Giáo án sử 11 - Các nước Đông Nam Á (cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX)

Bài 4 Tiết PPCT: 4,5 CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á (Cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX) Ngày soạn: Ngày dạy: I. Mục tiêu bài học. 1. Về kiến thức: Làm cho học sinh biết được nửa sau thế kỉ XIX các nước đế quốc mở rộng và hoàn thành việc xâm lược các nước Đông Nam Á. Phong trào đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á chống chủ nghĩa thực dân. Thấy rõ vai trò của các giai cấp đặt biệt là giai cấp tư sản dân tộc và GCCN trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc 2. Về thái độ, tình cảm, tư tưởng: Nhận thức đúng về thời kỳ phát triển sôi động của phong trào giải phóng dân tộc chống chủ nghĩa đế quốc, thực dân. Bồi dưỡng tinh thần đoàn kết, hữu nghị, ủng hộ cuộc đấu tranh vì độc lập tự do của các nước trong khu vực. 3. Về kĩ năng: Biết sử dụng lược đồ Đông Nam Á cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX để trình bày những sự kiện tiêu biểu. Rèn luyện kỉ năng so sánh, để chỉ ra được những nét chung, riêng của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước trong khu vực. II. Thiết bị, tài liệu dạy – học. Lược đồng Đông Nam Á cuối thế ki XIX đầu thế kỉ XX. Tranh ảnh các nhân vật, sự kiện lịch sử III. Tiến trình tổ chức dạy học. 1.Kiểm ra bài cũ: Nguyên nhân ,kết quả cuả cách mạnh Tân Hợi. Tại sao nói cách mạng Tân Hợi 1911 ở Trung Quốc là một cuộc cách mạng Tư sản không triệt để ? 2.Dẫn dắt vào bài mới. Ở Trung Quốc các nước đế quốc tấn công xâm lược và Trung Quốc trở thành nước ½ thuộc địa ½ nửa phong kiến. Vậy các nước Đông Nam Á thì như thế nào ? Nhân dân các nước Đông Nam Á đã đấu tranh chống CNĐQ ntn chúng ta hãy tiếp tục nghiên cứu về các nước ĐNA. 3.Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp. Hoạt động của Thầy – trò Kiến thức cơ bản HS cần nắm Hoạt động 1:Cả lớp và cá nhân GV dùng lược đồ ĐNÁ giới thiệu về vị trí địa lí, lịch sử- văn hóa ,vị trí chiến lược của ĐNÁ ĐNÁ là một khu vực khá rộng, diện tích 4trkm2.Gồm 11 nước ,là một khu vực giàu tài nguyên có lịch sử văn hóa lâu đời .ĐNÁ có vị trí chiến lược quan trọng khu vực này từ xa xưa vẫn coi được là “ngã tư đường ”là hành lang cầu nối giữa TQuốc, Nhật Bản với khu vực Tây Á và Địa Trung Hải.Vì vậy mối liên hệ giữa khu vực và thế giới được xác lập ngay từ thời cổ đại ,nên khu vực chịu ảnh hưởng lớn từ bên ngoài nhất là T Quốc và Ấn Độ. GV:Tại sao các nước Đông Nam Á lại trở thành đối tượng xâm lược của các nước phương Tây ? GV:Trong khu vực ĐNÁ nước nào là thuộc địa sớm nhất ? ĐNÁ chủ yếu là thuộc địa của thực dân nào? Có nước nào thoát khỏi số phận thuộc địa không ? Inđônêxia là nước thuộc địa sớm nhất ở ĐNÁ GV:Vì sao Xiêm là nước duy nhất ở ĐNÁ giữ được nền độc lập tương đối về chính trị của mình ? GV:Em có nhận xét gì về sự phân chia Đông Nam Á giữa các nước đế quốc thực dân ? Việc phân chia đó nói lên điều gì ? Chính sách xâm lược thống trị của CNTD đã kìm hãm sự phát triển kinh tế khu vực, đời sống nhân dân cực khổ họ đã vùng dậy đấu tranh Hoạt động 1:Cá nhân + Inđônêxia là một quần đảo rộng lớn với 13.600đảo lớn nhỏ,trong đó có hai đảo lớn nhất là đảo Giava và Sumtơra + Là một nước giàu tài nguyên: Hồ tiêu, hương liệu,dừa vì vậy còn gọi là “Đảo dừa”. Là nơi trao đổi hàng hóa quốc tế , là điểm dừng chân của thương nhân nhiều nước : thương nhân Hồi giáo người Ấn Độ, Hồi giáo Ả Rập, Ba Tư vì thế đạo Hồi có ảnh hưởng lớn ở Inđônêxia là một quốc gia Hồi giáo GV:Đọc SGK và nêu những nét lớn trong phong trào chống thực dân Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a ? GV: Nhận xét chung về phong trào đấu tranh của nhân dân Inđônêxia ? + Nổ ra liên tục, tinh thần đấu tranh anh dũng + Lực lượng chủ yếu là công nhân và nông dân + Không giành được thắng lợi vì chưa có đường lối đúng đắn Phi-lip-pin là quốc gia hải đảo được ví như một “ dải lửa” trên biển .Vì sự hoạt động của nhiều núi lửa .Năm 1521 đoàn thám hiểm của Magienlăng là những người pTây đầu tiên có mặt trên quần đảo này .1571 TBN dùng sức mạnh quân sự đánh chiếm toàn bộ Phi-lip-pin và xdựng T.Phố Manila GV:Quá trình đấu tranh của nhân dân Philippin chống Tây Ban Nha ? GV:Vì sao cả hai xu hướng đấu tranh của nhân dân Philippin chống Tây Ban Nha đều không giành được thắng lợi ? GV:Mĩ đã từng bước biến Philippin trở thành thuộc địa như thế nào ? Cam puchia là một nước nghèo, kinh tế chậm phát triển .Là nước có lịch sử văn hóa lâu đời.Từ TK V thành lập nước, là quốc gia phật giáo với 95% dân số theo đạo phật ,tộc đa số là người khơme mọi công dân CPC đều mang quốc tịch khơme - Trước khi bị Pháp xâm lược triều đình phong kiến Nô rô đôm suy yếu phải thần phục Thái Lan GV:Nhận xét về phong trào đấu tranh của nhân dân CPC cuối TK XIX ? -Nổ ra liên tục có cuộc kn kéo dào 30 năm ,thu hút sự tham gia đông đảo của tầng lớp nhân dân - có sự phối hợp chiến đấu của nhân dân VN đặt biệt là trong cuộc khởi nghĩa của Pu côm bô được coi là biểu tượng liên minh liên đấu của nhân dân - Kết cục thất bại Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân GV: Em biết gì về nước Lào? - Lào là nước duy nhất tronh khu vực ĐNÁ không có đường biển .Lào còn là một nước nghèo, kinh tế phát triển chậm. Đặt biệt ở lào còn tồn tại nền văn hóa Cực Thạch (đá lớn) tiêu biểu là những chum đá rất lớn ở Xiêng Khoảng ( cánh đồng Chum) .Hiện nay còn khoảng 630 chum đá lớn có niên đại vào khoảng cuối thời kì đá .Mở đầu thời kì đồ đồng . - Cư dân Lào: 2 bộ phận chủ yếu :Lào Thơng và Lào Lùm ,thời cổ cư dân sống trong các Mường Cổ .1353 Pha Ngừm đã chinh phục các mường cổ thống nhất các bộ lạc lạc lên ngôi via lập vương quốc Lan Xang (Triệu Voi) xây dựng kinh đô đầu tiên ở Mường Xoa (Luông- Pha –băng ngày nay) GV:Nguyên nhân thất bại ,ý nghĩa lịch sử? GV:Nhận xét chung về phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Lào – CPC ? GV:Tại sao trong bối cảnh chung của Châu Á Thái Lan không bị xâm lược mà vẫn giữ được độc lập? Thái Lan có diện tích: 514.000 km2 , dân số chủ yếu là người Thái . Hiện nay Thái Lan là một nước phát triển trong khu vực là vựa lúa đứng đầu thế giới về xuất khẩu gạo ,có nghành công nghiệp không khói( du lịch) rất phát triển có nhiều loài cây có giá trị :Gỗ tếch, khoáng sản quí, đá quí,Vôn phơ ram, sắt… -Tên Xiêm được phát hiện đầu tiên đầu TKXI " giữa TK XII .Xiêm có nghĩa là nâu ,hung hung màu sẫm ,chỉ người Thái có nước gia thẫm màu . 1939 Xiêm được đổi thành “Vương quốc Thái Lan”(đất nước của người Thái) - Tình hình CNTB phương Tây đẩy mạnh quá trình xâm lược và các nước Đ NÁ đều bị xâm lược. -Xiêm đứng trước nguy cơ bị xâm lược Hoạt động 2: Nhóm và cá nhân Nhóm 1: Những cải cách của Xiêm về mặt kinh tế ? Tác dụng của nó? Nhóm 2: Những cải cách của Xiêm về mặt chính trị, xã hội và ngoại giao? Tác dụng của nó? Nhóm 3: Vì sao những cải cách của Xiêm lại thành công mà những cải cách của Việt Nam cùng thời lại thất bại “ Ngoại giao cây tre” + Ra-ma V chú trọng hoạt động ngoại giao, lợi dụng sự kiềm chế lẫn nhau giữa Anh – Pháp để giữ độc lập. Xiêm nằm giữa các vùng thuộc địa của Anh và Pháp .Phía tây là Mianma thuộc địa của Anh " Xiêm không lệ thuộc hẳn một nước nào mà vẫn tồn tại với tư cách 1 vương quốc độc lập 1. Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân vào các nước Đông Nam Á. -Nguyên nhân ĐNÁ bị xâm lược + Các nước tư bản Âu- Mĩ hoàn thành cuộc cách mạng tư sản và đẩy mạnh xâm lược thuộc địa + Các nước ĐNA có vị trí chiến lược quan trọng (GV chỉ trên bản đồ) + Là khu vực rộng lớn, đông dân, giàu tài nguyên thiên nhiên, có nền văn hóa lâu đời. + Từ giữa thế kỉ XIX Chế độ phong kiến lâm vào khủng hoảng triền miên về k tế , chính trị, xã hội. kinh tế kém phát triển. " Tạo điều kiện cho các nước tư bản phương tây xâm lược ĐNÁ(trừ Xiêm) - Quá trình xâm lược. + Từ TK XV,XVI"XIX Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan xâm lược Inđônêxia. +Từ giữa TK XVI TBN xâm lược Philippin. Từ(1889 – 1902) Philippin là thuộc địa của Mĩ + TD Anh chiếm Miến Điện (1885), Mã Lai (Malayxia + Xingapo) đầu TK XX + TD Pháp chiếm ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia cuối TK XIX + Xiêm (Thái Lan ) Anh- Pháp tranh chấp " vẫn giữ được độc lập 2. Phong trào chống thực dân Hà Lan của nhân dân In-đô-nê-xi-a. (SGK) -1825- 1830 khởi nghĩa do Đipôrêgôrô lãnh đạo. -10.1873 khởi nghĩa nhân dân đảo Achê - 1873 – 1909 khởi nghĩa ở Tây Xumatơra -1878 – 1907 KN Ba Tắc - 1884 – 1886 KN Calimanta - 1890 KN nông dân do samin lãnh đạo - Phong trào công nhân :& mạnh dẫn đến sự thành lập các tổ chức + Hội công nhân đường sắt (1905) + Hiệp hội công nhân xe lửa (1908) + Liên minh xã hội dân chủ (1914) " tạo đk tuyên truyền CN Mác " sự ra đời ĐCS 5.1920 Cuối TK XIX đầu TKXX XH Inđônêxia phân hóa sâu sắc GCCN và tư sản ra đời đóng vai trò nhất định trong phong trào yêu nước 3. Phong trào chống thực dân ở Phi-lip-pin. - Giữa TK XVI Tây Ban Nha xâm lược Phi-lip-pin và tiến hành khai thác thuộc địa - Năm 1872 nhân dân Ca-vi-tô nổi dậy khởi nghĩa nhưng bị đàn áp. - Những năm 90 củathế kỷ XIX xuất hiện 2 xu hướng đấu tranh ở Phi-lip-pin: + Xu hướng cải cách của Hô-xê Ri-dan + Xu hướng bạo động của Bô-ni-pha-xi-ô. Năm 1896 Bô-ni-pha-xi-ô phát động K/n nhưng bị đàn áp. N D Cải cách Bạo động Phương pháp Tiến hành cải cách tuyên truyền khơi dậy ý thức đt Phát động kn vũ trang gp đất đaichia ruộng đất.. Lực lượng tham gia “liên minh Philippin”:trí thức,địa chủ, tư sản “Liên hiệp những người con yêu quí của nhân dân”QCND Xu hướng& Không có tổ chức sâu rộng trong quần chúng nên& yếu ớt Được quần chúng ủng hộ& thành CMTS Lãnh đạo Hô xê Ri dan Bô ni pha xi ô Kết quả Thất bại " thức tỉnh tinh thần dân tộc Giải phóng nhiều vùng - Năm 1898 Mĩ nhân cơ hội xâm nhập Phi-lip-pin đánh bại Tây Ban Nha. - Nhân dân Philippin nổi dậy đấu tranh chống Mĩ nhưng đến 1902 thì thất bại => Philippin trở thành thuộc địa của Mĩ. 4. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Campuchia. Quá trình xâm lược -Giữa TK XIX Pháp từng bước xâm chiếm CPC - 1863 Pháp ép buộc Nô rô đôm chấp nhận quyền bảo hộ - 1884 Pháp buộc vua Nô rô đôm kí hiệp ước 1884 biến CPC thành thuộc địa của Pháp - Ách thống trị của Pháp làm cho ND CPC bất bình vùng dậy đấu tranh Phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân CPC -1861 – 1892 Si vô tha tấn công vào U đông – Phnôm pênh " thất bại - 1863 – 1866 cuộc Kn Achaxoa diễn ra ở các tỉnh giáp biên giới VN ,nhân dân Châu Đốc ( Hà Tiên ) ủng hộ A cha xoa chống Pháp " thất bại - 1866- 1867 cuộc Kn Pucômbô ,lập căn cứ ở Tây Ninh (VN) sau đó tấn công về CPC kiểm soát Paman tấn công U đông 5. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Lào đầu TK XX. Bối cảnh lịch sử -Giữa TK XIX chế đô phong kiến suy yếu ,Lào [hải thuần phục Thái Lan - 1893 Pháp đàm phán với Xiêm buộc Xiêm thừa nhận quyền cai trị của Pháp ở Lào " Lào trở thành thuộc địa của Pháp (1893) Các cuộc khởi nghĩa của nhân dân Lào -1901-1903 cuộc kn do Pha ca đuốc chỉ huy, giải phóng Xa va na khét ,đường 9 biên giới Việt - Lào " thất bại - 1901-1907 cuộc khởi nghĩa trên cao nguyên Bô lô ven d0 Ong Kẹo,Com ma đam chỉ huy" thất bại Nhận xét: -Phong trào diễn ra liên tục sôi nổi nhưng thất bại vì: phong trào mang tính tự phát , thiếu đường lối nà thiếu tổ chức vững vàng - Thể hiện tinh thần yêu nước và tinh thần đoàn kết của nhân dân 3 nước Đông Dương 6. Xiêm giữa thế kỷ XIX – đầu thế kỉ XX. * Bối cảnh lịch sử - Giữa thế kỷ XIX Xiêm thực hiện chính sách đóng của để tránh sự xâm nhập của Phương Tây. Giữa TK XIX đứng trước sự đe dọa xâm lược của phương Tây ,RaMaIV (Mông - kút ở ngôi từ 1851- 1868) đã thực hiện mở cửa buôn bán với nước ngoài - Năm 1868 Ra-Ma( Chu-la-long-con ở ngôi 1868- 1910) lên ngôi tiến hành cải cách đất nước : *Nội dung cải cách -Kinh tế: + NN: Giảm nhẹ thuế khóa (ruộng) nâng cao năng xuất lúa, tăng nhanh lượng gạo xuất khẩu +CTN: Khuyến khích tư nhân bỏ vốn kinh doanh ,xây dựng nhà máy ,mở hiệu buôn và ngân hàng - Chính trị + Xóa bỏ chế độ nô lệ, giải phóng người lao động + Đứng đầu nhà nước là vua, giúp việc cho vua có hội đồng nhà nước (nghị viện ) + Năm 1892 Ra-ma V tiến hành nhiều cải cách(quân đội, tòa án, trường học ) theo khuôn mẫu phương Tây => Xiêm phát triển theo hướng TBCN. Ngoại giao + Mềm dẻo ,lợi dụng vị trí “nước đệm” + Sẵn sàng từ bỏ các vùng đất phụ cận ( vốn là lãnh thổ cùa CPC, Lào,và Mianma) để giữ gìn chủ quyền đất nước Tính chất: Cái cách manh tính chất CMTS không triệt để 4. Sơ kết bài học. - Cũng cố: Nguyên nhân nào biến Đông Nam Á trở thành đối tượng xâm lược của thực dân Phương Tây ? Vì sao những cuộc đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á chống TD đều thất bại ? - Dặn dò: Học bài cũ, trả lời các câu hỏi SGK và nghiên cứu bài 5. - Ra bài tập: Lập bảng niên biểu về quá trình đấu tranh chống thực dân của nhân dân ĐNA? V. RÚT KINH NGHIỆM