Luận án Dạy học nghề cắt gọt kim loại trình độ Cao đẳng theo tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia - Đỗ Thanh Vân

cơ bản 45 6 37 2 62 MĐ 39 Điện cơ bản 75 15 54 6 MĐ 40 Khí nén – Thủy lực 75 34 37 4 MĐ 41 Lăn nhám, lăn ép 45 6 38 1 MĐ 42 Tiện lệch tâm, tiện định hình 120 23 94 3 MĐ 43 Tiện chi tiết có gá lắp phức tạp 120 16 100 4 MĐ 44 Phay, bào rãnh chữ T 75 10 63 2 MĐ 45 Phay bánh vít – Trục vít 60 8 50 2 MĐ 47 Phay thanh răng 45 6 38 1 MĐ 48 Phay bánh răng côn thẳng 75 8 66 1 MĐ 49 Mài mặt phẳng 90 12 74 4 MĐ 53 Mài trụ ngoài, mài côn ngoài 105 12 91 2 MĐ 54 Tiện Phay CNC nâng cao 60 4 54 2 MĐ 55 Gia công EDM 45 12 30 3 MĐ 56 Thực tập tốt nghiệp 540 18 522 0 Tổng cộng 3750 1118 2440 143 Căn cứ chương trình này, các trường tổ chức xây dựng chương trình đào tạo, trong đó lựa chọn các mô đun môn học tự chọn cho phù hợp với điều kiện thực tế của trường và nhu cầu của từng vùng, miền trong cả nước, đảm bảo không vượt quá 30% so với chương trình khung. Trong chương trình gồm có: - Các môn học chung: có 6 môn học chiếm 450 giờ. - Các môn học, mô đun kỹ thuật cơ sở: có 11 mô đun, môn học chiếm 570 giờ. - Các môn học, mô đun chuyên môn nghề: có 38 mô đun môn học với thời lượng 2730 giờ, trong đó có chương trình khung mô đun Thực tập tốt nghiệp với thời lượng 540 giờ. 63 2.2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRIỂN KHAI DẠY HỌC CÁC MÔ ĐUN/MÔN HỌC CỦA NGHỀ CẮT GỌT KIM LOẠI 2.2.1. Xác định mục tiêu của môn học hay chủ đề/bài dạy trong dạy nghề Cắt gọt kim loại trong dạy học theo TCKNNQG Bộ các TCKNNQG trong đào tạo nghề Cắt gọt kim loại đã được Bộ LĐTBXH hướng dẫn xây dựng và Bộ Công Thương ban hành để thực hiện. Việc hướng dẫn cách xác định mục tiêu dạy học, chủ đề hay bài học đáp ứng các TCKNNQG của nghề đã được ban hành là rất cần thiết. Đây là bước chung, bước khởi đầu của việc thiết kế và triển khai các biện pháp dạy học nghề Cắt gọt kim loại theo TCKNNQG. 2.2.1.1 Cơ sở xác định mục tiêu - Nghiên cứu kỹ bộ các TCKNNQG của nghề Cắt gọt kim loại - Nghiên cứu kỹ nội dung môn học cần dạy - Nghiên cứu kỹ mục tiêu môn học của chương trình đang sử dụng 2.2.1.2. Quy trình xác định mục tiêu dạy học môn học/mô đun hay chủ đề, chuyên đề hay bài dạy đáp ứng TCKNNQG Quy trình thiết kế chung cho việc thực hiện cụ thể hóa mục tiêu dạy học của mô đun/môn học hoặc chủ đề, bài dạy theo các tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia của nghề Cắt gọt kim loại dựa trên việc nghiên cứu: - Bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia của nghề Cắt gọt kim loại [2]. - Mục tiêu đào tạo của chương trình đào tạo nghề Cắt gọt kim loại [12]. - Nội dung của môn học/mô đun hay chủ đề, bài dạy Tiến trình xây dựng TCKNNQG/mục tiêu dạy học cho mô đun thực tập tốt nghiệp gồm có các bước sau: Bước 1: Nghiên cứu bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia Bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia, nghề Cắt gọt kim loại - CNC do Bộ Công thương ban hành vào tháng 6 năm 2012 [2]. 64 Nghề cắt gọt kim loại trên máy công cụ CNC là nghề của người lao động sử dụng các máy công cụ CNC có tạo phôi như: Tiện CNC/ Trung tâm tiện CNC, phay CNC/Trung tâm gia công phay để chế tạo các chi tiết theo yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo năng suất gia công, an toàn cho người và hệ thống công nghệ. Bộ tiêu chuẩn có tất cả 5 bậc trình độ kỹ năng nghề, với 11 nhiệm vụ, mỗi nhiệm vụ có các công việc được mã hóa theo ký tự A,B,C... như sau: A. Chuẩn bị sản xuất, có 6 công việc (A1, A2, A3, A4, A5, A6) B. Thiết kế chi tiết gia công, có 4 công việc (B1....B4) C. Thiết kế quy trình công nghệ gia công, có 7 công việc (C1.. C7) D. Thiết kế chương trình gia công NC, có 4 công việc (D1....D4) E. Gia công trên máy tiện CNC/ Trung tâm tiện CNC, có 14 công việc (E1....E14) F. Gia công trên máy phay CNC/ Trung tâm phay CNC, 14 công việc (F1....F14) G. Kiểm soát chất lượng sản phẩm, có 4 công việc (G1....G4) H. Bảo dưỡng hệ thống công nghệ (Máy, Đồ gá, Dụng cụ cắt, Dụng cụ đo), có 5 công việc (H1.... H5) I. Thực hiện an toàn và vệ sinh công nghiệp, có 4 công việc (I1....I4) K. Nâng cao năng suất gia công, có 5 công việc (K1....K5) L. Phát triển nghề nghiệp, có 5 công việc (L1....L5) Tổng cộng có 71 công việc trong bộ tiêu chuẩn. Mỗi công việc có tiêu chí thực hiện, ví dụ công việc F11 như sau: Tên công việc: CẮT THỬ CHI TIẾT GIA CÔNG Mã số công việc: F11 I. MÔ TẢ CÔNG VIỆC Là quá trình kiểm tra và chuẩn bị cắt thử chi tiết gia công, mô phỏng quá trình gia công chi tiết và gia công chi tiết ở chế độ chạy từng câu lệnh và ở chế 65 độ tự động, kiểm tra, hiệu chỉnh các thông số công nghệ và chương trình gia công. II. CÁC TIÊU CHÍ THỰC HIỆN - Mức độ chính xác độ chính xác gia công chi tiết; - Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác; mức độ an toàn. III. CÁC KỸ NĂNG VÀ KIẾN THỨC THIẾT YẾU 1. Kỹ năng - Đo kiểm; sử dụng máy phay CNC và trung tâm phay CNC; vận hành máy mô phỏng gia công chi tiết ở chế độ không cắt gọt; - Sử dụng chức năng gia công chi tiết ở chế độ cắt gọt chạy từng câu lệnh và tự động. 2. Kiến thức - Kỹ thuật đo kiểm; công nghệ chế tạo máy; dụng cụ cắt; vật liệu học; kỹ thuật vận hành máy phay CNC và trung tâm phay CNC; công nghệ CNC; đồ gá; - Phương pháp mô phỏng chương trình gia công trên máy CNC; phương pháp gia công thử trên phay CNC và trung tâm phay CNC. IV. CÁC ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÔNG VIỆC - Tài liệu hướng dẫn sử dụng máy; quy trình công nghệ gia công chi tiết; máy phay CNC và trung tâm phay CNC, phôi và dụng cụ cùng với trang bị công nghệ cần thiết; thiết bị đo kiểm; nguyên lý cắt; - Máy phay CNC và trung tâm phay CNC, phôi và dụng cụ cùng với trang bị công nghệ kèm theo. V. TIÊU CHÍ VÀ CÁCH THỨC ĐÁNH GIÁ KỸ NĂNG Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 1. Độ chính xác gia công chi tiết. 1. Kiểm tra vận hành cắt thử chi tiết gia công. 66 2. Cẩn thận, tỷ mỷ; an toàn. 2. Xác định độ chính xác gia công theo mẫu. Bước 2: Nghiên cứu kỹ mục tiêu của chương trình môn học, mô đun sẽ dạy của nghề Cắt gọt kim loại hiện hành Mục tiêu chung của chương trình đào tạo nghề Cắt gọt kim loại hiện nay mà người học sẽ đạt được sau khi học xong chương trình này như sau: - Kiến thức: + Phân tích được bản vẽ chi tiết gia công và bản vẽ lắp; + Trình bày được tính chất cơ lý của các loại vật liệu thông dụng dùng trong ngành cơ khí và các phương pháp xử lý nhiệt; + Giải thích được hệ thống dung sai lắp ghép theo TCVN 2244 – 2245; + Phân tích được độ chính xác gia công và phương pháp đạt độ chính xác gia công; + Giải thích được cấu tạo, nguyên lý làm việc, phương pháp đo, đọc, hiệu chỉnh, bảo quản các loại dụng cụ đo cần thiết của nghề; + Phân tích được nguyên tắc và trình tự thiết kế những bộ truyền động căn bản, thông dụng trong ngành cơ khí; + Trình bày được nguyên lý hoạt động, công dụng của động cơ điện không đồng bộ 3 pha, phương pháp sử dụng một số loại khí cụ điện đơn giản dùng trong máy cắt kim loại; + Phân tích được công dụng, nguyên lý hoạt động của những hệ thống điều khiển tự động bằng điện, khí nén, thủy lực trong máy công cụ đang sử dụng; + Sử dụng được quy trình công nghệ gia công cơ, hệ thống công nghệ; + Vận dụng được kiến thức cơ bản về quá trình cắt gọt kim loại để giải quyết một số nhiệm vụ công nghệ thực tiễn; 67 + Trình bày được nguyên tắc, trình tự chuẩn bị phục vụ cho quá trình sản xuất; + Phân tích được quy trình vận hành, thao tác, bảo dưỡng, vệ sinh công nghiệp các máy gia công cắt gọt của ngành; + Trình bày được phương pháp gia công cắt gọt theo từng công nghệ, các dạng sai hỏng, nguyên nhân, biện pháp khắc phục; + Phân tích được nguyên tắc lập trình, quy trình vận hành, điều chỉnh khi gia công trên các máy công cụ điều khiển số (tiện phay CNC); + Giải thích được ý nghĩa, trách nhiệm, quyền lợi của người lao động đối với công tác phòng chống tai nạn lao động, vệ sinh công nghiệp, phòng chống cháy nổ, sơ cứu thương nhằm tránh gây những tổn thất cho con người và cho sản xuất và các biện pháp nhằm giảm cường độ lao động, tăng năng suất; + Có khả năng tổ chức và quản lý một phân xưởng sản xuất độc lập; + Có khả năng làm việc nhóm; + Có khả năng tiếp tục học tập lên cao. - Kỹ năng: + Vẽ được bản vẽ chi tiết gia công và bản vẽ lắp; + Thực hiện được các biện pháp an toàn lao động, vệ sinh công nghiệp; + Sử dụng thành thạo các trang thiết bị, dụng cụ cắt cầm tay; + Sử dụng thành thạo các loại dụng cụ đo thông dụng và phổ biến của nghề; + Thiết kế được quy trình công nghệ gia công cơ đạt yêu cầu kỹ thuật; + Sử dụng thành thạo các loại máy công cụ để gia công các loại chi tiết máy thông dụng và cơ bản đạt cấp chính xác từ cấp 7 đến cấp 9, độ nhám từ Rz20 đến Ra2.5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian đã định, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người và máy; 68 + Có khả năng vận hành, điều chỉnh máy gia công những công nghệ phức tạp đạt cấp chính xác từ cấp 8 đến cấp 10, độ nhám từ Rz20 đến Ra5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian đã định, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người và máy; + Phát hiện và sửa chữa được các sai hỏng thông thường của máy, đồ gá và vật gia công; + Thiết kế và chế tạo được chi tiết, thiết bị cơ khí đơn giản; + Chế tạo và mài được các dụng cụ cắt đơn giản; + Lập được chương trình gia công, vận hành và điều chỉnh được các máy công cụ điều khiển số (tiện, phay CNC) để gia công các loại chi tiết máy đạt cấp chính xác từ cấp 7 đến cấp 9, độ nhám từ Rz20 đến Ra2.5, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian đã định, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người và máy. - Thái độ: + Có ý thức nghề nghiệp, kiến thức cộng đồng và tác phong làm việc công nghiệp; có lối sống lành mạnh phù hợp với phong tục tập quán và truyền thống văn hoá dân tộc; + Thể hiện ý thức tích cực học tập rèn luyện để không ngừng nâng cao trình độ, đạo đức nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu của sản xuất hoặc có khả năng tự tạo việc làm hoặc tiếp tục học lên trình độ cao hơn. Bước 3: Phân tích nội dung của chương trình đào tạo môn học/mô đun sẽ dạy của nghề Cắt gọt kim loại đang sử dụng. Trong bước này, tác giả chọn mô đun Thực tập tốt nghiệp để minh họa. Nội dung tổng quát của mô đun TTTN trong chương trình đào tạo nghề Cắt gọt kim loại đang sử dụng gồm có các bài như sau: Bảng 2.1 - Các bài trong mô đun thực tập tốt nghiệp Số Tên các bài trong mô đun Thời gian (giờ) 69 TT Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Những quy định khi đi thực tập Tốt nghiệp. Tiện mặt trụ tròn xoay. Gia công mặt phẳng, mặt định hình. Gia công ren. Gia công răng. Gia công CNC. Kiểm định chất lượng. Thiết kế quy trình công nghệ gia công cơ và truyền động cơ khí. Tổ chức sản xuất 4 90 90 90 90 90 26 30 30 4 2 2 2 2 2 1 1 1 86 86 86 86 86 25 29 29 0 2 2 2 2 2 0 0 0 Cộng 540 17 513 10 Trong nội dung của chương trình mô đun TTTN, so với các TCKNNQG của nghề Cắt gọt kim loại thì còn thiếu một vài nội dung như: Bảo dưỡng hệ thống công nghệ (Máy, Đồ gá, Dụng cụ cắt, Dụng cụ đo); Thực hiện an toàn và vệ sinh công nghiệp; Kiểm soát chất lượng sản phẩm và thừa những nội dung như Kiểm định chất lượng; Tổ chức sản xuất. Bước 4: Mô tả mục tiêu của môn học hoặc chủ đề, chuyên đề hay bài dạy theo tiêu chí đáp ứng các TCKNNQG Đây chính là sự cụ thể hóa các TCKNNQG thành các mục tiêu cụ thể để có thể thiết kế nội dung, PPDH, hình thức dạy học và chuẩn bị thiết bị dạy học được thuận lợi và đáp ứng được các TCKNNQG. Việc mô tả mục tiêu DH ở đây cần đảm bảo yêu cầu sau: - Các mô tả đầy đủ 3 lĩnh vực: kiến thức, kỹ năng và thái độ. 70 - Mô tả chi tiết, cụ thể để có thể quan sát được, không thể mô tả chung như DH truyền thống vẫn làm từ trước đến nay. Dưới đây xin trình bày ví dụ xác định mục tiêu của mô đun thực tập tốt nghiệp đáp ứng các TCKNNQG. 2.2.1.3 Ví dụ minh họa xác định mục tiêu dạy học mô đun Thực tập tốt nghiệp Căn cứ mục tiêu của mô đun TTTN và các TCKNNQG. Dưới đây tác giả cụ thể hóa mục tiêu – các tiêu chuẩn KNNQG của mô đun thực tập tốt nghiệp như sau: * Về lĩnh vực kiến thức: - Vận dụng được những kiến thức của các môn học, mô đun trong chương trình đã học để tổ chức, thực hiện nhiệm vụ thực tập tốt nghiệp nghề Cắt gọt kim loại đạt kết quả và hiệu quả theo đề cương thực tập đã được duyệt. - Thiết kế một vài bộ truyền thông dụng, điều chỉnh những cơ cấu, cụm có hoạt động không êm. * Về lĩnh vực kỹ năng: - Tập sự làm được những công việc của người thợ trình độ Cao đẳng nghề (đạt yêu cầu kỹ thuật: cấp chính xác 9-8; độ nhám Rz20-Ra2,5; dung sai hình dáng hình học, vị trí tương quan ≤ 0,03/100, năng suất, thời gian đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người và máy) khi có sự hướng dẫn, góp ý của thợ lành nghề tại nơi thực tập. Thực hiện đúng quy trình, quy phạm vận hành, bảo trì, bảo dưỡng và vệ sinh công nghiệp các loại máy công cụ. - Sử dụng thành thạo các loại dụng cụ đo thông dụng và phổ biến của nghề, bảo quản và hiệu chỉnh được các loại dụng cụ đo đúng yêu cầu. * Về lĩnh vực thái độ: - Góp ý được với tổ trưởng sản xuất về quy trình công nghệ, phương pháp tổ chức sản xuất và kỹ thuật an toàn trong phân xưởng thực tập. 71 - Đánh giá được kết quả sản xuất và rút ra những bài học kinh nghiệm thực tế. - Hợp tác chặt chẽ giữa các cá nhân trong tổ, nhóm với nhau để hoàn thành nhiệm vụ thực tập tốt nghiệp đạt chất lượng và hiệu quả. - Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích cực sáng tạo trong thực tập tốt nghiệp kết hợp sản xuất. Sau đây tác giả cụ thể hóa mục tiêu – các TCKNNQG của mô đun thực tập tốt nghiệp để thiết kế TCKNNQG vào bài cụ thể trong mô đun TTTN: a/ Thiết kế TCKNNQG cho một bài cụ thể, Ví dụ: Bài 6: Gia công CNC, Thời gian: 90 giờ * Mục tiêu của bài: - Lập trình, gia công trên máy tiện, phay CNC đạt cấp chính xác 8 – 7, độ nhám Rz2.5 – Ra1.25, dung sai hình dáng hình học, vị trí tương quan ≤ 0,01/100, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, năng suất, đạt thời gian do doanh nghiệp đề ra, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người và máy. - Set tọa độ phôi, dao trên máy CNC chính xác với sai số cho phép 1/100. Nhập các thông số đúng và chính xác. - Vận hành thao tác máy tiện, phay CNC đúng quy trình quy phạm - Phát hiện và có biện pháp đề phòng sai hỏng khi gia công. - Có ý thức trách nhiệm với sản phẩm mình làm ra. * Nội dung bài có 6 chương: Chương 1. Thiết kế chương trình gia công NC. Chương 2. Chạy mô phỏng chương trình gia công. Chương 3. Chuyển chương trình vào máy. Chương 4. Set tọa độ trên máy, nhập các thông số. Chương 5. Chạy thử chương trình với Z cao hơn chương trình đã viết. Chương 6. Gia công. 72 Trong bài này, tác giả chọn chương 1: Thiết kế chương trình gia công NC để thiết kế cụ thể tiêu chuẩn thực hiện công việc (tiêu chuẩn kỹ năng nghề). *. Chuẩn bị các điều kiện Máy công cụ CNC: Máy tiện CNC/Trung tâm tiện CNC; Máy phay CNC/ Trung tâm phay CNC. Hệ thống phần cứng, phần mềm CAD/CAM/CNC. Dụng cụ cắt: Các loại dao tiện, phay... Dụng cụ đo, thiết bị đo kiểm và các trang bị công nghệ. *. Tiêu chuẩn kỹ năng nghề đề xuất: Nhiệm vụ “Thiết kế chương trình gia công NC”, có mã số là D, có 4 công việc là D1, D2, D3, D4; có số thứ tự công việc từ 17 đến 20 trong Bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia. Nghiên cứu Bộ TC KNNQG và thực tế giảng dạy, tác giả cụ thể hóa tiêu chuẩn kỹ năng nghề vào chương 1: Thiết kế chương trình gia công NC với danh mục công việc theo bậc trình độ kỹ năng nghề như sau: Bảng 2.2 Danh mục công việc theo bậc trình độ kỹ năng nghề SỐ TT MÃ SỐ CÔNG VIỆC CÔNG VIỆC TRÌNH ĐỘ KỸ NĂNG NGHỀ Bậc 1 Bậc 2 Bậc 3 Bậc 4 Bậc 5 D Thiết kế chương trình gia công NC 17 D1 Lập kế hoạch thiết kế chương trình gia công NC x 18 D2 Lập chương trình NC trên máy CNC x 19 D3 Lập chương trình NC sử dụng phần mềm CAD/CAM x 73 20 D4 Xử lý sự cố trong quá trình thiết kế chương trình gia công NC x *. Tiêu chuẩn thực hiện công việc D1: Lập kế hoạch thiết kế chương trình gia công NC I. Mô tả công việc Là quá trình nghiên cứu quy trình công nghệ, xây dựng tiến trình thiết kế chương trình NC và xuất, lưu trữ tiến trình thiết kế chương trình gia công NC. II. Các tiêu chí thực hiện - Tính khả thi của kế hoạch thiết kế chương trình NC; - Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác. III. Các kỹ năng và kiến thức thiết yếu 1. Vận dụng các kỹ năng đã học như: - Nghiên cứu, đọc bản vẽ kỹ thuật, đọc bảng quy trình công nghệ; xây dựng tiến độ công việc; - Sử dụng thiết bị văn phòng, lưu trữ và bảo mật. 2. Vận dụng các kiến thức đã học như: - Phân tích và tổng hợp dữ liệu; xử lý dữ liệu và lập kế hoạch; - Lưu trữ dữ liệu và bảo mật. IV. Các điều kiện thực hiện công việc - Tài liệu liên quan thiết kế chương trình NC; hồ sơ năng lực của đơn vị; - Thiết bị lưu trữ dữ liệu; thiết bị văn phòng. V. Tiêu chí và cách thức đánh giá kỹ năng Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 1. Kế hoạch thiết kế chương trình gia công NC. 1. Kiểm tra theo chuyên đề về lập kế hoạch thiết kế chương trình gia công NC. 74 2. Cẩn thận, tỷ mỷ và chính xác. 2. Xây dựng kế hoạch theo mẫu. D2: Lập chương trình NC trên máy CNC I. Mô tả công việc Là quá trình nghiên cứu bảng quy trình công nghệ, kiểm tra máy thiết lập chế độ soạn thảo, soạn thảo chương trình NC, kiểm tra và hiệu chỉnh chương trình, lưu trữ và lập chương trình NC. II. Các tiêu chí thực hiện - Mức độ chính xác của chương trình NC; - Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác; mức độ an toàn. III. Các kỹ năng và kiến thức thiết yếu 1. Kỹ năng - Nghiên cứu, đọc bản vẽ kỹ thuật; đọc hiểu quy trình công nghệ; soạn thảo chương trình NC; - Sử dụng máy công cụ CNC; sử dụng thiết bị văn phòng, lưu trữ và bảo mật. 2. Kiến thức - Vẽ kỹ thuật; vận hành máy công cụ CNC; lập trình chương trình NC từ bàn phím trên bảng điều khiển; - Lưu trữ dữ liệu và bảo mật. IV. Các điều kiện thực hiện công việc - Bản quy trình công nghệ; các tài liệu liên quan thiết kế chương trình NC; hướng dẫn soạn thảo chương trình NC trên máy công cụ CNC; bản quy trình công nghệ; máy công cụ CNC; máy tính; - Sổ tay công nghệ CNC; thiết bị lưu trữ dữ liệu; trang thiết bị văn phòng. V. Tiêu chí và cách thức đánh giá kỹ năng Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 75 - Chương trình NC theo quy trình công nghệ. - Kiểm tra nhập chương trình NC. - Cẩn thận, tỷ mỷ; an toàn. - Mô phỏng chương trình NC trực tiếp trên máy công cụ CNC không bị lỗi D3: Lập chương trình NC sử dụng phần mềm CAD/CAM I. Mô tả công việc Là quá trình nghiên cứu bảng quy trình công nghệ, kiểm tra phần mềm ứng dụng CAD/CAM, thiết kế đường chạy dao, hiệu chỉnh các tham số, xuất và hiệu chỉnh chương trình NC, lưu trữ chương trình NC và lập hồ sơ chương trình NC. II. Các tiêu chí thực hiện - Mức độ chính xác của chương trình NC; - Mức độ cẩn thận, tỷ mỷ, chính xác; mức độ an toàn. III.Các kỹ năng và kiến thức thiết yếu 1. Kỹ năng - Nghiên cứu, đọc bản vẽ kỹ thuật; đọc hiểu quy trình công nghệ; sử dụng máy công cụ CNC; tra cứu tài liệu công nghệ CNC; lập chương trình NC; thiết kế và tạo hình; sử dụng phần mềm CAD/CAM/CNC; - Tra cứu tài liệu; sử dụng thiết bị văn phòng, lưu trữ và bảo mật. 2. Kiến thức - Vẽ kỹ thuật; công nghệ chế tạo máy; công nghệ gia công trên máy công cụ CNC; nguyên lý cắt; kỹ thuật tạo hình bề mặt; vận hành máy công cụ CNC; - Lập trình chương trình NC; công nghệ CAD/CAM/CNC; ứng dụng phần mềm CAD/CAM; lưu trữ dữ liệu và bảo mật. IV. Các điều kiện thực hiện công việc 76 - Bản quy trình công nghệ; các tài liệu liên quan thiết kế chương trình NC; phần mềm ứng dụng CAD/CAM; tài liệu hướng dẫn CAD/CAM/CNC; hệ thống công nghệ CAD/CAM/CNC; máy tính; - Sổ tay công nghệ CNC; trang thiết bị văn phòng; thiết bị lưu trữ dữ liệu. V. Tiêu chí và cách thức đánh giá kỹ năng Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 1. Chương trình NC theo quy trình công nghệ. 1. Kiểm tra thiết kế chương trình NC sử dụng phần mềm CAD/CAM. 2. Cẩn thận, tỷ mỷ; an toàn. 2. Mô phỏng chương trình NC trên phần mềm CAD/CAM và xuất chương trình NC. D4: Xử lý sự cố trong quá trình thiết kế chương trình gia công NC I. Mô tả công việc Là quá trình thu thập và xử lý sự cố trong quá trình thiết kế chương trình gia công NC. II. Các tiêu chí thực hiện - Mức độ kịp thời, không ảnh hưởng đến kế hoạch thiết kế chương trình gia công; mức độ ảnh hưởng đến quá trình thiết kế chương trình gia công; chất lượng và tiến độ khắc phục sự cố; - Bản báo cáo về sự cố và khắc phục sự cố; bình tĩnh, tự tin, linh hoạt, cẩn thận, tỷ mỷ, tuân thủ quy trình xử lý sự cố. III. Các kỹ năng và kiến thức thiết yếu 1. Kỹ năng - Xử lý dữ liệu; tổng hợp xử lý dữ liệu; xử lý dữ liệu sự cố; khắc phục sự cố; - Sử dụng phần mềm ứng dụng; làm báo cáo. 77 2. Kiến thức - Phương pháp khắc phục sự cố; phân tích và tổng hợp thống kê; - Phương pháp xử lý dữ liệu và lập hồ sơ. IV. Các điều kiện thực hiện công việc - Hồ sơ của bộ phận quản lý thiết kế chương trình NC; thiết bị truyền thông; - Hệ thống CAD/CAM/CNC dự phòng; dữ liệu sự cố từ quá trình thiết kế chương trình NC; - Các thiết bị văn phòng. V. Tiêu chí và cách thức đánh giá kỹ năng Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 1. Kế hoạch xử lý sự cố trong quá trình thiết kế chương trình NC; Yếu tố ảnh hưởng sự cố đến quá trình thiết kế chương trình NC. 1. Kiểm tra xử lý tình huống khi có sự cố trong thiết kế chương trình gia công NC. 2. Cẩn thận, tỷ mỷ và chính xác; An toàn. 2. Báo cáo về xử lý sự cố trong quá trình thiết kế chương trình gia công NC. Trên đây tác giả đã trình bày việc áp dụng và cụ thể hóa TCKNNQG vào một chương cụ thể có 4 công việc, bao gồm việc mô tả công việc, tiêu chí thực hiện công việc, các kỹ năng và kiến thức thiết yếu và điều kiện để thực hiện công việc, tiêu chí và cách thức đánh giá công việc. b/ Thiết kết TCKNNQG cho các bài trong mô đun thực tập tốt nghiệp Theo tiến trình trên, tác giả đã cụ thể hóa TCKNNQG và tập trung phần tiêu chí đánh giá và cách thức đánh giá vào một số bài trong mô đun thực tập tốt nghiệp như sau: 78 Bảng 2.3 Tiêu chí đánh giá và cách thức đánh giá Số TT Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Bài 1. Những quy định khi đi thực tập Tốt nghiệp. 1 Hiểu luật doanh nghiệp và nội quy làm việc của doanh nghiệp; Kiểm tra theo chuyên đề về nội dung luật DN; 2 Báo cáo thực hiện nội quy làm việc của doanh nghiệp. Xây dựng báo cáo theo mẫu. Bài 2. Tiện mặt trụ tròn xoay 3 Gá phôi mâm cặp, chống tâm 1 đầu Rà tròn, kẹp chặt 4 Điều chỉnh độ đồng tâm Điều chỉnh tâm ụ động trùng tâm ụ đứng 5 Tiện thô Đảm bảo đúng kích thước 6 Tiện tinh Đảm bảo đúng kích thước và độ nhám theo yêu cầu 7 Vát cạnh Vát đúng kích thước và độ nghiêng 8 Kiểm tra Phát hiện các sai hỏng khi tiện trụ trơn dài l = 10d Bài 3. Gia công mặt phẳng, mặt định hình. 9 Kích thước Có sai số về kích thước trong dung sai cho phép 10 Hình dạng hình học Có sai số về hình dạng hình học trong phạm vi cho phép ≤ 0,01/100 79 Số TT Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 11 Vị trí tương quan giữa các mặt Có sai số về vị trí tương quan giữa các mặt trong phạm vi cho phép ≤ 0,01/100 12 Độ nhám bề mặt Độ nhám bề mặt đạt yêu cầu theo bản vẽ (Rz2.5 – Ra1.25) Bài 4. Gia công ren. 13 Chọn đúng chế độ cắt khi tiện ren Kiểm tra các yêu cầu, đối chiếu với tiêu chuẩn, (đạt cấp chính xác 8 – 7) 14 Sự thành thạo và chuẩn xác các thao tác khi tiện ren Quan sát các thao tác đối chiếu với quy trình thao tác. 15 Kiểm tra chất lượng ren Theo dõi việc thực hiện, đối chiếu với quy trình kiểm tra: Ren đúng bước, Ren đúng kích thước, Ren đảm bảo độ nhẵn Bài 5. Gia công răng 16 Chọn đúng chế độ cắt khi gia công răng Kiểm tra các yêu cầu, đối chiếu với tiêu chuẩn, (đạt cấp chính xác 8 – 7) 17 Sự thành thạo và chuẩn xác các thao tác phay bánh răng trụ răng thẳng Quan sát các thao tác đối chiếu với quy trình thao tác. 18 Kiểm tra Theo dõi việc thực hiện, đối chiếu với quy trình kiểm tra: Độ phẳng, Độ song song và vuông góc, Kích thước. 80 Số TT Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Bài 6. Gia công CNC. 19 Vận hành thành thạo máy tiện CNC, đồ dùng kiểm tra. Quan sát các thao tác, đối chiếu với quy trình vận hành 20 Chuẩn bị đầy đủ nguyên nhiên vật liệu đúng theo yêu cầu của bài thực tập Kiểm tra công tác chuẩn bị, đối chiếu với kế hoạch đã lập 21 Thực hiện đúng trình tự tiện chi tiết trên máy CNC. Kiểm tra các yêu cầu, đối chiếu với tiêu chuẩn. 22 Sự thành thạo và chuẩn xác trong các thao tác. Quan sát các thao tác đối chiếu với quy trình thao tác. 23 Kiểm tra chất lượng chi tiết. Theo dõi việc thực hiện, đối chiếu với quy trình kiểm tra: Đúng kích thước, Độ trụ, độ tròn, Đảm bảo độ bóng theo yêu cầu kỹ thuật. Bài 7. Thiết kế