Giáo án tin học 12 - Bài 4: Cấu trúc bảng

§4. CẤU TRÚC BẢNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Học sinh hiểu các khái niệm chính trong cấu trúc dữ liệu bảng: trường, bản ghi, kiểu dữ liệu, khóa chính. - Biết tạo và sửa cấu trúc bảng, cập nhật dữ liệu cho bảng. 2. Kĩ năng - Thực hiện được việc tạo và sửa cấu trúc bảng. - Nhập được dữ liệu vào bảng, cập nhật dữ liệu. - Thực hiện được việc chỉ định khóa chính đơn giản là một trường. II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH - Máy vi tính và máy chiếu projector dùng để giới thiệu các ví dụ - Bảng danh sách học sinh: - Bảng các kiểu dữ liệu: Kiểu dữ liệu Mô tả Kích thước lưu trữ Text Dữ liệu kiểu kí tự 0-255 kí tự Number Dữ liệu kiểu số 1, 2, 3, 4, 8 byte Date/Time Dữ liệu kiểu ngày giờ 8 byte Currency Dữ liệu kiểu tiền tệ 8 byte Autonumber Dữ liệu kiểu số đếm 4, 16 byte Yes/No Dữ liệu kiểu logic 1 bít Memo Dữ liệu kiểu văn bản 0-65536 kí tự III. HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC 1. Tìm hiểu một số khái niệm chính của Access. a. Mục tiêu: Học sinh hiểu các khái niệm trường, bản ghi, kiểu dữ liệu. b. Nội dung: - Bảng gồm các cột và các hàng. Bảng là thành phần cơ sở tạo nên cơ sở dữ liệu. Các bảng chứa toàn bộ dữ liệu mà người dùng cần để khai thác. - Trường (Field): Mỗi trường là một cột của bảng thể hiện một thuộc tính của chủ thể cần quản lý. - Bản ghi (Record): Mỗi bản ghi là một hàng của bảng gồm dữ liệu về các thuộc tính của chủ thể được quản lý. - Kiểu dữ liệu (Data Type): Là kiểu của dữ liệu lưu trong một trường. Mỗi trường có một kiểu dữ liệu. c. Phương pháp: - Sử dụng phương pháp trực quan, mô tả để giúp học sinh hiểu các khái niệm: bảng, bản ghi, trường. - Sử dụng phương pháp vấn đáp, đàm thoại, liên tưởng để học sinh nhớ kiến thức cũ và hiểu các khái niệm mới. d. Các bước tiến hành: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Chiếu lên bảng một bảng danh sách học sinh (hình 20, sách giáo khoa, trang 33) - Giới thiệu đây là một ví dụ về một bảng dữ liệu trong Access. - Hỏi: Em hiểu như thế nào về bảng? - Hỏi: Chủ thể được bảng lưu trữ là gì?. - Diễn giải: bảng là đối tượng cơ bản nhất trong các đối tượng của Access. Mục đích của bảng là chứa thông tin về chủ thể. - Giới thiệu trên màn hình: đây là một trường của bảng, đây là một bản ghi của bảng. - Hỏi: Thực chất trường là gì, bản ghi là gì? - Yêu cầu học sinh cho biết tên các trường trong bảng, và giá trị của bản ghi thứ tư. - Yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm kiểu dữ liệu đã được học ở tin học 11. - Yêu cầu học sinh liên tưởng đến khái niệm kiểu dữ liệu của một trường. - Yêu cầu học sinh nhắc lại tên một số kiểu dữ liệu đã biết ở tin học 11. - Chiếu bảng một số kiểu dữ liệu thường dùng trong Access, lưu ý cho học sinh về kích thước lưu trữ: là khả năng lưu trữ tối đa của kiểu dữ liệu đó. - Quan sát bảng danh sách học sinh. - Bảng gồm nhiều hàng và nhiều cột. Mỗi hàng lưu thông tin về một học sinh, mỗi cột lưu một thuộc tính của một học sinh. - Học sinh. - Học sinh biết cách xây dựng các trường và kiểu trường cần thiết cho mỗi bảng. - Mỗi cột được gọi là một trường, mỗi hàng được gọi là một bản ghi. - Ten, GT, Ngsinh. - {4, Nguyễn Thúy Hường, Nữ, 2/11/1991, 5 Đội Cấn, 3} - Kiểu dữ liệu là kiểu của dữ liệu được lưu trong biến. - Là kiểu của dữ liệu được lưu trong một trường. - Kiểu nguyên, kiểu thực, kiểu kí tự, kiểu logic, kiểu xâu… 2. Tìm hiểu cách tạo cấu trúc bảng. a. Mục tiêu: - Học sinh biết được các cách để tạo cấu trúc bảng, cách chỉ định khóa chính và lưu cấu trúc bảng. b. Nội dung: - Tạo cấu trúc bảng: Cách 1: Bấm đúp chuột vào Creat table in Design view. Cách 2: Bấm chuột vào nút lệnh New, sau đó bấm đúp chuột vào Design view. Xuất hiện thanh công cụ thiết kế bảng và cửa sổ cấu trúc bảng. - Tạo một trường: + Gõ tên trường vào cột Field Name. + Chọn kiểu dữ liệu trong cột Data Type bằng cách bấm chuột vào mũi tên xuống ở bên phải ô thuộc cột Data Type rồi chọn một kiểu trong danh sách được mở ra. + Mô tả nội dung trường trong cột Description. + Lựa chọn tính chất của trường trong phần Field Properties. - Thay đổi tính chất của trường: + Bấm chuột vào dòng định nghĩa trường. + Chọn các tính chất của trường xuất hiện trong phần Field Properties ở nửa dưới của cửa sổ cấu trúc bảng. - Chỉ định khóa chính. + Chọn trường làm khóa chính. + Chọn lệnh Edit ® Primary Key. Access hiển thị hình chiếc chìa khóa ở bên trái trường được chỉ định là khóa chính. - Lưu cấu trúc bảng. + Chọn lệnh File ® Save + Gõ tên bảng vào ô Table name trong hộp thoại Save As. + Bấm chuột vào nút OK. c. Phương pháp: - Sử dụng phương pháp trực quan để hình thành kiến thức. d. Các bước tiến hành: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Giới thiệu cách tạo cấu trúc bảng trên máy chiếu để học sinh biết các bước thực hiện. (như trong phần b) - Lưu ý cho học sinh: tạo cấu trúc bảng, ta chỉ cần quan tâm đến tên các trường có trong bảng và kiểu dữ liệu của mỗi trường - Giải thích thêm một số tính chất của trường và yêu cầu học sinh lấy ví dụ: + Field size: cho phép quy định kích thước tối đa cho dữ liệu lưu trong trường. + Format: Quy định cách hiển thị và in dữ liệu. + Caption: Cho phép đổi tên trường bằng phụ đề cho dễ đọc. + Default value: Quy định giá trị ngầm định của trường khi thêm một bản ghi vào bảng. - Thực hiện các bước nhằm quy định trường Ma_so làm khóa chính. + Bấm chuột vào trường Ma_so + Chọn lệnh Edit ® Primary Key. - Yêu cầu học sinh quan sát và nhận xét sự khác nhau trên hình vẽ giữa trường Ma_so với các trường khác. - Giáo viên nhấn mạnh nội dung và ý nghĩa của khóa chính: là một số ít nhất các trường sao cho mỗi bộ giá trị của các trường trong khóa chính sẽ xác định duy nhất một bản ghi. - Thực hiện các bước lưu cấu trúc bảng. - Quan sát các bước của giáo viên. + Nếu kiểu dữ liệu là text và field = 25 thì dữ liệu nhập vào trường này không quá 25 ký tự. + Nếu trường To, giá trị Default value được đặt =1 thì cứ mỗi khi thêm một bản ghi, trường này được đặt giá trị =1. - Có hình chìa khóa trước tên trường. - Học sinh nhận dạng được khoá chính. - Quan sát để biết các bước lưu cấu trúc bảng. 3. Tìm hiểu cách thay đổi cấu trúc bảng . a. Mục tiêu: - Học sinh biết cách thay đổi thứ tự các trường, bổ sung thêm trường, xóa trường khỏi cấu trúc bảng, thay đổi khóa chính. b. Nội dung: - Thay đổi thứ tự các trường. + Chọn trường muốn thay đổi vị trí. + Nhấn, giữ và kéo chuột về vị trí mới. - Bổ sung thêm trường. + Chọn Insert ® Rows + Gõ tên trường, chọn kiểu dữ liệu và xác định các tính chất của trường. - Xóa trường. + Chọn trường muốn xóa. + Chọn Edit ® Delete Rows - Thay đổi khóa chính. + Chọn trường muốn chỉ định làm khóa chính. + Chọn lệnh Edit ® Primary Key. c. Phương pháp: - Sử dụng phương pháp trực quan. d. Các bước tiến hành: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Thực hiện trên máy chiếu để giới thiệu thao tác thay đổi thứ tự trường GT ra sau NGSINH. + Chọn trường GT. + Nhấn, giữ và kéo chuột đến trường NGSINH và thả chuột. - Yêu cầu học sinh đổi ngược lại. - Thực hiện trên máy chiếu để giới thiệu thao tác chèn thêm một trường NSINH vào trước trường GT. + Bấm phải chuột vào GT. + Chọn lệnh Insert Rows. + Nhập tên trường NSINH và kiểu dữ liệu là text. - Yêu cầu học sinh chèn thêm trường LOP trước TO - Thực hiện trên máy chiếu để giới thiệu thao tác xóa trường TO + Chọn trường TO + Chọn Edit ® Delete Rows - Thực hiện trên máy chiếu để giới thiệu thao tác thay trường TEN thành khóa chính. + Chọn trường TEN. + Chọn lệnh Edit ® Primary Key. - Yêu cầu học sinh đặt trường MA_SO làm khóa chính. - Theo dõi và thực hiện lại. + Chọn trường GT. + Nhấn, giữ và kéo chuột đến trường NGSINH và thả chuột. - Theo dõi và thực hiện lại. + Bấm phải chuột vào TO + Chọn lệnh Insert Rows + Nhập tên trường LOP và kiểu dữ liệu là text. - Theo dõi và thực hiện lại. + Chọn trường MA_SO + Chọn lệnh Edit ® Primary Key. 4. Tìm hiểu thao tác xóa bảng và đổi tên bảng. a. Mục tiêu: - Học sinh biết sự cần thiết của thao tác xóa và đổi tên bảng. - Biết cách xóa bảng và đổi tên bảng. b. Nội dung: - Xóa bảng: + Chọn tên bảng. + Chọn Edit ® Delete. Xuất hiện giao thoại khẳng định việc xóa. + Chọn YES để khẳng định. - Đổi tên bảng. + Chọn tên bảng. + Chọn Edit ® Rename. + Gõ tên mới cho bảng và gõ phím Enter. c. Các bước tiến hành: HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH - Thực hiện trên máy để giới thiệu thao tác đổi tên bảng Ho_so_hs thành HS_hs + Chọn bảng Ho_so_hs. + Chọn Edit ® Rename. + Gõ HS_hs và gõ phím Enter. - Yêu cầu học sinh đổi ngược lại. - Thực hiện trên máy chiếu để giới thiệu thao tác xóa bảng Ho_so_hs + Chọn bảng Ho_so_hs. + Chọn Edit ® Delete. Xuất hiện giao thoại khẳng định việc xóa. + Chọn YES để khẳng định. - Yêu cầu học sinh thực hiện xóa bảng Diem_hs. - Theo dõi và thực hiện lại. - Lên bảng thực hiện: + Chọn bảng Ho_so_hs. + Chọn Edit ® Rename. + Gõ HS_hs và gõ phím Enter. - Lên bảng thực hiện trên máy chiếu: + Chọn bảng Ho_so_hs. + Chọn Edit ® Delete. + Chọn YES. 5. Củng cố, đánh giá a. Mục tiêu: - Hệ thống lại kiến thức đã được học cho học sinh. - Thu nhận thông tin phản hồi từ học sinh để có sự điều chỉnh trong các tiết học sau. b. Phương pháp: - Sử dụng phương pháp vấn đáp, đàm thoại để giúp học sinh hệ thống lại kiến thức đã được học. c. Các bước tiến hành: - Giáo viên nêu câu hỏi: Trình bày khái niệm về: Trường, bản ghi, kiểu dữ liệu, khóa chính? - Học sinh: + Trường là một cột của bảng chứa một thuộc tính của chủ thể cần quản lý. + Bản ghi là một hàng của bảng chứa dữ liệu về tất cả các thuộc tính của chủ thể cần quản lý. + Kiểu dữ liệu là kiểu của dữ liệu được lưu trong mỗi trường. - Giáo viên thống kê một số thao tác đối với bảng: + Thao tác tạo cấu trúc bảng, thay đổi tính chất của trường, chỉ định khóa chính, lưu cấu trúc bảng. + Thao tác thay đổi cấu trúc của bảng: Thay đổi thứ tự các trường, thêm trường, xóa trường. + Thao tác xóa và đổi tên bảng. Kiểm tra kiến thức - Điền các bước để thực hiện các thao tác sau: Tên thao tác Các bước thực hiện Tạo CSDL mới (Từ của sổ Access mở cửa sổ Database Trong một cơ sở dữ liệu, tạo cấu trúc một bảng mới. Sửa cấu trúc của một bảng: thêm, xóa, sửa các trường Lưu cấu trúc bảng Xóa bảng 6. Hướng dẫn học ở nhà. a. Mục tiêu: - Đặt ra các nhiệm vụ để học sinh rèn luyện kiến thức đã được học trên lớp. - Yêu cầu học sinh chuẩn bị kiến thức cho tiết tiếp theo. b. Nội dung: - Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, sách giáo khoa, trang 39. - Yêu cầu học sinh đổi tên bảng Diem_hs, xoá bảng Diem_hs bằng một cách khác với cách đã được học. - Xem nội dung phụ lục 1 (một số tính chất của trường dữ liệu trong Access, sách giáo khoa trang 110), phụ lục 3 (Một số giao diện Access, 3. 4. 5. 6. 7. 8. sách giáo khoa, từ trang 116 đến trang 120), Phụ lục 4 (Một số thuật ngữ tiếng Anh dùng trong Access). - Hướng dẫn tìm hiểu bài thực hành số 2, sách giáo khoa, trang 40. + Nêu mục đích yêu cầu của bài thực hành: Tạo cấu trúc bảng. + Yêu cầu học sinh xem qua nội dung của bài tập 1, bài tập 2 và bài tập 3.