Hoạt động truyền thông của các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương ở Việt Nam

ra, lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là một lĩnh vực thuộc Bộ quản lý nên trong 3 năm, có 389 bài viết đề cập đến chủ đề này trên tờ báo của Bộ. Chuyên mục đề cập đến vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm cũng tƣơng đối rộng, trong đó, có chuyên mục Kinh tế có tỷ lệ bài về lĩnh vực này xuất hiện cao nhất (38,8% trong tổng số 389 bài), tiếp đến là hai chuyên mục Pháp luật (16,7%) và Thời sự (16,2%). Chuyên mục Đời sống - Xã hội cũng có 14,4% số bài. Ngoài ra, các bài đề cập đến lĩnh vực này còn xuất hiện trong các chuyên mục: Khuyến nông; Sức khỏe - Gia đình; NNVN & Bạn đọc; Nông thôn mới; Luật sƣ của bạn, Xã hội; và Doanh nghiệp - HTX. Báo Sức khỏe và Đời sống: Trong các lĩnh vực mà báo Sức khỏe và Đời sống nêu thì ba lĩnh vực có số lƣợng bài viết nhiều hơn là khám bệnh, chữa bệnh, phục hồi chức năng (chiếm 28,1% trong số bài đƣợc phân tích); y tế dự phòng, CSSK ban đầu (24,0%); và cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế (24,0%). Ví dụ về một số bài viết về các chủ đề trên: Ngoài ra, lĩnh vực quản lý dƣợc phẩm, mỹ phẩm, thuốc, bảo hiểm y tế, và vệ sinh an toàn thực phẩm cũng đƣợc đề cập nhƣng với tỷ lệ bài thấp hơn (từ 10,4% - 12,5%). Giá/ chi phí khám chữa bệnh, thuốc cũng đƣợc đề cập trong 7,3% bài viết trong mẫu phân tích. Còn lại là những bài viết đề cập đến những lĩnh vực khác của ngành y tế nhƣ vấn đề rác thải y tế, các hoạt động từ thiện, việc xử phạt hành chính, Xem chi tiết bảng/biểu đồ phần Phụ lục 9. Trên chuyên mục Truyền hình trực tuyến của Báo Sức khỏe và Đời sống còn đăng tải những bài viết kèm clip truyền hình trực tiếp được cho là độc quyền của tờ báo truyền hình trực tiếp những ca mổ, phẫu thuật những loại bệnh hiểm nghèo, phức tạp hoặc áp dụng những phương pháp mổ, phẫu thuật đầu tiên, tiên tiến được áp dụng và thành công trên thế giới và ở Việt Nam. 3.3.1.1.4. Tính tương tác của các tờ báo ngành Nhìn tổng thể, các tờ báo mặc dù tiếp cận thông tin và ý kiến từ nhiều nhóm xã hội nhƣng hoạt động truyền thông vẫn mang tính một chiều, rất ít các tƣơng tác cũng nhƣ phản hồi của độc giả. Nếu độc giả tham gia vào quá 102 trình tƣơng tác thì chủ yếu cũng là ngƣời đặt câu hỏi thắc mắc về một vấn đề mà họ quan tâm. Báo điện tử Chính phủ: Tờ báo này có hai chuyên mục với tên Hội nhập và Ý kiến bạn đọc là có sự tƣơng tác với độc giả. Trong đó, chuyên mục Hội nhập có mục Hỏi đáp là nơi đăng tải những câu hỏi thắc mắc và giải đáp của báo đối với những vấn đề liên quan đến các hoạt động của các Bộ/ngành do Chính phủ quản lý. Cũng có những bài câu hỏi đặt ra là từ phía phóng viên với một đại diện Bộ/Ngành theo dạng một bài phỏng vấn. Dƣới các bài này không có các bình luận của độc giả. Ở chuyên mục Ý kiến bạn đọc chƣa thể hiện đƣợc tính tƣơng tác vì không biết những ý kiến của bạn đọc sẽ đƣợc xử lý thế nào. Thời báo Tài chính Việt Nam: Tờ báo này có một chuyên mục với tên gọi ―Hỏi đáp chính sách‖, ở đó, độc giả có thể đặt những câu hỏi thắc mắc liên quan đến các chính sách tài chính và gửi về tòa soạn báo dƣới dạng nhƣ thƣ điện tử. Tuy nhiên, nếu nhƣ giai đoạn trƣớc 2015 chuyên mục này vẫn đăng tải thƣờng xuyên các bài hỏi đáp liên quan đến chính sách tài chính thì trong giai đoạn 2015 - 2017 chỉ có duy nhất 03 bài (đƣợc đăng cùng ngày 17.4.2015) hỏi đáp về những vấn đề về giảm trừ gia cảnh, đào tạo và cấp chứng chỉ bồi dƣỡng kế toán trƣởng, và chế độ và chi phí đấu giá quyền sử dụng đất. Không rõ lí do tại sao tờ báo không tiếp tục đăng tải bài trên chuyên mục này nữa. Báo Nông nghiệp Việt Nam: Tờ báo này có chuyên mục duy nhất là ―Sức khỏe - Gia đình‖ trong đó có mục Tâm sự Dạ hƣơng là nơi độc giả có thể gửi những câu hỏi và nhận đƣợc tƣ vấn từ phía báo về những vấn đề liên quan đến tình yêu, hôn nhân và gia đình. Nhƣ vậy, tính tƣơng tác của tờ báo này cũng thấp và không có chỗ để độc giả tƣơng tác với báo về những vấn đề liên quan đến Bộ phụ trách và quản lý. Báo Sức khỏe và Đời sống: Đây là một tờ báo mà cung cấp các bài viết kiểu báo chí dịch vụ nhiều nhất, vì có rất nhiều bài viết cung cấp kiến thức về phòng, tránh, và cách thức xử lý đối với các bệnh thông thƣờng và các bệnh cấp, mãn tính cũng nhƣ truyền thông về dịch bệnh. Trong 10 chuyên mục thì có đến 9 chuyên mục cung cấp các dạng bài kiểu này, chỉ có chuyên mục thời sự là đề cập đến các sự kiện, hoạt động chung cũng nhƣ của ngành y tế. Tuy nhiên, cũng có thể thấy tờ báo này đã có nỗ lực trong việc tăng tính tƣơng tác với độc giả thông qua chuyên mục ―Truyền hình trực tuyến‖. Truyền hình trực tuyến phát trực tiếp vào những ngày nhất định trong tháng do Báo Sức khỏe và Đời sống tổ chức tại trƣờng quay, có những chủ đề cụ thể, mời chuyên gia và đƣa thông tin cụ thể để độc giả của báo có thể đặt các câu hỏi và nhận đƣợc câu trả lời, tƣ vấn của chuyên gia sức khỏe - y tế, đại diện lãnh đạo của các cơ quan thuộc Bộ Y tế. Có thể nói đây là một chuyên mục có tính tƣơng tác cao giữa báo, chuyên gia và độc giả. Trong thời gian khảo sát 03 năm (2015-2017), trên mục 103 Truyền hình trực tuyến xuất hiện tổng cộng 84 bài, gắn với các sự kiện đƣợc đăng tải. Trong đó, số lƣợng bài đƣợc đăng tải qua các năm nhƣ sau: Năm 2015 (15 bài); Năm 2016 (35 bài); Năm 2017 (34 bài). 3.3.1.1.5. Sự đa dạng của hình thức đưa tin Xét về hình thức thông tin và thể loại tin bài thì nhìn chung các bài viết trên 04 tờ báo chủ yếu tập trung ở hình thức thông tin báo chí và tin và bài phản ánh. Tuy nhiên, nếu xét về lĩnh vực hay nội dung hay vấn đề đƣợc đề cập trên các tờ báo thì có thể thấy có sự đa dạng trong việc đăng tải một lĩnh vực, nội dung hay vấn đề cụ thể trên các chuyên mục. Ví dụ về sự kiện nổi bật đƣợc đề cập trên Báo Sức khỏe và Đời sống ―Bạo hành đối với cán bộ, nhân viên y tế”: Nhân một loạt vụ bạo hành đối với cán bộ, nhân viên y tế ở các bệnh viện, trung tâm khám chữa bệnh, Báo Sức khỏe và Đời sống đã đăng một loạt bài đề cập đến vấn đề này. Những vấn đề về bạo hành đối với cán bộ, y tế đƣợc đăng chủ yếu ở chuyên mục Thời sự, tuy nhiên, cũng có các bài xuất hiện trong các chuyên mục khác nhƣ Góc chuyên gia, Camera bệnh viện và đặc biệt là có hai bài đăng trên chuyên mục Truyền hình trực tuyến kèm clip đƣa nội dung về buổi truyền hình trực tuyến với tên ―Nhức nhối nạn bạo hành nhân viên y tế‖ (đã đƣợc phát vào ngày 31/8/2017) và ―Luật chống bạo hành nhân viên y tế‖ (đã đƣợc phát vào ngày 22/6/2017) đều đƣợc đăng vào ngày 25/10/2017. Có thể nói là những bài đƣợc đăng tải trong chuyên mục ―Truyền hình trực tuyến‖ trên báo là một thể loại báo chí đa phƣơng tiện mà mang tính tƣơng cao cao nhất so với các chuyên mục khác trên tờ báo này. Vừa có phóng sự, vừa có trao đổi, thảo luận đƣa ra ý kiến, và có câu hỏi, bình luận của độc giả. Các thông tin đƣợc đƣa trong bài viết cũng nhƣ clip cũng rất đa dạng, từ cung cấp các số liệu thống kê chính thức từ cơ quan chức năng, những phóng sự ghi nhận từ hiện trƣờng đến những ý kiến đa dạng của các thành phần, từ chuyên gia, đại diện của Bộ và đơn vị dƣới Bộ đến ngƣời dân. Tuy nhiên, số bài nêu ra những vấn đề của Bộ Y tế còn rất ít, mà chủ yếu tập trung vào việc mời chuyên gia đến giải đáp về phòng, chữa bệnh. Mặc dù có tƣơng tác với công chúng của tờ báo nhƣng công chúng trong các buổi tƣ vấn này cũng chủ yếu là ngƣời đặt câu hỏi, còn chuyên gia tƣ vấn. Thêm vào đó, đại diện của Bộ cũng gần nhƣ không xuất hiện trực tiếp để trao đổi, tƣơng tác với ngƣời dân. Một vài nhận xét: Qua kết quả phân tích hoạt động báo chí của Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Y tế, cho thấy: Các tờ báo ngành chủ yếu đƣợc các nhà báo/cá nhân thu thập thông tin và viết bài thay vì dẫn lại từ các nguồn khác. Các tác giả của các tờ báo ngành đã tiếp cận và khai thác thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, cả các tài liệu có sẵn và các tài liệu mà các tác giả tự mình thu thập qua thâm nhập hiện trƣờng, phỏng vấn. Có thể thấy là nguồn tài liệu có sẵn gồm các 104 báo cáo, thống kê, các văn bản, quyết định, chỉ thị của ngành là một nguồn thông tin mà các nhà báo sử dụng trong nhiều bài viết. Việc khai thác các thông tin trên truyền thông xã hội hay mạng xã hội là rất hạn chế ở các tờ báo ngành. Đây có thể nói là điều khác biệt giữa các tờ báo ngành và các tờ báo đại chúng khác, thể hiện tính chính thống, tin cậy của thông tin về ngành. Tuy nhiên, cũng có thể thấy là các nhà báo của các tờ báo ngành này còn hạn chế trong việc khai thác thông tin, phỏng vấn những đối tƣợng nhƣ ngƣời dân, doanh nghiệp hay các đối tƣợng mà các chính sách của ngành hƣớng đến hoặc là những đối tƣợng bị ảnh hƣởng bởi chính sách của ngành. Đặc biệt, tiếng nói, phát ngôn từ các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu hoặc chuyên gia về các vấn đề của ngành của rất ít, thậm chí không đƣợc thể hiện trong các bài viết trên các tờ báo ngành. Điều này làm cho chức năng phản biện xã hội của tờ báo ngành không phát huy tác dụng và giảm đi tính đa dạng của thông tin. Nội dung mà các báo đề cập khá đa dạng, ngoài những vấn đề của ngành/tổ chức thì các báo cũng đƣa thông tin đa dạng về các sự kiện kinh tế, văn hóa, xã hội mang tính thời sự ở trong nƣớc và quốc tế. Trong số những vấn đề của ngành thì có vẻ nhƣ các tờ báo này né tránh đƣa những vụ việc tiêu cực mà gây bất lợi cho ngành. Những vấn đề nổi cộm đƣợc đƣa tin lên các tờ báo ngành chủ yếu rơi vào những sự vụ sai phạm trong lĩnh vực mà ngành quản lý, sai phạm của đối tƣợng mà chính sách ngành hƣớng đến và thƣờng có chỉ đạo từ phía Chính phủ, Bộ, Ngành cũng nhƣ việc xử lý những sai phạm. Gần nhƣ không nhắc đến những bất cập trong chính sách của ngành, những sai phạm của chính cán bộ, đặc biệt là lãnh đạo cấp cao của ngành. Nếu có đề cập đến những vấn đề bất cập thì chủ yếu là thông tin dƣới dạng chỉ đạo của cấp trên đối với cấp dƣới cũng nhƣ những phát ngôn theo kiểu hô khẩu hiệu cần phải làm gì, làm nhƣ thế nào. Dù sao cũng phải ghi nhận một điều là các tờ báo ngành đã kịp thời thông tin về các hoạt động, chính sách, các kết quả đạt đƣợc của Bộ, ngành để những ngƣời quan tâm có đƣợc các thông tin nhanh và chính thống. Hình thức đƣa tin có sự đa dạng nhƣng chủ yếu tập trung vào loại hình thông tin báo chí với hai thể loại phổ biến là tin và bài phản ánh. Với những vấn đề nóng hổi của ngành thì đƣợc đƣa thông tin dƣới nhiều dạng hơn, với những góc nhìn đa dạng hơn. Tuy nhiên, thông tin báo chí trên các tờ báo này vẫn chủ yếu mang tính một chiều, ít có sự tƣơng tác với độc giả. Cách viết của các tác giả cũng chủ yếu nhằm cung cấp thông tin cho công chúng, hoặc đơn giản chỉ mang tính chất thông báo cho những ngƣời liên quan biết đƣợc các chính sách, chủ trƣơng, các văn bản, nghị định, thông tƣ, chỉ thị, các hoạt động và Chính phủ, Bộ, ngành đã đƣợc triển khai nhƣ thế nào. Bản thân tác giả các bài viết cũng ít thể hiện quan điểm, ý kiến của mình trong các bài viết. Có vẻ nhƣ các tờ báo ngành chƣa bắt kịp với xu hƣớng báo chí thời đại mới, trong khi các báo điện tử nói chung ngày càng trở thành một loại hình báo chí đa 105 phƣơng tiện, tăng tính tƣơng tác với công chúng và khuyến khích công chúng tham gia vào các vấn đề xã hội thông qua việc họ có thể là ngƣời sản xuất tin tức, bình luận hoặc chia sẻ thông tin thì các tờ báo ngành này vẫn dậm chân tại chỗ. Hình thức đƣa thông tin vẫn theo hình thức cũ trƣớc đây là sử dụng tin bài dạng viết không có ảnh hoặc có kèm ảnh. Các hình thức nhƣ bài viết kèm video rất ít. Thậm chí, chức năng của các tờ báo ngành này còn giảm đi khi mà một số chuyên mục hấp dẫn, có thể thu hút công chúng tham gia nhiều hơn thì gần nhƣ không hoạt động. 3.3.1.2. Truyền thông trên báo ngoài ngành 3.3.1.2.1. Thể hiện qua phân tích nội dung tin bài trên báo chí Tác giả tiến hành phân tích nội dung của các tin bài trên 5 tờ báo (3 báo in gồm Nhân Dân, Lao Động, Tuổi Trẻ và 2 báo mạng gồm Vietnamnet và VnExpress) trong thời gian từ 1/1/2014 đến 31/12/2016 bằng việc tìm kiếm các tin bài theo Bộ từ khoá cấp 1 có tên liên quan đến các Bộ (―Bộ Tài chính‖, ―Bộ Y tế‖, ―Bộ Nông nghiệp‖) trên Công cụ tìm kiếm nâng cao của Google. Sau khi tìm kiếm đƣợc các tin bài này, tác giả tiếp tục khảo sát và tìm kiếm tin bài theo Bộ từ khoá kết hợp giữa ―tên bộ‖ và ―chủ đề/vấn đề nổi bật của Bộ‖. Phƣơng pháp này đã đƣợc miêu tả trong phần Mở đầu của luận án, kết quả của nghiên cứu cụ thể nhƣ sau:  Số lƣợng tin bài đƣa tin về các Bộ Kết quả khảo sát cho thấy, số lƣợng tin bài trên báo về các Bộ trong mỗi năm là khá lớn, số lƣợng tin bài mỗi Bộ tăng lên đáng kể theo từng năm dẫn đến tổng số tin bài ở 3 Bộ tăng mạnh trong 3 năm. Tổng số kết quả tìm kiếm là trên 5 báo của 3 Bộ là 54773 và sau khi lọc, số tin bài trên 5 báo đƣa tin về các Bộ trong 3 năm là 38426, trong đó, năm 2014 số tin bài là 5489 (chiếm 14,3%), năm 2015 là 15909 (41,4%), năm 2016 là 17028 (44,3%). Biểu đồ 3.4: Tỉ lệ tất cả kết quả tìm kiếm và kết quả tin bài (sau khi lọc chỉ lấy mình tin bài trong tất cả kết quả tìm kiếm) trong 3 năm 2014-2016 54773 38426 Tất cả kết quả tìm kiếm Kết quả tin bài 106 Biểu đồ 3.5: Tỉ lệ tin bài đưa tin mỗi năm So sánh 3 Bộ có thể thấy, tổng số kết quả tìm kiếm về Bộ Y tế trong 3 năm trên 5 báo chiếm số lƣợng lớn nhất là 42524, Bộ Tài chính đứng thứ 2 với 8976 kết quả và Bộ Nông nghiệp thấp nhất là 3273. Kết quả lọc tin bài về Bộ Y tế chiếm số lƣợng lớn nhất với tổng số tin bài trong 3 năm là 30024 (chiếm 78,1%). Biểu đồ 3.6: Tỉ lệ tin bài mỗi Bộ Đặc biệt năm 2016, tin bài về các vấn đề liên quan đến Bộ Y tế là 12954, tức trung bình hơn 35 tin bài mỗi ngày, gần 7 tin bài mỗi báo. Bộ NNPTNT có số lƣợng tin bài ít nhất là 1057. 14.3 41.4 44.3 Năm 2014 Năm 2015 Năm 2016 16.6 78.1 5.3 Bộ Tài chính Bộ Y tế Bộ NNPTNT 107 Biểu đồ 3.7: Số lượng tin bài về mỗi Bộ trong mỗi năm Số lƣợng tin bài của Bộ Y tế có tỷ lệ chênh lệch rất lớn so với các Bộ. Có thể thấy Bộ Y tế là Bộ quản lý chức năng phải giải quyết các vấn đề liên quan đến sức khoẻ và sinh mệnh của ngƣời dân. Đây là những vấn đề cấp thiết, có tính chất sát sƣờn với quyền lợi của ngƣời dân, luôn dễ phát sinh các vấn đề nổi cộm mà dƣ luận quan tâm, chính vì vậy, lƣợng tin bài về Bộ Y tế chiếm số lƣợng lớn. Một lý do nữa, trong năm 2014, Bộ Y tế liên tục xảy ra các vụ việc nghiêm trọng trong đó có vụ khủng hoảng dịch sởi gây ra cái chết của hơn 111 trẻ em trên toàn quốc, và rất nhiều các vấn đề nổi cộm cũng diễn ra vào các năm 2015, 2016. Chính vì vậy, số lƣợng tin bài đƣa tin nhiều để phản ảnh thông tin và đáp ứng nhu cầu thông tin của ngƣời dân. Biểu đồ 3.7. cũng cho thấy lƣợng tin bài tăng mỗi Bộ lên mỗi năm. Nguyên nhân có thể khẳng định là trong những năm gần đây, cùng với Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí và lãnh đạo các Bộ cũng quan tâm hơn đến các vấn đề truyền thông thông tin, do vậy, việc cung cấp thông tin cho các báo đƣợc đẩy mạnh, báo chí dễ dàng tiếp cận với các Bộ hơn so với trƣớc đây. Một lý do khiến số lƣợng tin bài tăng lên là do sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng xã hội, nhà báo có thể tiếp nhận nhiều nguồn tin khác nhau, nhiều vấn đề nóng khiến dƣ luận quan tâm liên quan đến việc quản lý chức năng của các Bộ nhanh chóng đƣợc lan truyền và chia sẻ trên rất nhiều kênh thông. Do vậy, lƣợng thông tin về các Bộ nhiều hơn khiến số lƣợng tin bài phản ánh cũng tăng lên. Biểu đồ 3.8 cho thấy, so sánh số lƣợng tin bài về 3 bộ trong 3 năm, có thể thấy số lƣợng tin bài trên báo VnExpress chiếm tỉ lệ lớn nhất với số lƣợng là 15466, tiếp theo là Vietnamnet (11064), Tuổi Trẻ (5227), Lao Động (5105) và cuối cùng là Nhân Dân (1564). 833 2527 3017 4346 12724 12954 310 658 1057 Bộ Tài chính Bộ Y tế Bộ NNPTNT 108 Biểu đồ 3.8: Tổng số tin mỗi báo trong 3 năm Biểu đồ 3.9: Số lượng tin bài từng Bộ trên mỗi báo năm 2016 Nhìn chung, tỉ lệ tin bài giữa các báo không thay đổi trong năm 2016 so với các năm khác. VnExpress vẫn chiếm số lƣợng nhiều nhất, Vietnamnet vẫn đứng thứ 2, Lao động và Nhân dân vẫn có tỉ lệ thấp nhất. 1564 5105 5227 11064 15466 Nhân Dân Lao Động Tuổi trẻ Vietnamnet VnExpress 232 198 650 1230 707 362 592 1510 4270 6220 308 85 212 139 313 Bộ Tài chính Bộ Y tế Bộ NNPTNT 109  Các vấn đề nổi bật trên các báo của các Bộ năm 2016 Kết quả khảo sát cho thấy, các vấn đề nổi bật trên báo của Bộ Tài chính năm 2016 bao gồm: Thuế, Hải quan, Chứng khoán, Kho bạc, Nợ công, Phí, Giá và Bảo hiểm. Trong các vấn đề trên, vấn đề về phí, thuế và giá là 3 vấn đề đƣợc báo chí đề cập nhiều nhất, đặc biệt là VnExpress. Cụ thể, trong năm 2016, tổng số tin bài đƣa tin về vấn đề phí là 2520, trong đó VnExpress có 1002. Sở dĩ các tin bài về các vấn đề nổi bật nhƣ phí, thuế, giá chiếm tỉ lệ lớn vì các báo đặc biệt là VnExpress và Vietnamnet có hẳn mục Kinh doanh hoặc Tài chính, và thực chất tin bài ở các vấn đề nổi bật khác cũng thƣờng rơi vào các mục này. Sở dĩ tổng số tin bài tìm kiếm theo từ khoá các vấn đề nổi bật nhiều hơn tổng số tin bài tìm kiếm theo từ khoá các Bộ là do có sự xuất hiện nhiều từ khoá vấn đề nổi bật trong 1 tin bài dẫn đến sự trùng nhau. Điều này hoàn toàn bình thƣờng bởi tin bài có thể bàn đến nhiều vấn đề của ngành Tài chính. Biểu đồ 3.10: Những vấn đề nổi bật trên báo của Bộ Tài chính năm 2016 77 23 225 10 21 125 225 8 12 251 19 42 4 270 320 253 280 20 281 77 25 12 30 419 542 44 29 301 176 74 9 45 654 756 115 45 970 691 494 53 36 1002 323 92 70 Thuế Hải quan Chứng khoán Kho bạc Nợ công Phí Giá Bảo hiểm Khác Nhân Dân Lao Động Tuổi trẻ Vietnamnet VnExpress 110 Các vấn đề nổi bật của Bộ Y tế trên các báo là: An toàn thực phẩm, Y tế dự phòng, Bảo hiểm y tế, Sức khoẻ, Khám chữa bệnh, Dịch bệnh, Vắc xin, Sốt xuất huyết, Trang thiết bị. Trong các vấn đề nêu trên, riêng vấn đề sức khoẻ chiếm tỉ lệ vƣợt trội. Lý do là trên tất cả các trang báo đều có riêng một mục sức khoẻ và bên cạnh vấn đề sức khoẻ thì rất nhiều vấn đề khác liên quan đến ngành Y cũng đƣợc đƣa vào mục này và từ ―sức khoẻ‖ bao hàm nghĩa chủ đạo bao trùm khi nói đến các vấn đề của Bộ Y tế. Ngoài ra, an toàn thực phẩm cũng là vấn đề đƣợc các báo quan tâm. Đặc biệt trên Vietnamnet cũng có riêng mục An toàn thực phẩm, do đó số lƣợng tin bài về vấn đề này cũng chiếm tỉ lệ lớn. Biểu đồ 3.11: Những vấn đề nổi bật trên báo của Bộ Y tế năm 2016 Các vấn đề nổi bật trên báo của Bộ NNPTNT là Tái cơ cấu nông nghiệp, Xây dựng nông thôn mới, Vệ sinh an toàn thực phẩm, Chăn nuôi, Trồng trọt, Nông sản, Phân bón, Xuất khẩu. Số lƣợng tin bài về các vấn đề nổi bật của Bộ NNPTNT khá đồng đều trong đó số lƣợng tin bài về Vệ sinh an toàn thực phẩm, Xuất khẩu (nông sản), Nông sản, Xây dựng nông thôn mới là những vấn đề đƣợc các báo đề cập nhiều hơn các vấn đề còn lại. 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 An toàn thực phẩm Y tế dự phòng Bảo hiểm y tế Sức khoẻ Khám chữa bệnh Dịch bệnh Vắc xin sốt xuất huyết Trang thiết bị Khác Nhân Dân Lao Động Tuổi trẻ Vietnamnet VnExpress 111 Biểu đồ 3.12: Những vấn đề nổi bật trên báo của Bộ NNPTNT năm 2016 Nhƣ vậy, các kết quả khảo sát cho thấy những vấn đề mà báo chí thƣờng xuyên phản ánh trở thành vấn đề nổi bật của ngành trên báo chí là những vấn đề có ý nghĩa sát sƣờn với quyền ngƣời dân hay các doanh nghiệp, tổ chức. Một vài nhận xét: Kết quả khảo sát cho thấy: Một là, số lƣợng tin bài đƣa tin về các Bộ tăng lên đáng kể trong mỗi năm, một trong những lý do là các Bộ ngày càng chú trọng cung cấp thông tin cho báo chí. Thứ hai, số lƣợng tin bài của Bộ Y tế chiếm tỉ lệ vƣợt trội so với Bộ Tài chính và Bộ NNPTNT. Do đặc thù lĩnh vực quản lý của Bộ Y tế là các vấn đề dân sinh, liên quan sát sƣờn đến đời sống và sinh mệnh của ngƣời dân, do vậy, các thông tin của Bộ Y tế luôn là tâm điểm của báo chí và cũng thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng. Thứ ba, so sánh giữa các báo, thì tờ báo mạng Vnexpress chiếm tỉ lệ cao nhất về số lƣợng tin bài trong 3 năm cũng nhƣ trong năm 2016. Thứ tự tiếp theo là Vietnamnet, Tuổi trẻ, Lao động và cuối cùng là báo Nhân dân. Tuy nhiên, trong một hai năm trở lại đây, các tờ báo Tuổi trẻ vào Lao động đang có những thay đổi đáng kể về cơ sở hạ tầng cho phiên bản điện tử của mình và số lƣợng tin bài cũng tăng lên đáng kể so với vài năm trƣớc. Thứ tư, các vấn đề nổi bật trên các báo khi đƣa tin về các Bộ rất đa dạng và phong phú. Các vấn đề nổi bật của Bộ Tài chính năm 2016 bao gồm: Thuế, Hải quan, Chứng khoán, Kho bạc, Nợ công, và đƣợc đề cập nhiều nhất trên Vnexpress. Các vấn đề nổi bật của Bộ Y tế trên báo là An toàn thực phẩm, Y tế dự phòng, 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 Tái cơ cấu nông nghiệp Xây dựng nông thôn mới Vệ sinh an toàn thực phẩm Chăn nuôi Trồng trọt Nông sản Phân bón Xuất khẩu Khác Nhân Dân Lao Động Tuổi trẻ Vietnamnet VnExpress 112 Bảo hiểm y tế, Sức khoẻ, Khám chữa bệnh, Các vấn đề nổi bật của Bộ NNPTNT trên báo là Tái cơ cấu nông nghiệp, Xây dựng nông thôn mới, Vệ sinh an toàn thực phẩm, Chăn nuôi, Hầu hết các báo có tỉ lệ lớn tin bài về vấn đề sức khoẻ, vệ sinh an toàn thực phẩm, thuế, giá, phí do trên các báo này có riêng chuyên mục Sức khoẻ hoặc Kinh doanh. Trong khi đó, các báo ít đề cập lĩnh vực nông nghiệp hơn so với lĩnh vực tài chính và y tế trên các báo mà tác giả khảo sát. Thực tế, một số tờ báo nhƣ Nông thôn ngày nay là tờ chuyên về lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nhắm đến đối tƣợng công chúng riêng biệt, nên có số lƣợng tin bài lớn về lĩnh vực này. Tuy nhiên, đây không phải là những tờ báo trong diện khảo sát của tác giả. Những kết quả trên sẽ là gợi ý cho các Bộ khi muốn đẩy mạnh thông tin về nội dung nào để nó trở thành vấn đề nổi bật. Các Bộ cũng sẽ hiểu tôn chỉ mục đích, nhu cầu cung cấp thông tin của các báo có các chuyên mục đúng chuyên ngành của ngành mình nhƣ Chuyên mục Kinh doanh/Tài chính chuyên bàn về các vấn đề nổi bật nhƣ Phí, Thuế, Giá 3.3.1.2.2. Thể hiện qua phỏng vấn sâu các nhà báo Để tiến hành phƣơng pháp nghiên cứu này, tác giả thực hiện phỏng vấn 11 trƣờng hợp (6 lãnh đạo và quản lý thuộc cơ quan báo chí và cơ quan quản lý báo chí và 5 nhà báo, phóng viên). Các trƣờng hợp đƣợc phóng vấn là những ngƣời đã từng làm việc với các CQHCNNTW và đƣa tin về các cơ quan này. Kết quả phỏng vấn sâu góp phần bổ sung và so sánh vào kết quả khảo sát thực địa. Cụ thể: Có thể nói, báo chí rất quan trọng đối với các Bộ, ngành, khi họ cung cấp cho báo chí những thông tin cần thiết thì những thông tin đó sẽ đƣợc phổ cập ra xã hội. Tuy nhiên, mặc dù đã có những Bộ quan tâm và tạo điều kiện cho báo chí trong việc khai thác thông tin, thúc đẩy hoạt động truyền thông của Bộ, vẫn xảy ra tình trạng các phòng truyền thông của không ít các Bộ còn thiếu chuyên nghiệp, không đƣợc đào tạo bài bản nên chƣa tham mƣu đƣợc cho các lãnh đạo các Bộ phƣơng thức, chiến lƣợc truyền thông hiệu quả.  Thuận lợi và khó khăn của báo chí khi khai thác thông tin của Bộ ngành Nhà báo theo dõi Bộ Tài chính (trong thời gian 10 năm) nhận định, Bộ đã có những bƣớc tiến rất đáng kể trong hoạt động cung cấp thông tin cho các nhà báo. Hiện nay, Bộ Tài chính là một trong những Bộ, ngành luôn luôn dẫn đầu về chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin, nên các giấy mời họp báo, thông cáo báo chí và các thông tin đƣợc gửi kịp thời và thƣờng xuyên tới phóng viên qua email. Phóng viên có yêu cầu cung cấp thông tin, gửi email tới Phòng Tuyên truyền của Bộ, cũng nhƣ một số lãnh đạo cũng đƣợc hồi đáp nhanh. Bộ Tài chính hiện đứng đầu trong các Bộ về sự chuyên nghiệp trong việc cung cấp thông tin cho báo chí - 113 điều này do Bộ Thông tin và Truyền thông đánh giá. [PVS, Trƣờng hợp 3.1, Nữ, Nhà báo có kinh nghiệm mảng kinh tế - tài chính, Cơ quan báo chí 4, Phụ lúc 6] Một nhà báo chuyên theo dõi mảng y tế nhận định: Bộ Y tế còn hạn chế trong truyền thông. Nhiều lần nhà báo đến hiện trƣờng các bệnh viện hay tại Bộ thì không đƣợc tiếp. Đơn cử nhƣ vụ việc tai biến sau tiêm chủng tại Quảng Trị tháng 7/2014 khiến nhiều ngƣời tử vong. Cơ quan báo chí của nhà báo cử 2 kíp đến hiện trƣờng bệnh viện thì không đƣợc cho vào, họ liên lạc với lãnh đạo Bộ thì cũng bị từ chối trả lời. Vụ việc này về sau công an đã vào cuộc vụ, điều tra và kết luận nguyên nhân là do tiêm nhầm thuốc co giãn tử cung. Do đó, nhà báo đã khai thác thông tin từ phía ngành Công an. Nhà báo này nhận định: Nếu Bộ Y tế làm truyền thông tốt và thẳng thắn ngay từ đầu, sẽ giảm đƣợc sự bức xúc của dƣ luận. [PVS, Trƣờng hợp 3.2, Nữ, Nhà báo có kinh nghiệm mảng y tế, Cơ quan báo chí 5, Phụ lục 6] Nhà báo chia sẻ: ―Mặc dù, Bộ Y tế cũng đã tổ chức họp báo chuyên đề, mỗi tháng gặp gỡ báo chí một lần, nhƣng việc tiếp cận lãnh đạo B