Giáo án dạy ôn tập buổi chiều, ôn thi lớp 9 lên 10 - Chuyên đề 1: Các biện pháp tu từ phát hiện và phân tích một số biện pháp tu từ trong đoạn văn đoạn thơ

Ngày soạn 2/10/2018 Chuyên đề 1. CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ PHÁT HIỆN VÀ PHÂN TÍCH MỘT SỐ BIỆN PHÁP TU TỪ TRONG ĐOẠNVĂN ĐOẠN THƠ. A Mục Tiêu. 1. Kiến thức: Giúp học sinh phát hiện và cảm nhận được biện pháp nghệ thuật và nội dung thể hiện trong đoạn văn đoạn thơ 2. Kĩ năng Rèn luyện kĩ năng cảm thụ văn học. 3Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc B. Chuẩn bị phương tiện dạy học: - SGK, SGV, Sách bồi dưỡng Ngữ văn,Những bài làm văn mẫu , bình giảng C. Tổ chức dạy học 1. ổn định tổ chức. 2. Bài cũ:Kiểm tra tài liệu học tập của HS theo sự hướng dẫn của GV 3 Bài mới. A. Ôn lý thuyết. ? Nêu các biện pháp tu từ đã hoc ở các lớp dưới? So sánh Nhân hóa Ẩn dụ Hoán dụ Câu hỏi tu từ, điệp từ, liệt kê, phép đối. -HS nêu lại khái niệm và lấy ví dụ mỗi thể loại. B. Thực hành: Bài tập 1: Phân tích nội dung, nghệ thuật của bốn câu thơ sau: “ Vân xem trang trọng khác vời, Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang. Hoa cười ngọc thốt đoan trang, Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”. Vẻ đẹp của Thúy Vân. - Từ “Trang trọng” à Vẻ đẹp cao sang, quí phái, đoan trang. - Liệt kê: khuôn mặt, đôi mày, mái tóc, làn da, nụ cười, giọng nói Kết hợp dùng từ “đầy đặn, nở nang, đoan trang” làm nổi bật vẻ đẹp riêng của Thúy Vân. - Ẩn dụ, nhân hóa, so sánh. à Thể hiện vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu, quí phái. “Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang. Hoa cười ngọc thốt đoan trang”. => Chân dung mang tính cách, số phận. Vẻ đẹp tạo sự hòa hợp, êm đềm với thiên nhiên nên Thúy Vân có một cuộc đời bình lặng, suôn sẻ. Bài tập 2 (2,0 điểm) Em hãy phân tích hiệu quả của việc sử dụng từ ngữ và biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau: Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu (Trích Sang thu, SGK Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục, 2011, tr.70). Hướng dẫn: - Từ láy gợi hình: Dềnh dàng, vội vã. Hiệu quả: Hình tượng hóa, cụ thể hóa các đặc điểm của sông, chim lúc thu về. - Phép đối, hình ảnh đối lập: Sông .dềnh dàng/Chimvội vã. Hiệu quả: Tạo cấu trúc đối ngẫu, tự nhiên, chặt chẽ, cân đối, cô đúc làm hiện lên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và diễn tả cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự thay đổi của thiên nhiên, tạo vật lúc giao mùa. - Biện pháp tu từ nhân hóa: + Từ láy “dềnh dàng” kết hợp nhân hóa “sông dềnh dàng” vừa gợi tả chính xác đặc điểm dòng sông vào mùa thu, vừa làm cho dòng sông hiện lên sống động như một con người với cảm giác thật thư thái, thảnh thơi. + Từ láy “vội vã” kết hợp nhân hóa “Chim vội vã” gợi tả hình ảnh những đàn chim đang gấp gáp, vội vàng bay đi tránh rét, làm thiên nhiên trở nên sống động có hồn. + Nhân hóa đám mây mùa hạ vắt nửa mình sang thu, từ “vắt” gợi cảm, có hồn vừa gợi hình ảnh làn mây mùa hạ còn sót lại trên bầu trời đang chuyển sắc thu hiện lên như một con người, nửa muốn bước sang mùa thu nhưng nửa còn bâng khuâng, lưu luyến chưa muốn chia tay mùa hạ, vừa diễn tả vô cùng tinh tế bước đi của thời gian. * BÀI TẬP NÂNG CAO Xác định và phân tích giá trị của các biện pháp tu từ trong khổ thơ sau: "Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Toả nắng xuống dòng sông lấp loáng". (Nhớ con sông quê hương, Tế Hanh)