n­íc ta cã nguy c¬ trë thµnh b·i th¶i c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ång thêi kh«ng nh÷ng kh«ng n©ng cao ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt cho c¸c doanh nghiÖp mµ cßn h¹n chÕ nã. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn nh­ sù thiÕu hiÓu biªt, thiÕu th«ng tin thËm chÝ cã hiÖn t­îng tiªu cùc cña ng­êi giao dÞch trong chuyÓn giao, ®æi míi c«ng nghÖ … Thø hai, mét sè c¸c doanh nghiÖp l¹i nhËp c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh­ng l¹i kh«ng thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam v× tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vËn hµnh c¸c c«ng nghÖ ®ã. 2.3. Nh÷ng th¸ch thøc Do nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch hiÖn nay nªn c«ng t¸c ®æi míi c«ng nghÖ ë n­íc ta ®ang ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc to lín. VÒ vai trß C«ng t¸c chuyÓn giao khoa häc – c«ng nghÖ ®ãng mét vai trß quan träng vµ lµ nhu cÇu lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn , ®æi míi vïng n«ng th«n miÒn nói : ngµy nay ng­êi n«ng d©n cã thÓ tiÕp nhËn th«ng tin tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, do vËy ph­¬ng thøc vµ h×nh thøc chuyÓn giao còng ph¶i rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. BiÓu hiÖn Sù thµnh c«ng cña c«ng t¸c chuyÓn giao khoa häc – c«ng nghÖ kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tËp b¸o c¸o mang tÝnh toµn diÖn mµ ph¶i lµ nh÷ng dÞch vô, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh øng dông nghiªn cøu mµ ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng trùc tiÕp. Ng­êi sö dông c«ng nghÖ . C¬ së cña viÖc chuyÓn giao thµnh c«ng chÝnh lµ sö dông réng r·i kÕt qu¶ nghiªn cøu . Nh­ vËy , ng­êi sö dông lµ kÕt qu¶ rÊt quan träng, quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc chuyÓn giao thµnh c«ng hay kh«ng. Kh«ng nªn ®Ó ng­êi sö dông thô ®éng mµ tèt nhÊt lµ t¹o cho hä ®iÒu kiÖn tham gia vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu. ChÝnh nh÷ng ®Ò xuÊt ®¸nh gi¸ c¶u hä xÏ gãp phÇn lµm cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu thµnh c«ng. ChÊt l­îng cña c«ng t¸c ®æi míi c«ng nghÖ Trong thÕ giíi ngµy nay khi mµ c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc sö dông nhiÒu trong qu¸ tr×nh t¹o ra m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cã tÝnh chÊt tiªn tiÕn th× yªu cÇu ®Æt ra cho c«ng t¸c ®æi míi c«ng nghÖ lµ ph¶i sö dông ®­îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng tÝnh n¨ng siªu viÖt cña m¸y mãc tõ ®ã míi cã thÓ thùc sù n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp. Ch­¬ng 3 : mét sè gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®æi míi c«ng nghÖ ë ViÖt Nam 3.1. Ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch cô thÓ vÒ ®æi míi c«ng nghÖ, ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¸t triÓn æn ®Þnh, v÷ng ch¾c, giµnh th¾ng lîi trong c¹nh tranh, gãp phÇn ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy vÒ phÝa nhµ n­íc cÇn ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc – c«ng nghÖ nãi chung vµ quy ho¹ch tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn c«ng nghÖ dùa trªn nh÷ng dù b¸o khoa häc vÒ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®Õn n¨m 2005, 2010, 2020. VÒ phÝa c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶i b¸m s¸t vµo chiÕn l­îc quy ho¹ch tæng thÓ cña nhµ n­íc, chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch còng nh­ lé tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña m×nh. Trong ®ã ngoµ nh÷ng chØ tiªu ®Þnh tÝnh, døt kho¸t ph¶i nªu ®­îc nh÷ng chØ tiªu ®Þnh h­íng vÒ c¸c giai ®o¹n ®æi míi vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ ( nh­ kÕ ho¹ch 1 n¨m, 2 n¨m, 5 n¨m ngµnh vµ doanh nghiÖp ph¶i lµm g× ? ®¹t ®­îc kÕ ho¹ch môc tiªu g× ? vµ c¸c b­íc ®æi míi c«ng nghÖ t¨ng tõng phÇn hay toµn bé ). PhÇn quan träng h¬n lµ kÕ ho¹ch ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c chØ tiªu ®· ®Ò ra. PhÇn nµy yªu cÇu ph¶i ®­îc thiÕt kÕ mét c¸ch chi tiÕt, cô thÓ, dùa trªn c¸c th«ng sè dù b¸o khoa häc vÒ kinh tÕ – kü thuËt. ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn chØ tiªu võa phï hîp víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp v­µ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng quy ho¹ch cña ngµnh lµ mét c«ng viÖc khã, ®ßi hái ph¶i ®­îc chuÈn bÞ kü l­ìng, bµn b¹c d©n chñ c«ng khai, ®Æc biÖ lµ cÇn cã sù tham kh¶o cña c¸c nhµ khoa häc chuyªn ngµnh, c¸c chuyªn gia t­ vÊn c«ng nghÖ. Lµm ®­îc nh­ vËy th× tÝnh kh¶ thi cña kÕ ho¹ch míi cao, míi ®éng viªn ®­îc søc m¹nh tËp thÓ phÊn ®Êu hoµn thµnh chØ tiªu kÕ ho¹ch. 3.2. Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao ®æi míi vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. Ho¹t ®éng ®æi míi c«ng nghÖ ë n­íc ta hiÖn nay, chñ yÕu th«ng qua c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ , liªn doanh liªn kÕt, nhËp ngo¹i trùc tiÕp c¸c thiÕt bÞ kü thuËt theo tæ chøc hay c¸ nh©n. Nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng vai trß kiÓm so¸t chÆt chÏ ®èi víi c¸c h×nh thøc nµy , nh»m chÊm døt t×nh tr¹ng nhËp thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu kÐm hiÖu qu¶ trong thêi gian qua. CÇn l­u ý r»ng, kiÓm so¸t chÆt chÏ kh«ng cã nghÜa lµ g©y trë ng¹i cho doanh nghiÖp mµ vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ t¨ng c­êng c«ng t¸c thÈm ®inh c¸c dù ¸n, trong ®ã thÈm ®Þnh vÒ mÆt c«ng nghÖ ph¶i ®­îc coi lµ yªu cÇu rÊt quan träng kh«ng thÓ bá qua. ThÈm ®Þnh kiÓm tra ph¶i lµm râ møc ®é tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cña c«ng nghÖ, tÝnh thÝch hîp vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña nã. Muèn vËy nhµ n­íc ph¶i t¨ng c­êng vai trß cña c¬ quan kiÓm ®Þn , mµ tr­íc hÕt ph¶i x©y dùng ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao , cã ®¹o ®øc tèt , cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®¶m nhËn c«ng viÖc nµy . §ång thêi cÇn t¹o ra cho c¬ quan kiÓm ®Þnh cã ®ñ c¸c quyÒn h¹n vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thu thËp xö lý th«ng tin, ®Ò xuÊt c¸c kiÕn nghÞ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, c¬ chÕ ph¶i ®­îc ®¬n gi¶n phï hîp, tr¸nh t×nh tr¹ng cöa quyÒn, phiÒn hµ vµ ®¶m b¶o ®­îc tÝnh kh¸ch quan. C«ng t¸c kiÓm tra, thÈm ®Þnh ®Æc biÖt ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ nghiªm tóc, vÒ mÆt kü thuËt ph¶i tr¶ lêi ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ ®æi míi; c¸c c¨n cø vÒ thÞ tr­êng, t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ tµi chÝnh kh¶ n¨ng ®¶m b¶o c¸c yÕu tè cung cÊp ®Çu vµo, ®Þa ®iÓm, c«ng nghÖ – kü thuËt, tæ chøc lao ®éng. TÝnh nghiªm tóc trong kiÓm tra, thÈm