Đồ án Thiết kế giao diện khai thác từ điển tra nghĩa pháp - Anh - việt (fev dictionary)

iÓm so¸t : Ng­êi sö dông thùc hiÖn hoÆc b¾t ®Çu kiÓm so¸t viÖc ®µm tho¹i víi giao diÖn nh­ thÕ nµo. DÔ ph¸t triÓn : Giao diÖn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè l©u dµi vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ë møc cã thÓ. Cuèi cïng cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c yÕu tè cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ mét ®èi tho¹i víi ng­êi sö dông. ë ®©y, kh«ng cã mét quy t¾c hay h×nh thøc chung nµo cho viÖc thiÕt kÕ nh­ng cã mét sè h­íng dÉn ®­îc sö dông phæ biÕn : Th«ng tin ph¶n håi lu«n lu«n ph¶i cung cÊp cho ng­êi sö dông ®Ó b¸o viÖc g× ®ang x¶y ra. Tr¹ng th¸i : Cung cÊp cho ng­êi sö dông c¸c th«ng b¸o vÒ nh÷ng phÇn hÖ thèng mµ hä ®ang sö dông. Tho¸t ra : Cho phÐp ng­êi sö dông kÕt thóc mét thao t¸c. C«ng viÖc tèi thiÓu : Tr¸nh cho ng­êi sö dông ph¶i cè g¾ng nhiÒu khi thao t¸c. NgÇm ®Þnh : §Æt s½n nh÷ng th«ng sè th­êng xuyªn sö dông nhÊt. Trî gióp : Cung cÊp c¸c th«ng tin trî gióp cÇn thiÕt. Huû : Ng­êi sö dông cã thÓ huû bá nh÷ng ®iÒu ®· lµm mµ xem nh­ kh«ng ®óng vµ b¾t ®Çu l¹i. NhÊt qu¸n : Khu«n khæ vµ sù thùc hiÖn c¸c lÖnh ph¶i ®­îc nhÊt qu¸n th«ng qua giao diÖn. HiÓn thÞ th«ng tin NÕu th«ng tin ®­îc thÓ hiÖn qua giao diÖn kh«ng ®Çy ®ñ (incomplete), m¬ hå (ambiguous) hay khã hiÓu (unintelligible) th× øng dông sÏ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi sö dông. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó hiÓn thÞ th«ng tin kh¸c nhau : b»ng v¨n b¶n, h×nh ¶nh, ©m thanh; qua vÞ trÝ, kÝch th­íc, sù chuyÓn ®éng (motion); qua mµu s¾c (color), ®é ph©n gi¶i (resolution), vµ thËm chÝ c¶ sù lo¹i bá (omission). Nh÷ng h­íng dÉn sau tËp trung vµo viÖc hiÓn thÞ th«ng tin : ChØ hiÓn thÞ th«ng tin cã liªn quan (relevant) ®Õn ng÷ c¶nh hiÖn t¹i. Kh«ng nªn tËp trung s©u (bury) d÷ liÖu vµo ng­êi sö dông, nªn sö dông mét c¸ch thÓ hiÖn ®Æc biÖt ®Ó nhanh chãng ®ång ho¸ th«ng tin (cã thÓ th«ng qua c¸c biÓu ®å). Dïng c¸c nh·n mét c¸ch nhÊt qu¸n (consistent), rót gän (abbreviations), vµ c¸c mµu mµ cã thÓ ®o¸n tr­íc (predictable) c¸c yªu cÇu. Cho phÐp ng­êi sö dông duy tr× (maintain) ng÷ c¶nh trùc quan. Khi hiÓn thÞ ®å ho¹ th× nªn duy tr× h×nh ¶nh gèc ®Ó ng­êi sö dông biÕt ®­îc vÞ trÝ liªn hÖ hiÖn t¹i. T¹o c¸c th«ng b¸o lçi cã ý nghÜa (meaningful error messages). Sö dông c¸c d¹ng ch÷ hoa vµ ch÷ th­êng, c¸c chç thôt vµo (indentation) vµ gép nhãm (grouping) v¨n b¶n ®Ó dÔ hiÓu h¬n. NhËp liÖu Trong nhiÒu øng dông, bµn phÝm vÉn lµ ph­¬ng tiÖn nhËp liÖu quan träng ®Çu tiªn. Nh­ng chuét, bé sè ho¸ vµ thËm chÝ c¶ hÖ thèng nhËn d¹ng giäng nãi còng trë thµnh c¸c thay thÕ cã hiÖu qu¶. D­íi ®©y lµ c¸c h­íng dÉn tËp trung vµo viÖc thiÕt kÕ ph­¬ng ph¸p nhËp liÖu : Tèi thiÓu ho¸ c¸c ®éng t¸c nhËp liÖu. §iÒu nµy cã thÓ h¹n chÕ b»ng c¸ch sö dông chuét ®Ó chän tõ tËp d÷ liÖu x¸c ®Þnh tr­íc, h¹n chÕ c¸c ph¹m vi cña d÷ liÖu vµ sö dông c¸c macro nÕu cã thÓ. Duy tr× sù nhÊt qu¸n gi÷a hiÓn thÞ th«ng tin vµ nhËp liÖu. C¸c ®Æc ®iÓm cã thÓ thÊy ®­îc cña viÖc hiÓn thÞ nªn ®­îc thùc hiÖn qua miÒn nhËp. Cho phÐp ng­êi sö dông söa ch÷a d÷ liÖu nhËp. Mét ng­êi sö dông chuyªn nghiÖp cã thÓ quyÕt ®Þnh t¹o hay bá qua mét vµi th«ng tin, trong tr­êng hîp nµy kh«ng nªn ®­a ra c¸c lêi c¶nh b¸o. T­¬ng t¸c kh«ng nh÷ng nªn n¨ng ®éng mµ cßn cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c chÕ ®é ­a thÝch cña ng­êi sö dông vÒ viÖc nhËp liÖu. Cung cÊp sù trî gióp cho tÊt c¶ c¸c t¸c ®éng nhËp d÷ liÖu. Mµu s¾c CÇn ph¶i sö dông mµu mét c¸ch thËn träng, kh«ng nªn dïng qóa nhiÒu mµu vµ c¸c mµu ph¶i hoµ hîp. §«i lóc cÇn dïng c¸c mµu s¸ng hoÆc nhÊp nh¸y ®Ó dÔ ph©n biÖt. Cã mét nguyªn t¾c ®­îc khuyÕn c¸o sö dông lµ chØ nªn sö dông tèi ®a 4 mµu trªn mét mµn h×nh (cã kh¶ n¨ng lín h¬n nÕu ®å thÞ cho phÐp) vµ 8 mµu trong hÖ thèng. Xö lý lçi Th«ng th­êng c¸c th«ng b¸o lçi sÏ ®­a ra c¸c th«ng tin tåi tÖ (bad news) ®Õn nh÷ng ng­êi sö dông hÖ thèng khi hä thùc hiÖn mét ®iÒu g× ®ã sai. Nh­ng cã mét vµi tr­êng hîp th«ng tin lçi ®­îc ®­a ra lµ kh«ng chÝnh x¸c vµ g©y sù ch¸n n¶n cho ng­êi sö dông. Nãi chung, mäi th«ng b¸o lçi ®Òu do mét hÖ thèng t­¬ng t¸c t¹o ra nªn chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. MÆc dï vËy, khi t¹o c¸c th«ng b¸o lçi cÇn ph¶i quan t©m : Th«ng b¸o nªn m« t¶ vÊn ®Ò b»ng biÖt ng÷ (jargon) ®Ó ng­êi sö dông cã thÓ hiÓu ®­îc dÔ dµng. Th«ng b¸o nªn ®­a ra chØ dÉn h÷u Ých cho viÖc kh«i phôc lçi. Th«ng b¸o nªn chØ ra bÊt kú kÕt qu¶ lçi tiªu cùc nµo ®Ó ng­êi dïng cã thÓ kiÓm tra, ®¶m b¶o chóng kh«ng x¶y ra n÷a. Th«ng b¸o nªn ®­îc kÌm theo tÝn hiÖu chØ dÉn dÔ nh×n thÊy hay dÔ nghe. §ã lµ tiÕng kªu khi hiÓn thÞ th«ng b¸o lçi kÌm theo ¸nh s¸ng tho¸ng qua hay ®­îc hiÓn thÞ b»ng mµu ®Ó dÔ nhËn thÊy nh­ lµ mµu b¸o lçi. Th«ng b¸o kh«ng nªn cã tÝnh chÊt xÐt ®o¸n, tøc lµ kh«ng nªn th«ng b¸o nh÷ng tõ ng÷ khiÓn tr¸ch ng­êi sö dông, bëi v× thËt sù kh«ng ai muèn nhËn mét th«ng tin tåi. Kh«ng nhiÒu ng­êi muèn nhËn ®­îc th«ng b¸o lçi cho dï ch­¬ng tr×nh cã thiÕt kÕ tèt nh­ thÕ nµo ®i n÷a. Nh­ng mét th«ng b¸o lçi mang tÝnh triÕt lý cã thÓ cã Ých ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña mét hÖ thèng t­¬ng t¸c vµ sÏ cã ý nghÜa ®èi víi ng­êi sö dông khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lçi. C«ng cô trî gióp Mét tiªu chuÈn chÊt l­îng quan träng cña mét øng dông chuyªn nghiÖp lµ ph¹m vi vµ ®é hoµn chØnh cña hÖ thèng trî gióp cña nã. Th«ng th­êng, ®©y lµ mét khÝa c¹nh Ýt ®­îc quan t©m cña mét ch­¬ng tr×nh ®­îc thiÕt kÕ s¬ sµi. C¸c vÊn ®Ò d­íi ®©y cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt khi x¸c ®Þnh mét ph­¬ng tiÖn trî gióp : LiÖu ph­¬ng tiÖn trî gióp cã thÓ sö dông ®­îc cho tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng vµ t¹i mäi thêi ®iÓm trong suèt qu¸ tr×nh t­¬ng t¸c cña hÖ thèng hay kh«ng? Ng­êi sö dông sÏ yªu cÇu sù trî gióp nh­ thÕ nµo? Ph­¬ng tiÖn trî gióp sÏ ®­îc hiÓn thÞ nh­ thÕ nµo? Ng­êi sö dông sÏ trë l¹i t­¬ng t¸c b×nh th­êng nh­ thÕ nµo? KÕt cÊu cña th«ng tin trî gióp sÏ nh­ thÕ nµo? Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ hÖ thèng trî gióp, nÕu chóng ta tr¶ lêi ®­îc c¸c c©u hái trªn th× tÊt yÕu ch­¬ng tr×nh sÏ trë thµnh mét øng dông mang tÝnh chuyªn nghiÖp. KÕt luËn Nh­ vËy, trªn ®©y chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò khi thiÕt kÕ mét giao diÖn ng­êi - m¸y. MÆc dï c¸c vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp trªn lµ ch­a hoµn toµn ®Çy ®ñ nh­ng qua ®ã chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n còng nh­ c¸ch ®Ó x©y dùng mét øng dông chuyªn nghiÖp. Chóng ta cã thÓ tham kh¶o nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy th«ng qua hÇu hÕt c¸c gi¸o tr×nh vÒ Ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng vµ phÇn trî gióp cña c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh. Yªu cÇu vÒ giao diÖn cña tõ ®iÓn FEV Tõ ®iÓn FEV lµ mét tõ ®iÓn ®a ng÷, v× vËy ®Ó kh«ng lµm mÊt b¶n chÊt còng nh­ tÝnh ®a ng÷ cña nã th× giao diÖn cÇn ph¶i ®­îc thiÕt kÕ sao cho ®¶m b¶o thÓ hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. Mét trong c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt nhÊt ®èi víi tõ ®iÓn ®a ng÷ lµ : TËn dông kh«ng gian mµn h×nh ®Õn møc tèi ®a ®Ó hiÓn thÞ ®­îc nhiÒu ng«n ng÷. NÕu viÖc hiÓn thÞ cïng lóc chØ lµ hai ng«n ng÷ th× nªn cho phÐp viÖc chän lùa c¸c ng«n ng÷ nguån vµ ®Ých mét c¸ch dÔ dµng. T¹o ra c¸c bé gâ riªng cho c¸c ng«n ng÷ trong ph¹m vi cã thÓ. Th«ng tin nªn hiÓn thÞ theo phong c¸ch riªng cña tõng ng«n ng÷. Cho phÐp gép nhãm chñ ®Ò nÕu cã thÓ. T¹o c¸c phÇn trî gióp víi nhiÒu ng«n ng÷ hiÓn thÞ kh¸c nhau. ViÖc ®èi tho¹i gi÷a ng­êi vµ m¸y nªn ®­îc thùc hiÖn víi nhiÒu ng«n ng÷ kh¸c nhau (tèi thiÓu lµ ®èi víi c¸c ng«n ng÷ cã xuÊt hiÖn trong tõ ®iÓn). Cho phÐp c¸c kh¶ n¨ng quan träng kh¸c nh­ : xo¸ mét tõ, thªm tõ míi, xem c¸c tõ ®· tra, in ra giÊy,... Cuèi cïng, kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ viÖc tæ chøc d÷ liÖu tõ vùng sao cho cã thÓ thùc hiÖn c¸c thuËt to¸n nÐn víi tû nÐn sè cùc ®¹i. Trªn ®©y chØ lµ mét sè ý kiÕn cña c¸ nh©n, ngoµi c¸c yªu cÇu trªn cã thÓ cã nhiÒu yªu cÇu kh¸c n÷a nh­ng chóng v­ît ngoµi khu«n khæ cña ®å ¸n. Do ®ã, t«i hy väng sÏ tiÕp tôc thªm vµo c¸c yªu cÇu kh¸c trong thêi gian cho phÐp hoÆc qua qu¸ tr×nh b¶o tr× øng dông. C¸c phÇn tiÕp theo sÏ tiÕp tôc chi tiÕt ho¸ mét sè yªu cÇu cô thÓ. Tæ chøc c¬ së d÷ liÖu tõ vùng cña giao diÖn FEV Lùa chän kiÓu c¬ së d÷ liÖu Chóng ta biÕt r»ng, tËp tin RTF ®­îc m· ho¸ chØ víi c¸c kÝ tù thuéc b¶ng m· chuÈn ASCII 7 bÝt, do ®ã kÝch th­íc cña nã th­êng rÊt lín vµ viÖc thao t¸c trùc tiÕp trªn ®ã tá ra chËm ch¹p, khã chÊp nhËn ®­îc. Nh­ng, yªu cÇu quan träng cña bÊt kú mét tõ ®iÓn nµo trªn m¸y tÝnh lµ ph¶i cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhanh chãng. Do ®ã, nÕu chóng ta thùc hiÖn viªc thao t¸c t×m kiÕm th«ng tin trùc tiÕp trªn tËp tin RTF sÏ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu nµy. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc mµ ®ã lµ mét ®iÓm yÕu cña øng dông khi chóng ta cè t×nh ®i theo h­íng nµy. Mét c¸ch thao t¸c kh«ng trùc tiÕp lªn tËp tin RTF lµ sö dông mét d¹ng tËp tin cã cÊu tróc nµo ®ã lµm trung gian (vÝ dô: c¸c tËp tin c¬ së d÷ liÖu MDB cña Access, DBF cña FoxPro, XLS cña Excel, hoÆc tËp tin ®­îc tæ chøc mét c¸ch cã cÊu tróc nµo ®ã,...). Nh­ng víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c tËp tin trung gian nµy ph¶i ®­îc nhiÒu c«ng cô hç trî. Trong khu«n khæ ®å ¸n nµy, còng nh­ víi kiÕn thøc ®· häc, t«i chän tËp tin c¬ së d÷ liÖu d¹ng MDB(1) Microsoft Database Access. §©y lµ mét chuÈn c¬ së d÷ liÖu ®­îc h·ng Microsoft ®­a ra nh»m môc ®Ých hç trî vµ x©y dùng c¸c øng dông qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu trªn m«i tr­êng Microsoft Access. TËp tin nµy cã thÓ chøa c¸c b¶ng (Table), truy vÊn (Query), biÓu mÉu (Form), b¸o c¸o (Report), Macro, c¸c khèi m· (Module). Trong ®ã phÇn quan träng nhÊt lµ c¸c b¶ng v× nã lµ bé phËn chÝnh chøa d÷ liÖu. lµm trung gian ®Ó l­u tr÷ c¸c STYLE cÇn thiÕt cho giao diÖn. ViÖc ­u tiªn sö dông tËp tin d¹ng MDB do chóng cã nh÷ng lîi ®iÓm chÝnh sau : §­îc hç trî bëi nhiÒu øng dông vµ c«ng cô lËp tr×nh, do ®ã viÖc lËp tr×nh sÏ ®¬n gi¶n h¬n. ViÖc cËp nhËt vµo tËp tin ®­îc thùc hiÖn dÔ dµng trªn c¸c øng dông vµ c«ng cô cña h·ng Microsoft hay c¸c øng dông t­¬ng thÝch (SQL, Oracle, DBase,...). Thao t¸c t×m kiÕm nhanh, cã kh¶ n¨ng nÐn tèt vµ nãi chung lµ dÔ ph¸t triÓn. Ngoµi c¸c lîi ®iÓm chÝnh trªn cßn cã nhiÒu lîi ®iÓm kh¸c n»m ngoµi ph¹m vi cña ®å ¸n nµy nªn kh«ng ®­îc ®Ò cËp ë ®©y. MÆt kh¸c, viÖc sö dông tËp tin d¹ng MDB còng cã mét vµi h¹n chÕ : Phô thuéc nhiÒu vµo c¸c s¶n phÈm kÌm theo cña h·ng Microsoft. Th«ng tin l­u tr÷ trªn tËp tin MDB th­êng lín do ph¶i x¸c ®Þnh tr­íc kÝch th­íc c¸c tr­êng (Field Size) chøa d÷ liÖu d¹ng Text. Nh­ng dï sao c¸ch chän lùa trªn còng ®ñ ®¸p øng nh÷ng g× mµ t«i ®ang xem xÐt cho giao diÖn tõ ®iÓn FEV. Bëi v× r»ng tõ ®iÓn nµy lµ mét tõ ®iÓn "më", do ®ã c¬ së d÷ liÖu nµy cßn cã thÓ phôc vô cho c¸c øng dông kh¸c ®­îc thiÕt kÕ trong t­¬ng lai nªn kh«ng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn viÖc nÐn cùc ®¹i hay b¶o mËt th«ng tin. Tæ chøc c¬ së d÷ liÖu C¬ së d÷ liÖu tõ vùng cña "giao diÖn khai th¸c tõ ®iÓn tra nghÜa FEV" ®­îc thiÕt kÕ kh¸ ®¬n gi¶n trªn mét tËp tin c¬ së d÷ liÖu MDB. PhÇn nµy chóng ta sÏ thiÕt kÕ chi tiÕt cÊu tróc cña c¬ së d÷ liÖu nµy. Giao diÖn tõ ®iÓn tra nghÜa FEV sö dông tËp tin c¬ së d÷ liÖu MDB víi tªn ngÇm ®Þnh lµ DBSFEVD.MDB. TËp tin nµy cã mét b¶ng (Table) chÝnh cã tªn FEVD_equ chøa 9 tr­êng (Field) t­¬ng øng víi 9 STYLE ®­îc liÖt kª trong B¶ng 1. Trong ®ã, tªn mçi tr­êng sÏ trïng víi tªn cña mçi STYLE. Ngoµi tªn tr­êng ra cßn cã c¸c thuéc tÝnh kh¸c nh­ kiÓu d÷ liÖu (Data Type), kÝch th­íc tr­êng (chØ ®Þnh cho tr­êng d¹ng Text, nã cho biÕt sè l­îng tèi ®a c¸c kÝ tù chøa trong tr­êng ®ã). B¶ng 4 tr×nh bµy chi tiÕt cÊu tróc cña c¸c tr­êng chøa STYLE t­¬ng øng. Còng trong B¶ng 4, chóng ta thÊy kÝch th­íc cña tr­êng (Field Size) lµ mét h»ng sè, nh­ng thËt sù chóng ta cã thÓ thay dæi kÝch th­íc nµy mét c¸ch linh ®éng ë ch­¬ng t×nh ®Ó tiÕt kiÖm kh«ng gian nhí vµ ®¶m b¶o l­u gi÷ ®Çy ®ñ th«ng tin. B¶ng 4 - CÊu tróc cña c¸c tr­êng thuéc Table "FEVD_equ" trong tËp tin MDB. STT Tªn tr­êng (Field Name) KiÓu d÷ liÖu (Data Type) KÝch th­íc (Field Size) VÝ dô 1 entry Text 50 bâcler 2 french_pron Text 50 /BA-CLE-/ 3 french_cat Text 50 v.tr. 4 french_sentence Text 50 les mauvais élèves bâclent leurs devoirs 5 english_equ Text 50 to botch (up) 6 english_sentence Text 255 dunces botch up their homework 7 viet_equ Text 50 lamf hongr 8 viet_pron Text 50 [LA\MHO?NG] 9 viet_sentence Text 255 nguwowif ngu ddoonj lam hongr vieecj nhaf cuar hoj Ngoµi c¸c thuéc tÝnh cña c¸c tr­êng thuéc table FEVD_equ ®­îc tr×nh bµy trªn cßn cã nhiÒu thuéc tÝnh kh¸c. Nh­ng c¸c thuéc tÝnh ®ã kh«ng quan träng ®èi víi ph¹m vi øng dông mµ ta ®ang thiÕt kÕ, v¶ l¹i ®èi víi c¬ së d÷ liÖu tõ ®iÓn mµ chóng ta thiÕt kÕ hiÖn t¹i chØ chøa hoµn toµn d÷ liÖu d¹ng Text. H×nh 6 tr×nh bµy mét phÇn néi dung cña b¶ng FEVD_equ ®­îc thÓ hiÖn trong m«i tr­êng Microsoft Access. H×nh 6 - Mét phÇn néi dung cña table "FEVD_equ". Trong H×nh 6 ta thÊy cã mét sè d÷ liÖu gièng nhau vµ kh«ng ®Çy ®ñ, ®iÒu nµy do tËp tin c¬ së d÷ liÖu tõ vùng RTF mµ t«i cã ch­a ®­îc cËp nhËt ®Çy ®ñ c¸c nghÜa cÇn thiÕt hoÆc sö dông mét chuçi gièng nhau ®Ó ®¹i diÖn cho phÇn nghÜa ®ã. Ngoµi Table chÝnh ra cßn cã 3 Table phô kh¸c ®­îc t¹o ra khi ch­¬ng tr×nh ®ang ch¹y vµ ®­îc xo¸ khái tËp tin MDB khi kÕt thóc ch­¬ng tr×nh. C¸c Table phô nµy ®­îc t¹o ra nh»m môc ®Ých l­u tr÷ danh s¸ch c¸c tõ ®· tra, trong ®ã mçi Table phô cã mét tr­êng ®¹i diÖn cho mét ng«n ng÷ Ph¸p, Anh hoÆc ViÖt ®Ó l­u c¸c tõ ®· tra t­¬ng øng. Chóng ta sÏ quay l¹i vÊn ®Ò nµy ë c¸c phÇn sau. C¸c ph­¬ng ¸n giao tiÕp víi ng­êi sö dông §iÒu quan träng ®èi víi hÇu hÕt c¸c tõ ®iÓn trªn m¸y tÝnh lµ c¸ch tr×nh bµy d÷ liÖu ë mµn h×nh m¸y tÝnh. Kh«ng cã mét h×nh thøc cô thÓ vµ mét ph­¬ng ph¸p chung nµo ®­îc ¸p ®Æt ë ®©y. Vµ còng nh­ ®­îc tr×nh bµy ë phÇn "T×m hiÓu vÒ giao diÖn ng­êi - m¸y", chóng ta ®· hiÓu ®­îc mét phÇn nµo ®ã viÖc thiÕt kÕ giao diÖn ng­êi - m¸y. D­íi ®©y sÏ tr×nh bµy c¸c ph­¬ng ¸n thÓ hiÖn th«ng tin vµ ®èi tho¹i víi ng­êi sö dông, sau ®ã chóng sÏ ®­îc chän mét ®Ó thiÕt kÕ cho tõ ®iÓn FEV. BiÓu diÔn c¸c ng«n ng÷ cña tõ ®iÓn trªn mét giao diÖn HÇu hÕt c¸c tõ ®iÓn ®Òu cã mét c¸ch biÓu diÔn c¸c ng«n ng÷ duy nhÊt nµo ®ã trªn mét giao diÖn. §èi víi c¸c tõ ®iÓn ®¬n ng÷ th× chØ cã mét c¸ch biÓu diÔn duy nhÊt lµ chÝnh ng«n ng÷ ®ã. Nh­ng nÕu lµ tõ ®iÓn song ng÷ th× chóng ta cã ®Õn 4 c¸ch biÓu diÔn kh¸c nhau (trong ®ã cã 2 c¸ch biÓu diÔn ®¬n ng÷ vµ 2 c¸ch biÓu diÔn song ng÷). Nh­ vËy, nÕu n lµ sè l­îng ng«n ng÷ th× mét c¸ch ®Ö qui ta cã : [Sè c¸ch biÓu diÔn tõ ®iÓn "n ng÷"] = [Sè c¸ch biÔu diÔn tõ ®iÓn "(n-1) ng÷"] ´ n víi [Sè c¸ch biÔu diÔn tõ ®iÓn "1 ng÷"] = 1 vµ [Sè c¸ch biÔu diÔn tõ ®iÓn "2 ng÷"] = 4. VÒ mÆt to¸n häc, gi¶ sö ta cã tõ ®iÓn tam ng÷ gåm 3 ng«n ng÷ F, E vµ V th× : Sè c¸ch biÓu diÔn = Sè c¸ch biÓu diÔn 1 ng«n ng÷ + Sè c¸ch biÓu diÔn cã thø tù vµ kh«ng lÆp 2 ng«n ng÷ kh¸c nhau + Sè c¸ch biÓu diÔn cã thø tù vµ kh«ng lÆp 3 ng«n ng÷ kh¸c nhau. Theo ®ã th× "Sè c¸ch biÓu diÔn cã thø tù vµ kh«ng lÆp cña i ng«n ng÷ kh¸c nhau" chÝnh lµ chØnh hîp kh«ng lÆp chËp i cña 3 ng«n ng÷ F, E vµ V. Tøc lµ : Sè c¸ch biÓu diÔn mét ng«n ng÷ = Sè c¸ch biÓu diÔn cã thø tù vµ kh«ng lÆp cña 2 ng«n ng÷ kh¸c nhau = Sè c¸ch biÓu diÔn cã thø tù vµ kh«ng lÆp cña 3 ng«n ng÷ kh¸c nhau = Tæng qu¸t ta cã : Sè c¸ch biÓu diÔn tõ ®iÓn "n ng÷" = B¶ng 5 tr×nh bµy mét sè vÝ dô vÒ sè l­îng c¸c c¸ch biÓu diÔn c¸c ng«n ng÷ cña mét tõ ®iÓn. Qua b¶ng nµy chóng ta thÊy khi t¨ng sè l­îng ng«n ng÷ th× sè c¸ch biÓu diÔn sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. Do ®ã viÖc chän ra mét c¸ch biÓu diÔn chung nhÊt lµ rÊt khã. B¶ng 5 - C¸c vÝ dô vÒ sè l­îng c¸ch hiÓn thÞ cña giao diÖn tõ ®iÓn Sè l­îng ng«n ng÷ Sè c¸ch thÓ hiÖn VÝ dô 1 Víi mét ng«n ng÷ F ta chØ cã mét c¸ch hiÓn thÞ lµ F. 2 Víi 2 ng«n ng÷ F, E ta cã : F, E, FE, EF. 3 Víi 3 ngg«n ng÷ F, E, V ta cã : F, E, V, FE, FV, EF, EV, VF, VE, FEV, FVE, EFV, EVF, VEF, VFE. 4 Víi 4 ng«n ng÷ F, E, V, M ta cã : F, E, V, M, FE, FV, FM,..., MF, ME, MV, FEV, FVE, FEM, FME,..., MFV, MVF, MEV, MVE, FEVM, FEMV, FVEM,... MEFV, MVFE, MVEF. 5 Víi 5 ng«n ng÷ F, E, V, M, T ta cã : F, E, V, M, T, FE, FV, FM, FT,..., TF, TE, TV, TM, FEV, FVE, FEM, FME,..., TEM, TME, TVM, TMV, FEVM, FEMV, FVEM,... TVEM, TMEV, TMVE, FEVMT, FEVTM, FEVMVT,..., TMEVF, TMVFE, TMVEF. C¸c phÇn tiÕp theo d­íi ®©y sÏ ®­a ra 2 ph­¬ng ¸n biÓu diÓn c¸c ng«n ng÷ Ph¸p, Anh, vµ ViÖt cho tõ ®iÓn FEV. Ph­¬ng ¸n biÓu diÔn thø nhÊt cho tõ ®iÓn FEV Víi ph­¬ng ¸n nµy, c¶ ba ng«n ng÷ ®Òu ®­îc thÓ hiÖn lªn mµn h×nh víi 3 cét, mét cét ®¹i diÖn cho mét ng«n ng÷ vµ theo thø tù tõ tr¸i sang ph¶i lµ Ph¸p - Anh - ViÖt (H×nh 7). ViÖc tra nghÜa ®­îc thùc hiÖn ë bÊt kú cét nµo b»ng c¸ch nhËp nhËp tõ ®ã vµo cét t­¬ng øng vµ ch­¬ng tr×nh sÏ hiÓn thÞ c¸c néi dung cã thÓ cã vµo c¸c cét cßn l¹i. H×nh 7French - English - Vietnamese Dictionary Novembre November Th¸ng m­êi mét - H×nh ¶nh cña giao diÖn theo ph­¬ng ¸n thø nhÊt. MÆc dï c¸ch tr×nh bµy trªn tá ra cã hiÖu qu¶ ®èi víi ng­êi sö dông vµ thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ®a ng÷ cña tõ ®iÓn FEV. Nh­ng thËt sù víi c¸ch tr×nh bµy nµy sÏ dÔ lµm cho ng­êi sö dông c¶m thÊy cho¸ng ngîp tr­íc mét mí c¸c nghÜa cña c¶ ba ng«n ng÷ kh¸c nhau vµ dÔ dÉn ®Õn viÖc tiÕp thu sai sãt th«ng tin. Ngoµi ra c¸ch biÓu diÔn nh­ trªn cßn cã c¸c ­u vµ nh­îc ®iÓm chÝnh sau : French - English - Vietnamese Dictionary Novembre November Th¸ng m­êi mét H×nh 2 - M« h×nh giao diÖn theo ph­¬ng ¸n 1 ¦u ®iÓm : Víi c¸ch thiÕt kÕ nµy, cïng mét lóc chóng ta cã thÓ xem ®­îc 3 ng«n ng÷ kh¸c nhau; ViÖc tra tõ vùng cña c¸c ng«n ng÷ kh¸c nhau kh¸ ®¬n gi¶n b»ng c¸ch nhËp nghÜa cña ng«n ng÷ vµo cét t­¬ng øng. Nh­îc ®iÓm : Khã cã ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt tèi ­u cho vÊn ®Ò ®a nghÜa, bëi v× r»ng, kh«ng ph¶i lóc nµo còng tån t¹i mét sù t­¬ng øng vÒ nghÜa gi÷a tiÕng Ph¸p, tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt; mÆt kh¸c sÏ mÊt mét vµi thao t¸c ®Ó ®ãng/më chÕ ®é gâ tiÕng ViÖt vµ tiÕng Ph¸p khi nhËp tõ. MÆc dï cã nhiÒu nh­îc ®iÓm, xong ph­¬ng ¸n biÓu diÔn nµy phÇn nµo tr×nh bµy râ ®­îc vÊn ®Ò ®a ng÷ cña tõ ®iÓn vµ kh¸ l¹ m¾t ®èi víi ng­êi sö dông. Cã mét ®iÒu lµ, khi sè l­îng ng«n ng÷ kh«ng ph¶i lµ 3 mµ nhiÒu h¬n th× viÖc tr×nh bµy theo c¸ch nµy trªn mét mµn h×nh m¸y tÝnh qu¶ lµ phøc t¹p, dÔ g©y r¾c rèi. Ph­¬ng ¸n biÓu diÔn thø hai cho tõ ®iÓn FEV §èi víi ph­¬ng ¸n nµy, ta sÏ thiÕt kÕ giao diÖn theo c¸ch th«ng th­êng nh­ mét sè tõ ®iÓn hiÖn cã (tõ ®iÓn L¹c ViÖt, C«ng T©m). CÊu tróc bao gåm mét danh s¸ch c¸c tõ vùng cña ng«n ng÷ nguån ë phÝa bªn tr¸i vµ mét khung tr×nh bµy nghÜa cña ng«n ng÷ ®Ých ë phÝa bªn ph¶i. Ngoµi ra cßn cã mét danh s¸ch th¶ xuèng ®Ó chóng ta lùa chän ng«n ng÷ nguån vµ ®Ých (bao gåm Ph¸p - Anh, Ph¸p ViÖt, Anh - Ph¸p, Anh - ViÖt, ViÖt - Ph¸p, ViÖt - Anh). H×nh 8 tr×nh bµy h×nh ¶nh cña giao diÖn theo ph­¬ng ¸n thø hai. French - English - Vietnamese Dictionary Novembre Th¸ng m­êi mét French-Vietnamese H×nh 8 - H×nh ¶nh cña giao diÖn theo ph­¬ng ¸n thø hai. MÆc dï c¸ch tr×nh bµy nµy kh«ng nh­ ph­¬ng ¸n thø nhÊt nh­ng vÒ b¶n chÊt th× còng t­¬ng tù nh­ vËy. ë ph­¬ng ¸n nµy chØ thÓ hiÖn mçi lóc hai ng«n ng÷ kh¸c nhau bao gåm mét ng«n ng÷ nguån vµ mét ng«n ng÷ ®Ých. C¸ch tr×nh bµy theo ph­¬ng ¸n nµy sÏ gÆp mét vµi ­u vµ nh­îc ®iÓm chÝnh sau : ¦u ®iÓm : Ph­¬ng ¸n nµy ngoµi viÖc h¹n chÕ c¸c nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ¸n thø nhÊt cßn cã mét sè ­u ®iÓm sau : thÝch hîp cho ng­êi sö dông chØ cÇn tra nghÜa cña hai ng«n ng÷ t­¬ng øng; phÇn gi¶i thÝch nghÜa cña ng«n ng÷ ®Ých râ rµng h¬n, ®Æc biÖt d¹ng giao diÖn nµy kh¸ quen thuéc ®èi víi ng­êi sö dông do ®ã kh«ng ph¶i tèn nhiÒu thêi gian ®Ó lµm quen. Nh­îc ®iÓm : Kh«ng thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ®a ng÷ cña tõ ®iÓn do cïng mét lóc chØ cã thÓ xem ®­îc hai ng«n ng÷; ph¶i mÊt thêi gian ®Ó lùa chän l¹i c¸c ng«n ng÷ nguån vµ ®Ých tõ danh s¸ch. Mçi ph­¬ng ¸n trªn ®©y ®Òu cã lîi ®iÓm riªng, viÖc chän mét ph­¬ng ¸n ®Ó thiÕt kÕ lµ rÊt khã kh¨n. Do ®ã cÇn ph¶i c©n nh¾c khi lùa chän ®Ó ®¶m b¶o viÖc n©ng cÊp sau nµy. Lùa chän ph­¬ng ¸n biÓu diÔn cho tõ ®iÓn FEV Trªn ®©y lµ hai ph­¬ng ¸n mµ t«i ®­a ra ®Ó thiÕt kÕ giao diÖn khai th¸c tõ ®iÓn tra nghÜa gi÷a ng­êi sö dông vµ m¸y tÝnh, mét trong hai ph­¬ng ¸n nµy ®Òu cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cho tõ ®iÓn tra nghÜa FEV. Nh­ng, nh­ ®· ®Ò cËp ë phÇn "Giíi thiÖu dù ¸n tõ ®iÓn FEV", tõ ®iÓn FEV chØ lµ b­íc ®Çu cho mét tõ ®iÓn ®a ng÷ thËt sù cña dù ¸n. Do ®ã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña tõ ®iÓn FEV thµnh mét tõ ®iÓn gåm nhiÒu h¬n 3 ng«n ng÷ lµ cã thÓ x¶y ra (®Çu tiªn cã thÓ lµ FEVMTL : French - English - Vietnamese - Malaysia - Thai - Laotian). Nh­ vËy, chän mét ph­¬ng ¸n ®Ó dÔ dµng ph¸t triÓn sau nµy lµ rÊt khã. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c lµ khi sè ng«n ng÷ t¨ng lªn th× tæ hîp c¸c chuyÓn ®æi gi÷a hai ng«n ng÷ sÏ t¨ng rÊt nhanh vµ viÖc thiÕt kÕ mét giao diÖn lµ rÊt khã. Chóng ta cã thÓ thÊy mét c©y biÓu diÔn c¸c kh¶ n¨ng x©y dùng giao diÖn khai th¸c tõ ®iÓn tra nghÜa d¹ng song ng÷ cña c¬ së d÷ liÖu tõ ®iÓn FEVMTL nh­ H×nh 9. FEVMTL V-FEMTL M-FEVTL T-FEVML E-FVMTL F-EVMTL L-FEVMT V-E V-F V-L V-T V-M F-V F-E F-L F-T F-M E-V E-F E-L E-T E-M M-E M-F M-L M-T M-V L-E L-F L-T L-M L-V T-E T-F T-L T-M T-V H×nh 9 - C©y biÓu diÔn c¸c kh¶ n¨ng chän lùa mét cÆp ng«n ng÷ kh¸c nhau. Mét c¸ch h×nh thøc ta cã thÓ thÊy r»ng víi c¬ së d÷ liÖu cã chøa 6 ng«n ng÷ th× sÏ cã 30 c¸ch chän lùa c¸c cÆp ng«n ng÷ kh¸c nhau. Vµ nh­ thÕ viÖc chän ph­¬ng ¸n thø nhÊt tá ra r¾c rèi vµ kh¶ n¨ng ®¸p øng cña kh«ng gian mµn h×nh khã cã thÓ ®­îc. MÆc dï vËy, theo c¸ch tr×nh bµy trªn th× ta cã thÓ chän ph­¬ng ¸n biÓu diÔn thø hai do ph­¬ng ¸n nµy dÔ thùc hiÖn, nã cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu cÇn thiÕt vµ chóng ta cã thÓ chän c¸c cÆp ng«n ng÷ nguån vµ ®Ých th«ng qua mét danh s¸ch. Tãm l¹i, chóng ta sÏ dùa trªn c¬ së cña ph­¬ng ¸n biÓu diÔn thø hai ®Ó tiÕp tôc cô thÓ ho¸ c¸c b­íc tiÕp theo còng nh­ x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh hoµn chØnh cã d¹ng nh­ ph­¬ng ¸n nµy. M« h×nh tæng qu¸t vµ c¸c b­íc cô thÓ ho¸ §Õn ®©y, chóng ta ®· t×m hiÓu ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu còng nh­ x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ vµ tr×nh bµy giao diÖn cho tõ ®iÓn tra nghÜa Ph¸p - Anh - ViÖt. PhÇn nµy t«i sÏ tiÕp tôc tr×nh bµy m« h×nh tæng qu¸t cña ch­¬ng tr×nh, s¬ ®å khèi biÓu diÔn c¸c qu¸ tr×nh giao tiÕp gi÷a ng­êi - m¸y vµ c¸c thuËt to¸n ®­îc cµi ®Æt trong ch­¬ng tr×nh. M« h×nh tæng qu¸t cña tõ ®iÓn FEV Giao diÖn khai th¸c tõ ®iÓn tra ng÷ Ph¸p - Anh - ViÖt thùc hiÖn viÖc giao tiÕp trùc tiÕp gi÷a ng­êi vµ m¸y, nã ®äc d÷ liÖu ®Çu vµo tõ c¸c tËp tin c¬ së d÷ liÖu tõ vùng d¹ng RTF, cËp nhËt vµo tËp tin MDB vµ hiÓn thÞ theo c¸c yªu cÇu cña ng­êi sö dông. H×nh 10 tr×nh bµy tæng qu¸t m« h×nh nµy. RTF MDB Giao tiÕp víi ng­êi sö dông H×nh 10 - M« h×nh tæng qu¸t cña tõ ®iÓn FEV. S¬ ®å khèi biÓu diÔn ho¹t ®éng cña tõ ®iÓn FEV ThËt sù th× qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ thùc hiÖn yªu cÇu cña ng­êi sö dông diÔn ra phøc t¹p h¬n th«ng qua c¸c nót lÖnh vµ c¸c Form giao tiÕp. Nh­ng tõ m« h×nh trªn, chóng ta cã thÓ h×nh dung ®­îc s¬ ®å khèi tæng qu¸t cña ch­¬ng tr×nh tõ ®iÓn FEV. H×nh 11 biÓu diÔn s¬ ®å khèi nµy. Khëi ®éng Tån t¹i tËp tin MDB? Th«ng b¸o Chê nhËn yªu cÇu tõ ng­êi sö dông Cã Kh«ng X¸c ®Þnh, t¹o míi hay cËp nhËt tËp tin CSDL Yªu cÇu vÒ CSDL tõ vùng Tr×nh bµy phÇn gi¶i thÝch nghÜa cña tõ cho ng­êi sö dông NÕu tËp tin MDB ®· cã vµ yªu cÇu tra tõ KÕt thóc Yªu cÇu tho¸t khái ch­¬ng tr×nh Œ  Ž H×nh 11 - S¬ ®å khèi tæng qu¸t cña tõ ®iÓn FEV. Trong s¬ ®å khèi trªn, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, sau khi ch­¬ng tr×nh khëi ®éng, nã sÏ thùc hiÖn viÖc kiÓm tra xem ®· tån t¹i tËp tin c¬ së d÷ liÖu MDB (ë ®©y chÝnh lµ tËp tin DBSFEVDB.MDB) ch­a? NÕu ®· tån t¹i th× chuyÓn sang tr¹ng th¸i chê yªu cÇu cña ng­êi sö dông, ng­îc l¹i th× th«ng b¸o cho ng­êi sö dông thùc hiÖn c¸c thao t¸c cÇn thiÕt nh»m t¹o ra tËp tin ®ã vµ cËp nhËt c¬ së d÷ liÖu tõ tËp tin RTF. Mét ®iÓm kh¸c cña s¬ ®å khèi trªn lµ qu¸ tr×nh chê nhËn yªu cÇu tõ ng­êi sö dông. NÕu yªu cÇu cña ng­êi sö dông lµ tr­êng hîp Œ, tøc lµ yªu cÇu vÒ CSDL tõ vùng, th× ch­¬ng tr×nh sÏ chuyÓn sang thùc hiÖn c¸c thao t¸c ®èi víi c¬ së d÷ liÖu tõ vùng. §iÒu nµy sÏ ®­îc chi tiÕt ho¸ ë H×nh 12. NÕu yªu cÇu cña ng­êi sö dông lµ tr­êng hîp  (tr­êng hîp nµy chØ ®­îc thùc hiÖn khi ®· cã c¬ së d÷ liÖu MDB) th× ch­¬ng tr×nh sÏ t×m kiÕm nghÜa tõ cÇn tra vµ hiÓn thÞ lªn mµn h×nh. Cuèi cïng, nÕu yªu cÇu cña ng­êi sö dông lµ tr­êng hîp Ž, tøc lµ tho¸t khái ch­¬ng tr×nh, th× ch­¬ng tr×nh sÏ thùc hiÖn c¸c thao t¸c ®ãng c¬ së d÷ liÖu vµ kÕt thóc. ThËt sù th× qu¸ tr×nh thao t¸c vµ xö lý ®èi víi c¬ së d÷ liÖu tõ vùng lµ phÇn quan träng nhÊt cña ch­¬ng tr×nh tõ ®iÓn FEV. Qóa tr×nh nµy thùc hiÖn viÖc ®äc tËp tin RTF vµ cËp nhËt c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vµo tËp tin c¬ së d÷ liÖu MDB. H×nh 12 tr×nh bµy s¬ ®å khèi qu¸ tr×nh thao t¸c ®èi víi c¬ së d÷ liÖu. Chê nhËn yªu cÇu xö lý CSDL tõ NSD X¸c ®Þnh tËp tin MDB KiÓm tra vµ t¹o míi tËp tin MDB víi c¸c cÊu tróc cÇn thiÕt T¹o míi tËp tin MDB CËp nhËt tËp tin MDB CËp nhËt danh s¸ch tõ vùng §äc tËp tin RTF vµ cËp nhËt vµo tËp tin MDB Œ  Ž H×nh 12 - S¬ ®å khèi ph©n r· qu¸ tr×nh xö lý CSDL Víi s¬ ®å khèi nµy, chóng ta thÊy r»ng cã thÓ cã 3 kh¶ n¨ng x¶y ra ®èi víi viÖc xö lý c¬ së d÷ liÖu tõ vùng. Tr­êng hîp Œ, x¸c ®Þnh tËp tin MDB, tøc lµ ch­¬ng tr×nh sÏ thùc hiÖn viÖc chän mét tËp tin c¬ së d÷ liÖu tõ vùng MDB cã s½n kh¸c cho ch­¬ng tr×nh. NÕu yªu cÇu thuéc tr­êng hîp , tøc lµ t¹o míi tËp tin MDB, th× ch­¬ng tr×nh sÏ yªu cÇu x¸c ®Þnh tªn tËp tin MDB míi nµy vµ t¹o ra c¸c cÊu tróc cÇn thiÕt. Ngoµi ra, ch­¬ng tr×nh còng yªu cÇu tËp tin c¬ së d÷ liÖu tõ vùng RTF ®Ó ®äc vµ l­u vµo tËp tin MDB võa t¹o ra. Cuèi cïng, nÕu yªu cÇu thuéc tr­êng hîp Ž th× ch­¬ng tr×nh sÏ yªu cÇu x¸c ®Þnh tËp tin c¬ së d÷ liÖu tõ vùng RTF ®Ó