Đề tài Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp ở Tiểu học

A. ĐẶT VẤN ĐỀ Chúng ta đều biết rằng, để hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao thì “Sinh hoạt lớp” là một tiết học đóng vai trò vô cùng quan trọng - một nội dung không thể tách rời của quá trình giáo dục. Mục đích của tiết sinh hoạt lớp đó là chỉ ra những mặt mạnh của học sinh để các em phát huy tố chất của mình, đồng thời làm cho học sinh nhận ra khuyết điểm và hướng sửa chữa, khắc phục, từng bước hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng lực, đáp ứng mục tiêu giáo dục Tiểu học. Tuy vậy không phải giáo viên nào cũng hiểu rõ tầm quan trọng của tiết học này. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm qua nhiều năm, tôi thiết nghĩ: Muốn nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh thì nhất thiết phải tổ chức tốt tiết sinh hoạt lớp. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp ở Tiểu học” để chia sẻ cùng đồng nghiệp. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. THỰC TRẠNG: Trong những năm qua, mặt dù tiết sinh hoạt lớp đã được thực hiện một cách ổn định ở các trường Tiểu học, tuy nhiên vẫn chưa được chú trọng đúng mức đến các hình thức tổ chức. Việc dự giờ thao giảng rút kinh nghiệm về tiết học này chưa mang tính phổ biến. Bên cạnh đó, một số giáo viên còn lúng túng chưa có giải pháp hữu hiệu khi tổ chức tiết sinh hoạt lớp bởi chưa có tài liệu hay giáo án mẫu để vận dụng. Hơn nữa, đối với học sinh các lớp đầu cấp, đầu năm học các em còn rất bỡ ngỡ và rụt rè khi tham gia vào các hoạt động tập thể. Tinh thần tự giác phát biểu, góp ý kiến giúp nhau cùng tiến bộ của đại đa số học sinh đang còn nhiều hạn chế. Đặc biệt, đối với học sinh lớp 2 mà tôi đang chủ nhiệm, đầu năm học các em chưa có thói quen và sự tự tin khi trình bày ý kiến trước tập thể lớp, nhiều em không nhớ rõ ngày sinh của mình mà cũng chưa bao giờ được tổ chức sinh nhật tại lớp. Chính vì lẽ đó mà hầu hết học sinh lớp tôi chưa có sự háo hức chờ đợi đến tiết sinh hoạt lớp cuối tuần. Từ thực trạng nói trên, tôi đã xây dựng một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp cho học sinh lớp mình chủ nhiệm. II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP: - Để tổ chức tốt một tiết sinh hoạt lớp cuối tuần thì việc cần thiết và không thể thiếu của người giáo viên chủ nhiệm đó là soạn giáo án. Giáo án cần phải thể hiện thật chi tiết, cụ thể các mặt hoạt động của lớp theo chủ đề, chủ điểm từng tháng, gắn liền với việc thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ, kế hoạch hoạt động của nhà trường. - Giáo viên cần xây dựng một đội ngũ cốt cán ngay từ đầu năm học, nắm rõ về năng lực, sở trường, hứng thú,của từng học sinh để giao việc (công việc này do tập thể lớp tín nhiệm bầu ra, giáo viên chỉ định hướng và tổ chức cho cả lớp thực hiện) Tuy nhiên, giáo viên phải rèn luyện cho các em thói quen sử dụng lời nói, hành vi phù hợp với vai trò của mình. Đội ngũ này sẽ được thay đổi theo định kì (có thể 1 lần/ tháng) nhằm tạo cơ hội cho tất cả học sinh trong lớp có thể trải nghiệm khi được làm người chỉ huy. Chính vì vậy, giáo viên thường xuyên nhắc nhở học sinh phải biết tuân thủ theo nguyên tắc chung của lớp để từ đó các em ai cũng có thể làm tốt vai trò của mình khi được lớp tín nhiệm bầu. - Giáo viên phải tổ chức hướng dẫn các thành viên cốt cát của lớp ghi chép cập nhật hàng ngày vào sổ theo dõi một cách đầy đủ, cụ thể các mặt hoạt động của tổ, lớp (các cá nhân tiêu biểu, những bạn có việc làm chưa đúng,). - Giáo viên tổ chức trao đổi, định hướng cho Ban cán sự lớp chuẩn bị đầy đủ nội dung trước giờ sinh hoạt. Dự kiến sẽ đan xen vào tiết sinh hoạt những hoạt động vui chơi, giải trí nào cho phù hợp. - Nội dung, hình thức sinh hoạt nên phong phú, đa dạng. Tăng cường những nội dung có liên quan đến các công việc chung của lớp, phù hợp với đặc điểm học sinh; lồng ghép việc thực hiện nội quy trường, lớp và nhiệm vụ của người học sinh. - Tổ chức giao lưu bằng hình thức đối thoại nhằm tạo không khí lớp học thân thiện, đoàn kết, giúp các em tự tin, có hứng thú chia sẻ. Khi các em mạnh dạn đưa ra những quan điểm, chính kiến của mình, giáo viên nên sẵn sàng lắng nghe và tiếp nhận những ý kiến đó một cách tôn trọng. - Cuối giờ sinh hoạt, giáo viên nên cho các em nhận xét, góp ý phương pháp làm việc của Ban cán sự lớp (việc điều hành của các bạn hôm nay như thế nào; việc tham gia phát biểu ý kiến của các bạn dưới lớp đã đúng trọng tâm chưa,). Đặc biệt, giáo viên lưu ý đến việc điều chỉnh, uốn nắn những lệch lạc về nhận thức, hành vi,của học sinh. Qua đó các em sẽ tự rút kinh nghiệm cho tiết sinh hoạt lớp tuần tới. Cứ như thế trong vài tuần tiết sinh hoạt sẽ hoàn thiện dần và tạo cho các em có sự hứng thú tham gia sinh hoạt với tinh thần tự giác cao. Với những tháng có các phong trào thi đua quan trọng như chào mừng ngày 8/3, 26/3, 20/10, 20/11, 22/12,... giáo viên có thể mời Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh của lớp đến dự tiết sinh hoạt lớp. Qua đó, phụ huynh nắm bắt được các phong trào thi đua của lớp, của trường để tuyên truyền, nhắc nhở các em tích cực tham gia và phấn đấu thực hiện tốt kế hoạch của lớp. Chẳng hạn, tôi đã tổ chức tiết sinh hoạt lớp tuần 9 (tuần đầu tháng 11) như sau: 1. Ổn định lớp (5’) - Giáo viên giới thiệu đại biểu (Hội trưởng Hội CMHS); nêu nội dung, yêu cầu của tiết sinh hoạt. - Lớp phó văn thể lên điều hành lớp khởi động: hát tập thể (cá nhân hoặc tổ chức một trò chơi ngắn,) 2. Các hoạt động (30’) * Hoạt động 1: Nhận xét, đánh giá hoạt động tuần 9 (12’) a) Lớp trưởng lên điều khiển tiết sinh hoạt: + Mời lần lượt từng tổ trưởng các tổ lên nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện của tổ mình trong tuần qua, đề xuất khen thưởng các bạn xuất sắc trong tổ. + Cho các bạn góp ý kiến về các hoạt động của lớp, bình xét thi đua tuần 9. + Nhận xét, đánh giá kết quả đạt được và những mặt chưa đạt được của tập thể, cá nhân; đề xuất với giáo viên tuyên dương cá nhân, tổ xuất sắc và có biện pháp cụ thể với các bạn còn mắc khuyết điểm trong tuần. + Mời giáo viên chủ nhiệm phát biểu ý kiến. b) Giáo viên nhận xét chung: + Đánh giá những mặt mạnh, mặt còn hạn chế của lớp và mỗi cá nhân; tuyên dương, khen ngợi kịp thời những học sinh đã có sự nỗ lực phấn đấu rèn luyện trong tuần 9; khuyên nhủ, động viên các em còn mắc khuyết điểm cần cố gắng khắc phục trong tuần 10. + Yêu cầu thư kí lớp ghi kết quả vào sổ Sinh hoạt lớp (lưu ý chỉ ghi những bạn xuất sắc trong tuần và hiện tượng cần nhắc nhở đặc biệt). + Định hướng cho lớp phó văn thể tổ chức đan xen các tiết mục văn nghệ như: Hát, múa, kể chuyện, đọc thơ, tổ chức những trò chơi nhỏ. * Hoạt động 2: Triển khai kế hoạch tuần 10 (10’) - Lớp trưởng nêu dự thảo kế hoạch hoạt động tuần 10 và phong trào thi đua trong tháng 11. - Cả lớp thảo luận, góp ý kiến bổ sung, giơ tay biểu quyết về kế hoạch tuần 10. - Lớp trưởng mời giáo viên cho ý kiến - Giáo viên nêu giải pháp thực hiện thi đua tuần 10 và trong tháng 11với chủ đề “Biết ơn thầy cô giáo”: + Học sinh đi học chuyên cần, đảm bảo sĩ số 100%. + Phát huy tốt phong trào lớp tự quản (ban cán sự lớp ghi chép cập nhật) + Đẩy mạnh nề nếp học tập, xây dựng nhiều giờ dạy tốt, học tốt thi đua lập nhiều thành tích thiết thực chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11.(Tăng cường kiểm tra việc học bài cũ, tích cực xây dựng bài mới, rèn luyện chữ viết nhiều hơn,) + Tổ chức tập luyện văn nghệ chuẩn bị cho giao lưu Tiếng hát dân ca toàn trường. + Đẩy mạnh tính tổ chức, tự quản trong các giờ hoạt động tập thể do Đội tổ chức và việc ăn ngủ bán trú hàng ngày. - Giáo viên gọi một vài học sinh nhắc lại nội dung kế hoạch tuần 10. - Giáo viên mời đại diện Hội CMHS phát biểu ý kiến. * Hoạt động 3: Tổ chức sinh nhật cho học sinh (8’) (Vì học sinh lớp tôi đều sinh vào đầu năm nên không tổ chức sinh nhật trong tháng 11). Tôi đã dùng thời gian này tiến hành tập luyện văn nghệ cho học sinh. III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM: 1. Kết quả đạt được: Qua thời gian áp dụng đề tài trên ở lớp 2 tôi đang chủ nhiệm, bản thân thấy rõ sự thành công trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh. Với số lượng phần lớn là học sinh nam (chỉ có 3em nữ/lớp) nhưng các em đã thể hiện rõ ý thức tự quản, tự giác, tinh thần tập thể trong mọi hoạt động. Học sinh rất háo hức mong chờ đến giờ sinh hoạt lớp. Các em đã mạnh dạn, tự tin hơn khi trình bày ý kiến và những mong muốn của mình trước tập thể lớp. Các cán bộ lớp thực sự năng động hơn. Qua đó kích thích tính tích cực, tinh thần trách nhiệm và phát huy được những tiềm năng vốn có của mỗi học sinh. Chính vì vậy, phong trào thi đua học tập của lớp ngày càng sôi nổi, chất lượng học tập được nâng lên rõ rệt. 2. Bài học kinh nghiệm: Để đảm bảo hiệu quả của tiết sinh hoạt cuối tuần, giáo viên lưu ý: - Cần mạnh dạn giao việc cho các em từ cán sự lớp đến các tổ viên nhằm giúp học sinh có điều kiện, cơ hội bộc lộ khả năng tự quản, tham gia sinh hoạt một cách tích cực, tự giác. - Tạo điều kiện cho mọi học sinh tự nêu ý kiến của bản thân. - Giáo viên tránh nhận xét chung chung mà cần có sự nhận xét cụ thể về sự tiến bộ của từng học sinh (dù chỉ là sự tiến bộ khiêm tốn nhất); tuyệt đối tránh nói những lời nhận xét nặng nề, nhắc lại nhiều lần những khuyết điểm của học sinh. - Tạo bầu không khí vui vẻ, khích lệ, động viên học sinh bằng hình thức khen thưởng nhằm hỗ trợ, kích thích tính tích cực hoạt động của học sinh. - Phối kết hợp chặt chẽ với Hội cha mẹ học sinh và các tổ chức trong nhà trường để có biện pháp giáo dục đạt hiệu quả tối ưu. C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, bản thân đã áp dụng các giải pháp và hình thức tổ chức giảng dạy, giáo dục nêu trên, tôi nhận thấy phần lớn học sinh đã có sự thay đổi rõ nét trong tâm thế học tập các môn học cũng như tiết sinh hoạt lớp. Theo đó, chất lượng giảng dạy và giáo dục của lớp tôi chủ nhiệm hàng năm được nâng lên đáng kể. Với kết quả đã đạt được và những gì tôi mạnh dạn trình bày trong đề tài này, tôi tin chắc rằng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt lớp và nâng cao việc giáo dục toàn diện cho học sinh ở tất cả các khối lớp ở Tiểu học. Chính vì vậy, tôi có một đề xuất nhỏ như sau: Chuyên môn trường nên tổ chức chuyên đề về công tác chủ nhiệm lớp, đặc biệt cần cụ thể hóa tiết Sinh hoạt lớp để tất cả giáo viên làm công tác chủ nhiệm có cơ hội nắm bắt thêm thông tin, kinh nghiệm cần thiết cho việc quản lý, giáo dục học sinh của mình. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ tôi đã rút ra trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, đặc biệt trong việc xây dựng tiết sinh hoạt lớp. Tôi đã áp dụng thường xuyên với lớp mình phụ trách và đã có những thành công nhất định. Tuy có thể chưa nêu hết được các giải pháp, tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của quý thầy cô và tất cả mọi người. Tôi xin chân thành cảm ơn!