Đề tài Nghiên cứu nồng độ TNF- Anpha, một số interleukin huyết thanh và mối liên quan với yếu tố nguy cơ, tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp

háo đường na na Hút thuốc na na Rối loạn CH lipid na na *na: không phân tích Nhóm bệnh nhân có đái tháo đường có động mạch thủ phạm là LAD gấp 1,88 lần (CI 95% 0,54 - 6,53) so với nhóm bệnh nhân không có đái tháo đường. Nhóm bệnh nhân có hút thuốc có động mạch thủ phạm là RCA gấp 3,13 lần (CI 95% 0,98 - 10,06) so với nhóm không hút thuốc. Nhóm bệnh nhân có tăng huyết áp thì động mạch thủ phạm là LCx cao gấp 2,07 lần (CI 95% 0,34 - 12,52) so với nhóm không có tăng huyết áp. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với mức tin cậy 95%. Bảng 3.17. Mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ với vị trí tổn thương có ý nghĩa của động mạch vành Động mạch tổn thương có ý nghĩa Yếu tố nguy cơ OR CI 95% n=63 LAD Tăng huyết áp 1,51 0,45-5,06 Đái tháo đường 1,95 0,37-10,17 Hút thuốc 0,16 0,03-0,87 Rối loạn CH lipid 0,58 0,14-2,44 RCA Tăng huyết áp 1,05 0,36-3,05 Đái tháo đường 0,36 0,10-1,28 Hút thuốc 2,06 0,69-6,20 Rối loạn CH lipid 2,33 0,71-7,61 LCx Tăng huyết áp 1,58 0,57-4,37 Đái tháo đường 1,33 0,40-4,44 Hút thuốc 0,77 0,28-2,12 Rối loạn CH lipid 11,11 1,88-65,72 LM Tăng huyết áp 0,45 0,07-2,73 Đái tháo đường 1,88 0,30-11,74 Hút thuốc 0,34 0,06-2,08 Rối loạn CH lipid 0,17 0,03-1,13 Nhóm bệnh nhân có đái tháo đường có nguy cơ tổn thương LAD gấp 1,95 lần (CI 95% 0,37 - 10,17) so với nhóm bệnh nhân không có đái tháo đường. Nhóm bệnh nhân có hút thuốc hoặc rối loạn chuyển hóa lipid có tổn thương RCA gấp 2,06 và 2,33 lần so với nhóm không hút thuốc. Nhóm bệnh nhân có tăng huyết áp hoặc rối loạn chuyển hóa lipid thì tổn thương LCx cao gấp 1,58 và 11,11 lần so với nhóm không có tăng huyết áp lá hay rối loạn chuyển hóa lipid. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với mức tin cậy 95%. 3.2.2. Nồng độ các cytokin Bảng 3.18. Nồng độ cytokin ở giai đoạn cấp của nhóm bệnh nhân nghiên cứu và nhóm chứng Cytokin Nhóm NMCT (n=71) Nhóm chứng (n=32) p* IL-6 (pg/ml) 38,39±7,30 3,43±0,94 <0,001 IL-8 (pg/ml) 337,93±67,50 13,19±6,70 <0,001 IL-10 (pg/ml) 2,15±0,26 2,57±1,34 >0,05 TNF-α (pg/ml) 75,20±35,69 3,19±1,20 <0,001 * Test so sánh Mann Whitney U Biểu đồ 4.2. Nồng độ các cytokin của nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim và nhóm chứng Nồng độ các cytokin của nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim là: IL-6 38,39pg/ml; IL-8 337,93 pg/ml; TNF-α 75,20 pg/ml; cao hơn so với nồng độ các cytokin tương ứng của nhóm chứng (p 0,05). Bảng 3.19. Nồng độ các cytokin tương ứng theo các động mạch thủ phạm Nhánh n IL-6 (pg/ml) IL-8 (pg/ml) IL-10 (pg/ml) TNF-α (pg/ml) LAD (1) 33 34,59±9,06 351,25±111,67 2,20±0,38 36,32±29,18 LCx (2) 6 41,09±21,96 327,84±139,29 1,13±0,18 15,01±6,38 RCA (3) 23 49,90±17,49 346,08±119,37 2,10±0,52 171,40±100,48 p* p1-3<0,01 >0,05 p1-2, 2-3<0,01 <0,01 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ IL-6, TNF-α với động mạch vành “thủ phạm” của nhồi máu cơ tim là RCA cao hơn so với nồng độ các cytokin tương ứng ở nhóm có động mạch “thủ phạm” là LAD, LCx (p<0,01). Bảng 3.20. Nồng độ các cytokin theo tuổi của nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim Cytokin Tuổi ≥ 60 (n=51) <60 (n=20) p* IL-6 (pg/ml) 45,28±9,41 20,83±8,97 >0,05 IL-8 (pg/ml) 319,86±78,09 384,01±136,09 >0,05 IL-10 (pg/ml) 2,44±0,35 1,40±0,18 > 0,05 TNF-α (pg/ml) 46,94±30,67 147,29±99,83 > 0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ các cytokin ở nhóm bệnh nhân ≥ 60 tuổi và nhóm < 60 tuổi tương ứng là IL-6 45,28 và 20,83 pg/ml; IL-8 319,86 và 384,01pg/ml; IL-10 2,44 và 1,40pg/ml; TNF-α 46,94 và 147,29pg/ml. Nồng độ các IL-6, IL-10 cao hơn ở nhóm bệnh nhân trên 60 tuổi, nồng độ IL-8, TNF-α cao hơn ở nhóm bệnh nhân 0,05). Bảng 3.21. Nồng độ các cytokin theo giới ở nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim Cytokin Giới Nam (n=53) Nữ (n=18) p* IL-6 (pg/ml) 34,64±7,95 49,44±16,96 >0,05 IL-8 (pg/ml) 345,19±82,78 316,54±110,74 >0,05 IL-10 (pg/ml) 1,99±0,30 2,62±0,50 >0,05 TNF-α (pg/ml) 96,71±45,55 11,90±3,71 >0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ trung bình IL-6, IL-10 cao hơn ở nhóm bệnh nhân nữ so với nhóm bệnh nhân nam. Nồng độ trung bình TNF-α ở nhóm bệnh nhân nam cao hơn ở nhóm bệnh nhân nữ. Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Bảng 3.22. Nồng độ cytokin theo các giai đoạn Cytokin Giai đoạn cấp(n=31) Sau gđ cấp (n=31) p* IL-6 (pg/ml) 36,44 ± 10,64 3,93±0,53 <0,01 IL-8 (pg/ml) 405,36 ± 119,66 94,38±27,16 >0,05 IL-10 (pg/ml) 2,20 ± 0,44 1,43±0,17 >0,05 TNF-α (pg/ml) 111,51 ± 65,72 3,30±0,32 <0,05 * Test so sánh Sign test Nồng độ các cytokin trung bình ở giai đoạn cấp và sau giai đoạn cấp của nhóm 31 bệnh nhân được theo dõi tương ứng là IL-6 36,44pg/ml và 3,93pg/ml; IL-8 405,36pg/ml và 94,38pg/ml; IL-10 2,20pg/ml và 1,43pg/ml; TNF-α 111,51pg/ml và 3,30pg/ml. Nồng độ các IL-6, TNF-α ở giai đoạn cấp cao hơn so với sau giai đoạn cấp có ý ngĩa thống kê (p<0,05). Sự khác biệt nồng độ IL-8, IL-10 ở giai đoạn cấp và sau giai đoạn cấp không có ý nghĩa thống kê. Biểu đồ 4.3. Nồng độ trung bình các cytokin ở giai đoạn cấp và sau giai đoạn cấp 3.3. Mối liên quan giữa nồng độ TNF-α, IL-6, IL-8, IL-10 với một số yếu tố nguy cơ tim mạch, đặc điểm tổn thương động mạch vành Bảng 3.23. Tương quan nồng độ cytokin với thời gian từ lúc xuất hiện triệu chứng đến khi nhập viện và thời gian điều trị sau giai đoạn cấp Chỉ số Thời gian trước đến viện (n=71) Thời gian giai đoạn cấp (n=31) Thời gian trung bình 13,86 ± 1,97 (giờ) 7,84 ± 0,76 (ngày) Tương quan r* p r* p IL-6 0,12 >0,05 0,27 >0,05 IL-8 0,06 >0,05 -0,13 >0,05 IL-10 0,13 >0,05 0,26 >0,05 TNF-α -0,02 >0,05 -0,26 >0,05 * Hệ số tương quan Spearman Thời gian trung bình từ lúc khởi phát đau ngực đến lúc vào viện là 13,86 ± 1,97 giờ, Thời gian trung bình từ lúc nhập viện điều trị đến thời điểm qua giai đoạn cấp là 7,84 ± 0,76 ngày. Có mối tương quan thuận mức độ yếu giữa nồng độ IL-6 (r = 0,27); IL-10 (r = 0,26) với thời gian giai đoạn cấp tương ứng. Có mối tương quan nghịch mức độ yếu giữa nồng độ TNF-α (r = -0,26) với thời gian giai đoạn cấp tương ứng. Bảng 3.24. Liên quan nồng độ cytokin giai đoạn cấp với chỉ số sinh hóa trước sau điều trị (r) Cytokin CK CK-MB LDH Trước Sau Trước Sau Trước Sau IL-6 0,11 -0,22 0,06 0,16 -0,15 -0,04 IL-8 0,10 0,12 0,07 0,28 -0,09 0,30 IL-10 0,12 -0,39 0,12 0,17 0,10 -0,18 TNF-α -0,01 0,13 -0,09 -0,005 -0,03 0,30 * Hệ số tương quan Spearman Có mối tương quan nghịch giữa nồng độ IL-10, IL-6 với hoạt độ CK thời điểm sau giai đoạn cấp (r = -0,39 và r = -0,22) và tương quan thuận yếu giữa nồng độ IL-8 với hoạt độ CK-MB, LDH thời điểm sau giai đoạn cấp (r = 0,28 và r = 0,30). Có tương quan nghịch giữa nồng độ IL-6 và nồng độ LDH giai đoạn cấp (r = -0,29). Bảng 3.25. Nồng độ cytokin và yếu tố nguy cơ hút thuốc lá Hút thuốc Cytokin Có hút thuốc (n=37) Không hút thuốc (n=34) p* IL-6 36,12± 10,04 40,86 ±10,78 >0,05 IL-8 399,87 ± 102,25 270,52 ± 86,65 >0,05 IL-10 2,19 ± 0,41 2,10 ± 0,31 >0,05 TNF-α 135, 80± 67,35 9,26 ± 2,24 >0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ TNF-α, IL-8, IL-10 của nhóm bệnh nhân hút thuốc lá cao hơn so với nhóm không hút thuốc lá. Nồng độ IL-6 ở nhóm không hút thuốc cao hơn so với nhóm hút thuốc . Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Bảng 3.26. Nồng độ cytokin và yếu tố nguy cơ đái tháo đường ĐTĐ Cytokin Có đái tháo đường (n=14) Không đái tháo đường (n=57) p IL-6 50,33 ± 21,70 35,46 ± 7,45 >0,05 IL-8 471,73 ± 182,28 305,06 ± 71,43 >0,05 IL-10 1,73 ± 0,38 2,25 ± 0,31 >0,05 TNF-α 80,97 ± 68,43 73,79 ± 41,43 >0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ IL-6, IL-8 ở nhóm bệnh nhân có đái tháo đường cao hơn so với nhóm bệnh nhân không có đái tháo đường. Nồng độ IL-10 thấp hơn ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường so với nhóm không đái tháo đường. Tuy nhiên các sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Bảng 3.27. Nồng độ cytokin và tăng huyết áp Tăng HA Cytokin Tăng huyết áp (n=34) Không tăng huyết áp (n=37) p IL-6 35,61 ± 9,97 40,95 ± 10,72 >0,05 IL-8 456,39 ± 115,79 229,07 ± 70,87 >0,05 IL-10 1,82 ± 0,35 2,45 ± 0,38 >0,05 TNF-α 23,52 ± 12,27 122,70 ± 67,05 >0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ IL-8 của nhóm bệnh nhân tăng huyết áp cao hơn so với nhóm không tăng huyết áp. Nồng độ IL-10, TNF-α của nhóm bệnh nhân tăng huyết áp thấp hơn so với nhóm tăng huyết áp. Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Bảng 3.28. Nồng độ cytokin và các rối loạn chuyển hóa lipid Cytokin Lipid IL-6 IL-8 IL10 TNF-α Cholesterol Tăng (n=42) 47,35 ± 10,80 395,51 ± 93,10 2,25 ± 0,36 110,75 ± 59,19 Không (n=27) 26,40 ± 8,89 272,41 ± 101,67 2,04 ± 0,40 25,42 ± 15,49 p* >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 Triglycerid Tăng (n=22) 16,04 ± 2,79 489,74 ± 136,93 1,45 ± 0,21 138,90 ± 90,70 Không (n=46) 50,84 ± 10,79 286,61 ± 79,36 2,53 ± 0,38 49,43 ± 34,02 p* >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 HDL-C Giảm (n=5) 21,21 ± 5,67 106,01 ± 93,83 2,11 ± 1,05 11,41 ± 7,94 Không (n=60) 38,63 ± 8,08 389,55 ± 77,78 2,10 ± 0,27 87,76 ± 42,08 p* >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 LDL-C Tăng (n=31) 52,04 ± 13,21 464,46 ± 110,15 2,30 ± 0,41 117,90 ± 74,61 Không (n=32) 24,86 ± 7,62 295,18 ± 100,36 1,97 ± 0,35 51,90 ± 32,36 p* <0,05 >0,05 >0,05 >0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ IL-6 cao hơn ở nhóm bệnh nhân có tăng LDL-C so với nhóm không tăng LDL-C, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05). Nồng độ IL-6, IL-10 cao hơn ở nhóm bệnh nhân có tăng triglycerid so với nhóm không tăng triglycerid. Nồng độ IL-6, IL-10 thấp hơn ở nhóm bệnh nhân có tăng so với nhóm không tăng triglycerid. Nồng độ IL-6, IL-8, IL-10, TNF-α thấp hơn ở nhóm bệnh nhân giảm HDL-C so với nhóm có HDL-C bình thường. Những sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). Bảng 3.29. Mối liên quan giữa nồng độ các cytokin với các yếu tố nguy cơ Cytokin Yếu tố nguy cơ r* p n=71 IL-6 Hút thuốc -0,15 0,21 IL-6 Đái tháo đường 0,08 0,49 IL-6 Tăng huyết áp 0,05 0,69 IL-6 Rối loạn CH lipid 0,15 0,21 IL-8 Hút thuốc 0,05 0,67 IL-8 Đái tháo đường 0,08 0,49 IL-8 Tăng huyết áp 0,13 0,27 IL-8 Rối loạn CH lipid 0,16 0,19 IL-10 Hút thuốc -0,05 0,69 IL-10 Đái tháo đường -0,06 0,60 IL-10 Tăng huyết áp -0,18 0,14 IL-10 Rối loạn CH lipid -0,05 0,69 TNF-α Hút thuốc 0,21 0,07 TNF-α Đái tháo đường 0,001 1,00 TNF-α Tăng huyết áp 0,14 0,26 TNF-α Rối loạn CH lipid 0,13 0,30 * Hệ số tương quan spearman Nồng độ TNF-α và yếu tố nguy cơ hút thuốc có mối tương quan yếu (r = 0,21), tuy nhiên mối tương quan này không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Nồng độ các cytokin khác và các yếu tố nguy cơ không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê. Bảng 3.30. Mối liên quan giữa nồng độ các cytokin với các rối loạn thành phần lipid máu Cytokin Lipid Coef. SE t P>t CI 95% IL-6 Cholesterol 18.21 21.21 0.86 0.39 -24.24 60.67 HDL-C 27.00 24.27 1.11 0.27 -21.57 75.57 LDL-C -0.39 11.30 -0.03 0.97 -23.01 22.22 Triglycerid -7.51 5.24 -1.43 0.16 -18.00 2.97 _cons 11.81 45.43 0.26 0.80 -79.13 102.75 IL-8 Cholesterol 94.64 216.27 0.44 0.66 -338.28 527.56 HDL-C 71.80 247.42 0.29 0.77 -423.47 567.07 LDL-C 22.06 115.19 0.19 0.85 -208.52 252.64 Triglycerid 10.45 53.40 0.20 0.85 -96.45 117.34 _cons 129.70 463.23 0.28 0.78 -797.54 1056.95 IL-10 Cholesterol 0.55 0.74 0.75 0.46 -0.93 2.04 HDL-C 0.90 0.85 1.06 0.29 -0.80 2.60 LDL-C -0.47 0.39 -1.20 0.24 -1.26 0.32 Triglycerid -0.21 0.18 -1.16 0.25 -0.58 0.15 _cons 2.78 1.59 1.75 0.09 -0.39 5.96 TNF-α Cholesterol 133.79 106.15 1.26 0.21 -78.69 346.27 HDL-C 354.55 121.44 2.92 0.01 111.47 597.64 LDL-C -106.28 56.54 -1.88 0.07 -219.45 6.90 Triglycerid 37.99 26.21 1.45 0.15 -14.47 90.46 _cons -169.59 227.36 -0.75 0.46 -624.70 285.52 Phân tích đa biến giữa nồng độ các cytokin với nồng độ các thành phần lipid máu cho thấy nồng độ TNF-α có mối tương quan thuận mức độ vừa (r = 0,32) với nồng độ HDL-C (p < 0,05). Không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa các cytokin và các thành phần lipid khác. Bảng 3.31. Nồng độ cytokin giai đoạn cấp và số nhánh tổn thương có ý nghĩa của động mạch vành. Số nhánh Cytokin 1(n=25) 2(n=13) 3(n=25) p* IL-6 (pg/ml) 10,88±1,82 34,59±10,13 73,54±17,88 <0,05 IL-8 (pg/ml) 164,99±94,62 551,39±210,22 409,33±110,62 <0,05 IL-10 (pg/ml) 1,41±0,20 2,34±0,70 2,51±0,55 p1-2,3 <0,05 TNF-α (pg/ml) 45,23±38,54 181,17±139,45 69,88±60,61 <0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ trung bình các IL-6, IL-10 tăng tương ứng với số nhánh tổn thương động mạch vành, sự khác biệt có ý nghĩa (p<0,05). Nồng độ IL-6, IL-8 cao hơn ở nhóm có tổn thương 2 hoặc 3 nhánh so với nhóm có tổn thương 1 nhánh động mạch vành. Bảng 3.32. Nồng độ cytokin và vị trí động mạch vành tổn thương có ý nghĩa IL n IL-6 (pg/ml) IL-8 (pg/ml) IL-10 (pg/ml) TNF-α (pg/ml) LAD 49* 49,80±10,11 408,01±91,24 2,29±0,34 67,32±37,03 14** 8,58±1,97 109,54±53,73 1,17±0,21 138,14±128,72 p <0,05 >0,05 >0,05 >0,05 RCA 43* 49,77±11,62 340,59±85,01 2,19±0,38 95,06±54,67 20** 20,99±3,44 344,05±145,30 1,71±0,30 57,27±48,06 p >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 LCx 28* 50,00±13,71 479,35±109,97 2,02±0,43 130,94±82,37 35** 33,15±9,74 231,55±96,05 2,06±0,37 44,76±29,70 p <0,05 <0,05 >0,05 <0,05 LM 6* 117,72±37,36 183,52±161,76 3,58±1,34 4,86±2,86 57** 32,52±7,47 358,34±79,40 1,88±0,27 91,29±44,26 p <0,05 >0,05 >0,05 >0,05 Test so sánh Mann Whitney U * Có tổn thương ** Không có tổn thương Nồng độ IL-6 ở nhóm có tổn thương LAD và LM cao hơn có ý ngĩa thống kê so với nhóm không có tổn thương tương ứng (p<0,05). Nhóm có tổn thương LCX có nồng độ IL-6, IL-8, TNF-α cao hơn nhóm không tổn thương LCX (p<0,05). Nồng độ IL-10 không có sự khác biệt ở nhóm có tổn thương và nhóm không tổn thương với các nhánh động mạch vành tương ứng (p>0,05). Bảng 3.33. Mối liên quan giữa nồng độ các cytokin với vị trí động mạch thủ phạm Động mạch thủ phạm Cytokin r* p n=63 LAD IL-6 0,08 0,52 IL-8 -0,14 0,27 IL-10 0,18 0,16 TNF-α -0,08 0,57 RCA IL-6 -0,19 0,13 IL-8 0,07 0,56 IL-10 -0,09 0,50 TNF-α 0,05 0,71 LCx IL-6 0,14 0,29 IL-8 0,16 0,20 IL-10 -0,10 0,42 TNF-α 0,10 0,44 LM IL-6 0,09 0,48 IL-8 -0,11 0,40 IL-10 -0,14 0,29 TNF-α -0,09 0,49 * Hệ số tương quan spearman Không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa nồng độ các cytokin với vị trí động mạch thủ phạm của nhồi máu cơ tim. Bảng 3.34. Mối liên quan giữa nồng độ các cytokin với các tổn thương có ý nghĩa của động mạch vành Động mạch tổn thương có ý nghĩa Cytokin r* p n=63 LAD IL-6 0,40 0,001 IL-8 0,14 0,26 IL-10 0,24 0,06 TNF-α 0,03 0,81 RCA IL-6 -0,06 0,65 IL-8 0,07 0,61 IL-10 0,01 0,92 TNF-α -0,03 0,84 LCx IL-6 0,25 0,04 IL-8 0,33 0,008 IL-10 -0,04 0,74 TNF-α 0,26 0,04 LM IL-6 0,40 0,001 IL-8 0,02 0,89 IL-10 0,22 0,08 TNF-α -0,14 0,27 * Hệ số tương quan spearman Nồng độ IL-6 có mối tương quan thuận mức độ vừa với tổn thương LAD, LCx của động mạch vành (p < 0,05). Nồng độ IL-8 có mối tương quan thuận mức độ vừa với tổn thương LCx của động mạch vành (p < 0,05). Có mối tương quan mức độ yếu giữa nồng độ TNF-α với tổn thương LCx của động mạch vành (p < 0,05). Bảng 3.35. Liên quan nồng độ cytokin thời điểm sau giai đoạn cấp với số nhánh tổn thương động mạch vành Cytokin 1(n=12) 2(n=7) 3(n=11) p* IL-6 (pg/ml) 3,26 ± 0,82 3,68 ± 1,01 4,59 ± 0,99 p1-3, 2-3 <0,05 IL-8 (pg/ml) 120,73 ± 59,22 50,58 ± 32,87 86,59 ± 36,84 p1-2, 2-3 <0,05 IL-10 (pg/ml) 1,17 ± 0,14 1,57 ± 0,42 1,65 ± 0,37 p1-2, 1-3 <0,05 TNF-α (pg/ml) 2,86 ± 0,54 2,91 ± 0,48 3,71 ± 0,50 p1-3, 2-3 <0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p< 0,05) giữa nồng độ các cytokin ở thời điểm sau giai đoạn cấp với số nhánh động mạch vành tổn thương. Nồng độ IL-6, IL-10, TNF-α cao hơn ở nhóm có tổn thương có ý nghĩa 3 nhánh động mạch vành so với tổn thương 1 nhánh động mạch vành. Bảng 3.36. Nồng độ các cytokin thời điểm sau giai đoạn cấp tương ứng theo các động mạch thủ phạm Nhánh n IL-6 (pg/ml) IL-8 (pg/ml) IL-10 (pg/ml) TNF-α (pg/ml) LAD (1) 15 4,88±0,89 135,57±49,57 1,47±0,23 3,48±0,38 LCx (2) 5 2,12±0,32 59,56±42,58 1,26±0,11 2,52±0,46 RCA (3) 10 3,16±0,72 42,40±27,72 1,49±0,40 3,07±0,67 p* <0,05 p1-3, 1-2 <0,05 p1-2, 2-3 <0,05 <0,05 * Test so sánh Mann Whitney U Nồng độ IL-6, TNF-α ở thời điểm sau giai đoạn cấp cao hơn ở nhóm có động mạch vành “thủ phạm” là LAD (p<0,05). Bảng 3.37. Liên quan nồng độ cytokin ở thời điểm sau giai đoạn cấp với vị trí động mạch vành tổn thương Cytokin IL-6 IL-8 IL-10 TNF-α p* LAD Có (n=23) 4,40 ± 0,651 105,28 ± 34,40 1,52 ± 0,22 3,52 ± 0,33 >0,05 Không (n=7) 2,02 ± 0,262 47,69 ± 38,81 1,19 ± 0,22 2,07 ± 0,60 RCA Có (n=20) 3,69 ± 0,64 76,29 ± 25,71 1,56 ± 0,25 3,27 ± 0,38 Không (n=10) 4,15 ± 1,01 122,94 ± 67,83 1,21 ± 0,12 3,01 ± 0,55 LCx Có (n=13) 3,11 ± 0,53 58,18 ± 30,16 1,37 ± 0,17 3,09 ± 0,39 Không (n=17) 4,41 ± 0,84 117,58± 43,38 1,49 ± 0,28 3,25 ± 0,46 * Test so sánh Mann Whitney U ** p1-2 <0,05 Nồng độ IL-6 ở thời điểm sau giai đoạn cấp cao hơn ở nhóm có tổn thương LAD so với nhóm không có tổn thương LAD (p<0,05). Nồng độ các cytokin ở thời điểm sau giai đoạn cấp với nhánh động mạch vành tổn thương (khác) không có sự khác biệt có ý nghĩa giữa các nhóm có và không có tổn thương các nhánh. Bảng 3.38. Liên quan nồng độ cytokin ở giai đoạn cấp và thời điểm sau giai đoạn cấp với số nhánh tổn thương trung bình và chỉ số Gensini Cytokin Số nhánh Gensini Trước Sau Trước Sau r* p r* p r* p r* p IL-6 0,43 <0,05 0,28 >0,05 0,82 <0,05 0,31 >0,05 IL-8 0,29 <0,05 -0,03 >0,05 0,36 <0,05 0,07 >0,05 IL-10 0,17 >0,05 0,10 >0,05 0,39 <0,05 -0,05 >0,05 TNF-α 0,10 >0,05 0,22 >0,05 0,17 >0,05 0,18 >0,05 * Hệ số tương quan spearman Có mối tương quan chặt chẽ giữa nồng độ IL-6 tại thời điểm giai đoạn cấp với chỉ số điểm tổn thương động mạch vành gensini (r = 0,82), có mối tương quan giữa nồng độ IL-8, IL-10 với chỉ số điểm tổn thương động mạch vành gensini (r = 0,36 và r = 0,39)(p<0,05). Có tương quan thuận mức độ vừa giữa nồng độ IL-6, IL-8 giai đoạn cấp với số nhánh tổn thương động mạch vành (r = 0,43 và r = 0,29) (p<0,05). Bảng 3.39. Mối tương quan tuyến tính giữa nồng độ các cytokin ở giai đoạn cấp của nhồi máu cơ tim. Cặp tương quan r2 p Y X IL-6 IL-8 0,02 >0,05 IL-8 IL-6 0,009 >0,05 IL-6 IL-10 0,33 <0,01 IL-10 IL-6 0,32 <0,01 IL-6 TNF-α 0,025 >0,05 TNF-α IL-6 0,025 >0,05 IL-8 IL-10 -0,009 >0,05 IL-10 IL-8 -0,009 >0,05 IL-8 TNF-α 0,03 >0,05 TNF-α IL-8 0,03 >0,05 IL-10 TNF-α 0,05 <0,05 TNF-α IL-10 0,05 <0,05 Có mối tương quan thuận chặt chẽ giữa nồng độ IL-6 với nồng độ IL-10 ( r = 0,57). Có mối tương quan yếu giữa nồng độ IL-10 và nồng độ TNF-α ( r=0,22). Không có mối tương quan nồng độ giữa các cytokin khác (p>0,05). CHƯƠNG 4 BÀN LUẬN 4.1. Các yếu tố nguy cơ, triệu chứng lâm sàng và đặc điểm tổn thương động mạch vành 4.1.1 Đặc điểm các yếu tố nguy cơ của nhóm bệnh nhân nghiên cứu - Tuổi và giới Nghiên cứu của chúng tôi với 103 bệnh nhân, trong đó 71 bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim và 32 bệnh nhân thuộc nhóm chứng. Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim là 66,39 ± 13,28 tuổi, trong đó tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nam là 63,79 ± 13,36 tuổi và của nhóm bệnh nhân nữ là 74,06 ± 9,88 tuổi, Tỉ lệ bệnh nhân nam (74,7%) cao gấp 2,9 lần so với nhóm bệnh nhân nữ (25,4%). Nghiên cứu của chúng tôi cũng cho kết quả tương tự như trong các nghiên cứu của những tác giả khác. Tuổi cao là một trong những yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch nói chung và nhồi máu cơ tim nói riêng. Nghiên cứu của Phạm Văn Hùng trên bệnh nhân nhồi máu cơ tim tại Bệnh viện Đà Nẵng thấy, tỉ lệ bệnh nhân nam 66,8%, nữ 33,2% [9]. Theo Nguyễn Ngọc Tú và cộng sự nghiên cứu trên 106 bệnh nhân nhồi máu cơ tim có 74 bệnh nhân nam (69,8%) và 32 bệnh nhân nữ (30,2%) [14]. Nghiên cứu của Nguyễn Kim Quang về đặc điểm nhồi máu cơ tim cấp ở bệnh nhân trên 65 tuổi cho thấy nam giới chiếm 66,9% [11]. Nguyễn Kim Dung nghiên cứu những đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở các bệnh nhân ≤ 45 tuổi bị nhồi máu cơ tim cấp trên 40 bệnh nhân thấy, nam giới chiếm 92,5% [4]. Nghiên cứu của Phạm Văn Khôi về đặc điểm lâm sàng giai đoạn sau nhồi máu cơ tim cấp với 101 bệnh nhân thấy, có 82/101 bệnh nhân là nam, tuổi trung bình của nhóm nghiên cứu là 65,51 ± 10,46 tuổi [10]. Nghiên cứu của Tavani A. và cộng sự trên 507 bệnh nhân nhồi máu cơ tim và 478 nhóm chứng về các yếu tố nguy cơ bao gồm rượu, thuốc lá, cà phê thấy, tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân là 61 (25-79) trong đó tuổi trung bình của nam là 74,6; trong đó tuổi trên 60 chiếm 54,5% [126]. Nghiên cứu của Abduelkarem A.R. và cộng sự trên 622 bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp thấy 471 (75,7%) là nam giới và 151 (24,3%) là nữ. Tuổi trung bình 58,3 tuổi (24-91) với nam và 65 (36-97) với nữ [23]. Nghiên cứu của Lanas F. và cộng sự về yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp thuộc châu Mỹ Latin với 1237 bệnh nhân và 1888 nhóm chứng, 74,9% là nam, với độ tuổi trung bình của 59 [75]. Yu-Xiu S. và cộng sự nghiên cứu 150 bệnh nhân nhồi máu cơ tim, tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân nghiên cứu là 62,8 ± 10,1 tuổi, có 73 bệnh nhân nam và 77 bệnh nhân nữ trong nhóm bệnh nhân nghiên cứu [137]. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh động mạch vành và các bệnh tim mạch khác cao hơn nữ giới, người ta vẫn chưa biết điều này là do hormon nam giới - androgen làm tăng hay hormon nữ giới - estrogen làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch. Có giả thuyết cho rằng có sự bảo vệ của estrogen vì khi phụ nữ ở tuổi mãn kinh thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng lên đáng kể, lúc này cơ thể người phụ nữ đã giảm tiết estrogen đáng kể. - Đặc điểm về tăng huyết áp Trong nghiên cứu của chúng tôi có tới 47,9% số bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp. Nghiên cứu Framingham cho thấy, khi một người bị tăng huyết áp thì nguy cơ mắc bệnh mạch vành, mạch não cũng tăng lên. Nghiên cứu này cũng chỉ ra, người bị tăng huyết áp có tỉ lệ tử vong do mọi nguyên nhân tăng hơn so với người bình thường [46]. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi với tỉ lệ bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu có tăng huyết áp, cũng tương tự như một số nghiên cứu của các tác giả khác. Nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Tú và cộng sự trên 106 bệnh nhân nhồi máu cơ tim thấy, tỉ lệ có tăng huyết áp ở nhóm bệnh nhân nghiên cứu là: 74,5% (79/106 bệnh nhân), nhóm 65 tuổi là 92,9% và 70,6% [14]. Nghiên cứu của Tavani A. và cộng sự trên 507 bệnh nhân nhồi máu cơ tim có 159 (31,4%) bệnh nhân có tăng huyết áp [126]. Nghiên cứu của Yadav P. và cộng sự ở bệnh nhân có bệnh động mạch vành cấp thấy có 33% bệnh nhân tăng huyết áp [136]. Nghiên cứu của Body R. và cộng sự tuyển chọn 804 bệnh nhân có đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim. Tất cả các bệnh nhân có sự hiện diện hay vắng mặt của các yếu tố nguy cơ tim mạch truyền thống. Kết quả không có bất kỳ yếu tố nguy cơ tim mạch truyền thống tiên đoán nhồi máu cơ tim, 12,2% bệnh nhân không có yếu tố nguy cơ tim có nhồi máu cơ tim, so với 21,3% bệnh nhân có bốn hoặc năm yếu tố nguy cơ. Tỉ lệ bệnh nhân có tăng huyết áp là 49,3% [36]. Nghiên cứu của Abduelkarem A.R. và cộng sự trên 622 bệnh nhân nhồi máu cơ tim tiền sử tăng huyết áp và bệnh mạch vành với tỉ lệ tương ứng 35,7% và 21,7% [23]. Nghiên cứu của Lanas F. và cộng sự về yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp thuộc châu Mỹ Latin với 1237 bệnh nhân, tăng huyết áp đã được báo cáo với 29,1% [23], [75]. Marvaki C. và cộng sự nghiên cứu 59 bệnh nhân nhồi máu cơ tim có 74,6% số bệnh nhân có tăng huyết áp [71], [80]. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng nhồi máu cơ tim ở thanh thiếu niên ở Singapore với 333 bệnh nhân thấy tăng huyết áp (28,5%) là yếu tố nguy cơ phổ biến số 2 sau hút thuốc lá [135]. - Đặc điểm các rối loạn chuyển hóa lipid máu của nhóm nghiên cứu Kết quả nghiên cứu của chúng tôi có 60,9% (42/69) số bệnh nhân có rối loạn tăng cholesterol máu; 32,4% bệnh nhân có tăng triglycerid; 49,2% tăng LDL-C và 7,7% có giảm HDL-C. Tỉ lệ bệnh nhân có rối loạn chuyển hóa lipid ở nhóm bệnh nhân nhồi máu cơ tim là 69,6%. Khai thác các bệnh nhân nhóm nghiên cứu cho thấy, các rối loạn chuyển hóa lipid được phát hiện khi thăm khám cận lâm sàng của các bệnh lý khác là lý do đến cơ sở y tế khám bệnh của bệnh nhân. Rối