Luận án Hạnh phúc của người dân theo thiên chúa giáo: nghiên cứu trường hợp tại thành phố Hồ Chí Minh

g tình hiệp thông trọn vẹn. Thiên Chúa đã sáng tạo ra con người giống hình ảnh Thiên Chúa, và có nam, có nữ để sống hiệp thông với nhau trong gia đình. Gia đình là một cộng đồng của ân sủng, cộng đồng cầu nguyện, là trường dạy các nhân đức căn bản và đối thần để sống hiệp thông với mọi người với Thiên Chúa. Gia đình được xây dựng trên cơ sở tình yêu thương giữa vợ chồng và giữa cha mẹ với con cái cháu chắt, v.v... Cho nên, mỗi người trong gia đình phải tuân theo ý định của Thiên Chúa để sống đúng bổn phận của mình. Bổn phận của vợ chồng và cha mẹ là sống hiệp thông với nhau, chỉ một vợ, một chồng cho đến chết, đa thê, đa phu, ngoại tình, ly dị là phá hủy sự hiệp thông thiêng liêng đó. Sự hiệp thông của vợ chồng đưa đến việc sinh sản con cái, nên vợ chồng phải phục vụ và bảo vệ sự sống, dù nó đang ở trong giai đoạn phát triển nào, lúc mới hình thành bào thai, đã chào đời, lúc bệnh tật, yếu đau hay bị tật nguyền. Vì sự sống luôn là hồng ân tuyệt vời của Thiên Chúa, cho nên phục vụ sự sống còn, là giáo dục toàn diện cho con người cả về thể xác lẫn tinh thần, về đời sống của cá nhân cũng như xã hội, về trách nhiệm làm người cũng như làm con Thiên Chúa hay nói cách khác là giáo dục về văn hóa, nghề nghiệp, giáo lý, đức tin để mọi người đều sống đầy đủ phẩm giá người Kitô hữu. Với con cái là phải có bổn phận hiếu thảo với cha mẹ, ông bà, tổ tiên và duy trì bảo vệ tình anh em với nhau, yêu thương giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Vấn đề này cũng đã được thể hiện trong truyền thống cao đẹp quý báu của Người Việt Nam ta: “Công cha như núi thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”; đối với tình anh em, thì: “Khôn ngoan đối đáp người ngoài, gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”. Như vậy, thực hiện sống hiệp thông trong gia đình là điều kiện cơ bản để sống 66 hiệp thông với mọi người, mọi vạn vật trong xã hội, nhất là trong tình hình hiện nay, khi nền kinh tế - xã hội đang có nhiều đổi thay, việc hội nhập vào xã hội, vào dân tộc, vào các tôn giáo là rất cần thiết cho sự sống còn của cá nhân nói riêng của cộng đồng xã hội nói chung. 2.5. Khung phân tích Chú thích: Chiều tác động từ biến số độc lập, biến số trung gian đến Quan niệm về hạnh phúc và bất hạnh của người Công giáo. Quan niệm về hạnh phúc và bất hạnh của người Công giáo ở Tp. HCM. - Biến phụ thuộc là “quan niệm hạnh phúc và bất hạnh của người dân theo Công giáo”. Cấu trúc của khái niệm này gồm 3 hợp phần được triển khai thành các biến số phụ thuộc nhỏ hơn là quan niệm của người Công giáo trên 3 lĩnh vực: kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên; quan hệ gia đình – xã hội và đời sống cá nhân. Các biến số phụ thuộc này chịu tác động của các biến số độc lập. - Các biến số độc lập: + Các biến số vĩ mô: Giáo lý, giáo luật của Giáo hội Công giáo; điều kiện kinh tế, xã hội; Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Kinh tế thị trường, toàn Quan niệm về hạnh phúc và bất hạnh của ngƣời Công giáo ở Tp. HCM - Điều kiện kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên - Quan hệ gia đình - xã hội - Đời sống cá nhân - Giáo lý, giáo luật, Giáo Hội Công giáo - Điều kiện KT-XH - CNH, HĐH, KTTT TCH, và HNQT - Phong tục tập quán - Chính sách của Nhà nước và địa phương Các nhóm xã hội - Giới tính - Tuổi - Trình độ học vấn - Mức sống - Nghề nghiệp 67 cầu hóa, hội nhập quốc tế, phong tục tập quán, các chính sách của Nhà nước, v,v. + Các biến số vi mô (biến trung gian): tuổi, giới tính, trình độ học vấn, mức sống, nghề nghiệp, sự hài lòng,của cá nhân 68 2.6. Mô hình quan niệm về hạnh phúc của ngƣời Công giáo ở Tp. HCM Quan niệm về hạnh phúc của ngƣời Công giáo ở Tp. HCM Điều kiện kinh tế - vật chất, môi trƣờng tự nhiên Quan hệ gia đình - xã hội Đời sống cá nhân Các chỉ báo 1. Đủ ăn 2. Đủ mặc 3. Có nhà ở riêng 4. Có công ăn, việc làm 5. Được làm công việc mình thích 6. Có thu nhập ổn định 7. Tiện nghi sinh hoạt đầy đủ 8. Có tài sản, tiền để dành 9. Có hệ thống dịch vụ tốt 10. Vệ sinh an toàn thực phẩm tốt 11. Môi trường tự nhiên trong lành Các chỉ báo 1. Gia đình hòa thuận 2. Con, cháu chăm ngoan 3. Quan hệ họ hàng tốt 4. Quan hệ láng giềng tốt 5. Có bạn bè tốt 6. Quan hệ nơi làm việc tốt 7. Có vị thế, địa vị xã hội 8. An ninh, an toàn xã hội bảo đảm 9. Chính quyền thân thiện, công tâm 10. Được tự chủ, tự quyết về bản thân 11. Môi trường xã hội tự do, dân chủ Các chỉ báo 1. Có sức khỏe tốt 2. Có năng lực làm việc 3. Có trình độ học vấn 4. Thể hiện được năng lực của mình 5. Có thời gian nghỉ ngơi, giải trí 6. Có niềm tin vào con người, xã hội 7. Đời sống tinh thần, tâm linh yên ổn 8. Thành công trong cuộc sống 9. Làm được việc có ý nghĩa 10. Luôn có mục tiêu phấn đấu 11. Thích ứng nhanh với cuộc sống 69 Tiểu kết Chƣơng 2 Qua nghiên cứu, tìm hiểu những vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn của luận án, cho phép đi đến một số luận điểm sau: Về mặt lý luận: Có nhiều quan niệm khác nhau được nhìn nhận trên nhiều phương diện và góc độ khác nhau và nhiều lý thuyết được xây dựng khi nghiên cứu về hạnh phúc của người dân nói chung, của người Công giáo nói riêng. Tất cả những điều đó, phần nào đã lý giải xác đáng việc tìm kiếm và đạt đến hạnh phúc của con người được thể hiện trên nhiều chiều cạnh khác nhau trong đời sống của họ. Đó là những cơ sở lý luận quan trọng làm tiền đề cho việc nghiên cứu các phương diện quan niệm về hạnh phúc của người Công giáo ở Tp. HCM mà đề tài luận án đã lựa chọn. Về mặt thực tiễn: Những quy tắc, luật lệ, lễ ghi và điều răn của Giáo lý Công giáo đã có vai trò rất lớn trong việc hình thành nhân cách của con người. Nó không chỉ góp phần điều chỉnh hành vi, cung cách ứng xử của cá nhân tín hữu trong xã hội mà còn điều chỉnh cả suy nghĩ, ý tưởng và cả hành động của họ. Những ý tưởng về công bằng, bác ái, hướng thiện, tính cố kết cộng đồng, tương thân, tương ái, giúp đỡ lẫn nhau đã tác động rất lớn đến nhận thức, ảnh hưởng trực tiếp vào lối sống, nếp sống của người dân trong lịch sử cũng như hiện nay. Giáo lý của Kitô giáo cả phần Cựu ước cũng như Tân ước khi đề cập đến vấn đề giàu nghèo của con người đều cho rằng, giàu có là một điều rất quan trọng mang lại tự do cho cuộc sống của tín hữu, nhưng nó không phải là thứ quyết định đến hạnh phúc thực sự của con người, mà hạnh phúc tối cao và vĩnh cửu của con người là được lên thiên đường, nên những ai khi còn sống ở trần gian không chịu tích góp ơn đức để hội đủ các điều kiện để nhập vào nước Chúa thì đó thực sự là bất hạnh. Niềm tin và sự thực hành nghiêm ngặt những điều răn của giáo lý Công giáo trong đời sống thực tiễn của các tính hữu Kitô giáo đã làm cho mỗi cá nhân tự giác tu dưỡng, rèn luyện bản thân, làm cho mọi người nêu cao tinh thần, sống có trách nhiệm với bản thân, với gia đình và toàn xã hội. Góp phần 70 tạo nên một môi trường xã hội lành mạnh, gắn bó ấm áp tình người, hạn chế những mặt tiêu cực đang hàng ngày, hàng giờ len lỏi vào từng ngỏ ngách của cuộc sống, của từng gia đình nhằm ổn định xã hội, duy trì và phát huy truyền thống của dân tộc Việt Nam trong hiện tại cũng như trong sự phát triển tương lai của đất nước. Có thể nói, Kinh thánh là nền tảng Giáo lý của người dân theo công giáo, là bộ sách dạy cho con người Kitô hữu phải cách cư xử của con người trong quan hệ với Thiên chúa với tha nhân. Tuy vẫn có những mặt tiêu cực, hạn chế, Song đối với đa số người Kitô hữu đều đã công nhận đây chính là bộ luật đạo đức rất quan trọng trong cuộc sống của chính họ, nó không chỉ dạy cho họ cách thực hành sống đạo mà còn cả sống đời theo các giới răn của luật đạo đức trong Kinh thánh. Do đó, khi thực hành trong đời sống thực tế, sự thể hiện của hai mặt tích cực hay tiêu cực đó là phụ thuộc vào cách vận dụng của mỗi con người và chính điều đó, đã góp phần ổn định gia đình, nâng cao trách nhiệm từng cá nhân của người Kitô giáo đối với cộng đồng của họ nói riêng với con người và cả xã hội Việt Nam nói chung. Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trình bày ở trên sẽ giúp cho tác giả có cách nhìn bao quát về các chủ đề liên quan, nhằm góp phần cho việc thực hiện tốt nhiệm vụ, mục tiêu nghiên cứu và thiết lập được khung lý thuyết và mô hình nghiên cứu quan niệm về hạnh phúc của người Công giáo trên thực tế ở Tp. HCM được rõ nét và đạt kết quả hơn. 71 Chƣơng 3 ĐẶC ĐIỂM XÃ HỘI VÀ QUAN NIỆM VỀ HẠNH PHÚC CỦA NGƢỜI CÔNG GIÁO Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Từ kết quả điều tra khảo sát xã hội học, chương này trình bày quan niệm, về hạnh phúc và bất hạnh của người Công giáo ở Tp. HCM trên ba phương diện: điều kiện kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên; quan hệ gia đình - xã hội và đời sống cá nhân. 3.1. Một số đặc điểm chung về mẫu nghiên cứu Ở phần này, sẽ mô tả các thông tin nhân khẩu học của người trả lời, bao gồm: giới tính, tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, mức sống, v.v 3.1.1. Cơ cấu giới tính và tuổi người trả lời (cá nhân) Tỉ lệ về cơ cấu giới tính trong mẫu khảo sát không có sự chênh lệch lớn, nam (47, 8%), nữ (51, 2%). Điều đó rất có ý nghĩa trong việc so sánh tương quan với các biến khác ở các phần sau. Biến tuổi của người trả lời trong nghiên cứu này được đo lường bằng năm sinh, để thuận lợi cho việc tính toán và phân tích số liệu, biến tuổi được chia thành 03 nhóm: nhóm 1= những người có năm sinh từ 1999 đến 1982 (18 tuổi đến 35 tuổi); nhóm 2 = những người có năm sinh từ 1981-1967 (36 tuổi đến 50 tuổi); nhóm 3 = những người có năm sinh từ 1957 trở về trước (trên 60 tuổi). Kết quả khảo sát thu được: Tỉ lệ người trả lời nhóm trên 60 tuổi (25,0%); từ 36 tuổi đến 50 tuổi (47,1%) và từ 18 tuổi đến 35 tuổi (27,9%). 3.1.2. Trình độ học vấn người trả lời (cá nhân) Trong câu hỏi phỏng vấn, biến số học vấn được đo lường trên chỉ báo bậc học cao nhất đã hoàn thành của người trả lời và phân thành 3 nhóm: nhóm 1= Tiểu học trở xuống, tỉ lệ (6, 8%); nhóm 2 = Trung học cơ sở, phổ thông trung học (37,6%); nhóm 3 = Cao đẳng, đại học trở lên (55,6%). Trong mẫu nghiên cứu này, người có trình độ học vấn từ cao đẳng, đại học trở lên chiếm tỉ lệ (55,6%) trong tổng số người được hỏi. Nếu só với mặt bằng chung về 72 trình độ học vấn của người dân trong cả nước hoặc mặt bằng chung toàn Tp.HCM thì tỉ lệ này là cao, song đây là nghiên cứu trường hợp, người tham gia phỏng vấn là những người nằm trong độ tuổi từ 18 tuổi trở lên và được tiến hành khảo sát thực địa tại hai phường, thuộc 2 quận nội thành ở Tp. HCM – thuộc thành phố đô thị loại 1, có tốc độ đô thị hóa nhanh nhất cả nước, công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển. Cho nên với tỉ lệ như trên nó cũng đã phần nào phản ánh đúng với thực trạng mà mẫu nghiên cứu đặt ra. 3.1.3. Mức sống người trả lời (cá nhân) Nhằm thuận lợi cho việc tự đánh của người trả lời và phân tích về sau trong luận án, biến mức sống được phân thành 3 nhóm: 1= nhóm nghèo; 2 = nhóm trung bình và 3 = nhóm khá giả. Kết quả qua điều tra thu được như sau: Nhóm nghèo (8,5%); nhóm trung bình (84,9%) và nhóm khá giả (6,6%). 3.1.4. Nghề nghiệp người trả lời (cá nhân) Nghề nghiệp của người trả lời, trong nghiên cứu này, dựa trên cơ cấu nghề nghiệp của xã hội, gồm 5 nhóm loại: 1= công nhân; 2 = Cán bộ, viên chức; 3 = kinh doanh/buôn bán/dịch vụ; 4 = Hưu/nội trợ/công tác xã hội; và 5= khác (những người làm công việc không ổn định, thường xuyên thay đổi). Kết quả khảo sát thực nghiệm thể hiện ở biểu đồ sau: Biểu đồ: 3.1. Nghề nghiệp người trả lời (đơn vị %) Nguồn: Số liệu khảo sát của luận án, tháng 3/2017 14,8 35,4 35,4 10,5 3,9 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Công nhân Cán bộ, viên chức Kinh doanh buôn bán/dịch vụ Hưu/nội trợ/công tác XH Khác 73 3.2. Ngƣời Công giáo ở Tp. HCM quan niện về hạnh phúc Trong công cụ phỏng vấn bảng hỏi chúng tôi đưa ra 33 chỉ báo và phân thành 3 nhóm phản ánh những khía cạnh về 3 phương diện: kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên; quan hệ gia đình - xã hội và đời sống của cá nhân. Sau đó yêu cầu trong mỗi một phương diện, người trả lời chọn 5 chỉ báo mà họ cho là quan trọng nhất. Từ kết quả lựa chọn của người dân, nhằm so sánh sự khác biệt về quan niệm hạnh phúc: điều kiện kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên; quan hệ gia đình - xã hội và đời sống của cá nhân cũng như giữa các nhóm xã hội của người Công giáo ở Tp. HCM. Với câu hỏi tự đánh giá về tầm quan trọng của 3 nhóm khía cạnh: kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên; quan hệ gia đình - xã hội và đời sống cá nhân trong quan niệm về hạnh phúc của người Công giáo ở Tp.HCM. Kết quả được thể hiện: Biểu đồ 3.2. Tỉ lệ lựa chọn khía cạnh trong quan niệm về hạnh phúc (đơn vị %) Nguồn: Số liệu khảo sát của luận án, tháng 3/2017 51.2 89.1 58.7 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kinh tế vật chất, môi trường tự nhiên Quan hệ gia đình, xã hội Đời sống cá nhân 74 Kết quả tại biểu đồ 3.2 cho thấy quan hệ gia đình - xã hội có tỉ lệ lựa chọn cao nhất, với (89,1%) số người trả lời, tiếp sau là đời sống cá nhân và cuối cùng là kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên. Có nghĩa là các quan hệ trong gia đình cũng như ở ngoài xã hội là nhân tố có tầm quan trọng nhất trong việc tạo ra hạnh phúc cá nhân; qua đó củng cố thêm luận điểm quan niệm về hạnh phúc cá nhân, gắn liền, thậm chí là đồng nhất với sự trọn vẹn, êm ấm thuận hòa của gia đình. Qua luận điểm này đã nói lên một điều, là người dân Việt Nam, cho dù theo tôn giáo nào đi chăng nữa, hay đang sống trong thời kỳ xã hội có nhiều biến đổi về mọi mặt, tác động hàng ngày, hàng giờ đối với từng cá nhân như: kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường, khoa học –kỹ thuật, công nghệ, v.v thì việc đề cao giá trị truyền thống, mang đậm bản sắc văn hóa Việt vẫn thấm sâu vào trong nếp sống, suy nghĩ và nhận thức của mỗi người dân và cá nhân vẫn không thể sống ngoài gia đình và xa rời xã hội. Từ ý kiến của phỏng vấn sâu (PVS) cũng đã nói lên một phần cho chúng ta thấy tầm quan trọng của yếu tố gia đình – xã hội như sau: “Gia đình là điểm tựa căn bản, lớn nhất trong cuộc sống và chính gia đình là chỗ tạo dựng hạnh phúc, là nơi thể hiện tình yêu thương gắn kết mỗi người với nhau. Không thể có hạnh phúc, nếu các thành viên trong gia đình bị bất hòa, thiếu sự đồng cảm và chia sẻ buồn vui lẫn nhau” (Nam 41 tuổi, đã lập gia đình, kinh doanh – phường Phước Bình, Quận 9). Điều này cho thấy, trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô thị hóa phát triển ngày càng nhanh chóng, việc mở rộng, hội nhập, hòa nhập quốc tế trên nhiều lĩnh vực tại Tp. HCM đã tạo ra những biến đổi sâu sắc cả diện rộng lẫn bề sâu về văn hóa. Nhưng, có những yếu tố gần như là không thay đổi, hay sự thay đổi diễn ra rất chậm đó là “căn tính văn hóa gia đình” trong cộng đồng cư dân đô thị. Hay nói cách khác văn hóa cá nhân, vốn đặc trưng của xã hội công nghiệp đang lan tỏa nhanh, nhưng sức trường tồn của văn hóa gia đình trong cư dân đô thị ở Tp. HCM vẫn hết sức mạnh mẽ: “Gia đình tốt, thì xã hội mới tốt, nếu không có gia đình, hay đánh mất gia đình thì không một ai trên 75 cuộc đời này có được hạnh phúc thật sự. Chính hạnh phúc của cá nhân được hình thành, phát triển và hoàn thiện từ nền tảng của gia đình. Tuy nhiên, muốn đạt được điều đó thì mỗi cá nhân phải tự xây dựng, tự vun đắp, chứ không ai ban phát cho” (PVS, nữ 54 tuổi, giảng viên, phường Phước Bình, quận 9). Chính qua cách đánh giá của người dân, cũng phần nào giúp cho tác giả có những tiền đề quan trọng làm cơ sở cho việc đưa ra các nhận định có căn cứ trong quá trình phân tích các số liệu về sau liên quan đến quan niệm về hạnh phúc của người Công giáo ở Tp. HCM. Ứng dụng lý thuyết sự lựa chọn hợp lý vào để giải thích mục đích cơ bản sâu xa dẫn đến sự lựa chọn đó của người Công giáo ở Tp. HCM: Khi xã hội phát triển mạnh, nhất là trong quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng chắc chắn ảnh hưởng ít nhiều đến nếp sống, đến hành vi thái độ của người dân. Song ở mặt này, thì người dân vẫn coi trọng và đánh giá cao yếu tố gia đình xã hội, coi đây là yếu tố quan trọng trong quan niệm về hạnh phúc của họ. Theo ý nghĩa đó, đã thể hiện tính lan tỏa và hiệu quả trong thực tiễn của giáo lý Công giáo được người dân đồng tình và coi đây như là chuẩn mực, giá trị trong việc xây dựng hạnh phúc của gia đình của bản thân và trở thành hành vi của con người trong việc lựa chọn các giá trị của tôn giáo mà cá nhân họ đã chọn và chính điều đó đã giải thích vì sao nhóm yếu gia đình và xã hội chiếm tỉ lệ cao nhất trong quan niệm về hạnh phúc của người dân so với nhóm kinh tế vật chất, môi trường tự nhiên và nhóm đời sống của cá nhân. Ở trên là khái quát chung về sự ưu tiên lựa chọn của người Công giáo đối với ba lĩnh vực liên quan đến hạnh phúc. Chi tiết về các giá trị mà người Công giáo lựa chọn trong từng lĩnh vực được trình bày dưới đây. 3.2.1. Về phương diện kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên Quan niệm về hạnh phúc ở phương diện này được đo lường bằng các khía cạnh khác nhau, thể hiện thông qua 11 chỉ báo khá bao phủ các mặt đối với điều kiện kinh tế - vật chất cũng như môi trường tự nhiên liên quan đến cuộc sống của người Công giáo. 76 Biểu đồ 3.3. Tỉ lệ lựa chọn các chỉ báo về kinh tế vật chất, môi trường tự nhiên (%) Nguồn: Số liệu khảo sát của luận án, tháng 3/2017 Kết quả tại biểu đồ 3.3, cho thấy 5 chỉ báo được người trả lời lựa chọn nhiều nhất lần lượt là: Có nhà ở riêng (83,5%), có thu nhập ổn định (65,3%), có công ăn việc làm đầy đủ (55,6%), có tài sản để dành (53,4%) và được làm công việc mình yêu thích (52,9%). Trong 5 chỉ báo được chọn nhiều nhất thì có 4 yếu tố có liên quan đến bảo đảm sự sống còn của con người, đó là nhà ở, thu nhập, công ăn việc làm và có tài sản, tiền để dành. Điều đó cho thấy một thực trạng về sự thiếu thốn về đời sống vật chất, kinh tế đồng thời phản ánh những mong muốn kỳ vọng về một sự sung túc, ổn định về mặt điều kiện sống và thu nhập. Đây cũng chính là quan niệm phổ biến của cộng đồng cư dân những quốc gia có thu nhập trung bình. Việt Nam là một quốc gia chỉ vừa mới thoát ra khỏi danh sách những nước thu nhập thấp, vươn lên ngưỡng thu nhập trung bình, nhưng là thu nhập trung bình thấp, phần lớn cư dân vẫn còn 50,2 13,1 83,5 55,6 52,9 36,9 65,3 53,4 22,3 36,7 30,1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2 Đủ ăn Đủ mặc Có nhà ở riêng Có việc làm đầy đủ Được làm công việc mình thích Có đủ tiện nghi sinh hoạt Có thu nhập ổn định Có tài sản và tiền để dành Có hệ thống dịch vụ tốt Môi trường tự nhiên trong lành An toàn vệ sinh thực phẩm tốt 77 những khó khăn về kinh tế vì vậy nhu cầu về nguồn thu nhập ổn định và điều kiện sinh hoạt cơ bản như nhà ở là mối quan tâm hàng đầu của họ. Chỉ báo không được nhiều người trả lời lựa chọn trong nhóm khía cạnh kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên đó là “đủ mặc”, chỉ có (13,1%) tỷ lệ người lựa chọn. Có lẽ, trong quan niệm của người Công giáo, quần áo, trang phục không phải là vấn đề được nhiều người quan tâm. Mặt khác, ở khu vực thành phố, quần áo, trang phục không còn là mối lo của người dân ở các khu vực khác như nông thôn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc ít người. Một điều cũng đáng để lưu tâm là trong thực tế hiện nay môi trường tự nhiên bị ô nhiễm nặng, khí hậu đang biến đổi từng ngày, vệ sinh an toàn thực phẩm không tốt ngày một gia tăng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống, song tỉ lệ người Công giáo quan tâm đến những điều này lại không lớn, chỉ (36,7%) ý kiến cho rằng “môi trường tự nhiên trong lành” là quan trọng đối với hạnh phúc của họ. Tầm quan trọng của yếu tố “an toàn vệ sinh thực phẩm tốt” còn thấp hơn (30,1%). Như vậy, kết quả đó đã phản ánh bức tranh không mấy khả quan về nhu cầu của người dân khi phần lớn người trả lời vẫn chưa quan tâm đến những yếu tố mang tính bền vững về xã hội. Một chỉ báo rất đáng quan tâm đó là, cho dù đời sống kinh tế vật chất còn nhiều khó khăn nhưng có khá lớn người Công giáo (52,9%) vẫn cho rằng được làm công việc mà cá nhân mình yêu thích là hạnh phúc. Sự ưu tiên này chỉ đứng sau các chỉ báo bảo đảm an ninh kinh tế vật chất và cao hơn các chỉ báo còn lại. Nó phản ánh nguyện vọng chính đáng người dân liên quan đến chuyên môn nghề nghiệp của họ và đó là một trong những điều kiện cơ bản để đạt được hạnh phúc trong đời sống của người dân. Tham chiếu với nhóm giới tính, kết quả ho thấy không có sự khác biệt lớn trong quan niệm về hạnh phúc giữa hai giới. Thể hiện ở tỉ lệ trả lời tương đương nhau ở hầu hết các yếu tố. Chỉ có một số chỉ báo có sự khác biệt như: nam giới thì cho rằng hạnh phúc là “được làm những công việc mà mình yêu thích” cao hơn nữ giới (60,2% nam, 46,0% nữ) hay ở chỉ báo “có hệ thống dịch vụ tốt” thì tỉ lệ lựa chọn của nam giới cao hơn khoảng 10% (27,4% nam 78 so với 17,5% nữ). Trong khi đó, tỉ lệ nữ cho rằng để có được hạnh phúc thì trong gia đình phải “có đủ tiện nghi sinh hoạt” lại cao hơn nam giới (43,6% số người lựa chọn là nữ so với 29,9% nam), song nam giới lại quan tâm nhiều đến vấn đề được làm công việc mình thích (nam 60,2%, nữ 46,0%). Những khác biệt này cho thấy hạnh phúc của nam giới liên quan đến nghề nghiệp nhiều hơn, trong khi phụ nữ lại quan tâm đến thực tế đời sống gia đình trong việc đem lại hạnh phúc. Chứng tỏ, ở một mức độ nào đó thì người Công giáo ở Tp. HCM cũng có những điểm tương đồng, với cộng đồng người dân Việt Nam nói chung là có sự khác nhau giữa giới nam và giới nữ trong quan niệm của bản thân về hạnh phúc, tuy về mức độ không lớn (bảng 3.1). Bảng 3.1: Tỉ lệ chọn các chỉ báo về phương diện kinh tế vật chất, môi trường tự nhiên theo giới tính, (đơn vị %) Các chỉ báo Giới tính Nam Nữ Chung (N= 412) Đủ ăn 54,7 46,0 50,2 Đủ mặc 12,9 13,3 13,1 Nhà ở riêng 83,6 83,4 83,5 Có công ăn việc làm 53,7 57,3 55,6 Được làm công việc mình thích 60,2 46,0 52,9 Có đủ tiện nghi sinh hoạt 29,9 43,6 36,9 Có thu nhập ổn định 64,7 65,9 65,3 Có tài sản và tiền để dành 50,2 56,4 53,4 Có hệ thống dịch vụ tốt 27,4 17,5 22,3 Có môi trường tự nhiên trong lành 33,3 39,8 36,7 An toàn vệ sinh thực phẩm tốt 28,9 31,3 30,1 Nguồn: Số liệu khảo sát của luận án, tháng 3/2017 Giáo lý Công giáo rất quan tâm đặc biệt coi trọng đến đời sống gia đình của cộng đồng người Công giáo nói chung và cả từng cá nhân cụ thể trong xã 79 hội cũng đều được chú ý. Cụ thể, Giáo lý của đạo Kitô đã ghi nhận nam, nữ là do Đức Chúa Trời tạo ra, sự kết hợp giữa người nam và người nữ mới là tốt đẹp, đầy đủ. Đề cao sự bình đẳng nhân tính, sự vĩ đại của người cha, người mẹ, phụ nữ. Kitô giáo cho rằng, người phụ nữ cả trong cuộc sống gia đình và hoạt động ngoài xã hội đều đóng một vai trò thiết yếu. Trong Kinh Thánh của Công giáo đã viết: “Thiên Chúa sáng tạo ra con người có nam, có nữ” tức là muốn nhấn mạnh, dù cho nam, nữ khác nhau về giới tính, nhưng hoàn toàn bình đẳng với nhau, được mời gọi bổ túc cho nhau và tiếp tục đồng trách nhiệm về công trình sáng tạo tốt đẹp của Thiên Chúa. Điều này cũng đã đang sát gần với thực tế hiện nay, chúng ta luôn quan tâm đến sự bình đẳng về giới trong quá trình xây dựng gia đình ấm no và hạnh phúc, đề cao vai trò, vị trí của mỗi cá nhân trong cộng đồng xã hội, trách nhiệm làm cha, làm mẹ, làm con trong từng gia đình. Chính xuất phát từ tình yêu thương con người mà trong các điều răn của Công giáo có rất nhiều điều buộc tín hữu phải tôn trọng người khác. “Ngươi phải yêu thương người thân cận như chính mình, phải thảo kính với cha mẹ. Gia đình vừa là cộng đoàn yêu thương mà Thiên Chúa đã thiết lập, để cha mẹ và con cái chung sống hạnh phúc, vừa là Hội Thánh tại gia vừa là cộng đoàn đức tin, đức cậy và đức mến,Gia đình là tế bào đầu tiên và là nền móng để xây dựng một xã hội vững bền” [17, tr 166]. Trong công cụ khảo sát của nghiên cứu này thì biến trình độ học vấn được phần thành 3 nhóm: Tiểu học trở xuống; Trung học cơ sở, Phổ thông trung học và Cao đẳng, Đại học trở lên. Tuy nhiên, từ thực tế dữ liệu thu được trong quá trình phân tích tác giả quy giản thành hai nhóm học vấn gồm 1- Trình độ học vấn phổ thông trở xuống (44,4%), 2- Trình độ học vấn cao đẳng, đại học trở lên (55,6%). Tỉ lệ lựa chọn các chỉ báo của hai nhóm được thể hiện ở bảng sau: 80 Bảng 3.2: Tỉ lệ chọn các chỉ báo về phương diện kinh tế - vật chất, môi trường tự nhiên theo trình độ học vấn, (đơn vị %) Các chỉ báo về kinh tế vật chất, môi trƣờng tự nhiên Nhóm học vấn Chung (N= 412) Học vấn phổ thông trở xuống Học vấn CĐ- ĐH trở lên Đủ ăn 41,0 57,6 50,2 Đủ mặc 20,2 7,4 13,1 Nhà ở riêng 80,9 85,6 83,5 Có công ăn việc làm đầy đủ 62,8 49,8 55,6 Được làm công việc mình thích 42,6 61,1 52,9