Giáo án Sinh học 9 - Học kì II - Bài 53: Tác động của con người đối với môi trường

Tuần: 29 Ngày soạn: ................................ Tiết: 58 Ngày dạy: .................................. Chương III CON NGƯỜI, DÂN SỐ VÀ MÔI TRƯỜNG Bài 53 TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Nêu được các tác động của con người tới môi trường, đặc biệt là nhiều hoạt động của con người làm suy giảm hệ sinh thái, gấy mất cân bằng sinh thái. - Nêu được các biện pháp của con người nhằm khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, từ đó có ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường. - Ý thức được trách nhiệm cần bảo vệ môi trường sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. 2. Kĩ năng - Kĩ năng thu thập và xử lý thông tin khi đọc SGK để tìm hiểu về tác động của con người tới môi trường sống và vai trò của con người trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên. - Kĩ năng kiên định, phản đối với mọi hành vi phá hoại môi trường. - Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực. 3. Thái độ Chuẩn bị bài đầy đủ trước khi lên lớp. II. Phương pháp Hỏi chuyên gia, trực quan, dạy học nhóm, viết tích cực, tranh luận. III. Thiết bị dạy học - Tranh phóng to hình 53.1; 53.2 SGK. - Tư liệu về môi trường, hoạt động của con người tác động đến môi trường. - Bảng phụ. IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp: 1’ 2. Kiểm tra bài cũ: Thông qua 3. Bài mới: a. Mở bài: 2’ Con người là một nhân tố sinh thái đặc biệt, có nhiều ảnh hưởng lớn tới môi trường tự nhiên ngay từ những buổi đầu xuất hiện trên trái đất cho đến nay. Vậy những tác động đó là gì? b. Phát triển bài: Hoạt động 1: Tác động của con người tới môi trường qua các thời kì phát triển của xã hội Mục tiêu: Biết sự ảnh hưởng của con người ở các giai đoạn TG Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Nội dung 13’ - GV cho HS nghiên cứu thông tin SGK và trả lời câu hỏi: + Thời kì nguyên thuỷ, con người đã tác động tới môi trường tự nhiên như thế nào? + Xã hội nông nghiệp đã ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? + Xã hội công nghiệp đã ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? - Gọi HS nhận xét, bổ sung. - GV nhận xét. - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, thảo luận và trả lời: + Thời kì nguyên thủy: con người đốt rừng, đào hố săn bắt thú dữ làm giảm diện tích rừng. + Xã hội nông nghiệp: chặt phá rừng lấy đất canh tác, chăn thả gia súc làm thay đổi đất, nước tầng mặt làm cho nhiều vùng bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. + Xã hội công nghiệp: xây dựng nhiều khu công nghiệp, khai thác tài nguyên bừa bãi làm cho diện tích đất càng thu hẹp, rác thải lớn, gây ra hậu quả lớn cho môi trường. - HS khác nhận xét, bổ sung. - HS rút ra kết luận. I. Tác động của con người tới môi trường qua các thời kì phát triển của xã hội - Thời kì nguyên thủy: con người săn bắt, hái lượm, và sử dụng lửa để nấu nướng, sưởi âm và xua thú dữ. Kết quả là nhiều cánh rừng bị đốt cháy. - Thời kì xã hội nông nghiệp: con người chủ chặt phá rừng lấy đất canh tác, chăn thả gia súc. Hoạt động này làm thay đổi đất và nước tầng mặt. Hậu quả là nhiều vùng đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. - Thời kì xã hội công nghiệp: việc chế tạo ra máy móc, thiết bị và quá trình đô thị hóa đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống như: diện tích rừng bị thu hẹp, nạn ô nhiễm môi trường đang tăng nhanh khó kiểm soát, nhiều vùng đất bị sa mạc hóa, khí hậu thay đổi Hoạt động 2: Tác động của con người làm suy thoái môi trường tự nhiên Mục tiêu: Chỉ ra được những hậu quả phá rừng của con người 10’ - GV nêu câu hỏi: - Những hoạt động nào của con người phá huỷ môi trường tự nhiên? - Hậu quả từ những hoạt động của con người là gì? - Ngoài những hoạt động của con người trong bảng 53.1, hãy cho biết còn hoạt động nào của con người gây suy thoái môi trường? - Trình bày hậu quả của việc chặt phá rừng bừa bãi và gây cháy rừng? - GV cho HS liên hệ tới tác hại của việc chặt phá rừng và đốt rừng trong những năm gần đây. - HS nghiên cứu bảng 53.1 và trả lời: + Hái lượm, săn bắt động vật hoang dã, đốt rừng lấy đất trồng trọt, chăn thả gia súc, khai thác khoáng sản, phát triển nhiều khu dân cư, chiến tranh. - HS ghi kết quả bảng 53.1 và nêu được: 1- a (ở mức độ thấp) 2- a, h 3- a, b, c, d, g, e, h 4- a, b, c, d, g, h 5- a, b, c, d, g, h 6- a, b, c, d, g, h 7- Tất cả - HS kể thêm như: xây dựng nhà máy lớn, chất thải công nghiệp nhiều. - HS thảo luận nhóm, bổ sung và nêu được: Chặt phá rừng, cháy rừng gây xói mòn đất, lũ quét, nước ngầm giảm, khí hậu thay đổi, mất nơi ở của các loài sinh vật " giảm đa dạng sinh học " gây mất cân băng sinh thái. - HS kể: lũ quét, lở đất, sạt lở bờ sông Hồng... II. Tác động của con người làm suy thoái môi trường tự nhiên Nhiều hoạt động của con người đã gây hậu quả rất xấu: mất cân bằng sinh thái, xói mòn và thoái hoá đất, ô nhiễm môi trường, cháy rừng, hạn hán, ảnh hưởng đến mạch nước ngầm, nhiều loài sinh vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. Hoạt động 3: Vai trò của con người trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên Mục tiêu: Nêu được các biện pháp của con người nhằm khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, từ đó có ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường 10’ - GV đặt câu hỏi: Con người đã làm gì để bảo vệ và cải tạo môi trường ? - Gọi HS nhận xét, bổ sung. - GV liên hệ thành tựu của con người đã đạt được trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường. - Lồng ghép THGDMT: + Nhiều hoạt động của con người gây hậu quả xấu đến môi trường: làm biến mất một số loài sinh vật, làm suy giảm các hệ sinh thái hoang dã, làm mất cân bằng sinh thái. Tác động lớn nhất của con người tới môi trường tự nhiên là phá hủy hoại thảm thực vật, từ đó gây ra xói mòn và thoái hóa đất, ô nhiễm môi trường, hạn hán, lũ lụt, lũ quét, + Mỗi người đều phải có trách nhiệm trong công việc bảo vệ môi trường sống của mình. - HS nghiên cứu thông tin SGK và trình bày biện pháp: hạn chế phát triển dân số quá nhanh, sử dụng tiết kiêm tài nguyên, bảo vệ rừng và các sinh vật, giảm chất thải, lai tạo giống có năng xuất và phẩm chất tốt. - HS khác nhận xét, bổ sung. - HS nghe GV giảng. - Ghi nhận. III. Vai trò của con người trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên Con người đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên bằng các biện pháp: - Hạn chế phát triển dân số quá nhanh. - Sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên. - Bảo vệ các loài sinh vật. - Phục hồi và trồng rừng. - Kiểm soát và giảm thiểu các nguồn chất thải gây ô nhiễm. - Lai tạo giống cây trồng và vật nuôi có năng xuất và phẩm chất tốt. 4. Củng cố: 3’ - Gọi HS đọc khung màu hồng. - GV nhắc lại trọng tâm bài học. 5. Kiểm tra đánh giá: 5’ - Hoàn thành bảng sau: Bảng 53.2. Bảng ghi những việc làm ảnh hưởng xấu tới môi trường tự nhiên và biện pháp khắc phục Tên việc làm Tác hại Hành động cần làm để khắc phục 6. Hướng dẫn học ở nhà: 1’ - Học bài, trả lời câu hỏi SGK. - Xem trước bài 54. 7. Nhận xét tiết học: 1‘ V. Rút kinh nghiệm và bổ sung kiến thức tiết dạy