Giáo án Sinh học 11 tiết 32 bài 30: Truyền tin qua xinap

Người soạn: Nguyễn Thị Huệ Ngày soạn: 01/03/2018 Ngày giảng: 06/03/2018 Tiết 32 Bài 30: TRUYỀN TIN QUA XINAP I.Mục tiêu: 1.Kiến thức: -Vẽ và mô tả được cấu tạo của xinap. -Trình bày được quá trình truyền tin qua xinap. 2.Kỹ năng: -Rèn luyện kỹ năng quan sát H30.1; H30.2; H30.3 rút ra kiến thức về cấu tạo của xinap, quá trình truyền tin qua xinap. -Kỹ năng hợp tác khi tìm kiếm và xử lí thông tin về khái niệm xinap, đặc điểm cấu tạo của xinap và quá trình truyền tin qua xinap. 3.Thái độ: -Biết vận dụng những kiến thức đã học để giải thích những hiện tượng trong thực tế. -Bồi dưỡng quan điểm duy vật biện chứng, có niềm tin vào khoa học, yêu thích bộ môn. II. Chuẩn bị: 1.Giáo viên: -Giáo án 2.Học sinh: -Xem bài mới trước ở nhà III.Tiến trình tiết dạy: 1.Ổn định lớp: 2.Kiểm tra bài cũ: Điện thế hoạt động là gì? Nguyên nhân hình thành điện thế hoạt động là gì? Xung thần kinh được truyền như thế nào trên sợi trục? 3.Bài mới: Trên dây thần kinh có nhiều tế bào nối với nhau, vậy xung thần kinh truyền như thế nào để qua phần tiếp nối giữa 2 tế bào thần kinh hoặc tế bào thần kinh với tế bào khác? Trả lời câu hỏi này là nội dung bài học hôm nay. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung HĐ 1: Khái niệm xinap và cấu tạo của xinap -Xác định vị trí của xinap - Xung thần kinh từ một nơ ron có thể truyền đến những tế bào nào? -Vậy xinap là gì? -Quan sát lại hình và cho biết có các kiểu xinap nào? -Dựa vào đâu mà người ta gọi tên xinap như vậy? HĐ 2: Tìm hiểu cấu tạo xinap -Thế nào là xináp hóa học? -Quan sát hình mô tả cấu tạo của xinap hoá học? -Chuỳ xinap có chứa gì? - Vấn đáp tái hiện chức năng của ti thể? -Nghiên cứu SGK và kể tên có những loại chất trung gian hoá học phổ biến ở động vật? - Màng sau có chứa gì? -Cúc Xinap nằm ở tận cùng của các sợi nhánh -TBTK, TB cơ, TB tuyến -Ti thể có chức năng OXH các chất tạo năng lượng cung cấp cho các hoạt động của xinap +những chất kích thích: axetylcholin, + những chất ức chế: axit gamma-aminobutylic, glyxin, axit glutamic +Những chất có thể kích thích hoặc ức chế: adrenalin, noradrenalin, dopamin, serotonin I. Khái niệm xinap 1. Khái niệm Xinap là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào thần kinh, giữa tế bào thần kinh với tế bào khác (tế bào cơ, tế bào tuyến). 2. Các kiểu xinap Dựa vào loại tế bào tiếp xúc với tế bào thần kinh: - Xinap thần kinh- thần kinh. - Xinap thần kinh- cơ. - Xinap thần kinh- tuyến. Dựa vào cơ chế: + Xinap hóa học (phổ biến) + Xinap điện II.Cấu tạo xinap 1.Khái niệm Xináp hóa học: là loại xináp mà thông tin được truyền qua khe xináp đến màng sau nhờ các chất trung gian hóa học chứa trong bóng xináp. 2.Cấu tạo -Chùy xináp: +Màng trước xinap +Ti thể +Bóng chứa chất trung gian hóa học -Khe xináp: -Màng sau: +Thụ thể nhận chất trung gian hóa học +Các enzim HĐ 2: Tìm hiểu qúa trình truyền tin qua xinap -Thông tin truyền đến xinap dưới dạng gì? -Hãy quan sát và trình bày quá trình truyền tin qua xinap với chất trung gian hóa học là axetincolin? -Khi màng trước xináp vỡ ra giải phóng rất nhiều chất trung gian hóa học thì tại sao chất trung gian hóa học không bị ứ đọng ở màng sau? Xung thần kinh Nhờ có quá trình tái tổng hợp chất trung gian hóa học. III.Qúa trình truyền tin qua xinap *Truyền tin qua xinap -Giai đoạn 1: Xung thần kinh lan truyền đến xináp làm cho Ca2+ đi vào trong chuỳ xináp. -Giai đoạn 2: Ca2+ vào làm bóng chứa chất trung gian hoá học gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng chất trung gian hoá học vào khe xináp. -Giai đoạn 3: Chất trung gian hoá học gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. * Sự tái tổng hợp chất trung gian hóa học Chất trung gian hóa học được enzim đến phân giải thành những sản phẩm (axetincolin à axetat + colin) à chùy xinap để tái tạo hợp chất hóa học trung gian. - Nêu một số ứng dụng liên quan quá trình truyền tin qua xinap? Những hiểu biết về quá trình truyền tin qua xinap được ứng dụng khá nhiều trong thực tế, đặc biệt trong lĩnh vực y học. -Atropin là một loại thuốc giảm đau. Atropin là alcaloid chiết xuất từ Atropa belladona Solanaceae. Do atropin phong bế màng sau xinap làm mất khả năng nhận cảm với chất axetincolin của màng sau, làm hạn chế hưng phấn và giảm co thắt, gây giảm đau. -Aminazin cũng có tác dụng tương tự như enzim aminoxidaza làm phân giải adrenalin. Vì thế làm giảm bớt lượng thông tin về não nên dẫn đến an thần. -Thuốc tẩy giun sán cho lợn (dipterec), sau khi uống vào, thuốc ngấm vào giun sán, làm phá hủy enzim ở các xinap gây co cơ telanos, làm giun sán cứng đờ, không bám được vào niêm mạc ruột, cơ trơn của ruột lơn tăng cường co bóp đẩy giun sán ra ngoài. + Cho học sinh đọc phần em có biết ở cuối bài để thấy từ xưa con người cũng đã có những ứng dụng về quá trình truyền tin qua xinap trong cuộc sống. -Ứng dụng trong y học như chế tạo thuốc giảm đau Atropin, aminazin đối với người và thuốc tẩy giun sán Dipterex ở lợn. IV.Ứng dụng -Ứng dụng trong y học như chế tạo thuốc giảm đau Atropin, aminazin đối với người và thuốc tẩy giun sán Dipterex ở lợn. 4. Củng cố: .Tại sao mặc dù có cả xinap điện lẫn xinap hoá học nhưng đại bộ phận các xinap ở động vật lại là xinap hoá học? (Ưu điểm của xinap hoá học so với xinap điện) -Truyền thông tin tại xinap hoá học dễ được điều chỉnh hơn so với ở xinap điện nhờ điều chỉnh lượng chất truyền tin được tiết vào khe xinap. - Mức độ đáp ứng với tín hiệu ở màng sau xinap cũng dễ được điều chỉnh hơn. - Dẫn truyền xung thần kinh theo 1 chiều. - Chất trung gian hoá học khác nhau ở mỗi xinap gây ra các đáp ứng khác nhau.