Đề tài Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất biện pháp quản lí ô nhiễm môi trường do sản xuất công nghiệp tại quận Gò Vấp

ùp lí, caùc thuaän lôïi vaø khoù khaên coù theå gaëp phaûi laø : • Thuaän lôïi 9 Ñaùp öùng caùc muïc tieâu cuûa phaùp luaät vaø chính saùch baûo veä moâi tröôøng quoác gia; ñöa coâng taùc quaûn lí moâi tröôøng vaøo neà neáp vaø quy cuû. 9 Cô quan quaûn lí moâi tröôøng coù theå döï ñoaùn ñöôïc ôû möùc ñoä hôïp lí veà möùc ñoä oâ nhieãm seõ giaûm ñi bao nhieâu, chaát löôïng moâi tröôøng seõ ñaït ñeán möùc ñoä naøo, töø ñoù giaûi quyeát tranh chaáp moâi tröôøng deã daøng. 9 Caùc cô sôû saûn xuaát, caù nhaân, taäp theå vaø moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi ñeàu thaáy roõ muïc tieâu, traùch nhieäm vaø nghóa vuï cuûa mình ñoái vôùi söï nghieäp baûo veä moâi tröôøng chung cuûa quoác gia. SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM • Khoù khaên 9 Thieáu tính meàm deûo, mang tính nguyeân taéc quaù cao; vaø trong 1 soá tröôøng hôïp, quaûn lí baèng phöông caùch naøy coù theå thieáu hieäu quaû, khoâng phaùt huy tính chuû ñoäng cuûa doanh nghieäp. 9 Thieáu söï kích thích vaät chaát ñoái vôùi söï saùng taïo cuûa caùc cô sôû saûn xuaát trong caùc phöông aùn giaûi quyeát moâi tröôøng. 9 Thieáu khuyeán khích ñoåi môùi coâng ngheä khi cô sôû ñaõ ñaït tieâu chuaån. 9 Khoâng ñuû caùc thoâng tin vaø trình ñoä chuyeân moân ñeå quaûn lí caùc ngaønh coâng nghieäp môùi vaø ña daïng. 9 Ñoøi hoûi boä maùy quaûn lí phaûi coàng keành, chi phí quaûn lí lôùn. Caùc coâng cuï quaûn lí thuoäc phöông caùch naøy laø : 3.1.2.1.1. CAÙC QUY ÑÒNH VAØ TIEÂU CHUAÅN MOÂI TRÖÔØNG Caùc quy ñònh vaø tieâu chuaån moâi tröôøng laø coâng cuï chính ñöôïc söû duïng trong quaûn lí moâi tröôøng theo phöông caùch quaûn lí. Tieâu chuaån moâi tröôøng laø coâng cuï chính ñeå tröïc tieáp ñieàu chænh chaát löôïng moâi tröôøng ôû haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi. Chuùng xaùc ñònh caùc muïc tieâu moâi tröôøng vaø ñaët ra soá löôïng hay noàng ñoä cho pheùp cuûa caùc chaát thaûi ñöôïc pheùp thaûi vaøo moâi tröôøng ñaát – nöôùc – khoâng khí hay dö löôïng cuûa chuùng trong caùc saûn phaåm tieâu duøng. Caùc loaïi tieâu chuaån bao goàm : • Caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh : chuû yeáu ñöôïc söû duïng ñeå baûo veä chaát löôïng nöôùc vaø khoâng khí. Chuùng ñöôïc ñaët ra döïa treân cô sôû nhöõng tieâu chuaån khoa hoïc ñaùnh giaù nguy cô ñoái vôùi söùc khoeû cuûa con ngöôøi vaø soá löôïng toån thaát coù theå gaây ra bôûi moät lieàu löôïng tieáp xuùc ñoái vôùi chaát oâ nhieãm nhaát ñònh. • Caùc tieâu chuaån thaûi nöôùc vaø thaûi khí : laø caùc trò soá tuyeät ñoái hoaëc toái ña cuûa caùc noàng ñoä hay soá löôïng caùc chaát oâ nhieãm cuûa moät nguoàn rieâng leû, taïi ñieåm ñoå SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM thaûi, coù theå ñöôïc pheùp thaûi vaøo cuøng nöôùc hay khí quyeån. Nhöõng giôùi haïn cuõng coù theå ñöôïc aùp duïng cho toaøn boä coâng xöôûng hay cho moãi oáng xaû thaûi ra töø nhaø maùy. • Caùc tieâu chuaån xaû thaûi ñaëc bieät coù theå ñöôïc ñaët ra cho caùc nhaø maùy, caùc ngaønh coâng nghieäp ñaëc bieät hay rieâng bieät. Vaø trong moät soá tröôøng hôïp, coù söï phaân bieät giöõa caùc tieâu chuaån coù theå aùp duïng cho taát caû caùc ngaønh coâng nghieäp vaø caùc tieâu chuaån cuï theå aùp duïng cho caùc ngaønh coâng nghieäp rieâng bieät. • Caùc tieâu chuaån xaû thaûi theo saûn phaåm vaø quy trình : ñaët ra moät möùc traàn (laø möùc toái ña) veà phaùp lí cho pheùp soá löôïng chaát oâ nhieãm ñöôïc pheùp thaûi vaøo nöôùc maët – nöôùc ngaàm – khí quyeån. • Ngoaøi ra, coøn moät soá loaïi tieâu chuaån khaùc nhö caùc tieâu chuaån döïa vaøo coâng ngheä, caùc tieâu chuaån döïa vaøo vaän haønh, .. Moãi loaïi tieâu chuaån ñöôïc söû duïng laøm quy chieáu cho vieäc ñaùnh giaù hay muïc tieâu haønh ñoäng vaø kieåm soaùt phaùp lí. Noùi chung, tieâu chuaån laø do Chính phuû trung öông xaây döïng vaø ban haønh; tuy nhieân trong moät soá tröôøng hôïp Chính phuû chæ ñaët ra caùc nhöõng quy ñònh khung ñeå caùc ñòa phöông, caùc tænh, khu vöïc, quy ñònh cuï theå vaø thöïc hieän. Caùc tieâu chuaån caáp boä, ngaønh, vaø caáp ñòa phöông noùi chung khoâng ñöôïc keùm chaët cheõ, tröø caùc tröôøng hôïp thaät ñaëc bieät, trong moät soá tröôøng hôïp coù theå chaët cheõ hôn caû tieâu chuaån quoác gia. Vieäc xaây döïng tieâu chuaån döïa treân giaû ñònh raèng ñaõ coù cô quan giaùm saùt ñeå giaùm saùt caùc hoaït ñoäng cuûa ngöôøi gaây oâ nhieãm vaø coù quyeàn ra leänh phaït nhöõng ngöôøi vi phaïm. Do ñoù, caùc tieâu chuaån noùi chung phaûi gaén vôùi caùc quy ñònh veà hình phaït (nhö phaït tieàn, thu hoài giaáy pheùp.) hay caùc quy ñònh truy toá tröôùc phaùp luaät vôùi nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm. 3.1.2.1.2. CAÙC LOAÏI GIAÁY PHEÙP VEÀ MOÂI TRÖÔØNG Caùc loaïi giaáy pheùp moâi tröôøng ñeàu do caùc caáp chính quyeàn hay caùc cô quan quaûn lí nhaø nöôùc veà moâi tröôøng caáp theo söï phaân ñònh cuûa phaùp luaät. Coù nhieàu loaïi giaáy pheùp khaùc nhau nhö giaáy thaåm ñònh moâi tröôøng, giaáy chöùng nhaän ñaït tieâu SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM chuaån moâi tröôøng, giaáy pheùp thoaû thuaän moâi tröôøng . Nhöng coù ñaëc ñieåm chung laø chuùng thöôøng ñöôïc gaén vôùi caùc tieâu chuaån moâi tröôøng vaø coù theå coøn phaûi thoaû maõn nhöõng ñieàu kieän cuï theå nhö phuø hôïp vôùi quy phaïm kyõ thuaät, söï löïa choïn ñòa ñieåm thích hôïp cuûa cô sôû saûn xuaát, nhaèm giaûm tôùi möùc toái thieåu nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi kinh teá – xaõ hoäi – moâi tröôøng. Caáp hay khoâng caáp caùc loaïi giaáy pheùp hoaëc caùc loaïi giaáy uyû quyeàn khaùc cuõng laø moät coâng cuï quan troïng ñeå kieåm soaùt oâ nhieãm. Bôûi lôïi theá chính cuûa caùc loaïi giaáy pheùp oâ nhieãm laø coù theå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thöïc thi caùc chöông trình moâi tröôøng baèng caùch ghi vaøo vaên baûn caùc nhieäm vuï kieåm soaùt oâ nhieãm cuûa cô sôû saûn xuaát. Ngoaøi ra, noù coù theå taïm thôøi bò treo hay bò ruùt giaáy pheùp, tuyø theo yeâu caàu cuûa neàn kinh teá quoác gia hay caùc yeâu caàu xaõ hoäi khaùc vaø thöôøng xuyeân yeâu caàu phaûi traû leä phí ñeå trang traûi cho caùc chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm. Tuy nhieân, khi söû duïng caùc loaïi giaáy pheùp naøy, thì baét buoäc phaûi thöôøng xuyeân giaùm saùt vaø baùo caùo caùc hoaït ñoäng coù lieân quan tôùi giaáy pheùp. 3.1.2.1.3. KIEÅM SOAÙT MOÂI TRÖÔØNG Kieåm soaùt moâi tröôøng laø moät bieän phaùp quan troïng trong quaûn lí moâi tröôøng theo phöông caùch phaùp lí. Kieãm soaùt moâi tröôøng ñoàng nghóa vôùi kieåm soaùt oâ nhieãm vaø khoáng cheá oâ nhieãm; bao goàm ngaên ngöøa, laøm giaûm hay loaïi boû chaát oâ nhieãm (goïi chung laø kieåm soaùt ñaàu vaøo) vaø song song laø laøm saïch, thu gom, taùi söû duïng, xöû lí chaát thaûi vaø phuïc hoài moâi tröôøng (goïi chung laø kieåm soaùt ñaàu ra). Kieåm soaùt moâi tröôøng bao haøm nhieàu vaán ñeà lieân quan tôùi oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñoái vôùi quaûn lí moâi tröôøng ñoâ thò vaø coâng nghieäp, coâng taùc kieåm soaùt moâi tröôøng caàn phaûi taäp trung vaøo caùc vaán ñeà chính nhö sau : • Kieåm soaùt nguoàn thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng : ngoaøi saûn xuaát coâng nghieäp, thì hoaït ñoäng giao thoâng vaän taûi laø nhöõng nguoàn thaûi chính gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Kieåm soaùt nguoàn thaûi chính laø kieåm soaùt cuoái ñöôøng oáng cuûa quaù trình hoaït ñoäng gaây oâ nhieãm. Ngöôøi ta thöôøng phaân thaønh nguoàn thaûi khí (ñieån hình laø SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM caùc oáng khoùi), nguoàn thaûi nöôùc (ñieån hình laø caùc coáng xaû) vaø nguoàn thaûi chaát thaûi raén, trong ñoù coù thaát thaûi nguy haïi vaø tieáng oàn. Khi tieán haønh kieåm soaùt nguoàn gaây oâ nhieãm taïi caùc cô sôû saûn xuaát, cô quan quaûn lí phaûi thu thaäp nhöõng thoâng tin lieân quan tôùi : 9 Quy trình coâng ngheä saûn xuaát. 9 Nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo. 9 Saûn phaåm. 9 Chaát thaûi ñaàu ra. 9 Caùc cô cheá, chính saùch moâi tröôøng ñaõ vaø ñang aùp duïng. 9 Caùc coâng ngheä, thieát bò xöû lí oâ nhieãm ñaõ aùp duïng. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc thieát bò xöû lí oâ nhieãm. 9 Caùc toå chöùc quaûn lí moâi tröôøng hieän taïi trong cô sôû. 9 Caùc thoâng soá veà nguoàn thaûi töông öùng : vò trí thaûi, phöông caùch thaûi, vò trí nguoàn tieáp nhaän, löu löôïng hay khoái löôïng thaûi, thôøi gian thaûi, taàn suaát thaûi Taïi moät soá nôi treân theá giôùi, ñeå quaûn lí vaø kieåm soaùt nguoàn thaûi gaây oâ nhieãm, ngöôøi ta thöïc hieän cô cheá ñaêng kyù nguoàn thaûi. Töùc laø taát caû caùc cô sôû saûn xuaát ñeàu phaûi ñaêng kyù nguoàn thaûi vôùi cô quan quaûn lí moâi tröôøng nhaø nöôùc taïi ñòa phöông vôùi caùc thoâng soá cô baûn nhö treân. Trong tröôøng hôïp caùc nguoàn thaûi lôùn hay coù tính nguy haïi, cô quan quaûn lí caàn coù thuû tuïc xem xeùt, thaåm ñònh cuï theå vaø caáp giaáy pheùp thaûi cho cô sôû saûn xuaát, coøn caùc cô sôû saûn xuaát coù nhieäm vuï thöïc hieän ñuùng vôùi caùc yeâu caàu ñaõ ñöôïc neâu. Taát caû caùc thoâng tin caàn thieát, caùc nguoàn thaûi ñaõ kieåm keâ hay ñaêng kyù caàn ñöôïc ghi thaønh vaên baûn cuï theå, soå saùch löu tröõ vaø thöôøng xuyeân boå sung caäp nhaät. Cô quan quaûn lí moâi tröôøng seõ kieåm tra ñònh kyø hoaëc ñoät xuaát nhaèm kieåm soaùt caùc nguoàn thaûi; hoaëc yeâu caàu caùc cô sôû saûn xuaát töï kieåm tra, kieåm soaùt, ñaùnh giaù vaø baùo caùo laïi cho cô quan quaûn lí. • Kieåm soaùt söû duïng nöôùc : Taøi nguyeân nöôùc coù yù nghóa quan troïng cho söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò noùi chung vaø hoaït ñoäng coâng nghieäp noùi rieâng, chính vì theá SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM maø nguy cô bò oâ nhieãm cuûa nguoàn nöôùc laø raát cao. Do ñoù, vieäc kieåm soaùt söû duïng nöôùc nhaèm muïc ñích giôùi haïn möùc khai thaùc nguoàn nöôùc döôùi khaû naêng töï phuïc hoài cuûa nguoàn nöôùc, ngaên caám caùc hoaït ñoäng khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân taïi ñaàu nguoàn nöôùc, ngaên caám caùc hoat ñoäng thaûi töø caùc nguoàn thaûi khaùc ra nguoàn nöôùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Vieäc kieåm soaùt naøy döïa treân cô sôû phaùp lí laø caùc quy ñònh baûo veä moâi tröôøng nöôùc luïc ñòa vaø nöôùc bieån ven bôø. 3.1.2.1.4. THANH TRA MOÂI TRÖÔØNG Thanh tra moâi tröôøng laø bieän phaùp thieát yeáu trong phöông caùch quaûn lí moâi tröôøng baèng phöông caùch phaùp lí. Ñaây laø bieän phaùp cöôõng cheá söï tuaân thuû caùc quy ñònh, caùc höôùng daãn, caùc tieâu chuaån moâi tröôøng ñoái vôùi moïi toå chöùc, moïi taäp theå hay moïi caù nhaân trong xaõ hoäi; ñoàng thôøi cuõng laø bieän phaùp ñaûm baûo quyeàn töï do daân chuû cho moïi ngöôøi trong vieäc khieáu naïi, toá caùo nhöõng vaán ñeà lieân quan tôùi moâi tröôøng. Hieän nay, toå chöùc thanh tra nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng môùi coù ôû hai caáp laø trung öông (thanh tra moâi tröôøng cuûa Boä Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng hay cuûa Cuïc moâi tröôøng); vaø caáp ñòa phöông, tænh, thaønh (thanh tra cuûa Sôû Khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng). Ngoaøi ra, thanh tra cuûa Boä Quoác phoøng ñöôïc söï uyû quyeàn cuûa boä Khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng coù quyeàn thanh tra caùc cô sôû quaân söï coù tính baûo maät coù taùc ñoäng tôùi moâi tröôøng. Ngoaøi ra, khi tieán haønh thanh tra caùc cô sôû thuoäc söï quaûn lí cuûa caùc Boä ngaønh khaùc nhö Boä Thuyû saûn, Boä Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân thì seõ coù söï phoái hôïp giöõa Boä Khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng vôùi caùc Boä ngaønh coù lieân quan nhaèm tieán haønh hoaït ñoäng thanh tra nhanh choùng vaø thuaän lôïi hôn. Khi tieán haønh thanh tra, thì caùc thanh tra nhaø nöôùc veà baûp veä moâi tröôøng coù caùc nhieäm vuï chính nhö sau : • Thanh tra vieäc chaáp haønh caùc quy ñònh cuûa luaät baûo veä moâi tröôøng, ñaûm baûo thöïc hieän caùc tieâu chuaån moâi tröôøng, vieäc tuaân thuû caùc nghò ñònh hay quy ñònh SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM cuûa phaùp luaät veà höôùng daãn phoøng choáng vaø khaéc phuïc oâ nhieãm hay suy thoaùi moâi tröôøng khi tieán haønh khai thaùc, söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân ñoái vôùi taát caû caùc cô sôû saûn xuaát, caùc caù nhaân hay taäp theå trong xaõ hoäi. • Thanh tra ñeå xaùc ñònh traùch nhieäm phaûi xöû lí veà moâi tröôøng ñoái vôùi tröôøng hôïp coù nhieàu toå chöùc hay caù nhaân hoaït ñoäng trong moät vuøng laõnh thoå, gaây ra caùc söï coá hay oâ nhieãm vaø suy thoaùi moâi tröôøng. • Thanh tra ñeå giaûi quyeát caùc tranh chaáp hay khieáu naïi, toá caùo veà moâi tröôøng cuûa moïi toå chöùc, caù nhaân hay taäp theå. • Thanh tra traùch nhieäm thöïc hieän luaät baûo veä moâi tröôøng cuûa caùc Boä, Ban, Ngaønh vaø vieäc thöïc hieän traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng cuûa UBND caùc caáp taïi ñòa phöông. Khi tieán haønh thanh tra, coù theå tieán haønh theo ñònh kyø haøng naêm hay haøng quyù, hay coù theå tieán haønh ñoät xuaát tuyø theo muïc ñích vaø ñoái töôïng thanh tra hay vaán ñeà caàn giaûi quyeát. Phöông phaùp thanh tra coù theå thöïc hieän nhö sau : • Yeâu caàu baùo caùo baèng vaên baûn veà hieän traïng vaø vaán ñeà moâi tröôøng caàn phaûi thanh tra. • Chaát vaán tröïc tieáp. • Yeâu caàu moâ taû laïi caùc dieãn bieán coâng vieäc ñaõ laøm. • Thu thaäp caùc thoâng tin hay hoà sô lieân quan (nhö phieáu phaân tích, nhaät kyù saûn xuaát, ) nhaèm tieán haønh ño löôøng vaø phaân tích ñeå ñaùnh giaù moâi tröôøng. • Chuïp aûnh, ghi hình laïi hieän traïng moâi tröôøng nôi xaûy ra vi phaïm. Khi tieán haønh thanh tra vaø nhaän thaáy coù daáu hieäu vi phaïm phaùp luaät trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, cô quan thanh tra coù theå tieán haønh xöû phaùt theo quy ñònh cuûa boä luaät baûo veä moâi tröôøng hieän haønh. 3.1.2.1.5. ÑAÙNH GIAÙ TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng laø quaù trình nghieân cöùu, xaùc ñònh vaø phaân tích, ñaùnh giaù döï baùo nhöõng taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc tröôùc maét hay laâu daøi maø SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM vieäc thöïc hieän moät döï aùn coù theå gaây ra cho taøi nguyeân thieân nhieân vaø chaát löôïng moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi nôi thöïc hieän döï aùn, treân cô sôû ñoù xem xeùt vaø ñeà xuaát caùc bieän phaùp hay phöông aùn phoøng traùnh vaø khaéc phuïc caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñoù. Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng laø moät coâng cuï quan troïng trong quaûn lí moâi tröôøng theo phöông caùch phaùp lí, nhaèm muïc ñích ngaên ngöøa oâ nhieãm moâi tröôøng vaø giaûm suy thoaùi taøi nguyeân thieân nhieân. Taïi taát caû caùc nöôùc treân theá giôùi, ñaây laø vaán ñeà ñaõ ñöôïc thöïc hieän khaù laâu vaø nghieâm tuùc do söï suy giaûm taøi nguyeân thieân nhieân vaø chaát löôïng moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi ñaõ trôû thaønh vaán ñeà böùc baùch trong xaõ hoäi, ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi coù ñöôøng loái chính saùch giaûi quyeát trieät ñeå. Taïi nöôùc ta, vôùi boä luaät baûo veä moâi tröôøng ñöôïc ban haønh naêm 1993 (nay ñöôïc thay theá bôûi boä luaät Baûo veä moâi tröôøng naêm 2005) ñaõ goùp phaàn taùc ñoäng tôùi nguy cô oâ nhieãm vaø suy thoaùi moâi tröôøng, coi ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng laø moät hoaït ñoäng khoâng theå thieáu trong caùc hoaït ñoäng ñöôïc tieán haønh trong caùc döï aùn xaây döïng hay toång theå. Tuy hieäu quaû cuûa coâng taùc ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng chöa cao, chöa ñaùp öùng heát caùc yeâu caàu cuûa söï phaùt trieån, nhöng coù theå noùi ñaây laø noã löïc khaù lôùn cuûa Chính phuû trong quaù trình laøm suy giaûm taùc ñoäng cuûa oâ nhieãm, vaø ngaên ngöøa chuùng xaûy ra trong quaù trình coâng nghieäp hoaù ñaát nöôùc. Moät ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng phaûi do chuû döï aùn chòu traùch nhieäm laäp ra ñeå trình cô quan quaûn lí nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng thaåm ñònh; bao goàm caùc noäi dung cô baûn nhö sau : Khi tieán haønh xaùc ñònh phaïm vi cuûa moät döï aùn, vieäc ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng nhaèm traû lôøi roõ raøng caùc caâu hoûi nhö sau : • Khi döï aùn thöïc hieän, ñieàu gì seõ xaûy ñeán vôùi moâi tröôøng vaø taøi nguyeân? • Phaïm vi caùc bieán ñoåi veà taøi nguyeân vaø moâi tröôøng dieãn ra nhö theá naøo? • Caùc bieán ñoåi ñoù coù thöïc söï lôùn vaø traàm troïng hay khoâng? • Coù theå laøm gì ñeå giaûm nheï hay phoøng traùnh caùc taùc ñoäng bieán ñoåi ñoù hay khoâng? SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM • Caàn phaûi thoâng baùo cho nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh nhö theá naøo veà nhöõng vieäc phaûi laøm? Do ñoù, noäi dung cô baûn cuûa ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng nhö sau : 9 Moâ taû sô löôïc veà döï aùn : bao goàm muïc tieâu vaø yù nghóa veà kinh teá vaø xaõ hoäi, chi phí, tieán ñoä thöïc hieän, ñòa ñieåm thöïc hieän döï aùn. 9 Hieän traïng moâi tröôøng taïi ñòa ñieåm thöïc hieän döï aùn : Moâ taû khaùi quaùt veà ñieàuø kieän töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø moâi tröôøng taïi nôi thöïc hieän döï aùn; döï baùo dieãn bieán cuûa caùc ñieàu kieän treân khi khoâng thöïc hieän döï aùn. 9 Döï baùo vaø ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng cuûa döï aùn tôùi caùc yeáu toá taì nguyeân vaø moâi tröôøng: Vieäc döï baùo naøy phaân thaønh hai thôøi kyø cô baûn laø thôøi kyø tieán haønh thi coâng vaø thôøi kyø vaän haønh cuûa döï aùn. Noäi dung cô baûn laø taùc ñoäng ñoái vôùi caùc moâi tröôøng thaønh phaàn; taùc ñoäng ñoái vôùi caùc heä sinh thaùi vaø taøi nguyeân; taùc ñoäng ñoái vôùi moâi tröôøng vaø ñôøi soáng con ngöôøi xung quanh; taùc ñoäng tôùi caùc ñieàu kieän töï nhieân cuûa vuøng. 9 Ñaùnh giaù caùc bieän phaùp ñaõ coù trong thieát keá döï aùn vaø ñeà xuaát phöông aùn boå sung, phaân tích vaø coù laäp luaän cho nhöõng bieän phaùp ñöôïc ñeà xuaát. 9 Kieán nghò chöông trình quaûn lí vaø quan traéc moâi tröôøng trong caùc thôøi kyø thi coâng – vaän haønh laâu daøi cuûa döï aùn. 3.1.2.1.6. ÑAÙNH GIAÙ TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG ÑOÁI VÔÙI DÖÏ AÙN QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng ñoái vôùi döï aùn quy hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi phaûi gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån kinh teá –xaõ hoäi toång theå cuûa vuøng ñöôïc thöïc hieän döï aùn; bao goàm caùc thaønh phaàn cô baûn nhö sau : • Quy hoaïch phaùt trieån xaõ hoäi: Ñeà ra caùc phöông höôùng vaø chæ tieâu phaùt trieån veà toång daân soá, tyû leä gia taêng daân soá, maät ñoä phaân boá daân cö. • Quy hoaïch söû duïng ñaát : Boá trí vaø phaân chia caùc dieän tích ñaát söû duïng cho caùc khu vöïc khaùc nhau, ñaây laø vieäc taùc ñoäng tôùi taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM tröôøng taïi nôi ñöôïc thöïc thi quy hoaïch. Do ñoù, quy hoaïch söû duïng ñaát phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm töï nhieân vaø khaû naêng chòu taûi cuûa moâi tröôøng. • Quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò : Phaân boá vaø quy moâ phaùt trieån caùc ñoâ thò, maïng löôùi ñoâ thò trong vuøng, • Quy hoaïch phaùt trieån vaø söû duïng naêng löôïng : quy hoaïch cho vieäc söï duïng nhieät ñieän, thuyû ñieän • Quy hoaïch söû duïng taøi nguyeân nöôùc : Nguoàn nöôùc vaø chaát löôïng nöôùc söû duïng ñeå cung caáp phuïc vuï cho ñôøi soáng sinh hoaït vaø saûn xuaát cuaû ngöôøi daân trong vuøng. • Quy hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp : Boá trí caùc khu coâng nghieäp, xaây döïng caùc chæ tieâu phaùt trieån ñoái vôùi töøng ngaønh coâng nghieäp cuï theå, döï baùo toång taïi löôïng vaø khoái löôïng chaát oâ nhieãm coù khaû naêng thaûi ra moâi tröôøng. • Quy hoaïch phaùt trieån noâng nghieäp : Phaân boá caùc vuøng noâng nghieäp, saûn löôïng vaø möùc taêng tröôûng haøng naêm, löôïng hoaù chaát vaø phaân boùn söû duïng haøng naêm, döï baùo oâ nhieãm moâi tröôøng coù theå xaûy ra. • Quy hoaïch phaùt trieån giao thoâng vaän taûi : quy hoaïch phaùt trieån caùc maïng löôùi giao thoâng boä – thuyû – haøng khoâng. • Quy hoaïch phaùt trieân du lòch: quy hoaïch vaø phaùt trieån caùc khu du lòch, caùc danh lam thaéng caûnh. Toång löôïng khaùch haøng naêm, döï baùo taùc ñoäng moâi tröôøng do hoaït ñoäng du lòch cuûa khaùch du lòch. • Quy hoaïch phaùt trieån thöôïng maïi vaø dòch vuï Khi tieán haønh ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng ñoái vôùi döï aùn quy hoaïch phaùt trieåân kinh teá - xaõ hoäi thì caùc lôïi ích moâi tröôøng quan troïng coù theå ñöôïc mang laïi laø : • Ñaùnh giaù toaøn dieän veà söï ruûi ro cuûa söï ñaàu tö taøi chính theo keá hoaïch taò moät khu vöïc coù quy hoaïch ñaõ ñöôïc löïa choïn, maø nguyeân nhaân chính laø do quaù trình khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân quaù möùc taïi khu quy hoaïch. SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM • Ñaùnh giaù tính thích hôïp mang tính beàn vöõng hôn veà maët moâi tröôøng ñoái vôùi töøng kòch baûn quy hoaïch ñöôïc ñeà xuaát. • Thuùc ñaåy söï phoái hôïp giöõa caùc cô quan chöùc naêng trong caùc khaâu toå chöùc xaây döïng vaø baûo veä moâi tröôøng, ñieàu naøy taïo thuaän lôïi cho söï phoái hôïp giöõa caùc chính saùch – muïc tieâu vaø chöông trình haønh ñoäng chung cuûa caùc ban ngaønh trong quaù trình thöïc hieän döï aùn. • Goùp phaàn vaøi quaù trình xeùt duyeät caùc döï aùn, traùnh nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö toán keùm, taïo cô sôû cho vieäc löïa choïn ñòa ñieåm phuø hôïp nhaát veà moâi tröôøng cho moãi döï aùn trong quaù trình quy hoaïch. Ñieàu naøy ñaëc bieät coù yù nghóa vôùi nhöõng vuøng coù söï nhaïy caûm veà moâi tröôøng. • Taïo khaû naêng xem xeùt caùc taùc ñoäng moâi tröôøng tích tuï trong khu vöïc ñang xem xeùt. • Taïo cô sôû ñeå hieåu bieát roõ hôn veà söï laønh maïnh sinh thaùi trong moät khu vöïc. • Cung caáp cô sôû cho vieäc chi tieâu ngaân saùch veà y teá vaø caùc bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng. 3.1.2.2. PHÖÔNG CAÙCH SÖÛ DUÏNG COÂNG CUÏ KINH TEÁ Phöông caùch söû duïng coâng cuï kinh teá ñöôïc thöïc hieän döïa treân hai nguyeân taéc chính laø “ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn” PPP (Polluter Pays Princeple) vaø nguyeân taéc “Ngöôøi höôûng lôïi phaûi traû tieàn” BPP (Benefit Pays Princeple); ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi treân theá giôùi nhaèm mang laïi tính meàm deûo, hieäu quaû vaø chi phí – hieäu quaû cho caùc bieän phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm. Phaàn lôùn caùc coâng cuï naøy ñaõ kích thích nhöõng nöôøi gaây oâ nhieãm coù khaû naêng hoaøn thaønh caùc muïc tieâu moâi tröôøng baèng nhöõng phöông tieän coù hieäu quaû nhaát. Khi tieán haønh aùp duïng caùc coâng cuï kinh teá, chuùng ta thöôøng gaëp phaûi caùc thuaän lôïi vaø khoù khaên nhö sau : • Thuaän lôïi SV : Hoaøng Thò Haø – 02DHMT067 Ñeà taøi toát nghieäp ÑH Tröôøng ÑH Kyõ thuaät coâng ngheä Tp.HCM 9 Khuyeán khích söû duïng caùc bieän phaùp chi phí – hieäu quaû nhaèm ñaït ñöôïc caùc möùc oâ nhieãm coù theå chaáp nhaän ñöôïc. 9 Kích thích söï phaùt trieån coâng ngheä vaø khoa hoïc chuyeân saâu veà kieåm soaùt oâ nhieãm, nhaát laø trong lónh vöïc tö nhaân. 9 Cung caáp cho Chính phuû moät nguoàn thu nhaäp ñeã hoã trôï cho caùc chöông trình kieåm soaùt oâ nhieãm. 9 Cung caáp tính linh ñoäng trong quaù trình söû duïng caùc coâng ngheä nhaèm muïc ñích kieåm soaùt oâ nhieãm. 9 Loaïi boû ñöôïc yeâu caàu cuûa Chính phuû veà moät löôïng lôùn thoâng tin caàn thieát nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä kieåm soaùt khaû thi vaø thích hôïp ñoái vôùi töøng nhaø maùy vaø saûn phaåm. 9 Coù khaû naêng kieåm soaùt oâ nhieãm theo cô cheá thò tröôøng, giaûm bôùt ñöôïc söï tham gia cuûa Chính phuû vaø soá löôïng caùc vaên baûn phaùp lí lieân quan. 9 Naâng cao thu nhaäp coâng coäng, thuùc ñaåy söï ñoåi môùi trong coâng taùc kieåm soaùt oâ nhieãm, giaûm chi phí trong quaù trình thöïc hieän kieåm soaùt oâ nhieãm. • Khoù khaên : 9 Khoâng döï ñoaùn ñöôïc taùc ñoäng cuûa caùc coâng cuï kinh teá tôùi chaát löôïng moâi tröôøng vì ngöôøi gaây oâ nhieãm coù theå löïa choïn phöông aùn vaø giaûi phaùp rieâng. Ñoàng thôøi, neáu trong quaù trình tieán haønh kieåm soaùt, möùc thu phí khoâng thoaû ñaùng thì ngöôøi gaây oâ nhieãm saün saøng traû tieàn ñeå tieáp tuïc gaây oâ nhieãm. 9 Ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng theå cheá, quy ñònh rieâng vaø phöùc taïp nhaèm ñaûm baûo chuaän lôïi cho quaù trình thöïc hieän vaø thi haønh. 9 Gaëp phaûi söï phaûn öùng cuûa caùc cô quan haønh phaùp do caùc coâng cuï laøm cho Chính phuû khoâng kieåm soaùt ñöôïc chaët cheõ nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm, vaø giaûm khaû naêng döï ñoaùn veà taûi löôïng chaát thaûi thaûi ra moâi tröôøng. 9 Moät soá caùc coâng cuï kinh teá, nhaát laø caùc loaïi phí, ñaõ ñaët moät gaùnh naëng taøi chính vöôït quaù ca