Đồ án Khảo sát tính toán kiểm nghiệm hệ thống phanh xe MITSUBISHI GRANDIS 24 MIVEC

MỤC LỤC 1. MỤC ÐÍCH, Ý NGHĨA CỦA ÐỀ TÀI 3 2. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG PHANH TRÊN ÔTÔ 4 2.1. CÔNG DỤNG, YÊU CẦU VÀ PHÂN LOẠI 4 2.1.1. Công dụng. 4 2.1.2. Yêu cầu 4 2.1.3. Phân loại. 6 2.2. KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH TRÊN ÔTÔ. 8 2.2.1. Cơ cấu phanh 8 2.2.2. Dẫn động phanh 16 3. GIỚI THIỆU CÁC HỆ THỐNG TRÊN XE MITSUBISHI GRANDIS 27 3.1. THÔNG SỐ KỸ THUẬT CỦA XE 27 3.1.1. Sơ đồ tổng thể của xe: 27 3.1.2. Bảng thông số kỹ thuật: 27 3.2. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐỘNG CƠ LẮP TRÊN XE. 28 3.2.1. Hệ thống bôi trơn. 29 3.2.2. Hệ thống nhiên liệu. 29 3.2.3. Sơ đồ hệ thống làm mát. 30 3.3. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG PHANH 32 3.4. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG LÁI. 32 3.5. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG TREO 34 3.5.1. Hệ thống treo phía trước: 34 3.5.2. Hệ thống treo sau: 35 3.6. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG TRUYỀN LỰC 36 3.6.1. Hộp số. 36 3.6.2. Các đăng : 37 4. KHẢO SÁT HỆ THỐNG PHANH XE MITSUBISHI GRANDIS 38 4.1. SƠ ĐỒ VÀ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG PHANH 38 4.1.1. Sơ đồ: 38 4.1.2. Nguyên lý làm việc 38 4.2. KẾT CẤU CÁC BỘ PHẬN CHÍNH TRONG HỆ THỐNG PHANH 40 4.2.1. Cơ cấu phanh 40 4.2.2. Dẫn động phanh 44 4.3. SƠ ĐỒ VÀ NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA HỆ THỐNG ABS 50 4.3.1. Sơ lược về ABS 50 4.3.2. Sơ đồ của hệ thống ABS trên xe MITSUBISHI GRANDIS 58 4.4. BỘ PHÂN PHỐI LỰC PHANH ĐIỆN TỬ (EBD) . 63 5. TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM HỆ THỐNG PHANH XE MITSUBISHI GRANDIS. 64 5.1. XÁC ÐỊNH MOMEN YÊU CẦU . 64 5.1.1. Ðối với cơ cấu phanh trước. 66 5.1.2. Ðối với cơ cấu phanh sau 66 5.2. XÁC ÐỊNH MOMEN PHANH MÀ CƠ CẤU PHANH CÓ THỂ SINH RA 67 5.2.1: Đối với cơ cấu phanh trước 67 5.2.2: Đối với cơ cấu phanh sau 68 5.3. LỰC TÁC DỤNG LÊN BÀN ÐẠP PHANH 70 5.4.TÍNH TOÁN CÁC CHỈ TIÊU PHANH 72 5.4.1. Gia tốc chậm dần khi phanh. 73 5.4.2. Thời gian phanh. 73 5.4.3. Quãng đường phanh 74 6. CÁC HƯ HỎNG VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC HỆ THỐNG PHANH XE MITSUBISHI GRANDIS 77 6.1. NHỮNG CÔNG VIỆC BẢO DƯỠNG CẦN THIẾT 78 6.2. SỬA CHỮA HƯ HỎNG MỘT SỐ CHI TIẾT BỘ PHẬN CHÍNH. 78 6.3. KIỂM TRA HỆ THỐNG PHANH XE MITSUBISHI GRANDIS 80 6.4. KIÃØM TRA HÃÛ THÄÚNG ABS 81 7. KẾT LUẬN. 92 1. MỤC ÐÍCH, Ý NGHĨA CỦA ÐỀ TÀI Sản xuất ô tô trên thế giới ngày nay tăng vượt bậc, ô tô trở thành phương tiện vận chuyển quan trọng về hành khách và hàng hoá cho các ngành kinh tế quốc dân, đồng thời đã trở thành phương tiện giao thông tư nhân ở các nước có nền kinh tế phát triển. Ở nước ta, số ô tô tư nhân cũng đang phát triển cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế, mật độ ô tô lưu thông trên đường ngày càng cao. Do mật độ ôtô trên đường ngày càng lớn và tốc độ chuyển động ngày càng cao cho nên vấn đề tai nạn giao thông trên đường là vấn đề cấp thiết luôn phải quan tâm. Ở nước ta, số vụ tai nạn giao thông đang trong tình trạng báo động. Theo tài liệu [1] thống kê, năm 2001 có 10.866 người chết vì tai nạn giao thông. Năm 2002 xảy ra 27.484 vụ tai nạn giao thông làm 12.989 người chết và 30.772 người bị thương. Theo thống kê của các nước thì trong tai nạn giao thông đường bộ 60 ÷ 70 % do con người gây ra 10 ÷ 15 % do hư hỏng máy móc, trục trặc kỹ thuật và 20 ÷ 30% là do đường sá quá xấu. Trong nguyên nhân do hư hỏng máy móc, trục trặc về kỹ thuật thì theo thống kê cho thấy tai nạn do hệ thống phanh chiếm tỷ lệ lớn (52 ÷ 75%). Cũng vì thế mà hiện nay hệ thống phanh ngày càng được cải tiến, tiêu chuẩn về thiết kế chế tạo và sử dụng hệ thống phanh ngày càng nghiêm ngặt và chặt chẽ. Ðối với sinh viên ngành cơ khí giao thông việc khảo sát, thiết kế, nghiên cứu về hệ thống phanh càng có ý nghĩa thiết thực hơn. Ðể giải quyết vấn đề này thì trước hết ta cần phải hiểu rõ về nguyên lý hoạt động, kết cấu các chi tiết, bộ phận trong hệ thống phanh. Từ đó tạo tiền đề cho việc thiết kế, cải tiến hệ thống phanh nhằm tăng hiệu quả phanh, tăng tính ổn định hướng và tính dẫn hướng khi phanh, tăng độ tin cậy làm việc với mục đích đảm bảo an toàn chuyển động và tăng hiệu quả vận chuyển của ô tô. Ðó là lý do em chọn đề tài “KHẢO SÁT VÀ TÍNH TOÁN KIỂM NGHIỆM HỆ THỐNG PHANH XE MITSUBISHI GRANDIS 2.4 MIVEC”. Hệ thống phanh xe MITSUBISHI GRANDIS 2.4 MIVEC là hệ thống phanh dẫn động thủy lực có sử dụng ABS. Trong đề tài này em tập trung vào vấn đề tìm hiểu kết cấu và nguyên lý hoạt động của các chi tiết trong hệ thống phanh, tính toán kiểm nghiệm hệ thống phanh, ngoài ra em còn tìm hiểu về các nguyên nhân hư hỏng và biện pháp khắc phục các hư hỏng. Em hy vọng đề tài này như là một tài liệu chung nhất để giúp người sử dụng tự tìm hiểu kết cấu, nguyên lý làm việc, cũng như cách khắc phục các hỏng hóc nhằm sử dụng và bảo dưởng hệ thống phanh một cách tốt nhất để đảm bảo an toàn cho người và tài sản. 2. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THỐNG PHANH TRÊN ÔTÔ 2.1. CÔNG DỤNG, YÊU CẦU VÀ PHÂN LOẠI. 2.1.1. Công dụng. Hệ thống phanh dùng để giảm tốc độ của ô tô máy kéo cho đến khi dừng hẳn hoặc đến một tốc độ cần thiết nào đó, ngoài ra, hệ thống phanh còn giữ cho ô tô máy kéo đứng yên tại chổ trên các mặt đường dốc nghiêng hay trên mặt đường ngang. Với công dụng như vậy hệ thống phanh là hệ thống đặc biêt quan trọng. Nó đảm bảo cho ô tô máy kéo chuyển động an toàn ở mọi chế độ làm việc. Nhờ đó mới có khả năng phát huy hết khả năng động lực, nâng cao tốc độ và khả năng vận chuyển của ô tô. 2.1.2. Yêu cầu * Hệ thống phanh cần đảm bảo các yêu cầu chính sau : - Làm việc bền vững, tin cậy. - Có hiệu quả phanh cao khi phanh đột ngột với cường độ lớn trong trường hợp nguy hiểm. - Phanh êm dịu trong những trường hợp khác, để đảm bảo tiện nghi và an toàn cho hành khách và hàng hóa. - Giữ cho ô tô máy kéo đứng yên khi cần thiết trong thời gian không hạn chế. - Ðảm bảo tính ổn định và điều khiển của ô tô - máy kéo khi phanh. - Không có hiện tượng tự siết phanh khi bánh xe dịch chuyển thẳng đứng và khi quay vòng. - Hệ số ma sát giữa má phanh và trống phanh cao và ổn định trong mọi điều kiện sử dụng. - Có khả năng thoát nhiệt tốt. - Ðiều khiển nhẹ nhàng thuận tiện, lực cần thiết tác dụng trên bàn đạp hay đòn điều khiển phải nhỏ. * Ðể có độ tin cậy cao, đảm bảo an toàn chuyển động trong mọi trường hợp, hệ thống phanh của ô tô máy kéo bao giờ cũng có tối thiểu ba loại phanh là : + Phanh làm việc: Phanh này là phanh chính, được sử dụng thường xuyên ở tất cả mọi chế độ chuyển động, thường được điền khiển bằng bàn đạp nên còn gọi là phanh chân. + Phanh dự trữ: Dùng để phanh ô tô - máy kéo trong trường hợp phanh chính bị hỏng. + Phanh dừng: Còn gọi là phanh phụ. Dùng để giữ ô tô - máy kéo đứng yên tại chỗ khi dừng xe hoặc khi không làm việc. Phanh này thường được điều khiển bằng tay nên gọi là phanh tay. + Phanh chậm dần : Trên các ô tô - máy kéo tải trọng lớn như xe tải có trọng lượng toàn bộ lớn hơn 12 tấn, xe khách có trọng lượng toàn lớn hơn 5 tấn hoặc xe làm việc ở vùng đồi núi, thường xuyên phải chuyển động xuống các dốc dài, còn phải có phanh thứ tư là phanh chậm dần. Phanh chậm dần được dùng để phanh liên tục, giữ cho tốc độ ô tô - máy kéo không tăng quá giới hạn cho phép khi xuống dốc hoặc là để giảm dần tốc độ của ô tô - máy kéo trước khi dừng hẳn. Các loại phanh dừng trên có thể có bộ phận chung và kiêm nghiệm chức năng của nhau. Nhưng phải có ít nhất là hai bộ điều khiển và dẫn động độc lập. * Ðể có hiệu quả phanh cao thì phải yêu cầu: + Dẫn động phanh phải có độ nhạy lớn. + Phân phối mô men phanh trên các bánh xe phải đảm bảo tận dụng được toàn bộ trọng lượng bám để tạo lực phanh. + Trong trường hợp cần thiết, có thể sử dụng bộ phận trợ lực hay dùng dẫn động khí nén hoặc bơm thủy lực để tăng hiệu quả phanh đối với các xe có trọng lượng toàn bộ lớn. * Ðể quá trình phanh được êm dịu và để người lái cảm giác điều khiển được đúng cường độ phanh, dẫn động phanh phải có cơ cấu đảm bảo tỷ lệ thuận giữa lực tác dụng lên bàn đạp hoặc đòn điều khiển với lực phanh tạo ra ở bánh xe, đồng thời không có hiện tượng tự siết khi phanh. * Ðể đảm bảo tính ổn định và điều khiển của ô tô - máy kéo khi phanh, sự phân bố lực phanh giữa các bánh xe phải hợp lý, cụ thể phải thỏa mãn các điều kiện sau : - Lực phanh trên các bánh xe phải tỷ lệ thuận với phản lực pháp tuyến của mặt đường tác dụng lên chúng. - Lực phanh tác dụng lên bánh xe phải và trái của cùng một cầu phải bằng nhau. Sai lệch cho phép không được vượt quá 15% giá trị lực phanh lớn nhất. - Không xảy ra hiện tượng tự khóa cứng, trượt các bánh xe khi phanh. Vì khi phanh: Các bánh xe trước trượt trước thì xe sẽ bị trượt ngang, mất tính điều khiển. Các bánh xe sau trượt trước xe sẽ bị quay đầu, mất tính ổn định. Ngoài ra các bánh xe bị trượt sẽ gây mòn lốp, giảm hiệu quả phanh do giảm hệ số bám. * Ðể đảm bảo các yêu cầu này, trên ô tô - máy kéo hiện đại, người ta sử dụng các bộ điều chỉnh lực phanh hay hệ thống chống hãm cứng bánh xe (Antilock Braking System _ ABS ). Yêu cầu về điều khiển nhẹ nhàng và thuận tiện được đánh giá bằng lực lớn nhất cần thiết tác dụng lên bàn đạp hay đòn điều khiển và hành trình tương ứng của chúng. 2.1.3. Phân loại. Hệ thống phanh gồm có các cơ cấu phanh để hãm trực tiếp tốc độ góc của các bánh xe hoặc một trục nào đó của hệ thống truyền lực và truyền động phanh để dẫn động cơ cấu phanh. Tùy theo tính chất điều khiển mà chia ra : Phanh chân Phanh tay Tùy theo cách bố trí cơ cấu phanh ở bánh xe hoặc ở trục của hệ thống truyền lực mà chia ra : Phanh bánh xe. Phanh truyền lực. Theo bộ phận tiến hành phanh, cơ cấu phanh còn chia ra : Phanh đĩa : theo số lượng đĩa quay còn chia ra : Một đĩa quay Nhiều đĩa quay Phanh trống - guốc : theo đặc tính cân bằng thì được chia ra : Phanh cân bằng Phanh không cân bằng Phanh dãi Theo đặc điểm hình thức dẫn động, truyền động phanh thì chia ra : Phanh cơ khí Phanh thủy lực ( phanh dầu ) Phanh khí nén ( phanh hơi ) Phanh điện từ Phanh liên hợp Phanh truyền động bằng cơ khí thì được dùng làm phanh tay và phanh chân ở một số ô tô trước đây. Nhược điểm của loại phanh này là đối với phanh chân, lực tác động lên bánh xe không đồng đều và kém nhạy, điều khiển nặng nề, nên hiện nay ít sử dụng. Riêng đối với phanh tay thì chỉ sử dụng khi ô tô dừng hẳn và hổ trợ cho phanh chân khi phanh gấp và thật cần thiết, nên hiện nay nó vẫn được sử dụng phổ biến trên ô tô. Phanh truyền động bằng thủy lực thì được dùng phổ biến trên ô tô du lịch và xe ô tô tải trọng nhỏ. Phanh truyền động bằng khí nén thì được dùng trên ô tô tải trọng lớn và ô tô hành khách. Ngoài ra nó còn dùng trên ô tô vận tải tải trọng trung bình có động cơ diesel cũng như trên các ô tô kéo đoàn xe. Phanh truyền động bằng điện thì được dùng trên các đoàn ô tô, ô tô kéo nhiều rơmoóc. Phanh truyền động liên hợp thủy khí thì được dùng trên các ô tô và đoàn ô tô có tải trọng lớn và rất lớn. 2.2. KẾT CẤU HỆ THỐNG PHANH TRÊN ÔTÔ. 2.2.1. Cơ cấu phanh Cå cáúu phanh laì bäü pháûn træûc tiãúp taûo ra læûc caín vaì laìm viãûc theo nguyãn lyï ma saït. Trong quaï trçnh phanh âäüng nàng cuía ätä- maïy keïo âæåüc biãún thaình nhiãût nàng åí cå cáúu phanh räöi tiãu taïn ra mäi træåìng bãn ngoaìi. Kãút cáúu cuía cå cáúu phanh bao giåì cuîng coï hai pháön chênh laì: Caïc pháön tæí ma saït vaì cå cáúu eïp. Ngoaìi ra cå cáúu phanh coìn coï mäüt säú bäü pháûn khaïc nhæ: Bäü pháûn âiãöu chènh khe håí giæîa caïc bãö màût ma saït, bäü pháûn âãø xaí khê âäúi våïi dáùn âäüng thuíy læûc,... Pháön tæí ma saït cuía cå cáúu phanh coï thãø coï daûng: Träúng- guäúc, âéa hay daíi. Mäùi daûng coï mäüt âàûc âiãøm riãng biãût. 2.2.1.1. Loaûi träúng- guäúc. Âáy laì loaûi cå cáúu phanh âæåüc sæí duûng phäø biãún nháút, cáúu taûo gäöm: - Träúng phanh: Laì mäüt träúng quay hçnh truû gàõn våïi moayå baïnh xe. - Caïc guäúc phanh: Trãn bãö màût gàõn caïc táúm ma saït (coìn goüi laì maï phanh). - Mám phanh: Laì mäüt âéa cäú âënh bàõt chàût våïi dáöm cáöu, laì nåi làõp âàût vaì âënh vë háöu hãút caïc bäü pháûn khaïc cuía cå cáúu phanh. - Cå cáúu eïp: Khi phanh cå cáúu eïp do ngæåìi laïi âiãöu khiãøn thäng qua dáùn âäüng, seî eïp caïc bãö màût ma saït cuía guäúc phanh tyì chàût vaìo màût trong cuía träúng phanh, taûo ra læûc ma saït âãø phanh baïnh xe laûi. - Bäü pháûn âiãöu chènh khe håí: Khi nhaí phanh, giæîa träúng phanh vaì maï phanh cáön phaíi coï mäüt khe håí täúi thiãøu naìo âoï, khoaíng (0,2(0,4)mm âãø cho phanh nhaí âæåüc hoaìn toaìn. Khe håí naìy tàng lãn khi caïc maï phanh bë maìi moìn, laìm tàng haình trçnh cuía cå cáúu eïp, tàng læåüng cháút loíng laìm viãûc cáön thiãút hay læåüng tiãu thuû khäng khê neïn, tàng thåìi gian cháûm taïc duûng,... Âãø traïnh nhæîng háûu quaí xáúu âoï, phaíi coï cå cáúu âãø âiãöu chènh khe håí giæîa maï phanh vaì träúng phanh. Coï hai phæång phaïp âãø âiãöu chènh: Bçnh thæåìng bàòng tay vaì tæû âäüng. * Caïc så âäö vaì chè tiãu âaïnh giaï:  Coï ráút nhiãöu så âäö âãø kãút näúi caïc pháön tæí cuía cå cáúu phanh (hçnh 2.1).
Hçnh 2.1. Så âäö caïc cå cáúu phanh thäng duûng loaûi träúng guäúc vaì læûc taïc duûng. a- EÏp bàòng cam; b- EÏp bàòng xi lanh thuíy læûc; c- Hai xi lanh eïp, guäúc phanh mäüt báûc tæû do; d- Hai xi lanh eïp, guäúc phanh hai báûc tæû do; e- Cå cáúu phanh tæû cæåìng hoïa. Caïc så âäö naìy khaïc nhau åí chäù: - Daûng vaì säú læåüng cå cáúu eïp. - Säú báûc tæû do cuía caïc guäúc phanh. - Âàûc âiãøm taïc duûng tæång häù giæîa guäúc våïi träúng, giæîa guäúc våïi cå cáúu eïp vaì do váûy khaïc nhau åí: - Hiãûu quaí laìm viãûc. - Âàûc âiãøm maìi moìn caïc bãö màût ma saït cuía guäúc. - Giaï trë læûc taïc duûng lãn cuûm äø truûc cuía baïnh xe. - Mæïc âäü phæïc taûp cuía kãút cáúu. Hiãûn nay, âäúi våïi hãû thäúng phanh laìm viãûc, âæåüc sæí duûng thäng duûng nháút laì caïc så âäö trãn hçnh 2.1a vaì 2.1b. Tæïc laì så âäö våïi guäúc phanh mäüt báûc tæû do, quay quanh hai âiãøm cäú âënh âàût cuìng phêa vaì mäüt cå cáúu eïp. Sau âoï âãún caïc så âäö trãn hçnh2.1c vaì 2.1d. Âãø âaïnh giaï, so saïnh caïc så âäö khaïc nhau, ngoaìi caïc chè tiãu chung, ngæåìi ta sæí duûng ba chè tiãu riãng, âàût træng cho cháút læåüng cuía cå cáúu phanh laì: Tênh thuáûn nghëch (âaío chiãöu), tênh cán bàòng vaì hãû säú hiãûu quaí. Cå cáúu phanh coï tênh thuáûn nghëch laì cå cáúu phanh maì giaï trë mämen phanh do noï taûo ra khäng phuû thuäüc vaìo chiãöu quay cuía träúng, tæïc laì chiãöu chuyãøn âäüng cuía ätä- maïy keïo. Cå cáúu phanh coï tênh cán bàòng täút laì cå cáúu phanh khi laìm viãûc, caïc læûc tæì guäúc phanh taïc duûng lãn träúng phanh tæû cán bàòng, khäng gáy taíi troüng phuû taïc duûng lãn cuûm äø truûc cuía baïnh xe. Hãû säú hiãûu quaí laì mäüt âaûi læåüng bàòng tyí säú giæîa mämen phanh taûo ra vaì têch cuía læûc dáùn âäüng nhán våïi baïn kênh träúng phanh. (hay coìn goüi mäüt caïch quy æåïc laì mämen cuía læûc dáùn âäüng). Så âäö læûc taïc duûng lãn guäúc phanh trãn hçnh 2.1 laì så âäö biãøu diãùn âaî âæåüc âån giaín hoïa nhåì caïc giaí thiãút sau: - Caïc maï phanh âæåüc bäú trê âäúi xæïng våïi âæåìng kênh ngang cuía cå cáúu. - Håüp læûc cuía caïc læûc phaïp tuyãún (N) vaì cuía caïc læûc ma saït (fN) âàût åí giæîa voìng cung cuía maï phanh trãn baïn kênh rt. Tæì så âäö ta tháúy ràòng: - Læûc ma saït taïc duûng lãn guäúc træåïc (tênh theo chiãöu chuyãøn âäüng cuía xe) coï xu hæåïng phuû thãm våïi læûc dáùn âäüng eïp guäúc phanh vaìo träúng phanh, nãn caïc guäúc naìy goüi laì guäúc tæû siãút. - Âäúi våïi caïc guäúc sau, læûc ma saït coï xu hæåïng laìm giaím læûc eïp, nãn caïc guäúc naìy âæåüc goüi laì guäúc tæû taïch. Hiãûn tæåüng tæû siãút, tæû taïch naìy laì mäüt âàûc âiãøm âàût træng cuía cå cáúu phanh träúng- guäúc. Så âäö hçnh 2.1a coï cå cáúu eïp bàòng cå khê, daûng cam âäúi xæïng. Vç thãú âäü dëch chuyãøn cuía caïc guäúc luän luän bàòng nhau. Vaì båíi váûy aïp læûc taïc duûng lãn caïc guäúc vaì mämen phanh do chuïng taûo ra coï giaï trë nhæ nhau: N1 = N2 = N vaì Mp1 = Mp2 = Mp Do hiãûn tæåüng tæû siãút nãn khi N1 = N2 thç P1< P2. Âáy laì cå cáúu væìa thuáûn nghëch væìa cán bàòng. Noï thæåìng âæåüc sæí duûng våïi dáùn âäüng khê neïn nãn thêch håüp cho caïc ätä taíi vaì khaïch cåî trung bçnh vaì låïn. Så âäö trãn hçnh 2.1b duìng cå cáúu eïp thuíy læûc, nãn læûc dáùn âäüng cuía hai guäúc bàòng nhau P1 = P2 = P. Tuy váûy do hiãûn tæåüng tæû siãút nãn aïp læûc N1 > N2 vaì Mp1 > Mp2. Cuîng do N1 > N2 nãn aïp suáút trãn bãö màût maï phanh cuía guäúc træåïc låïn hån guäúc sau, laìm cho caïc guäúc moìn khäng âãöu. Âãø khàõc phuûc hiãûn tæåüng âoï, åí mäüt säú kãút cáúu âäi khi ngæåìi ta laìm maï phanh cuía guäúc tæû siãút daìi hån hoàûc duìng xylanh eïp coï âæåìng kênh laìm viãûc khaïc nhau: Phêa træåïc tæû siãút coï âæåìng kênh nhoí hån. Cå cáúu phanh loaûi naìy laì cå cáúu phanh thuáûn nghëch nhæng khäng cán bàòng. Noï thæåìng sæí duûng trãn caïc ätä taíi cåí nhoí vaì væìa hoàûc caïc baïnh sau cuía ätä du lëch. Vãö màût hiãûu quaí phanh, nãúu thæìa nháûn hãû säú hiãûu quaí cuía så âäö hçnh 2.1a: Khq = (Mp/(P1+ P2).rt = 100%, thç hãû säú hiãûu quaí cuía cå cáúu phanh duìng cå cáúu eïp thuíy læûc hçnh 2.1b seî laì 116% (122%, khi coï cuìng kêch thæåïc chênh vaì hãû säú ma saït giæîa maï phanh vaì träúng phanh: f = 0,30 ( 0,33. Âãø tàng hiãûu quaí phanh theo chiãöu tiãún cuía xe, ngæåìi ta duìng cå cáúu phanh våïi hai xylanh laìm viãûc riãng reî. Mäùi guäúc phanh quay quanh mäüt âiãøm cäú âënh bäú trê khaïc phêa, sao cho khi xe chaûy tiãún thç caí hai guäúc âãöu tæû siãút (hçnh. 2.1c). Hiãûu quaí phanh trong træåìng håüp naìy coï thãø tàng âæåüc 1,6 (1,8 láön so våïi caïch bäú trê bçnh thæåìng. Tuy nhiãn khi xe chaûy luìi hiãûu quaí phanh seî tháúp, tæïc laì cå cáúu phanh khäng coï tênh thuáûn nghëch. Cå cáúu phanh loaûi naìy kãút håüp våïi kiãøu bçnh thæåìng âàût åí caïc baïnh sau, cho pheïp dãù daìng nháûn âæåüc quan hãû phán phäúi læûc phanh cáön thiãút Ppt > Pps trong khi nhiãöu chi tiãút cuía caïc phanh træåïc vaì sau coï cuìng kêch thæåïc. Vç thãú noï thæåìng âæåüc sæí duûng åí cáöu træåïc caïc ätä du lëch vaì taíi nhoí. Âãø nháûn âæåüc hiãûu quaí phanh cao caí khi chuyãøn âäüng tiãún vaì luìi, ngæåìi ta duìng cå cáúu phanh thuáûn nghëch vaì cán bàòng loaûi båi nhæ trãn hçnh 2.1d. Caïc guäúc phanh cuía så âäö naìy coï hai báûc tæû do vaì khäng coï âiãøm quay cäú âënh. Cå cáúu eïp gäöm hai xylanh laìm viãûc taïc duûng âäöng thåìi lãn âáöu trãn vaì dæåïi cuía caïc guäúc phanh. Våïi kãút cáúu nhæ váûy caí hai guäúc phanh âãöu tæû siãút duì cho träúng phanh quay theo chiãöu naìo. Tuy nhiãn noï coï nhæåüc âiãøm laì kãút cáúu phæïc taûp. Âãø náng cao hiãûu quaí phanh cao hån næîa, ngæåìi ta coìn duìng caïc cå cáúu phanh tæû cæåìng hoïa. Tæïc laì caïc cå cáúu phanh maì kãút cáúu cuía noï cho pheïp låüi duûng læûc ma saït giæîa mäüt maï phanh vaì träúng phanh âãø cæåìng hoïa- tàng læûc eïp, tàng hiãûu quaí phanh cho maï kia. Cå cáúu phanh tæû cæåìng hoïa màûc duì coï hiãûu quaí phanh cao, hãû säú coï thãø âaût âãún 360% so våïi cå cáúu phanh bçnh thæåìng duìng cam eïp. Nhæng mämen phanh keïm äøn âënh, kãút cáúu phæïc taûp, tênh cán bàòng keïm vaì laìm viãûc khäng ãm nãn êt âæåüc sæí duûng. 2.2.1.2. Loaûi âéa. Cå cáúu phanh loaûi âéa thæåìng âæåüc sæí duûng trãn ätä du lëch. Phanh âéa coï caïc loaûi: Kên, håí, mäüt âéa, nhiãöu âéa, loaûi voí quay, âéa quay vaì voìng ma saït quay. Âéa coï thãø laì âéa âàûc, âéa coï xeí caïc raính thäng gioï, âéa mäüt låïp kim loaûi hay gheïp hai kim loaûi khaïc nhau.
 Phanh âéa coï mäüt loaût caïc æu âiãøm so våïi cå cáúu phanh träúng guäúc nhæ sau: - AÏp suáút phán bäú âãöu trãn bãö màût maï phanh, do âoï maï phanh moìn âãöu vaì êt phaíi âiãöu chènh. - Baío dæåîng âån giaín do khäng phaíi âiãöu chènh khe håí. - Coï khaí nàng laìm viãûc våïi khe håí nhoí (0,05(0,15)mm nãn ráút nhaûy, giaím âæåüc thåìi gian cháûm taïc duûng vaì cho pheïp tàng tyí säú truyãön dáùn âäüng. - Læûc eïp taïc duûng theo chiãöu truûc vaì tæû cán bàòng, nãn cho pheïp tàng giaï trë cuía chuïng âãø tàng hiãûu quaí phanh cáön thiãút maì khäng bë giåïi haûn båíi âiãöu kiãûn biãún daûng cuía kãút cáúu. Vç thãú phanh âéa coï kãút cáúu nhoí goün vaì dãù bäú trê trong baïnh xe. - Hiãûu quaí phanh khäng phuû thuäüc chiãöu quay vaì äøn âënh hån. - Âiãöu kiãûn laìm maït täút hån, nháút laì âäúi våïi daûng âéa quay. Tuy váûy phanh âéa coìn coï mäüt säú nhæåüc âiãøm haûn chãú sæû sæí duûng cuía noï laì: - Nhaûy caím våïi buûi báøn vaì khoï laìm kên. - Caïc âéa phanh loaûi håí dãù bë äxy hoïa, bë báøn laìm caïc maï phanh moìn nhanh. - AÏp suáút laìm viãûc cao nãn caïc maï phanh dãù bë næït xæåïc. .  - Thæåìng phaíi sæí duûng caïc bäü tråü læûc chán khäng âãø tàng læûc dáùn âäüng, nãn khi âäüng cå khäng laìm viãûc, hiãûu quaí phanh dáùn âäüng tháúp vaì khoï sæí duûng chuïng âãø kãút håüp laìm phanh dæìng. 2.2.1.3. Loaûi daíi. Loaûi phanh naìy chuí yãúu âæåüc sæí duûng trãn maïy keïo xêch. Vç noï duìng phäúi håüp våïi ly håüp chuyãøn hæåïng taûo âæåüc mäüt kãút näúi ráút âån giaín vaì goün. Phanh daíi coï mäüt säú loaûi, khaïc nhau åí phæång phaïp näúi âáöu daíi phanh vaì do âoï khaïc nhau åí hiãûu quaí phanh. Phanh daíi âån giaín khäng tæû siãút: Khi taïc duûng læûc, caí hai âáöu daíi phanh âæåüc ruït lãn siãút vaìo träúng phanh. Æu âiãøm cuía loaûi naìy laì phanh ãm dëu, hiãûu quaí phanh khäng phuû thuäüc chiãöu quay. Nhæåüc âiãøm laì hiãûu quaí phanh khäng cao. Phanh daíi âån giaín tæû siãút mäüt chiãöu: Nhåì coï mäüt âáöu âæåüc näúi cäú âënh nãn hiãûu quaí phanh theo chiãöu tæû siãút cao hån chiãöu ngæåüc laûi tåïi gáön 6 láön. Tuy váûy khi phanh thæåìng dãù bë giáût, khäng ãm. Phanh daíi loaûi keïp: Laì loaûi maì báút kyì träúng phanh quay theo chiãöu naìo thç hiãûu quaí phanh cuía noï cuîng khäng âäøi vaì luän luän coï mäüt nhaïnh tæû siãút. Phanh daíi loaûi båi: Noï laìm viãûc tæång tæû nhæ phanh daíi âån giaín tæû siãút, nhæng hiãûu quaí phanh khäng phuû thuäüc chiãöu quay. Táút caí caïc loaûi phanh daíi âãöu coï chung nhæåüc âiãøm laì aïp suáút trãn bãö màût ma saït phán bäú khäng âãöu. Nãn maï phanh moìn khäng âãöu vaì taíi troüng hæåïng kênh taïc duûng lãn truûc låïn. Hçnh 2.3. Så âäö caïc loaûi phanh daíi. a- Phanh daíi âån giaín khäng tæû siãút; b- Phanh daíi tæû siãút mäüt chiãöu; c- Phanh daíi loaûi keïp; d- Phanh daíi loaûi båi. 2.2.2. Dẫn động phanh Dẫn động phanh là một hệ thống dùng để điều khiển cơ cấu phanh. Dẫn động phanh thường dùng hiện nay có ba loại chính : cơ khí, chất lỏng thủy lực và khí nén. Nhưng dẫn động cơ khí thường chỉ dùng cho phanh dừng vì hiệu suất thấp và khó đảm bảo phanh đồng thời các bánh xe. Nên đối với hệ thống phanh làm việc của ô tô được sử dụng chủ yếu hai loại dẫn động là : thủy lực và khí nén. Lực tác động lên bàn đạp phanh hoặc đòn điều khiển phanh cũng như hành trình bàn đạp và đòn điều khiển phanh phụ thuộc ở momen phanh cần sinh ra và các thông số dẫn động phanh. 2.2.2.1. Dẫn động thủy lực Dẫn động phanh bằng thủy lực được dùng nhiều cho xe ô tô du lịch, ô tô vận tải có tải trọng nhỏ và cực lớn, gồm các cụm chủ yếu sau: xylanh phanh chính, bộ trợ lực phanh, xylanh làm việc ở các bánh xe... Dẫn động phanh thủy lực có những ưu điểm là : Ðộ nhạy lớn, thời gian chậm tác dụng nhỏ. Luôn luôn đảm bảo phanh đồng thời các bánh xe vì áp suất trong dòng dẫn động chỉ bắt đầu tăng khi tất cả má phanh đã ép vào trống phanh. Hiệu suất cao. Kết cấu đơn giản, kích thước nhỏ, giá thành thấp. Có khả năng sử dụng trên nhiều loại xe khác nhau mà chỉ cần thay đổi cơ cấu phanh. Nhược điểm của dẫn động thủy lực : Yêu cầu độ kín khít cao. Khi có một chỗ nào bị rò rỉ thì cả dòng dẫn động không làm việc được. Lực cần thiết tác dụng lên bàn đạp lớn nên thường sử dụng các bộ phận trợ lực để giảm lực bàn đạp, làm cho kết cấu thêm phức tạp. Sự dao động áp suất của chất lỏng có thể làm cho các đường ống bị rung động và mômen phanh không ổn định Hiệu suất giảm nhiều ở nhiệt độ thấp và độ nhớt tăng. * Các loại sơ đồ phân dòng dẫn động : Theo hình thức dẫn động phanh thủy lực có thể chia làm hai loại : Truyền động phanh một dòng : Truyền động phanh một dòng được sử dụng rộng rãi trên một số ô tô trước đây vì kết cấu của nó đơn giản. Truyền động phanh nhiều dòng : Dẫn động hệ thống phanh làm việc nhằm mục đích tăng độ tin cậy, cần phải có ít nhất hai dòng dẫn động độc lập có cơ cấu điều khiển chung là bàn đạp phanh. Trong trường hợp một dòng bị hỏng thì các dòng còn lại vẫn phanh được ô tô - máy kéo với một hiệu quả phanh nào đó. Hiện nay phỗ biến nhất là các dẫn động hai dòng với sơ đồ phân dòng trên hình 2.1. Hình 2.4 : Các sơ đồ phân dòng dẫn động phanh thuỷ lực. Mỗi sơ đồ đều có các ưu nhược điểm riêng. Vì vậy, khi chọn sơ đồ phân dòng phải tính toán kỹ dựa vào ba yếu tố chính :