Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 9, 10: Đọc văn Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

Tiết 9 - 10– Đọc văn Ngày soạn: 08/09/2017 TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Bi kịch mất nước và bi kịch tình yêu tan vỡ được phản ánh trong truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ. - Bài học lịch sử về tinh thàn cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đúng đắn mối quan hệ riêng chung , nhà với nước, cá nhân với cộng đồng. - Sự kết hợp hài hoà gĩưa "cốt lõi lịch sử" với tưởng tượng; hư cấu nghệ thuật dân gian. 2. Kĩ năng - Đọc(kể) diễn cảm truyền thuyết dân gian. - Phân tích văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại. 3. Thái độ - Có ý thức quốc gia, dân tộc. - Nhận thức rõ mối quan hệ cá nhân và cộng đồng, bài học biết cảnh giác với kẻ thù. 4. Các năng lực hướng tới: - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực cảm thụ văn chương, năng lực hợp tác, năng lực tự quản, năng lực giao tiếp, II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Giáo viên: Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 1 (cơ bản), sách giáo viên, chuẩn kiến thức kĩ năng, bài thiết kế dạy học, giáo án. 2. Học sinh: Sách giáo khoa, vở soạn, các tư liệu tham khảo khác. III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC 1. Phương pháp: nêu vấn đề, thảo luận nhóm. 2. Kĩ thuật: động não, trình bày một phút, mảnh ghép. IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Hoạt động khởi động GV: Giới thiệu những hình ảnh về di tích Cổ Loa Dẫn dắt bài học: Tôi kể ngày xưa chuyện Mỵ Châu  Trái tim lầm chỗ để trên đầu  Nỏ thần vô ý trao tay giặc  Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu... ” 2. Hoạt động hình thành kiến thức Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu phần Tiểu dẫn - Đặc điểm của thể loại truyền thuyết? - Giới thiệu thêm về cụm từ di tích Cổ Loa . Hs trình bày Gv chốt y *Hướng dẫn HS đọc hiểu chi tiết - Tổ cử người kể ngắn gọn, diễn cảm. - Văn bản có thể chia làm mấy phần ? Nội dung của mỗi phần ? HS phát hiện trả lời Gv chốt ‎ ý HS thảo luận 4 nhóm theo phiếu học tập (3’) Đại diện trình bày - Nhóm 1,2:Những chi tiết nào thể hiện vai trò của ADV trong sự nghiệp giữ nước ? + Chi tiết kì ảo này có ý nghĩa gì? Hs trình bày Các nhóm nhận xét Gv chốt y -Nhóm 3,4: Sự mất cảnh giác của nhà vua biểu hiện qua những tình tiết nào? + Sáng tạo những chi tiết Rùa vàng , nhà vua tự tay chém đầu con gái rồi theo gót Rùa vàng xuống biển , nhân dân muốn biểu lộ thái độ , tình cảm gì đối với nhân vật lịch sử ADV và việc mất nước Âu Lạc ? Hs trình bày Các nhóm nhận xét Gv chốt y Tiết 2 HS thảo luận 4 nhóm theo phiếu học tập (3’) Đại diện trình bày -Nhóm 1,2: Nhận xét của em về nhân vật Mị Châu? + Tại sao Mị Châu chấp nhận tội chết mà không xin vua cha tha mạng ? ( GV có thể cho h/s biết thêm về lời phê phán Mị Châu của nhà thơ Tố Hữu ) . Hs trình bày Các nhóm nhận xét Gv chốt y - Chi tiết máu Mị Châu hóa thành ngọc trai , xác hóa thành ngọc thạch có ý nghĩa gì ? Hs suy nghĩ trả lời Gv chốt y - Nhóm 3,4: Nhân vật Trọng Thủy được kể với những chi tiết nào ? - Chi tiết người đời sau đem ngọc biển Đông , lấy nuớc giếng mà Trọng Thủy tự vẫn mà rửa thì ngọc trong sáng thêm có ý nghĩa gì ? Hs trình bày Các nhóm nhận xét Gv chốt y Câu hỏi KNS: Qua câu chuyện em có suy nghĩ như thế nào về trách nhiệm của một người công dân đối với đất nước, dân tộc trong tình hình hiện nay? * Hướng dẫn HS tổng kết - Đâu là cốt lõi lịch sử trong câu chuyện thần kỳ này ? ( Thế kỷ - III -> II ) - Trong truyền thuyết có những bi kich nào? Bi kích nào là chính? Hs phát hiện trả lời Gv chốt y I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Khái niệm truyền thuyết : - Những câu chuyện dân gian – có cốt lõi lịch sử kết hợp với sự tưởng tượng kỳ ảo 2. Truyền thuyết ADV: *Có 3 bản kể: - Rùa vàng trong " Lĩnh Nam chích quái" -Thục kỷ ADV trong " Thiên Nam ngữ lục". - Mị Châu Trọng Thuỷ truyền thuyết ở vùng Cổ Loa. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN 1. Đọc 2. Bố cục : - Phần 1 : Từ đầu bèn xin hòa , Vua ADV xây thành , làm nỏ và chiến thắng giặc lần 1 . - Còn lại:ADV và Mị Châu mất cảnh giác dẫn đến bi kịch mất nước - Trọng Thủy tự vẫn . 3. Tìm hiểu 3.1/An Dương Vương a. Vai trò ADV trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước - Xây thành , chế nỏ : có công , có tấm lòng đối với đất nước - Chi tiết kì ảo: Cụ già xuất hiện bí ẩn, Rùa Vàng từ biển Đông lên giúp An Dương Vương Þkhẳng định việc làm của ADV là chính nghĩa, được lòng trời, hợp lòng dân - Kết quả: quân Triệu Đà thua to =>Các việc làm của ADV nêu cao bài học cảnh giác, khẳng định vai trò của ADV và sự ca ngợi của nhân dân với những việc làm có ý nghĩa lịch sử. b. Bi kịch nước mất- nhà tan - Vô tình gả con gái cho con trai Triệu Đà , cho phép Trọng thuỷ ở rể : tạo cơ hội cho Mị Châu đánh tráo nỏ thần , mắc sai lầm . - Cậy có nỏ thần , điềm nhiên đánh cờ khi giặc đến : chủ quan , xem thường địch -Kết quả: thất bại , bỏ chạy , giết con , sự nghiệp tiêu vong => Vua – có trách nhiệm cao đối với vận mệnh đất nước nhưng mất cảnh giác – rơi vào bi kịch : nước mất , nhà tan. *Chi tiết: - ADV tự tay chém đầu con gái là hành động quyết liệt dứt khoát đứng về phía công lí và quyền lợi dân tộc,cũng là sự thức tỉnh muộn màng của nhà vua : mang tính bi kịch -ADV cầm sừng tê bảy tấc rồi theo gót Rùa vàng xuống biển -> huyền thoại hóa - ngợi ca và thanh minh . 3.2/ Mị Châu - Trọng Thuỷ a. Mị Châu - Con vua ADV , lén cho Trọng Thủy xem nỏ thần : cả tin, ngây thơ, quá yêu Trọng Thủy , mất cảnh giác,quên nhiệm vụ đối với đất nước . - Tin lời Trọng Thủy giấu cha việc tráo nỏ , rắc lông ngỗng : tin mê muội -> vô tình phạm tội , thành giặc . - Chấp nhận tội chết không dám xin thần , xin cha tha tội : đứng trên lợi ích dân tộc để nhìn nhận tội lỗi , sai lầm 1 cách chân thành, nghiêm túc . => Ngây thơ , yêu trong sáng , chân thành -> bi kịch : lừa dối cha , có tội với đất nước - chấp nhận chết . *Chi tiết: -Lời kết tội của Rùa Vàng® Sự giận thương minh bạch của nhân dân - Máu -> ngọc trai , xác -> ngọc thạch : Sự hóa thân không trọn vẹn – Hư cấu -> bao dung , thông cảm - nhắc nhở nghiêm khắc : tình cảm gia đình - đất nước (riêng – chung) - Hình ảnh ngọc trai - giếng nước à Mối quan hệ nhân quả với lời nguyền của Mị Châu -> sự tỉnh ngộ của Mị Châu khi nhìn rõ bản chất lừa dối , xâm lược của Trọng Thủy . b. Trọng Thủy - Con trai Triệu Đà , sang Âu Lạc làm rể với tham vọng chính trị . - Giằng co giữa tình yêu cha và Mị Châu ->chọn cha : tình yêu cha và trách nhiệm với đất nước -> phản bội tình yêu dẫn đến bi kịch : tình yêu tan vỡ , chết bi thảm . => Kẻ xâm lược đầy tham vọng , si tình . *Chi tiết ẩn dụ kép : + Với Trọng Thủy : nước giếng thể hiện nỗi ân hận vô hạn và chứng nhận cho lòng mong muốn được giải tội của Trọng Thủy . + Với Mị Châu : tấm lòng của nàng thêm được sáng tỏ , sự ngây thơ của nàng càng đáng thương . III. TỔNG KẾT - Câu chuyện giải thích nguyên nhân sự kiện mất nước Âu Lạc . - Sự lựa chọn và sáng tạo các sự kiện và nhân vật đầy chất thơ và mộng – mang tính bi kịch . - Quan điểm đánh giá , thái độ và tình cảm của nhân dân dứt khoát , có lý , có tình . - Phong phú , hàm súc về nội dung , chặt chẽ trong kết cấu , độc đáo trong cách thể hiện . => ADV-MC-TT Bi kịch về sự mất cảnh giác để mất nước , bi kịch tình yêu . 3. Hoạt đông luyện tâp - Hình ảnh ngọc trai – giếng nước có ý nghĩ gì? Gợi ý: + Minh oan cho Mị Châu + Tha thứ cho Trọng Thủy. 4. Hoạt động vận dung, mở rộng - Kể diễn cảm truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ - Viết lại phần kết của tác phẩm - Quan điểm của anh chị về ý kiến cho rằng truyền thuyết này là tiếng nói ngợi ca tình yêu chung thuỷ và phản kháng chiến tranh? V. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC: 1. Hướng dẫn học bài cũ: - Nắm vững kiến thức đã học? 2. Hướng dẫn chuẩn bị bài mới: - Chuẩn bị bài: Bài làm văn số 1: + Cách xác định nội dung của văn bản, xác định thể thơ, đặt nhan đề, phương thức trình bày của một văn bản (diễn dịch, quy nạp), phương thức biểu đạt, một số biện pháp tu từ quen thuộc, + Cách làm bài văn phát biểu cảm nghĩ.