Giáo án Ngữ văn 10 tiết 73, 74: Đọc văn Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Tản Viên từ phán sự lục – Trích “Truyền kì mạn lục”) - Nguyễn Dữ

Ngày soạn: 19/2/2011 Ngày giảng: 21/2/2011 Tiết thứ: 73,74 Tên bài: Đọc văn CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN (Tản Viên từ phán sự lục – Trích “Truyền kì mạn lục”) - Nguyễn Dữ - A. Mục tiêu bài học Giúp học sinh: - Thấy được phẩm chất dũng cảm, kiên cường của nhân vật chính Ngô Tử Văn - đại biểu cho chính nghĩa chống lại những thế lực gian tà, qua đó củng cố lòng yêu chính nghĩa và niềm tự hào về người trí thức nước Việt. - Thấy được cái hay của nghệ thuật kể chuyện sinh động, hấp dẫn, giàu kịch tính của tác giả. B. Phương pháp - Đàm thoại - Thuyết trình C. Tiến trình bài dạy 1. Ổn định lớp: 10B4: 2. Kiểm tra bài cũ:(2p) ? Nhắc lại những PPTM đã học, cho biết cách hiểu về PPTM bằng cách chú thích và bằng cách giảng giải nguyên nhân - kết quả? 3. Bài mới: a. Đặt vấn đề: 1 phút Tuy cùng 1 tác giả nhưng Chuyện người con gái Nam Xương là loại truyện có nhân vật chính là những người phụ nữ đức hạnh khao khát cuộc sống yên bình hạnh phúc nhưng lại lâm vào cảnh ngộ éo le, oan khuất. Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên thuộc loại truyện có nhân vật chính là những người trí thức có tâm huyết, không chịu trói mình vào vòng danh lợi chật hẹp. b. Triển khai bài dạy THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG 5 phút * GV gọi HS đọc tiểu dẫn ? Nêu những nét chính về tác giả Nguyễn Dữ ? Đặc điểm tiêu biểu của thể truyền kì? ? Giới thiệu những nét chính về tác phẩm “Truyền kì mạn lục”? * Nguyễn Dữ là người đầu tiên ở nước ta dùng thuật ngữ “truyền kì”. Sau ông, có nhiều tác phẩm khác cùng loại: “Truyền kì tân phả” (Đoàn Thị Điểm), “Tân truyền kì mạn lục”(Phạm Quý Thích). * GV+HS đọc văn bản. Lưu ý: Cần đọc đúng giọng kể chuyện truyền kì thể hiện được tính hấp dẫn, chú ý chú thích. ? Nêu bố cục của truyện? HS: - Đoạn 1: .không cần gì cả: Giới thiệu nhân vật NTV và hoàn cảnh câu chuyện. - Đoạn 2: Đốt đền xongthoát nạn: Cuộc gặp gỡ của NTV với hồn tên tướng giặc họ Thôi và vị Thổ công. - Đoạn 3: Tử Văn vâng lờikhông bệnh mà mất: Cuộc đấu tranh giành công lí ở Minh ti. - Đoạn 4(còn lại): NTV được thưởng công xứng đáng. ? Ngô Tử Văn được giới thiệu là người như thế nào? ? Tìm những hành động, thái độ, lời nói của Ngô Tử Văn chứng minh cho tính cách ấy? * Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm trong 6 sự việc những chi tiết thể hiện tính cách của NTV? CÂU HỎI 1.T60 a. Đúng một phần: TV chỉ đả phá sự ngu tín vào những thần ác, bất chính chứ không đả phá tập tục thờ cúng thần linh nói chung. b. Đúng: Ngay từ mở đầu đã thể hiện tính cách TV- không thể không tức giận- diệt trừ tận gốc cái ác. c. Không đúng: TV không đốt đền vô cớ và không chi tiết nào thể hiện sự hiếu thắng, bất cần. d. Đúng: Trần Bình Trọng: ta thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc. = Lựa chọn e: b+d ? Cuộc đấu tranh của NTV có kết thúc như thế nào? ? Chiến thắng ấy có tác dụng như thế nào với cuộc sống của nhân dân? ? NTV đại diện cho những ai? Em biết gì về tên hung thần?Từ đó cho biết ý nghĩa chiến thắng của NTV? HS: + TV đại diện cho kẻ sĩ nước Việt; Tên hung thần là giặc Minh xâm lược + TV đại diện cho chính nghĩa; Tên hung thần là kẻ gian ác. CÂU 3 ? Sau chiến thắng ấy, NTV được thưởng công như thế nào? ? Chức phán sự là chức quan gì? (Dựa vào chú thích T55) ? Tại sao chàng được nhậm chức quan này? HS: Vì chàng dũng cảm bảo vệ chân lý,chính nghĩa. ? Việc nhậm chức của NTV có ý nghĩa gì? * Chất hiện thực của thể truyền kì nằm ở ngụ ý phê phán và khuyên răn giáo dục ? Tại sao có vụ xử kiện ơ âm phủ? HS: Vì hồn tên tướng giặc kiện NTV đốt đền. ? Hồn tên tướng giặc đã làm gì? HS: Giả mạo thổ thần hại dân ? Tại sao hồn tên tướng giặc có tội như vậy mà vẫn tồn tại? HS: + Các thần lân cận ăn của đút lót + Các phán quan làm việc chưa hết trách nhiệm, không theo sát thực tế, Diêm Vương bị lấp tai che mắt. ? Như vậy sự phê phán hướng đến những đối tượng nào? ? Từ 2 đối tượng phê phán ấy cho ta thấy 1 hiện thực xã hội như thế nào? HS: Kẻ ác sung sướng, người lương thiện bị oan ức; thánh thần ham của đút lót; Đại diện công lí bị lấp tai che mắt. ? Qua truyện, tác giả muốn nhắn nhủ chúng ta điều gì? (Chú ý lời bình ở cuối truyện) HS: Hãy đấu tranh đến cùng chống cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa. * GV hướng dẫn HS trả lời câu 2 để tổng kết mục 2 (Đáp án: e - tổng hợp cả 4) CÂU 4: Nghệ thuật ? Căn cứ vào diễn biến các sự kiện lớn xảy ra với NTV, cho biết nhận xét của em về: Chi tiết mở đầu Cách thắt nút, mở nút Cách dẫn dắt các tình huống truyện Kết cấu CÂU 5: Chủ đề = Phần nội dung ở ghi nhớ - HS đọc ghi nhớ BT1: HS có thể đồng tình hoặc không Gợi ý: + Bỏ câu “Nếu trùng trìnhngười khác mất” - giảm vẻ đẹp nhân vật + Kết thúc: 1. TV sống lâu trăm tuổi, khi mất được thánh Tản Viên mời về giữ chức Phán sự. 2. TV từ chối nhận chức phán sự và thực thi công lí ngay ở trong đời thực ở dương thế. BT về nhà: Tóm tắt truyện cần giữ đầy đủ những chi tiết quan trọng ở ngay phần nghệ thuật kể chuyện. I. Tìm hiểu chung - Tác giả: Nguyễn Dữ, sống khoảng thế kỉ XV, quê. - Đặc điểm thể truyền kì: - Tác phẩm Truyền kì mạn lục + Sáng tác vào khoảng nửa đầu thế kỉ XVI, gồm 20 truyện + Đánh dấu bước trưởng thành đột khởi của loại hình truyện ngắn Việt Nam thời trung đại. + Dùng yếu tố kì ảo làm phương thức sáng tác nhưng vẫn mang đậm chất hiện thực(Ngụ ý phê phán, khuyên răn, giáo dục) II. Đọc hiểu * Các chi tiết liên quan đến Ngô Tử Văn 1. NTV đốt đền 2. Tử Văn thấy khó chịu, sốt tồi thấy tên hung thần đến trắch mắng, đe doạ 3. Thổ thần đến báo cho Tử Văn biết sự việc đã trở nên nghiêm trọng và bảo cho Tử Văn biết cách chuẩn bị đối phó. 4. Bệnh Tử Văn nặng thêm rồi bị quỷ sứ bắt đến chỗ nhữn tội nặng với quang cảnh rợn người. 5. Tử Văn bị giải đến trước Diêm Vương, bị Diêm Vương quát mắng nhưng vẫn bình tĩnh dùng lời lẽ cứng cỏi kể đầu đuôi sự việc. 5. Lời Tử Văn được minh chứng, công lý được thực hiện. 1. Sự kiên định chính nghĩa của Ngô Tử Văn. - Ngô Tử Văn + Tên thật: “Tên là Soạn” + Quê quán: “Người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang” + Tính tình: Khảng khái, nóng nảy, cương trực, chính nghĩa. - Tính cách trên được thể hiện qua: + Hành động đốt đền trừ hại cho dân + Thái độ điềm nhiên, không khiếp sợ trước những lời đe doạ của tên hung thần + Sự gan dạ trước bọn quỷ dạ xoa và quang cảnh đáng sợ nơi cõi âm + Thái độ cứng cỏi, bất khuất trước Diêm Vương đầy quyền lực. - Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực, đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng NTV đã chiến thắng. Tác dụng: + Giải trừ tai hoạ, đem lại cuộc sống an lành cho dân + Diệt trừ tận gốc thế lực tàn ác, lám sáng tỏ nỗi oan khuất, phục hồi danh vị cho thổ thần nước Việt. Ý nghĩa: + Khẳng định tinh thần dân tộc mạnh mẽ + Khẳng định niềm tin chính thắng tà + Khẳng định sự đấu tranh đến cùng chống cái xấu, cái ác, bảo vệ dân, bảo vệ chính nghĩa. - Được tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên giữ gìn công lý. - Ý nghĩa việc nhận chức của NTV: + Là sự thưởng công xứng đáng + Noi gương cho người sau, khích lệ mọi người dũng cảm bảo vệ công lý, chống cái ác, cái xấu. + Là kiểu kết thúc có hậu của Truyền kì mạn lục. + Công lý, chính nghĩa được bất tử hoá. 2. Ngụ ý phê phán - 2 đối tượng phê phán + Hồn tên tướng giặc xâm lược lúc sống cũng như lúc chết đêùu giữ bản chất tham lam, hung ác, đáng bị trừng trị + Thánh thần quan lại cõi âm ham của đút lót, baoche cho kẻ ác. - Phơi bày hiện thực đầy rẫy bất công ở cõi âm từ đó cho thấy bất công trong xã hội đương thời, nhất là hiện tượng bọn tham quan ô lại tiếp tay cho kẻ ác gây bao nỗi khổ cho người dân lương thiện. 3. Nghệ thuật kể chuyện - Chi tiết mở đầu gây sự chú ý, hồi hộp - Câu chuỵện được thắt nút dần với những xung đột ngày càng căng thẳng, dẫn đến cao trào - Mở nút bằng kết thúc có hậu - Truyện được xây dựng kịch tính với kếtcấu chặt chẽ, logic, thu hút, lôi cuốn người đọc chia sẻ tình cảm, quan điểm với người viết. - Cách dẫn dắt truyện khéo léo, cách kể, tả sinh động, hấp dẫn. III. Tổng kết IV.Luyện tập D. CỦNG CỐ, DẶN DÒ: 1 phút HS học bài, làm bài tập về nhà, nắm vững kiến thức. Chuẩn bị bài: Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh + HS chuẩn bị 1 đoạn văn thuyết minh ra giấy để nộp + Giáo viên chuẩn bị một số đoạn văn tốt và các đoạn văn mắc lỗi để sử dụng..