Giáo án Ngữ văn 11 tiết 100, 101: Đọc văn: Người cầm quyền khôi phục uy quyền (Trích: Những người khốn khổ ) - V.Huygô

Tuần 29 Tiết 100, 101 Đọc văn: Người cầm quyền khôi phục uy quyền (Trích: Những người khốn khổ ) - V.Huygô - Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Diệu Thúy Giáo sinh thực tập: Nguyễn Thị Hoa Trường: THPT Kim Thành Lớp giảng dạy: 11B, 11D, 11H A.Mục tiêu bài học 1.Kiến thức : - Sự khôi phục uy quyền của người cầm quyền. -Ánh sáng của tình thương đẩy lùi bóng tối của cường quyền,làm an lòng những người khốn khổ. - Hiểu được sức mạnh và sự cảm hóa của lòng yêu thương và căm giận của những con người khốn khổ. - Nắm được đặc trưng cơ bản của bút pháp lãng mạn chủ nghĩa của Huy-gô. 2.Kĩ năng : a.Kĩ năng chuyên môn: -Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại. -Phân tích tâm lý,tính cách và xung đột nhân vật. b.Kĩ năng sống: -Giao tiếp trình bày,trao đổi về ý nghĩa tư tưởng qua đoạn trích(thông điệp về sức mạnh của tình thương lớn lao giữa con người và con người ). -Tư duy sáng tạo:phân tích,bình luận về cá tính sắc nét,độc đáo trong cách xây dựng hình tường nhân vật đối lập,về cảm hứng nhân đạo và lãng mạn của đoạn trích. B.Phương tiện dạy học - SGK - Sách giáo viên - Bài soạn C.Cách thức - GV tổ chức giờ dạy hoc theo cách kết hơp các phương pháp - Hướng dẫn HS: Đoc-Hiểu, trao đổi thảo luận,trả lời các câu hỏi. D.Tiến trình dạy học 1.Ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ: - Em hãy khái quát đặc điểm ngoại hình, lối sống, tính cách của nhân vật Bê-li-cốp. Qua đó nêu ngắ gọn giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của tác phẩm Người trong bao. 3. .Bài mới: Đã hơn một thế kỉ trôi qua, văn hào lỗi lạc V.Hugo vẫn như cây đại thụ đổ bóng xuống nền văn chương nhân loại. Những trang sách của ông là hơi thở ấm nóng về tình người, là cái nhìn bao dung đối với lớp người khốn khổ của xã hội đầy biến động. Hơn ai hết, ông nhận thức rõ giá trị của những trang văn máu thịt của cuộc đời mình: “Khi pháp luật và phong hóa còn đày đọa con người, còn dựng nên những địa ngục ở giữa xã hội văn minh và đem một thứ định mệnh nhân tạo chồng lên thiên mệnh, khi ba vấn đề lớn của thời đại là sự tha hóa của đàn ông vì bán sức lao động, sự sa đọa của đàn bà vì miếng cơm manh áo, sự cằn cỗi của trẻ nhỏ vì tối tăm thất học còn chưa được giải quyết, khi ở một số nơi đời sống còn ngạt thở, nói khác đi và trên quan điểm rộng hơn, khi trên mặt đất đốt nát và đau khổ còn tồn tại thì những cuốn sách như loại này còn có thể có ích”. Hôm nay, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu xem V.Hugo đã gửi gắm thông điệp lớn lao nào trên những trang viết, thông qua một đoạn trích trong tác phẩm nổi tiếng Những người khốn khổ: Người cầm quyền khôi phục uy quyền. Hoạt động của GV & HS Nội dung ghi bảng Hoạt động 1: Khởi động Hoạt động 2:Hình thành kiến thức -GV: yêu cầu học sinh theo dõi tiểu dẫn trong SGK và trả lời các câu hỏi: Hãy nêu những nét chính về cuộc đời Huy-gô? -HS: đọc tiểu dẫn và trả lời -GV: Em hãy kể tên những tác phẩm chính của nhà văn? Những tác phẩm đó đã thể hiện được vị trí của tác giả như thế nào? -HS: đọc tiểu dẫn tóm tắt tác phẩm chính Suy nghĩ, chốt ý. (GV: giới thiệu thêm Nội dung các tác phẩm kể trên chủ yếu xoay quanh những mâu thuẫn này sinh trong lòng xã hội. Nhà văn đã đi sâu khai thác và phát hiện những nguyên nhân cơ bản dẫn đến những mâu thuẫn đó. Cụ thể là do tàn dư của chế độ phong kiến và mầm mống của chế độ tư bản độc quyền đang được hình thành. Hậu quả của những xã hội đó là sản sinh ra những tầng lớp người dân bần cùng và nghèo khổ. Nhiều tác phẩm đã phản ánh tình cảnh thống khổ này, tiêu biểu là hai tiểu thuyết “Nhà thờ đức bà Pa-ri” và “Những người khốn khổ”. Giá trị tư tưởng là tiếng nói bảo vệ lẽ phải và sự công bằng của xã hội. Thông qua những số phận éo le, bi đát, nhà văn đem đến thông điệp của tình thương và khẳng định những số phận oan trái ấy sẽ được bảo vệ bằng tình thương) -GV: Em hãy nêu những hiểu biết của em về tiểu thuyết “Những người khốn khổ”? -HS: Trả lời theo hiểu biết cá nhân -HS: Nhận xét, bổ sung (GV Tóm tắt :Giăng Van-giăng thợ xén cây,bị kết án 19 năm tù khổ sai chỉ vì lấy trộm bánh mì cho 7 đứa cháu đói khát=>Ra tù, ông trở thành người tốt nhờ sự cảm hoá của linh mục Miri-en. Ông đổi tên thành Ma-đơ-len, mở nhà máy, giàu có và trở thành thị trưởng=> Nhưng ông luôn bị thanh tra mật thám Gia-ve nghi ngờ và theo dõi=> Lần đầu tiên gặp Phăng-tin, ông đã giúp đỡ và cứu cô thoát khỏi tay Gia-ve=> Khi Phăng-tin chết, ông trở lại với tên thật của mình, vào tù, rồi vượt ngục. Giăng van-giăng giữ lời hứa tìm đến chuộc Cô-dét, đưa lên Pa-ri sống lẩn trốn nhiều năm=> Một cuộc khởi nghĩa của nhân dân Pa-ri nổ ra chống chính quyền tư sản (6-1832). Ông cũng có mặt trên chiến luỹ và đã cứu sống Ma-riuýt (người yêu của Cô-dét). Ông vun đắp tình yêu cho họ và cuối cùng ông chết trong cảnh cô đơn. -GV: Em hãy nêu xuất xứ của đoạn trích? -HS: Đọc và nêu xuất xứ -GV: Gọi học sinh đọc tác phẩm theo hướng phân vai để chú ý làm nổi bật tính cách nhân vật, hướng dẫn các em cách đọc. Sau khi đọc nêu nội dung của đoạn trích? -HS: đọc dưới sự hướng dẫn của giáo viên và tóm tắt nội dung. -GV: Qua phần tìm hiểu ở nhà, các em hãy cho cô biết đoạn trích trên có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng phần? -HS: Trình bày cách phân chia theo sự chuẩn bị ở nhà. -GV: Nêu hướng phân tích ( theo bố cục hay tuyến nhân vật) GV chia lớp thành 4 nhóm lần lượt tìm hiểu các nội dung sau trong vòng 3 phút -Nhóm 1: Dựa vào phần tóm tắt và nội dung đoạn trích,em hãy cho biết Giăng Van-giăng đang ở trong hoàn cảnh như thế nào? HS: Xem lại phần tóm tắt và trả lời Nhóm 2: Giăng Van-giăng xuất hiện với ngoại hình, cử chỉ như thế nào ?( với Phăng-tin và Gia-ve) HS: Trả lời -Nhóm 3: Ngôn ngữ của Giăng Van-giăng? (Xưng hô, cách nói năng) -GV: Vì sao ông lại nhún nhường trước Gia-ve? -HS: Tìm và trả lời (GV liên hệ mở rộng với từ ngữ xưng hô trong đạon trích “Tức nước vỡ bờ”- Ngô Tất Tố. Ở nhân vật Chị Dậu có sự thay đổi trong cách xưng hô từ sự nhún nhường ông-cháu, ông-tôi, Bà-mày. Xét về logic từ ngữ xưng hô có sự mâu thuẫn, nhưng xét về diễn biến tâm lý thì hết sức phù hợp. Khi con người bị dồn ép đến mức đường cùng thì dẫn đến cách xưng hô thay đổi => khắc họa rõ nét tính cách nhân vật) Nhóm 4: Giăng Van-giăng đã có những hành động như thế nào? GV: Qua những hành động đó, em cảm nhận được điều gì từ nhân vật này? -HS: Trả lời và nêu cảm nhận của bản thân. GV: Các em hãy cho cô biết tác giả đã miêu tả chân dung Gia-ve bằng những hình ảnh, chi tiết nào? -HS: Suy nghĩ nêu chi tiết -GV: Để khắc họa chân dung đó, chắc hẳn tác giả phải sử dụng các biện pháp nghệ thuật độc đáo. Vậy các em cho cô biết ở đây tác giả sử dụng nghệ thuật gì? Và nhằm mục đích gì? -HS: Suy nghĩ, trả lời -GV: Bổ sung, sửa chữa -GV: Không chỉ các hình ảnh trên mà chân dung Gia-ve còn được thể hiện qua đâu? Phân tích lối xưng hô và cách nói của Gia-ve? -HS: Trả lời -GV: Lối xưng hô trên cho ta thấy Gia-ve là người như thế nào? -HS: nhận xét, kết luận -GV: qua cuộc đối thoại của Gia-ve với Giăng Van-giăng và Phăng-tin, em thấy Gia-ve là người như thế nào? HS: suy nghĩ, cảm nhận theo quan điểm các nhân -GV: Không chỉ qua ngôn ngữ mà Gia-ve còn có những hành động như thế nào? Qua đó em có nhận xét gì về Gia-ve? HS: Tìm hiểu và trả lời -GV: Có thể nói, qua ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, của Gia-ve em có nhận xét gì về nhân vật này? -HS: nhận xét (GV bình thêm: Nhà văn đã miêu tả Gia-ve là một con thú chứ không phải một con người. Ở đây, Gia-ve đã vượt qua ngưỡng một con người tàn bạo, tàn bạo để trở thành một con thú. Nghĩa là sự độc ác của hắn đã lên đến tột đỉnh khiên hắn không còn thuộc về thế giới con người. Gia-ve làm nhiệm vụ thực thi pháp luật nhưng lại máy móc, cứng nhắc, không một chút tình cảm). I.Tìm hiểu chung 1.Tác giả: Vích-to Huy-gô (1802-1885) a. Cuộc đời -Thơ ấu: chịu nhiều thiệt thòi về tình cảm gia đình. -Là người thông minh, tài năng nảy nở sớm. -Suốt đời hoạt động xã hội và chính trị vì sự tiến bộ của thời đại. -Năm 1985 ông được công nhận là danh nhân văn hóa thế giới. b. Sự nghiệp sáng tác -Tiểu thuyết Nhà thờ Đức bà Pari (1831) Những người khốn khổ (1862) -Thơ Lá thu (1831) Trừng phạt (1853) -Kịch Éc-na-ni (1832) -Tiểu luận, tranh vẽ à + Một tiếng vọng âm vang của thời đại + Nghệ sĩ đa tài, tiên phong của chủ nghĩa lãng mạn Pháp. 2.Tác phẩm: “Những người khốn khổ”(1862) - Cấu trúc: Gồm năm phần, mỗi phần lại được chia thành nhiều quyển, mỗi quyển lại gồm nhiều chương mục và đều có tiêu để riêng; hơn 2000 trang, hàng trăm nhân vật. - Nội dung: tái hiện khung cảnh Pa-ri và nước Pháp ba thập kỉ đầu thế kỉ 19, xoay quanh số phận nhân vật Giăng Van-giăng từ khi được ra tù đến lúc qua đời trong lãng quên thầm lặng với thông điệp cuối cùng: “Trên đời, chỉ có một điều ấy thôi, đó là thương yêu nhau” -Tóm tắt: SGK 3.Đoạn trích “Người cầm quyền khôi phục uy quyền”. a. Xuất xứ - Xuất xứ: Chương IV, quyển 8 phần thứ nhất tiểu thuyết “Những người khốn khổ”. b. Đọc và tóm tắt nội dung đoạn trích: người cầm quyền khôi phục uy quyền kể lại tình huống thanh tra cảnh sát Gia-ve – một hung thần ác sát đối với thế giới tội phạm dẫn lính đến bắt Giăng Van-giăng khi ông đang chứng kiến cảnh cô thợ khâu Phăng-tin hấp hối c. Bố cục -Phần một: từ đầu đến”Phăng-tin đã tắt thở”: Diễn biến xung đột trước khi Phăng-tin tắt thở -Phần hai: “Giăng Van-giăng để tay”đến hết: Diễn biến xung đột sau khi Phăng-tin tắt thở. II. Đọc hiểu văn bản 1. Hình tượng nhân vật Giăng Van-giăng * Hoàn cảnh - Là người lao động nghèo khổ. Xuất phát từ lòng thương cháu trong cảnh đói mà nhận 19 năm tù khổ sai. - Hoàn cảnh: Một mặt, ông không muốn sống giả dối trong yên ấm, giàu sang nhưng lương tâm day dứt, đặc biệt ông không muốn người vô tội vì mình mà bị kết oán oan, nên ông tự nộp mình cho cảnh sát. => Hoàn cảnh ngặt nghèo. * Ngoại hình, cử chỉ - Nhẹ nhàng và điềm tĩnh ( bảo Phăng-tin),ngôn ngữ nhã nhặn, không hề tỏ ra khiếp sợ trước Gia-ve, kẻ đại diện cho chính quyền - Ông chỉ lo lắng cho Phăng-tin. Ông hạ giọng, cầu xin Gia-ve không phải cho mình mà cho Phăng-tin * Ngôn ngữ - Xưng hô: + Tự xưng: Tôi + Với Gia-ve: thưa ông => nhún nhường, nhẹ nhàng + Với Phăng-tin: Chị => trân trọng, yêu thương -Cách nói: + Với Phăng-tin: “cứ yên tâm. Không phải nó đến bắt chị đâu” nhẹ nhàng, điềm tĩnh, yên lòng người bệnh + Với Gia-ve: Nói tránh, hạ giọng, thì thầm, nói nhanh (ông hạ giọng cầu xin Gia-ve không phải cho mình mà cho Phăng-tin) èTinh tế trong lời nói, trái tim đôn hậu * Hành động - Với Gia-ve + Ghé lại gần hắn ènhịn nhục, muốn cứu Phăng-tin + Cậy bàn tay Gia-ve như cậy bàn tay trẻ con, giật gãy thanh sắt khung giường, nhìn Gia-ve chằm trừng trừng. + Câu nói nghiêm khắc nhưng vẫn bình tĩnh “Tôi khuyên anh đừng quấy rầy tôi lúc này” Như vậy, ông đã có chút tự do để bày tỏ tình thương của mình. -Với Phăng-tin +Đến bên giường Phăng-tin +Tì khuỷu tay lên giường, bàn tay đỡ lấy trán +Cúi ghé lại gần +Nâng đầu, đặt ngay ngắn, tahứt lại dây rút cổ áo chị, vén tóc +Qùy xuống, nâng lên và nhẹ nhàng đặt một nụ hôn. =>Những hành động thể hiện sự nhân từ, dịu dàng, cao thượng. Trái tim giàu tình nhân ái trong hoàn cảnh khó khăn, được thăng hoa rực rỡ. èHình tương nhân vật đại diện cho cái thiện, chính nghĩa, đạo lí. Hình ảnh của một vị cứu tinh, đấng cứu thế. Hình tượng nhân vật phi thường, lãng mạn. + Thể hiện quan điểm tư tưởng và niềm tin vào con đường cải tạo xã hội của Huy-gô: con đường hướng đến những người lao khổ bằng sức mạnh của tình thương và lòng nhân ái vô bờ. 2. Nhân vật Gia-ve * Ngoại hình, cử chỉ - Bộ mặt gớm ghiếc - Điệu nói man rợ và điên cuồng, không phải là tiếng người mà là “tiếng thú gầm”. - Cặp mắt “như cái móc sắt, và với cái nhìn ấy hắn từng quen kéo giật vào hắn bao kẻ khốn khổ”. - Cái cười “phô ra tất cả hai hàm răng”. Nghệ thuật: - Câu văn miêu tả, nhận xét, đánh giá - Hình ảnh ẩn dụ, so sánh, phóng đại - Qua cảm nhận của Phăng-tinè đáng sợ, khách quan hơn Bộ dạng của một ác thú * Ngôn ngữ -Xưng hô: + Tự xưng: “gọi ta là ông thanh tra”, “tao không đến đây để nghe lí sự” + Với Giăng van-giăng: mày, tên kẻ cướp, tên kẻ cắp, tên tù khổ sai. + Với Phăng-tin: con đĩ, con này, đồ khỉ, lũ gái điếm.( Không có một chút động lòng thương cảm nào) Thô bỉ, vô học, lỗ mãng, xúc phạm -Cách nói: + Gia-ve phát khùng hét, nói như gầm, cộc lốc + Chửi bới, lăng mạ, mỉa mai + Thị uy, quyền lực “gọi ta là ông thị trưởng”,”nói to lên, ai nói với ta phải nói to”. + Nói toạc ra sự thật “mày xin tao ba ngàytốt, tốt thật đấy”. Hống hách, tàn bạo, nhẫn tâm trước người bệnh. * Hành động: - Nắm lấy cổ áo “ông thị trưởng”, “giậm chân”, “hắn nhìn Phăng-tin trừng trừng” - Túm lấy cổ áo Giăng Van-giăng - “Lại túm một túm lấy cổ áo và ca-vát” è3 lần: Hung hãn =>tàn ác=>giết chết Phăng-tin èngôn ngữ hành động của ác thú - Vừa sợ, vừa tức, không dám bỏ đi gọi lính “Đứng lại, tay nắm lấy đầu can, lưng tựa vào khng cửa” èGia-ve vốn nể sợ sức mạnh phi phàm và bản lĩnh ghê gớm của người tù khổ sai. èĐó là chân dung một con người-thú, một con chó giữ nhà trung thành của chính quyền tư sản nước Pháp đương thời hiện lên qua biện pháp so sánh, phóng đại, mang tính ẩn dụ rõ nét. Đại diện cho cái ác, cường quyền, bạo lực. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật - Xây dựng tình huống đầy kịch tính - Cách xây dựng nhân vật lí tưởng hóa - Thủ pháp đối lập =>Những đặc trưng bút pháp của Huy-gô cũng là những dấu hiệu quen thuộc của văn học lãng mạn. Giá trị của văn chương không chỉ biểu hiện ở những dấu ấn nghệ thuật, mà sức hấp dãn của thiên tài Huy-gô chủ yếu nằm ở thế giới tình cảm đẹp đẽ, lí tưởng tiến bộ mà nhà văn gửi gắm. 2. Nội dung - Lòng nhân ái rất cần thiết trong cuộc sống, nhất là khi con người rơi vào tình thế khó khăn. Trong bất công và tuyệt vọng, con người chân chính vẫn có thể bằng ánh sáng của tình thương đẩy lùi bóng tối của cường quyền và nhen nhóm niềm tin vào tương lai. - Lí tưởng xã hội: Giải quyết những vấn đề xã hội bằng tình thương. III. Hoạt động 3, 4, 5: Luyện tâp, vận dụng tìm tòi và mở rộng -GV cho HS thảo luận (3-5phút) Đến đây, em hiểu nhan đề của đoạn trích này thế nào: Ai là “người cầm quyền” “khôi phục uy quyền” Giăng Van-giăng hay Gia-ve? -HS: phát biểu quan điểm cá nhân (- Sẽ có người cho rằng Gia-ve là người cầm quyền bởi bấy lâu nay hắn vẫn phục tùng ông thị trường Ma-đơ-len. Nhưng kể từ khi Ma-đơ-len tự thú, trở về với tên học thật và nguyên hình là một người tù khổ sai thì cũng là lúc tên mật thám Gia-ve khôi phục quyền hành của hắn. Hắn đã thị oai, lộng quyền, nạn nộ và bắt Giăng Van-giăng. - Tuy nhiên có học sinh khác nghĩ: Giăng Van-giăng mới chính là người cầm quyền bởi lúc đầu tên thanh tra rất hống hách, nhưng rồi hắn run sợ, nem nép nghe theo Giăng Van-giăng. Ban đầu Giăng Van-giăng rất nhún nhường nhưng càng ngày ông càng lấy lại uy thế và sức mạnh của mình trước Gia-ve. Đặt trong phạm vi đoạn trích hướng thứ 2 tích cực hơn). Cảm nhận về nhân vạt Phăng-tin ở đoạn 1 Xung đột giữa Gia-ve và Giăng Van-giăng Hình ảnh Giăng Van-giăng bên thi hài của Phăng-tin Đặc trưng của chủ nghĩa lãng mạn trong sáng tác của Huy-gô E: Hướng dẫn học bài ở nhà: Bài cũ Nắm vững kiến thức Hoàn chỉnh bài tập vào vở Bài mới: Luyện tập thao tác lập luận bình luận Đọc bài, trả lời câu hỏi Dự kiến trả lời bài tập Rút kinh nghiệm ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Phê duyệt của giáo viên hướng dẫn Giáo sinh thực tập