Giáo trình Tiếng Việt - Văn học và phương pháp giảng dạy (Phần 2)

ừ đẳng lập đảm nhiệm. • Sinh viên 23T / đang ôn bài. • Cô bé này / vừa đẹp vừa dễ thương. 2. Câu đơn đặc biệt: Là câu được cấu tạo từ hay một cụm từ. Từ hay cụm từ đó không thể phân tích thành chủ ngữ hay vị ngữ nhưng chúng vẫn thực hiện chức năng thông báo. • Gồm các loại: • Câu đơn đặc biệt danh từ: Gió! Gạch, ngói, xi măng. • Câu đơn đặc biệt - vị từ: Ồn ào, bực bội, nóng nực. May âu phục II CÂU PHỨC: 1. Khái niệm: Là câu có từ hai cụm chủ vị trở lên, nhưng về quan hệ thì có một cụm chủ vị làm thành phần, hay làm thành tố cấu tạo trong một cụm chủ vị khác. 2. Cấu tạo: • Câu phức có C_V làm chủ ngữ Gió bấc đang tràn về / làm cho khí hậu thay đổi. • Câu phức có cụm C _ V làm vị ngữ. Ông tôi / tóc đã bạc. • Câu phức có cụm C_V làm định ngữ. Ngôi nhà anh mới mua / rất đẹp. • Câu phức có cụm C_V làm bổ ngữ Chúng ta/ lên án giặc Mỹ bắn phá miền Bắc • Câu phức có cụm C_V làm trạng ngữ. Để học sinh trở thành người toàn diện, nhà trường đã kết hợp giáo dục với lao động. III. CÂU GHÉP: 1. Khái niệm: Câu ghép là câu có hai cụm chủ vị trở lên (hai nồng cốt câu đơn) mỗi vế diễn đạt một ý khá độc lập tương đối so với nhau: không có cụm chủ vị nào làm thành phânf cho cụm chủ vị nào. Mỗi cụm chủ vị làm thành một vế và chúng ghép lại đẻ làm thành một đơn vị mới. Ví dụ: Trúc mọc san sác, thân trúc vàng óng, lá trúc xanh rờn. 2. Phân loại câu ghép: a) Câu ghép đẳng lập: Có từ hai vế trở lên (hai nòng cốt câu đơn) mỗi ý diễn tả một ý khá độc lập, nhưng không phụ thuộc vào nhau. Chúng được nối với nhau bằng quan hệ từ (và, còn, nhưng) hoặc bằng đấu câu (đấu phẩy, chấm phẩy, hai chấm). • Câu ghép liệt kê: Trăng lên, trăng đứng, trăng tàn. • Câu ghép lựa chọn:Mình đọc hay tôi đọc? • Câu ghép có quan hệ đối nghịch, tương phản: Tôi đến chơi nhưng anh ấy không ở nhà. • Câu ghép có quan hệ hô ứng giữa hai vế: Ai làm người ấy chịu. b) Câu ghép chính phụ: Loại câu ghép này có kết cấu nòng cốt C _ V kết hợp với nhau tương đối chặt chẻ với quan hệ chính- phụ, được biểu thị bằng các quan hệ từ hoặc các cập từ hô ứng. • Câu ghép chỉ nguyên nhân - kết quả. Vì trời mưa nên tôi đi học trể. • Câu ghép chỉ điều kiện - kết quả. Bé có khoẻ mẹ mới vui lòng. Bài 8: Đoạn văn I. KHÁI NIỆM: Đoạn văn là một bộ phận của văn bản bao gồm một số câu liên kết với nhau chặt chẽ thể hiện một cách tương đối trọn vẹn về cùng một tiểu chủ đề. Nó có một cấu trúc nhất định và được tách ra khỏi đoạn văn khác bằng các dấu hiệu chấm xuống dòng, được bắt đầu bằng chữ cái hoa viết thụt đầu dòng. Ví dụ: Rừng cây im lặng quá. Một tiếng lá rơi lúc này cũng có thể khiến người ta giật mình. Lạ quá, chim chóc chẳng nghe con nào kêu. Hay vừa có tiếng chim ở một nơi nào xa lắm, vì không chú ý mà tôi không nghe chăng ? II.CẤU TRÚC CỦA ĐOẠN VĂN: • Cấu trúc diễn dịch • Cấu trúc quy nạp • Cấu trúc song song • Cấu trúc móc xích • Cấu trúc phối hợp • Cấu trúc tối giản 1.Cấu trúc diễn dịch: Đó là cấu trúc của những đoạn văn mà tiểu chủ đề được phát biểu theo hướng từ khái quát đến cụ thể, từ chung đến riêng. Câu đầu nêu ý khái quát (câu chủ đề của đoạn văn) các câu còn lại cụ thể hoá nội dung của câu mở đầu đó (ví dụ ở trên àcâu chủ đề của đoạn văn trên là: Rừng cây im lặng quá). 2.Cấu trúc quy nạp: Trong cấu trúc quy nạp, tiểu chủ đề của đoạn được phát triển theo hướng từ cụ thể đến khái quát, từ riêng đến chung. Các câu đầu nêu ý cụ thể. Câu cuối khái quát nội dung cụ thể (câu chủ đề ở cuối đoạn văn). Ví dụ: Cùng trên một mảnh vườn nhưng lời cây ớt cay, lời cây sung chát, lời cây cam ngọt, lời caay móng rồng thơm như mít, lời cây chanh chuaTrăm cây trong vườn đều sinh ra từ đấtChính đất là mẹ của các loài cây. 3.Cấu trúc song song: Ở loại cấu trúc này các câu trong đoạn đều có tầm quan trọng ngang nhau trong việc thể hiện tiểu chủ đề của đoạn văn. Mỗi câu thường khai thác một phương diện của tiểu chủ đề. Ví dụ: Thân cọ cao vút thẳng trời hai ba chục mét cao, gío bảo không thể quật ngã/. Bút cọ vút dài như thanh kiếm sắc vun lên/. Cây non vừa trồi, lá đã xoè sát mặt đất/. Lá cọ xoè ra nhiều phiêns nhọn dài, trông xa như rừng tay vẫy vẫy, trưa hè lấp loá nắng như rừng mặt trời/. Mùa xuân, chim chóc kéo về từng đàn. Chỉ nghe tiếng hót liếu lo mà không thấy bóng chim đâu. III.MỘT SỐ PHƯƠNG THỨC LIÊN KẾT CÂU: 1.Phương thức lặp: a) Định nghĩa: Đây là phương thức sử dụng lại một số yếu tố ngôn ngữ ở các câu kế tiếp trong một đoạn văn, nghĩa là cùng một hoặc một số yếu tố được dùng nhiều lần ở các câu khác nhau. b)Các loại phép lặp: • Lặp từ vựng: Có thể lặp một số từ ngữ ở các câu khác nhau trong đoạn văn với mục đích nhấn mạnh. Ví dụ: Tre Đồng Nai, nứa Việt Bắc, tre ngút ngàn Điện Biên Phủ. Luỹ tre thân thuộc làng tôiĐâu đâu cũng có tre nứa làm bạn. • Lặp ngữ âm: Lặp lại vần, nhịp điệu, số lượng âm tiết. Ví dụ: Gió đưa / cành trúc la đà, Tiếng chuông Trấn Vũ / canh gà Thọ Xương. Mịt mù / khói toả ngàn sương Nhịp chày Yên Thái / mặt gương Tây Hồ. J Lặp vần: a, ương. J Lặp nhịp điệu: 2/4 - 4/4. JLặp số lươpngj âm tiết: 6 - 8 • Lặp ngữ pháp: Dùng lại kết cấu ngữ pháp ở câu trước (thường đi kèm với cặp từ vựng). Ví dụ: Trúc mọc san sát. Thân túc vàng óng, lá trúc xanh rờn. J Lặp kết cấu Cn/ Vn • Lặp ngữ âm, lặp từ vựng, lặp ngữ pháp nhiều khi chi phối với nhau khiến cho độ liên kết của các câu càng cao. 2. Phương thức thế: a) Định nghĩa: Thay thế từ ngữ ở câu đi trước bằng một từ ngữ khác, tương đương ở câu đi sau nhằm tránh lặp từ. b)Các loại phép thế: • Thế bằng đại từ: Dùng đại từ thay thế cho một từ hoặc cụm từ ở câu đi trước. Đại từ được dùng ở câu sau. Ví dụ: Ngày xưa, có hai anh em nhà kia cha mẹ đều mất sớm. Họ ở chung với nhau một nhà. • Thế bằng từ đồng nghĩa, gần nghĩa: Thay thế từ ngữ ở câu đi trước bằng từ gần nghĩa hoặc từ đồng nghĩa với nó ở câu đi sau. Ví dụ: Từ đó, oán nặng thù sâu, hàng năm Thuỷ Tinh làm mưa gió, bảo lụt dâng nước đánh Sơn Tinh. Nhưng năm nào cũng vậy, vị thần nước đánh mệt mỏi chán chê vẫn không thắng nổi thần núi để cướp Mị Nương , đành rút quân. 3.Phương thức nối: a) Định nghĩa: Đây là phương thức dùng các từ ngữ chuyên thực hiện những chức năng nối kết các câu. Ở phương thức nối. Từ ngữ dùng vào chức năng nối kết thường nằm ở câu đi sau. b)Phân loại: • Nối bằng quan hệ từ: và, hay, vì, do • Nối bằng từ chuyển tiếp; tóm lại, thế là, nghĩa là • Nối bằng phụ từ: đã, cũng, vẫn Ví dụ: Nói tóm lại, phải có khen, cũng phải có chê. Nhưng khen hay chê đều phải đúng mức. • Chẳng năm nào A Sử cho Mỵ đi chơi tết. Mỵ cũng chẳng buồn đi. Bài 9: Một số phương tiện và biện pháp tu từ ngữ nghĩa 1. So sánh từ: Là biện pháp tu từ ngữ nghĩa trong đó người ta đối chiếu hai hay nhiều đối tượng khác nhau nhưng gióng nhau ở một điểm nào đó (về âm thanh, màu sắc, hình dáng) Ví dụ: Cổ tay em tráng như ngà 2. Ẩn dụ tu từ: Ẩn dụ tư từ là tên gọi thứ hai có tác dụng gợi hình gợi cảm của sự vật A (đồ vật, người, đặc điểm, trang thái, hoạt động.) mà tên gọi thứ hai này của A chính là từ ngữ vốn được dùng để chỉ sự vật B (đồ vật, người, đặc điểm, trạng thái, hoạt động) nhưng nay được dùng để chỉo sự vật A, vì giữa sự vật A và B có một sự giống nhau nào đó. Hay nói cách khác: Ẩn dụ là tên gọi sự vật, hiện tượng này bằng tên gọi sự vật, hiện tượng khác dựa vào một tính chát giống nhau nào đó. Ví dụ: • Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền • Tối qua mận mới hỏi đào Vườn hồng đã có ai vào hay chưa. (Ca dao) 3. Nhân hoá: Nhân hoá là những ẩn dụ lấy các hiện tượng, tính chất, hoạt động của người để chỉ các hiện tượng, tính chất của đồ vật (đồ vật, động vật, thực vật, thiên nhiên) Ví dụ: • Rừng già ngũ im lìm • Mèo ta buồn bực Mai phải đến trường 4. Hoán dụ tu từ: Hoán dụ tu từ là tên gọi thứ hai có tác dụng gợi hình gợi cảm của sự vật A (đồ vật, người, đặc điểm, trạng thái, hoạt động.) mà tên gọi thứ hai này của A chính là từ ngữ vốn được dùng để chỉ sự vật B (đồ vật, người, đặc điểm, trạng thái, hoạt động..) nhưng nay được dùng để chỉ sự vật A, vì giữa sự vật A và sự vật B có một sự gần gũi nhau, đi đôi với nhau trong thực tế. Hay nói cách khác: Hoán dụ là hiện tượng chuyển hoá về tên gọi, mang tính chất thay thế, chủ yếu là lấy bộ phận thay thế cho toàn thể, lấy địa chỉ thay thế cho người sống ở thời điểm đó, lấy cái chứa đựng thay thế cho sự vật được chứa đựng Ví dụ: • Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau chưa biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu) • Cả Sài Gòn xuống đường. • Một chân thư ký, một cây vợt xuất sắc. 5. Khoa trương: Khoa trương (hay nói quá, cường điệu, phóng đại, thậm xưng) là phương tiện tu từ ngữ nghĩa cốt có ý cường điệu những thuộc tính của đối tượng hoặc hiện tượng được miêu tả nhằm mục đích nhấn mạnh vào bản chất nào đó của đối tượng hoặc hiện tượng được miêu tả. Ví dụ: • Con rận bằng con ba ba Đêm nằm nó ngáy cả nhà thất kinh. • Mắt sáng hơn đèn Gan to tày bể (bằng biển) PHƯƠNG PHÁP Phương pháp dạy tập tiếng việt I.NHIỆM VỤ PHÂN MÔN DẠY TẬP VIẾT: • Hướng dẫn để học sinh nắm được các quy luật về chữ viết, nắm được kỹ thuật viết chữ. • Rèn luyện để học sinh có kỹ năng chữ viết ngày càng được năng cao. Đúng mẫu chữ, rõ, đẹp, tốc độ viết ngaỳ càng nhanh theo chương trình. • Góp phần cùng các môn học khác rèn luyện cho học sinh những phẩm chất như: tính cẩn thận, tính kỹ luật, óc thẩm mỹ. II.PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP VIẾT: A.-Phương pháp chung: 1.Phương pháp trực quan: a.Mẫu chữ: Mẫu chưc là hình thức trực quan sinh động, quan trọng để các em viết đúng mẫu chữ, đệp, rõ ràng. Có các hình thức chữ sau: • Chữ mẫu phóng to. • Chữ mẫu giáo viên viết trên bảng. • Chữ mẫu treo tường ở trên lớp. • Chữ mẫu trong hợp phát đến tay từng học sinh. b.Chữ mẫu giáo viên khi chấm bài: Chữ mẫu giáo viên ghi trong vỡ học sinh khi chấm bài có giá trị như chữ mẫu. Chữ mẫu của thầy cô phải mẫu mực. Vì vậy giáo viên phải quan tâm đến chữ viết của mình khi chấm bài, nhận xét vỡ. 2.Phương pháp luyện tập: a.Muốn viết đúng, đẹp, học sinh có một con đường luyện tập. • Luyện tập có nhiều giai đoạn: Viết đúng hình chữ, cỡ chữ, đúng dòng, tiến tới viết đẹp. Luyện tập viết không chỉ trong giờ tập viết mà ở bất cứ bài học nào, khi ghi chép bài trên lớp hoặc ở nhà các em đều phải có ý thức luyện tập chữ viết. • Khi học sinh luyện tập chữ viết, giáo viên phải chú ý uốn nắn để các em ngồi viết đúng tư thế. b.Các hình thức luyện tập: • Tập viết hình chữ: Chữ cái, chữ số, từ ngữ trên bảng đen của lớp. • Tập viết chữ vào bảng con cá nhân. • Luyện viết trong vỡ tập viết. • Luyện viết trong vỡ kẻ ôly. • Luyện viết chữ khi học các môn khác. 3.Phương pháp hưỡng dẫn từng hoch sinh luyện tập: • Trong tập viết, việc hướng dẫn từng học sinh luyện tập rất cần thiết. Vì đây là môn học rèn kỹ năng. • Vì vậy giáo viên phải nắm vững khả năng viết chữ của từng em và có chỉ dẫn cụ thể đối với các em viết xấu, viết chậm. B.Phương pháp cụ thể: Thời gain: 40 phút. Gồm 4 bước lên lớp sau: 1. Ổn định tổ chức. 2.Kiểm tra bài cũ: Có hai cách sau: (Có thể kiểm tra một trong hai cách sau) Cách 1: Gọi 1 à 2 học sinh lên viết vào bảng đen của lớp - ở dưới học sinh viết vào bảng con - Giáo viên nhận xét và dùng phấn màu để chữa các lỗi sai. Cách 2: Nhận xét bài chấm. 3.Bài mới: a.Giới thiệu chữ mới: Giải thích và viết chữ cái, chữ số. - Cho học sinh xem mẫu chữ cái, chữ số. - Nêu câu hỏi cho học sinh phân tích, so sánh chữ sắp viết với chữ đã viết. - Cho học sinh viết bảng. b.Hướng dẫn học sinh viết ở bảng lớn cuả lớp: * Hướng dẫn học sinh quy trình viết chữ cái và chữ số: • Giáo viên viết mẫu chữ cái trên khung chữ để học sinh quan sát. Sau đó viết vào bảng con, học sinh đưa bảng lên để giáo viên nhận xét, uốn nắn chỗ sai phổ biến trên bảng con. • Giáo viên viết mẫu chữ số: (Giông snhư viết mẫu chữ cái) * Giáo viên đọc câu ứng dụng, giải nghĩa: • Hướng dẫn học sinh cách viết, cách nối nét. • Giáo viên viết mẫu cho học sinh xem quy trình viết những vần có nối chữ, cách nối nét, cách đặt dấu thanh. • Học sinh viết vào bảng con, giáo viên kiểm tra, nhận xét. c.Học sinh viết vào vở: • Hướng dẫn yêu cầu viếưt từng dòng, từng phần • Học sinh viết vào vở tập viết. • Giáo viên kiểm tra tư thế ngồi, cách viết từng chữ cái, chữ số d.Chấm bài: • Tuỳ theo thời gian giáo viên có thể chấm bài cả lớp hoặc một phần ở ngay tại lớp. Còn lại mang về nhà chấm. • Tiêu chuẩn cho điểm. 4.Tổng kết - nhận xét - dặn dò: Câu hỏi và bài tập thực hành 1.Trình bày các nhiệm vụ của môn tập viết. Nhiệm vụ nào thể hiện đặc trưng của phân môn. Tại sao ? 2.Trình bày phương pháp chung khi dạy môn tập viết. 3.Hãy soạn một giáo án dạy tập viết lớp 2 hoặc lớp 3 (Phần bài mới). Phương pháp dạy tập đọc - học thuộc lòng I. NHIỆM VỤ: 1.Rèn luyện kỹ năng đọc và rèn trí nhớ: a.Rèn kỹ năng đọc: Dạy tập đọc chính là rèn kỹ năng thực hành tiếng Việt. Cần coi trọng cả hai hình thức: đọc thành tiếng và đọc thầm. • Đọc thành tiếng là đọc phát ra âm thanh. Yêu cầu mức độ đọc: đọc đúng à đọc rõ ràng rành mạch à đọc lưu loát à đọc diễn cảm. • Đọc thầm là nhìn bằng mắt đọc văn bản, không phát ra âm thanh. Giáo viên cần định hướng cho học sinh khi đọc thầm bằng caau hỏi gợi ý hướng vào nội dung của bài. b.Rèn trí nhớ khi dạy học thuộc lòng: • Học thuộc lòng yêu cầu ghi nhớ chính xác từng chữ - câu - đoạn - cả bài à Tìm ra cacýh ghi nhớ lâu dài, bền vững (máy móc kết hợp ghi nhớ ý thức). • Học thuộc lòng yêu cầu đọc diễn cảm. 2.Trau đổi kiến thức văn học, ngôn ngữ, đời sống: • Kiến thức văn học: Học sinh tiếp xúc nhiều bài văn, thơ hay à tích luỹ vốn văn học à hiểu biết về tác giả, tác phẩm, thể loại bố cục, nhân vật v.v • Kiến thức ngôn ngữ: Rèn tập đọc à cung cấop vốn từ ngữ về nhiều chủ đề. J cung cấp các từ loại: tượng hình, tượng thanh, từ láy, ghép, từ Hán J Giúp học sinh hiểu từ và biết sử dụng từ. • Kiến thức đời sống: Bài tập đọc à học sinh hiểu: con người, đất nướcà nâng cao trình độ hiểu bieets và vốn sống. 3.Giáo dục thẩm mỹ, giáo dục tình cảm, phát triển tư duy: • Giáo dục thẩm mỹ: Bài tập đọc J học sinh cảm nhận cái hay - đẹp của ngôn ngữ văn học, hình tượng văn học à hướng học sinh vươn tới cái đẹp và biết run cảm trước cái đẹp của văn học. • Giáo dục tình cảm: . Thông qua giáo dục thẩm mỹ à để giáo dục tình cảm. . Văn học giáo dục bằng hình tượng văn học à học sinh yêu cuộc sống, yêu con người, yêu quê hương • Phát triển tư duy: Bài tập đọc - học thuộc lòng giúp học sinh hiểu biết cuộc sống, nhận thức phát triển, hiểu biết mở rộng, ngôn ngữ càng phong phú, từ đó tư duy càng phát triển. II. PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC - HỌC THUỘC LÒNG: 1.Phương pháp trực quan: a. Phương pháp trực quan là phương pháp giáo viên có thể dùng tranh ảnh, vật thật hoặc ghi các tiếng, câu, đoạn văn khó lên bảngđể hướng dẫn học sinh độc hoặc sử dụng giọng đọc mẫu của mình để làm mẫu cho học sinh đọc. Phương pháp này phù hợp với tư duy, tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học. b. Cách tiến hành: • Giáo viên đọc mẫu: Giọng đọc mẫu của giáo viên là một hình thức trực quan sinh động, có hiệu quả cao, có tác dụng làm mấu cho học sinh luyện đọc. Do đó giáo viên cần đọc đúng loại thể, đúng ngữ điệu, tránh đọc đều đều, biểu hiện tình cảm qua ánh mắt, nét mặt, nụ cười khi đọc. • Ghi cvác tiếng khó (cần luyện đọc) bằng phấn màu lên bảng, các em được nhìn các tiếng đó (bằng mắt), được tập phát âm (bằng miệng), được nghe (bằng tai), được viết (bằng tay) sẽ nhớ lâu dài và đọc đúng. • Chép một đoạn văn khó dọc lên bảng, ngắt các cụm từ để hướng dẫn đọc. Néu dạy học thuộc lòng, chép bài học thuộc lòng lên bảng để học sinh tri giác cụ thể hơn. • Dùng tranh ảnh, vật thực giúp các em hiểu và cảm thụ bài tập đọc. Giáo viên cần khai thác hết các chi tiết của đồ dùng trực quan. 2. Phương pháp đàm thoại: a.Phương pháp đàm thoại là phương pháp dạy học có sự tham gia của học sinh vào tìm hiểu bài được tiến hành trên cơ sở giáo viên nêu câu hỏi, học sinh trả lời câu hỏi. Phương pháp này phù jợp với tâm lý trẻ nhỏ, trẻ em thích hoạt động (hoạt động lời nói). b.Cách tiến hành: • Giáo viên đưa ra một hệ thống câu hỏi (có thể dựa vào câu hỏi trong sách giáo khoa, tuỳ vào đối tượng học sinh để thêm hoặc bớt số lượng câu hỏi) giúp được học sinh nắm được nội dung, nghệ thuật chủ yếu của bài, nắm được một số từ ngữ nhất định. • Đối với những từ Hán Việt, từ khó, từ trung tâm, cần nêu câu hỏi đơn giản, dễ hiểu giúp các em dễ dàng hiểu từ đó. • Giáo viên có thể nêu câu hỏi thăm dò khi chưa giảng bài để nmắm được mức độ cảm thụ của học sinh, từ đó có thể điều chỉnh bài soạn của mình đỡ mất thời gian. • Giáo viên có thể chi học sinh tự nêu câu hỏi: Học sinh cần phải dọc kỹ đoạn văn để nắm chắc nội dung, học sinh nêu được câu hỏi nghĩa là các em hiểu được nội dung bài. Giáo viên nên chọn những câu hỏi đúng và hay cho cả lớp suy nghĩ và trả lời. Tuy nhiên cách này cần tiến hành có mức độ, tránh mất nhiều thời gian. 3. Phương pháp luyện tập: a.Phương pháp luyện tập là phương pháp luyện tập chủ yếu, thường xuyên khi dạy tập đọc, học thuộc lòng. Học sinh rèn kỹ năng đọc, kỹ năng học thuộc lòng. Phương pháp này rất cần thiết với học sinh tiểu học, muốn hình thành kỹ năng, kỹ xảo phải trãi qua luyện tập thực hành, học sinh mới hiểu và nhớ sâu. b.Cách tiến hành: • Hướng dẫn cụ thể cách đọc cho học sinh: chú ý luyện đọc từ dễ đến khó. • Luyện phát âm tiếng khó. • Luyện đọc đúng các cụm từ. • Luyện đọc câu khó, đoạn khó, luyện đọc đúng à đọc hay. • Luyện đọc cá nhân: có thể chi học sinh đọc từng doạn, cả bài hoặc cho học sinh tự chọn câu, đoạn mà học sinh thích nhất. • Luyện đọc khi dạy tập đọc: • Đọc đúng theo loại thể: . Luyện đọc thơ: Chú ý luyện đọc đúng dòng thơ, nhịp thơ, vần thơ. Cần thể hiện được tình cảm của tác giả gởi gắm trong bài. . Luyện đọc văn xuôi: Chú ý luyện phát âm đúng từng âm tiết, đúng từ, cụm từ, câu. Cần phân biệt ngôn ngữ tác giả và ngôn ngữ nhân vật. • Chất lượng đọc: . Đọc đúng: Phát âm chính xác các tiếng, không thay đổi hoặc thêm bớt chữ, không lặp lại từ và câu. . Đọc có ý thức: Được hình thành trên cơ sở hiẻu biết nghĩa của từ, câu, hiểu được nội dung bài. Đọc có ý thức và đọc rõ ràng, rành mạch, lưu loát, trôi chảy, biết ngừng nghĩ đúng chỗ, biết nhấn giọng khi cần thiết. . Đọc diễn cảm: Là kỹ năng dùng ngữ điệu, ngắt nghĩ, ngừng giọngđẻ thể hiện tình cảm của tác giả gởi gắm vào bài đọc và bộc lộ cảm xúc của mình. - Luyện trí nhớ khi học thuộc lòng: Cần kết hợp cách nghi nhớ có ý thức và ghi nhớ máy móc. Cần chống quên bằng cách ôn tập ngay và ôn tập thường xuyên. . Đối với lớp 2 - 3: Cho học sinh học ngay tại lớp. Giáo viên cho học sinh học thuộc lòng ngay tại lớp bằng cách xoá dần trên bảng. . Đối với lớp 4-5: Học sinh học thuộc lòng ở nhà. Giáo viên phải kiểm tra, ôn tập thường xuyên. III. TRÌNH TỰ CÁC BƯỚC LÊN LỚP: * Lớp 2-3: A. Ổn định tổ chức. B. Kiểm tra bài cũ: Học sinh đọc và trả lời câu hỏi hoặc học sinh đọc thuộc lòng. C. Bài mới: 1. Giới thiệu bài: Ghi tựa bài và tên tác giả. 2. Hướng dẫn đọc: - Giáo viên đọc mẫu và tóm tắt nội dung. - Học sinh khá giỏi đọc 1-2 em (có thể cho đọc đồng thanh nếu cần). - Học sinh cần đọc thầm (nêu câu hỏi cho học sinh suy nghĩ). 3. Hướng dẫn tìm hiểu bài: Giáo viên nêu câu hỏi, học sinh trả lời, giáo viên kết hợp giảng từ, ý và ghi từ ngữ cần giảng (khoảng 12 phút). 4. Luyện đọc: - Hướng dẫn cách phát âm, cách đọc cụ thể. . Cách phát âm các tiếng khó. . Cách ngắt nhịp, nhấn giọng, giọng đọc của câu, đoạn, bài. Giáo viên đọc mẫu lần hai. . Học sinh đọc cá nhân kết hợp trả lời câu hỏi (10 - 12 em). * Lưu ý: Giờ học thuộc lòng cá nhân khoảng 2-3 em. Thời gian còn lại cho học sinh học thuộc lòng tại lớp. 5. Củng cố, tổng kết, dặn dò: - Củng cố: Tóm tắt nội dung, liên hệ thực tế, giáo dục tư tưởng tình cảm. - Dặn dò: Học sinh đọc bài và đọc bài sau. * Lớp 4-5: A. Ổn định tổ chức. B. Kiểm tra bài cũ. C. Bài mới: 1. Giới thiệu bài. 2. Hướng dẫn dọc: - Giáo viên đọc mẫu. - Học sinh khá giỏi đọc 1-2 em. - Cả lớp đọc thầm (nêu câu hỏi cho học sinh suy nghĩ). 3. Hướng dẫn tìm hiểu bài: - Học sinh đọc từng đoạn - giáo vien nêu câu hỏi - học sinh trả lời, giáo viên nghi những từ ngữ cần giảng, nghi ý từng đoạn. - Hướng dẫn học sinh tìm đại ý của bài. (khoảng 12 phút). 4. Luyện đọc. (như lớp 2-3). Lưu ý: Tiết học thuộc lòng dặn học sinh học thuộc ở nhà. 5. Củng cố, tổng kết, dặn dò. (như lớp 2-3) Câu hỏi và bài tập thực hành 1.Trình bày nhiệm vụ dạy tập đọc và học thuộc lòng. Nhiệm vụ naò thể hiện đặc trưng phân môn ?Hãy phân tích. 2.Trong các phương pháop dạy tập đọc- học thuộc lòng, phương pháp nào góp phần năng cao chất lượng dạy phân môn ? Vì sao ? 3.Việc đọc mẫu của giáo viên có tác dụng như thế nào ? Để đọc mẫu một bài đọc cụ thể, người giáo viên phải chuẩn bị như thế nào ? 4.Soạn môti tiết tập dọc lớp 3 và một tiết tập đọc lớp 4. Lưu ý soạn kỹ phần “tìm hiểu bài” và “luyện đọc”. Phương pháp dạy chính tả I. NHIỆM VỤ: 1. Cung cấp cho học sinh các qui tắc chính tả, kết hợp việc rèn luyện viết đúng chính tả để các em có thói quen viết đúng chính tả. 2. Rèn luyện cho học sinh một số phẩm chất như: tính cẩn thận, tính kỹ luật và một số đức tính tốt như: óc thẩm mỹ, lòng yêu quí tiếng Việt và chữ Việt. II. PHƯIƠNG PHÁP DẠY CÁC KIỂU BÀI CHÍNH TẢ: 1. Phương pháp trực quan: Đây là phương pháp cho học sinh nhìn tận mắt, nghe tận tai, đọc và viết nhgững chữ cần nghi nhớ. - Luyện thị giác: Giáo viên viết từ khó lên bảng cho học sinh nghi nhận cách viết, dùng phấn màu gạch dưới các âm hay vần những chữ học sinh dễ viết sai. - Luyện thính giác: Giáo viên phải đọc thật chuẩn các âm vần, tiếng để học sinh phân biệt rõ. - Luyện phát âm: Cho học sinh phát âm rõ, đúng các tiếng khó. - Luyện cho học sinh viết chữ khó trên bảng con. 2. Phương pháp so sánh đối chiếu: - Phương pháp này giúp học sinh phân biệt cách viết khác nhau của những chữ nghi tiếng cùng âm hoặc do phát âm sai mà gần như cùng âm (tranh giành - để dành). - Giáo viên cần viết và phát âm các từ cần so sánh một cách cụ thể để học sinh nghe và nhìn thấy. - Nên so sánh từ mới với một từ đã học rồi để học sinh dễ nhớ. 3. Phương pháp giải thích: Dùng để khắc sâu sự ghi nhớ của học sinh. - Có thể giải thích sự khác biệt về nghĩa. - Có thể giải thích về mặt qui tắc, mẹo luật chính tả. 4. Phương pháp đọc bài chính tả và chữa lỗi chính tả: a.Phương pháp đọc bài chính tả: - Số lần đọc: Lần 1: Đọc toàn bài. Lần 2: Đọc từng câu, mỗi câu đọc một cụm từ đọc hai lần. Lần 3: Giáo viên đọc toàn bài để hs kiểm tra và sửa lỗi. - Giọng đọc: Thong thả, rõ ràng, phát âm chính xác. - Cách đọc: Giáo viên chỉ đọc mỗi câu hai lần. Nếu gập câu daì giáo viên có thể ngắt theo cụm từ cho rõ nghĩa. - Cách chữa lỗi: Giáo viên đọc từng câu thong thả, đến chữ khó thì đánh vần hoặc viết lên bảng (không cần đánh vần cả chữ). Nếu bài chính tả đã viết sẵn trên bảng có màn che thì giáo viên kéo màn che ra và đọc từng câu, chỉ dẫn học sinh chữa lỗi. - Học sinh dùng viết chì gạch dưới chỗ viết sai, viết chữ đúng ra lề cùng dòng, gạch một gạch nhỏ bên cạnh để tính lỗi. Giáo viên phải giúp học sinh tính tự giác, thật thà nhận và chữa lỗi để tiến bộ. III. TRÌNH TỰ CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra các bài tập chính tả cho về nhà làm. - Kiểm tra các tiếng khó viết chính tả trong bài tuần trước. - Kiểm tra các qui tắc chính tả. 3. Bài mới: 1.Giới thiệu bài. 2.Giáo viên đọc mẫu lần 1. 3.Hướng dẫn tìm hiểu nội dung chính. 4.Hướng dẫn viết từ khó. 5.Giáo viên đọc mẫu lần 2. 6.Hướng dẫn cách viết vào vở. 7.Học sinh viết chính tả. 8.Chữa bài, chấm bài. 9.luyện tập. 10.Tổng kết - dặn dò. Các loại bài chính tả có một số điểm riêng biệt sau: - Chính tả tập chép: Mục 7 là mục học sinh chép lại bài chính tả trong sách hoặc trên bảng. - Chính tả nghe đọc: Mục 7 là mục giáo viên đọc bài chính tả cho học sinh viết. - Chính tả trí nhớ: Mục 7 là mục học sinh tự viết chính tả theo trí nhớ. Mục 2 sau khi giáo viên đọc mẫu, gọi vài học sinh khá lên đọc thuộc lòng lại. Mục 5 sau khi giáo viên đọc mẫu lại lần 2 gọi vài học sinh trung bình đọc lại để kiểm tra khả năng ghi nhớ của lớp trước khi viết. - Chính tả so sánh: Mục 4 giáo viên hướng dẫn học sinh nhận xét, phân biệt chính tả. Câu hỏi và bài tập thực hành 1.Hai nhiệm cụ môn chính tả trong nhà truờng tiểu học là gì ? Nhiệm vụ nào là đặc trưng cơ bản ? Tại sao ? 2.Dạy chính tả, người ta thường theo những phương pháp nào ? Đối với học sinh tiểu học, phương pháp nào được sử dụng nhiều n