Giáo án Địa lý lớp 11 - Một số vấn đề của Mĩ La Tinh

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA CHÂU LỤC VÀ KHU VỰC Tiết 2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA MĨ LA TINH - Diện tích: 21.1 triệu km2 - Dân số: 542.5 triệu người (2008) - MĐDS: 25 người/km2 - Có 20/29 quốc gia độc lập. I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Biết được Mĩ La Tinh có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế, song nguồn tài nguyên thiên nhiên được khai thác chỉ phục vụ cho thiểu số dân chúng, gây mất công bằng xã hội, mức sống có sự chênh lệch lớn. - Phân tích được tình trạng kinh tế thiếu ổn định của nền kinh tế các nước Mĩ La Tinh, khó khăn do nợ, phụ thuộc nước ngoài. 2. Kĩ năng: - Phân tích được bảng số liệu, lược đồ, thông tin để nhận biết các vấn đề của Mĩ La Tinh. 3. Thái độ: Tán thành, đồng tình với những biện pháp mà các quốc gia Mĩ La Tinh đang cố gắng thực hiện để vượt qua khó khăn trong giải quyết các vấn đề KT-XH. II. Thiết bị dạy học: - Bản đồ địa lí tự nhiên châu Mỹ - Bản đồ hành chính châu Mỹ, kinh tế chung Mĩ La Tinh. III. Trọng tâm bài: - Vấn đề tự nhiên, dân cư và xã hội: nguồn lợi lớn của tự nhiên được khai thác song không mang lại lợi ích cho đại bộ phận dân cư các nước MLT. Mức sống của người dân rất chênh lệch. Mặc dù đa số dân chúng sống trong các đô thị nhưng số dân nghèo khổ chiếm tỉ lệ khá lớn. - Vấn đề kinh tế: kinh tế phát triển không ổn định, tổng nợ nước ngoài lớn. Nguyên nhân và biện pháp khắc phục. IV. Tiến trình dạy học: - Kiểm tra bài cũ: Trình bày các vấn đề nổi bật về tự nhiên, dân cư và xã hội các nước châu Phi. - Mở bài: Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu khu vực tân thế giới, nơi có nguồn tài nguyên phong phú. Nhưng nền KT-XH có nhiều mặt trái như số lượng người nghèo khổ chiếm tỉ lệ cao, khu vực nợ nước ngoài nhiều, xã hội bất ổn định... Để hiểu rõ những vấn đề này, bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu “Một số vấn đề của Mĩ La Tinh” TG Hoạt động của thầy và trò Nội dung HĐ 1. Cả lớp Tìm hiểu một số vấn đề tự nhiên dân cư và xã hội ? Quan sát hình 5.3 nêu tên các cảnh quan chính của Mĩ La Tinh, kể tên các khoáng sản chính. - GV: phần lớn đất đai nằm giữa hai đường chí tuyến nên có khí hậu xích đạo và nhiệt đới - Các đồng bằng rộng lớn như Amazone, Orinoco, Laplata, Pampas; các sơn nguyên đất đỏ cùng với khí hậu nhiệt đới là điều kiện để phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới đa dạng. Các nước MLT I. Một số vấn đề về tự nhiên dân cư và xã hội: 1. Tự nhiên: Mĩ La Tinh có nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi. - Giàu khoáng sản: kim loại màu, kim loại quí, nhiên liệu, tiềm năng thủy điện lớn. → Thuận lợi phát triển nhiều ngành công nghiệp. - Nhiều tiềm năng để phát triển nông nghiệp: đất phù sa, đất đỏ badan màu mở. → Thuận lợi phát triển chăn nuôi gia súc, trồng cây công nghiệp và cây ăn quả nhiệt đới. sản xuất 70% sản lượng chuối của thế giới. ? Dựa vào bảng 5.3 và sự hiểu biết của mình hãy nhận xét về sự chênh lệch mức sống của dân cư một số nước Mĩ La Tinh. =>- 10% dân số giàu nhất chiếm 30- 47%GDP. - 10% dân số nghèo nhất chỉ chiếm 0.7 - 2.7%GDP. - Cho tới đầu thế kỉ XXI, số dân sống dưới mức nghèo khổ của Mĩ La Tinhchiếm tới 37-62%. - Ở Brazil có 10% người giàu nhất , chiếm giữ 53.2%GDP - Năm 2009, Argentina có dân số là 40.9 triệu người thì có tới 1/3 dân số sống ở mức nghèo khổ. - Tài nguyên rừng, biển phong phú. 2. Dân cư và xã hội: - Tỉ lệ dân nghèo cao. - Sự chênh lệch giàu nghèo rất lớn. - Hiện tượng đô thị hóa tự phát, dân cư đô thị chiếm 75% dân số, nhưng 1/3 số đó sống trong điều kiện khó - Cải cách ruộng đất không triệt để đã tạo điều kiện cho các chủ trang trại chiếm phần lớn đất đai, dân nghèo không có đất đã kéo ra thành phố tìm việc làm, gây nên tình trạng đô thị hóa tự phát ở Mĩ La Tinh. ? Hậu quả của đô thị hóa tự phát là gì ? => Thất nghiệp, thiếu lương thực- thực phẩm, nhà ở, ùn tắc giao thông, tội phạm, ô nhiễm môi trường… sống trong các ngôi nhà ổ chuột. Chuyển ý: về kinh tế thì khu vực có những vấn đề gì nổi cộm? Chúng ta sẽ nghiên cứu ở mục II. khăn. HĐ 2. Nhóm/Cả lớp Tìm hiểu một số vấn đề về kinh tế của Mĩ La Tinh. ? Dựa vào hình 5.4 em có nhận xét gì về tốc độ tăng GDP của Mĩ La II. Một số vấn đề về kinh tế: 1. Kinh tế tăng trưởng không ổn định. Tinh trong thời kì 1985-2004. => Kinh tế tăng trưởng không ổn định. - GV yêu cầu mỗi nhóm HS chọn và tính tỉ lệ nợ nước ngoài của 2 nước so với tổng GDP của nước đó năm 2004 điền vào bảng. Đại diện HS rút ra nhận xét ? => Là khu vực có tỉ lệ nợ lớn: 2 nước có tổng nợ trên 60% tổng GDP, 3 nước có tổng nợ trên 60% tổng GDP và 2 nước có tổng nợ trong khoảng 20-30% GDP. (Argentina có số nợ lớn hơn cả GDP). Các nước MLT chiếm khoãng 1/3 số tiền các nước đang phát triển nợ các nước phát triển. - Năm 1997 các nước Mỹ La Tinh nợ 650 tỉ $; 2008 nợ 802 tỉ $. Nợ nước ngoài nhiều (Theo qui chuẩn quốc tế để an toàn nền kinh tế thì: - Nợ nước ngoài (nếu có) phải nhỏ hơn 50% GDP - Dành trả nợ không quá 10% ngân sách). - Ba nước nợ IMF nhất thế giới là Brazil, Mexico và Argentina. ? Vì sao là khu vực có rất nhiều thuận lợi cho phát triển kinh tế nhưng các nước MLT vẫn thuộc nhóm đang phát triển và nợ nước ngoài nhiều ? →…Công cuộc cải cách kinh tế theo hướng tích cực gặp rất nhiều khó khăn do các lực lượng chống đối trong và ngoài nước. ? Nguyên nhân đưa đến thành công của một số nước trong những năm gần đây. => Củng cố bộ máy nhà nước, cải cách kinh tế… Một số nước đã vươn lên trở thành các nước NIC (Brazil, Mexico, Argentina). 2. Nguyên nhân: - Nền chính trị thiếu ổn định - Mức tăng trưởng phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài, nhất là Hoa Kì. - Chế độ phong kiến duy trì quá lâu. - Chính phủ các nước chưa xây dựng được đường lối phát triển độc lập tự chủ. (Xem thêm SGV Tr. 39). IV. Đánh giá: 1. Trình bày một số các vấn đề cần giải quyết để phát triển KT-XH của các nước MLT. 2. Vì sao nói Mĩ La Tinh có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển kinh tế: - Tiếp giáp 2 đại dương, nằm gần khu vực Bắc Mĩ có nền kinh tế phát triển - Có diện tích rộng lớn, đất đai màu mở - Có nhiều miền khí hậu khác nhau - Tài nguyên rừng phong phú - Rất giàu về tài nguyên khoáng sản, thủy năng. V. Hoạt động nối tiếp: Xem trước bài 5. Tiết 3. Một số vấn đề của Khu vực Tây Nam Á và Trung Á. VI. Phụ lục: - Thác Angel ở Venezuela là thác cao nhất thế giới, nước đổ xuống từ độ cao 975m chảy vào dòng sông bên dưới. - Dải núi Andes phía tây Nam Mĩ dài nhất thế giới, trải dài 7.400km - 1/4 dân số Argentina sống ở Buenos Aires - Sân vận động Maracana ở Rio de Janeiro chứa trên 200.000 khán giả - Đập thủy điện Itaipu lớn nhất thế giới (công suất 8 triệu kw) hiện nay sau Tam Hiệp (Trung Quốc). - Chỉ số đói nghèo mới của thế giới là 2$/người/ngày. 1. Sự can thiệp của Hoa Kì vào MLT: - MLT vẫn được coi là “sân sau” của Hoa Kì. Vì vậy họ tìm mọi cách can thiệp vào khu vực này. - Hoa Kì can thiệp sâu tình hình chính trị của các nước. Thật sự đây là địa bàn thể hiện rõ nhất đường lối ngoại giao “cây gậy và củ cà rốt” của Hoa Kì. Nước nào, chính phủ nào đi theo ngọn cờ của Hoa Kì thì được yên ổn. Nước nào không đi theo hay chống lại thì họ tìm mọi cách can thiệp, thậm chí lật đổ chính phủ, giật dây để ám sát hay giết chết các chính trị gia (Nổi tiếng nhất là Cu ba). CIA luôn tìm cách ám sát lãnh tụ Fidel Castro. Một số tài liệu nói rằng Fidel là người “cao số” nhất thế giới vì ông đã thoát khỏi tới gần 700 vụ mưu sát của Hoa Kì. 2. Nợ và khủng hoảng nợ: Từ những năm 70, những con nợ khổng lồ của thế giới là: Mexico, Brazil, Argentina đã có gánh nợ lên tới hàng trăm tỉ $. Gánh nặng nợ lớn đến mức họ không thể chịu nổi và họ coi như bị vỡ nợ. -----------------