Luận văn Giải pháp ứng phó với nhập cư ở liên minh Châu Âu

điều kiện và cấp giấy phép cư trú đối với một số trường hợp đặc biệt được bảo vệ quốc tế hay nằm trong diện tị nạn với lí do nhân đạo. - Tuy vậy, năm 2015, Đức, Áo, Thụy Điển, Na Uy, Đan Mạch thuộc khu vực Schengen đã áp dụng biện pháp kiểm soát biên giới khẩn cấp sau khi hơn một triệu người tị nạn và di cư tràn vào châu Âu. Theo điều 29 của Hiệp ước, trong các tình huống biên giới Schengen bị đe dọa, các nước có thể tái áp đặt kiểm soát biên giới tối đa tới 2 năm với mỗi giai đoạn áp dụng kéo dài 6 tháng. Ủy ban châu Âu, các cơ quan của EU và các nước sẽ cùng thành lập một cơ quan mới nhằm đánh giá và giám sát việc tuân thủ các quy tắc kiểm tra biên giới. Những chuyến thị sát này sẽ không được báo trước với mục đích ngăn chặn việc kiểm soát đường biên giới nội bộ một cách bất hợp pháp, trái với quy định Hiệp ước Schengen. Đức đã kiểm soát biên giới nội bộ từ ngày 13/9/2015 cho đến ngày 13/5/2016 , tập trung đặc biệt ở biên giới Đức - Áo. Áo đã kiểm soát kể từ ngày 16/9/2015 đến 16/5/2016 tại biên giới nội bộ, với sự tập trung đặc biệt trên đất Áo - Slovenia và Áo - Hungary. Thụy Điển đã kiểm soát từ ngày 12/11/2015 đến tháng 8/2016, Na Uy đã kiểm soát kể từ 26/11/2015 đến 12/5/2016, Đan Mạch đã kiểm soát kể từ 04/1/2016 cho đến 02/6/2016 tại tất cả biên giới nội bộ của mình. Vấn đề tị nạn và nhập cư đã buộc các nước này phải bỏ lợi ích chung của EU để đảm bảo lợi ích riêng của nước mình. Theo các quy định của Hiệp ước Schengen về tự do đi lại tại châu Âu, việc kiểm soát biên giới có thể được tiến hành nếu có quan ngại về an ninh. Vì vậy tháng 4/2018, Đức, Pháp, Áo, Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy [20] quyết định 43 kéo dài việc kiểm soát biên giới thêm sáu tháng nữa, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 12/5/2018. Năm 2017, các nước này đã nhất trí kéo dài việc kiểm soát biên giới bên trong châu Âu đến giữa tháng 5/2018 trong nỗ lực đảm bảo an ninh cho châu Âu. Các biện pháp kiểm soát biên giới mới hoặc tạm thời chống lại nạn di cư (Bungari); lắp đặt thiết bị bảo vệ biên giới tạm thời (Croatia); Hơn nữa, năm quốc gia thành viên đã tiến hành các chiến dịch thông tin và nâng cao nhận thức ở các nước thứ ba thông qua các phương pháp truyền thông khác nhau như tờ rơi, áp phích, hội thảo, truyền hình, trang web, chương trình phát thanh và các bài báo. Đặc biệt là các kênh truyền thông về các vấn đề xã hội dành cho công dân Afghanistan, Iraq và Somali thông qua Facebook, YouTube và Instagram [56]. Có thể nói, các nước này cùng một số thành viên khác có những động thái như vậy để vừa bảo vệ mình vừa tăng áp lực buộc EU phải nhanh chóng nhất trí về việc điều chỉnh chính sách nhập cư của EU. Vì vậy, EU sẽ gặp nhiều khó khăn khi thách thức mới xuất hiện hơn, bất đồng nội bộ sâu sắc về định hướng chính sách lâu dài. Ngoài ra, các biện pháp chính trị và an ninh đã được thực hiện để giải quyết mối lo ngại về an ninh ở châu Âu sau cuộc tấn công Paris vào tháng 11 năm 2015. Ủy ban Châu Âu kêu gọi thành lập một cơ quan tình báo EU. Các Bộ trưởng Châu Âu đồng ý tăng cường an ninh biên giới và thắt chặt kiểm soát biên giới, đàm phán khẩn cấp tại Brussels để siết chặt kiểm tra tất cả các du khách ở biên giới của khu vực Schengen . Tóm lại, các nước thành viên EU đang thực hiện các biện pháp để thắt chặt kiểm soát trên biên giới của họ. Sự di chuyển tự do của con người, vốn và hàng hóa và dịch vụ được coi là yếu tố cơ bản của hội nhập châu Âu. Giữa những lo ngại về di cư và an ninh gia tăng, miễn hộ chiếu trong khu vực Schengen đã tạo ra những thách thức cho EU. Bộ trưởng Nội vụ Vương quốc Anh lưu ý rằng hệ thống Schengen đã gia tăng di cư bất thường tại EU. Thụy Điển, Hungary, Phần Lan và Áo đã áp dụng kiểm tra tạm thời trên biên giới để kiểm soát dòng người 44 nhập cư. Hungary đã thực hiện các bước nghiêm ngặt để đặt hàng rào dây thép gai và tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở các khu vực biên giới. Đức cũng tăng cường kiểm tra tại biên giới với Áo. Kiểm soát biên giới giả định một khía cạnh khác khi chính phủ mới của Ba Lan yêu cầu kiểm soát quốc gia lớn hơn đối với biên giới của các nước thành viên. Sự căng thẳng trong thỏa thuận Schengen đã nổi lên, và khu vực Schengen có nguy cơ sụp đổ. 2.2.2.2. Điều chỉnh kế hoạch phân bổ hạn ngạch người nhập cư Ngày 13/5/2015, Chương trình nghị sự châu Âu về di cư được Ủy ban châu Âu công bố để phác thảo các biện pháp ngay lập tức và dài hạn để quản lý di cư tốt hơn. Chiến lược mới đặt nền móng cho EU và các quốc gia thành viên của mình để giải quyết các thách thức trước mắt và lâu dài về quản lý các luồng di chuyển một cách hiệu quả và toàn diện. Cùng với các hành động ngay lập tức để đối phó với tình trạng khẩn cấp của cuộc khủng hoảng đang diễn ra, Chương trình nghị sự châu Âu về di cư đã giới thiệu các đề xuất cải cách cơ cấu để quản lý di cư trong tất cả các khía cạnh của nó trong dài hạn. Chúng được chia thành bốn trụ cột: 1. Giảm các ưu đãi cho di dân bất thường; 2. Cứu mạng sống và bảo đảm biên giới bên ngoài; 3. Hoàn thành một chính sách tị nạn phổ biến mạnh; 4. Xây dựng chính sách mới về di cư hợp pháp [67]. Vào tháng 10 năm 2015, Ủy ban châu Âu đã tuyên bố thành lập một số điểm nóng tại Ý và Hy Lạp, nơi EASO, Frontex và EUROPOL sẽ làm việc trên nền tảng với các lực lượng đặc nhiệm của các nước thành viên tuyến đầu để nhanh chóng xác định, đăng ký và nhập dấu vân tay, tiến hành sàng lọc người tị nạn và điều phối trở lại. Ý tưởng cốt lõi là ba cơ quan làm việc bổ sung hỗ trợ nhau, với các nhóm hỗ trợ EASO giúp xử lý các trường hợp tị nạn nhanh chóng; Frontex giúp các nước thành viên bằng cách điều phối sự trở lại của những người di cư bất thường; Europol và Eurojust hỗ trợ các nước thành viên ngăn chặn nạn buôn lậu và buôn người. Ngày 27/5/2015, đề xuất di dời khẩn cấp được Ủy ban châu Âu đưa ra để di 45 chuyển 40.000 người cần bảo vệ từ Hy Lạp và Ý sang các nước thành viên EU khác, yêu cầu các nước thành viên tái định cư 20.000 người tị nạn từ bên ngoài EU, một kế hoạch hành động của EU chống buôn lậu di dân, hướng dẫn về dấu vân tay và tham vấn cộng đồng về tương lai của chỉ thị thẻ xanh đã được đề xuất [109]. Để chia sẻ số lượng người nhập cư vào các nước EU tuyến đầu như Hy Lạp, Italia, EU đã đưa ra hạn ngạch nhập cư cho mỗi nước trên sơ sở dân số và GDP của họ và nhận được sự nhất trí của các thành viên. Ngày 9/9/2015, gói đề xuất giải quyết cuộc khủng hoảng tị nạn do Ủy ban châu Âu công bố, bao gồm đề nghị tái định cư khẩn cấp thứ hai (120.000 người từ các nước tiền tuyến), Quỹ Ủy thác khẩn cấp EU cho châu Phi và cơ chế tái định cư vĩnh viễn. Một danh sách châu Âu về các quốc gia xuất xứ an toàn đã được phát triển. Kế hoạch được chia làm hai giai đoạn. Trong 120.000 người di cư, 66.000 người ở Hy Lạp và Italia sẽ được phân bổ cho các nước EU. Người nhập cư phản đối sẽ bị đưa trả về nước sở tại. 54.000 người còn lại (cũng ở Hy Lạp và Italia) sẽ được phân bổ sau. EU sẽ lập các trung tâm đăng ký người xin tị nạn ở Hy Lạp và Italia do EU quản lý để phân loại người di cư. Kế hoạch phân bổ người di cư gồm Đức: 17.036 người, Pháp: 12.962, Tây Ban Nha: 8.113, Ba Lan: 5.082, Hà Lan: 3.900, Rumani: 2.475, Bỉ: 2.448, Thụy Điển: 2.397, Áo: 1.953, Bồ Đào Nha: 1.642, Cộng hòa Czech: 1.591, Phần Lan: 1.286, Bungary: 852, Slovakia: 802, Croatia: 568, Litva: 416, Slovenia: 337, Latvia: 281, Luxembourg: 237, Estonia: 199, Cyprus: 147, Malta: 71 người [44]. Mặc dù cơ chế phân chia thường xuyên người nhập cư để chia sẻ với những nước “tuyến đầu” là cần thiết, nhưng số lượng người tị nạn ở từng quốc gia đang lên tới con số vượt giới hạn định ra trong năm 2015, cùng với đó là chi phí phát sinh quá lớn, khiến ngay cả nền kinh tế hàng đầu EU là Đức cũng phải đầu hàng. Trong năm 2015, Đức tiếp nhận đến 1 triệu người tị nạn, gấp 5 lần so với con số của năm 2014. Theo IOM, cho biết tính đến ngày 12/10/2016 số người nhập cư 46 và tị nạn tới được châu Âu là hơn 317.200 người. Trong đó, hơn 168.000 người đã tới Hy Lạp, gần 145.000 tới Italia và hơn 3.800 người khác lựa chọn con đường tới châu Âu qua Tây Ban Nha hoặc Syprus (xem hình dưới). Hình 2.3: Kế hoạch phân bổ hạn ngạch người tị nạn của EU Nguồn: European Commission 2015 and Dinoj K Upadhyay (2016), “Migrant Crisis in Europe: Causes, Responses and Complexities”, Indian Council of World Affairs, Sapru House, New Delhi. Vào tháng 9 năm 2015, J - C. Juncker trong bài phát biểu đầu tiên với tư cách là Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu đã đề xuất chính sách nhập cư mới bao gồm 4 điểm chính [78]: 1) Kiến tạo một cơ chế tái cư khẩn cấp và một cơ chế tái cư thường trực. 2) Quản lý tốt vùng biên giới ngoài bằng tăng cường công cụ Frontex kèm theo việc tạo dựng sự kiểm soát bờ biển và biên giới. 3) Tăng cường thực thi cơ chế chế tị nạn chung qua việc đánh giá Quy tắc Dublin II, tăng cường vai trò của Văn phòng hỗ trợ cư trú tị nạn, tạo dựng các lối vào châu Âu đảm bảo cho những người di cư thực sự cần bảo vệ, buộc về nước những người nhập cư tự do không đáp ứng các điều kiện. 4) Thiết lập cơ chế tái cư thường trực kết hợp với cơ chế phối hợp với các nước láng giềng gần châu Âu. Chủ tịch EC đã có đề xuất phân chia 160.000 người tị nạn ngay từ tháng 9/2015 [11] EU đã phát triển Chương trình nghị sự Châu Âu về nhập cư, được thông qua ngày 13/5/2015, 47 2.2.2.3. Thỏa thuận EU – Thổ Nhĩ Kỳ về vấn đề nhập cư Tăng cường hợp tác quốc tế là biện pháp quan trọng và hữu hiệu nhất nhằm thúc đẩy nhập cư hợp pháp, an toàn; ngăn ngừa nhập cư trái phép, bảo vệ quyền của người nhập cư cũng như giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình di cư. Hợp tác với các nước láng giềng nhằm bảo vệ biên giới bên ngoài khu vực là một ưu tiên của EU hiện nay. EU đã thông qua Chương trình Hague vào tháng 11/2004 với nội dung: đưa ra những điều kiện chính trị cho việc giải quyết các vấn đề nhập cư trong vòng 5 năm, nhưng đã ít tham vọng hơn so với Hội nghị Tampere. Chương trình Hague nhấn mạnh sự cần thiết phải trao đổi thông tin và kinh nghiệm nhưng không động chạm tới quyền hạn của các nước thành viên, chỉ kêu gọi các nước thành viên và các thể chế của EU phát triển những nguyên tắc chung có chú trọng tới tính gắn kết trong khuôn khổ EU về nhập cư. Cộng đồng chung châu Âu kêu gọi phát triển sâu rộng hơn nữa Chính sách di cư và cư trú chính trị của EU. Mục đích của Chương trình hỗ trợ nước thứ ba, với đối tác đầy đủ, sử dụng các quỹ hiện có của Cộng đồng nhằm quản lý dòng người nhập cư, bảo vệ người tị nạn, ngăn chặn và chống lại người nhập cư hợp pháp, thông báo số lượng người nhập cư, giải quyết một cách tốt nhất số người tị nạn ở EU, kiểm soát có hiệu quả đường biên giới và hồi hương người tị nạn. Chương trình đưa ra chính sách ưu tiên nhằm quản lý người nhập cư như tăng cường hợp tác và hành động giữa các nước thành viên về vấn đề nhập cư, hỗ trợ tài chính, đàm phán với các nước châu Phi và láng giềng về hỗ trợ quản lý và tị nạn, buôn bán người bất hợp pháp và hỗ trợ tài chính kỹ thuật cho các nước trong vấn đề quản lý người nhập cư . EU chú trọng tăng cường quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, một đối tác chính của EU trong việc quản lý dòng người nhập cư hiện nay. Quốc gia này hiện đón tiếp một số lượng lớn người tị nạn Syria và rất nhiều người xin tị nạn đang tạm trú tại Thổ Nhĩ Kỳ để vào châu Âu. EU và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký thỏa thuận chung nhằm ngăn chặn dòng người nhập cư vào châu Âu vào ngày 18/3/2016 có hiệu lực từ ngày 48 20/4/2016. Tất cả những di dân nhập cảnh Hy Lạp bất hợp pháp từ Syria và những nơi khác, bao gồm những người đã ở Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ bị gửi trả về Thổ Nhĩ Kỳ sau khi họ được đăng ký và đơn xin tị nạn ở châu Âu của họ được xem xét. Các biện pháp cần được xem xét cẩn thận để đảm bảo tuân thủ đầy đủ luật pháp của EU và luật pháp quốc tế, đảm bảo các biện pháp bảo vệ người tị nạn sẽ tiếp tục được tôn trọng. Ưu tiên dành cho những người di cư chưa từng nhập cảnh hoặc cố gắng vào EU bất hợp pháp, trong khuôn khổ các cam kết hiện có. Việc thực hiện đầy đủ chương trình One for One (1: 1) này là điều cần thiết để giảm bớt người nhập cư ở Thổ Nhĩ Kỳ và cho thấy EU cam kết hoàn thành trách nhiệm của mình trong việc cung cấp cơ sở pháp lý cho các nạn nhân của cuộc khủng hoảng Syria, hơn 1,2 triệu di dân chủ yếu đã đổ bộ xuống các bờ biển của Hy Lạp và Ý kể từ tháng đầu năm 2015 và khoảng 4.000 người đã bị chết đuối khi đang cố vượt biển Aegea giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp. Hàng nghìn người khác, trong đó có nhiều trẻ em bị chết đuối ở Địa Trung Hải nguy hiểm sau khi trả tiền cho những kẻ buôn người [45]. Đổi lại, hàng nghìn người tị nạn chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ và xin bảo hộ tị nạn hợp pháp sẽ được tái định cư đồng đều khắp 28 nước thành viên EU. Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra nhiều điều kiện trong việc hợp tác với EU, đặc biệt là khoản hỗ trợ trị giá 3 tỉ EUR để quản lý người tị nạn. Hai bên nhất trí thông qua kế hoạch hành động chung, theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thực hiện các cam kết giúp kiểm soát dòng người tị nạn. Đổi lại, EU sẵn sàng mở rộng hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ và tăng cường hỗ trợ về mặt chính trị, tài chính trong khuôn khổ đã định [74]. Vấn đề đặt ra là Thổ Nhĩ Kỳ không đồng ý tiếp nhận người di cư lâu dài vì Thổ Nhĩ Kỳ không phải là “trại tập trung” cho người tị nạn. Điều kiện EU đưa ra đối với Thổ Nhĩ Kỳ khá rõ ràng: siết chặt tuần tra biên giới, tăng cường hợp tác với nhà chức trách Hy Lạp và Bungary; thắt chặt hạn chế visa đối với những công dân từ Pakistan hay Bangladesh qua Thổ Nhĩ Kỳ để tìm 49 cách đến châu Âu; cải thiện chỗ ở cho những người Syria không ở trong các trại tị nạn, nâng cao khả năng tiếp cận thị trường lao động cho họ và tạo điều kiện để con em họ được đến trường. EU muốn Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát tốt hơn biên giới trên biển của nước này với Hy Lạp. Về phần mình, Ankara cho rằng để người Syria có thể ở lại Thổ Nhĩ Kỳ cũng như hội nhập ở đây, không chỉ cần có thêm “nơi ăn, chốn ở” mới, mà còn cần nâng cấp cơ sở hạ tầng tại các vùng miền có người nhập cư, do vậy EU cần cung cấp hỗ trợ lớn hơn. Thổ Nhĩ Kỳ đang muốn tận dụng cuộc khủng hoảng này để gây sức ép buộc EU tăng thêm tiền viện trợ và đẩy nhanh tiến trình đàm phán kết nạp nước này làm thành viên. EU tăng khoản tiền hỗ trợ người tị nạn lên 6,8 tỷ USD, đẩy nhanh quá trình xem xét để Thổ Nhĩ Kỳ trở thành thành viên EU cũng như miễn thị thực đi lại cho công dân nước này đến khu vực Schengen ở châu Âu từ tháng 6. Tại báo cáo lần thứ 7 của tuyên bố EU – Thổ Nhĩ Kỳ (9.2017), cả hai bên tái khẳng định cam kết sẽ thực hiện Tuyên bố EU-Thổ Nhĩ Kỳ. EU vẫn cam kết theo đuổi việc thực hiện đầy đủ Tuyên bố EU-Thổ Nhĩ Kỳ về tất cả các khía cạnh của nó và đối với tất cả các quốc gia thành viên, như được quy định bởi Hội đồng châu Âu ngày 22-23 tháng 6 năm 2017. Từ khi thỏa thuận được ký kết, khoảng 2,9 triệu người Syria và hàng trăm nghìn người Afghanistan và Iraq vẫn phải ở lại Thổ Nhĩ Kỳ [52]. Khoảng 10% số đó đang ở trong các trại của Liên hợp quốc, trong khi đa số sống tạm bợ ở Istanbul hoặc các thị trấn ở phía Đông Nam, gần biên giới Syria. Thổ Nhĩ Kỳ hiện có số lượng người tị nạn lớn nhất thế giới. Đến cuối tháng 9/2017 có 535 609 đơn xin tị nạn đã được thực hiện tại EU và các quốc gia liên quan, so với 1 010 839 trong năm 2016. Trong nửa đầu năm 2017 có 275 710 quyết định tị nạn tích cực đầu tiên đã được ban hành, so với quyết định 293 315 được thực hiện trong năm 2016. 50 Có thể nói, việc thực hiện Tuyên bố EU-Thổ Nhĩ Kỳ đã tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng thách thức di cư ở phía Đông Địa Trung Hải được giải quyết một cách hiệu quả và liên kết giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ. Nó tiếp tục cung cấp các kết quả cụ thể trong việc giảm các giao cắt bất thường và nguy hiểm và cứu sống ở Biển Aegean. Ngoài ra, thông qua cơ sở dành cho người tị nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ, Tuyên bố cung cấp hỗ trợ thiết thực cho người tị nạn Syria và cộng đồng chủ nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như đảm bảo tái định cư của người Syria từ Thổ Nhĩ Kỳ đến châu Âu. Việc thực hiện đầy đủ và bền vững tuyên bố đòi hỏi nỗ lực liên tục và quyết tâm chính trị từ mọi phía. 2.2.2.4. Khung đối tác với các nước thứ ba: nhằm tạo lập các trung tâm phân loại ở các nước trung chuyển bên ngoài biên giới EU để xem xét đơn xin tị nạn của những người di cư. Dựa trên các ưu tiên được thiết lập trong Chương trình nghị sự di cư châu Âu, Liên minh châu Âu đã quyết định đẩy mạnh công việc hợp tác với các nước thứ ba để giải quyết vấn đề di cư ngược dòng. Là quốc gia vận chuyển quan trọng nhất đối với người di cư tìm cách đến châu Âu từ châu Phi, Niger và Libya được EU quan tâm đặc biệt thông qua các hiệp định phát triển và quản lý di cư. Tuyên bố Malta của Hội đồng châu Âu ngày 3/2/2017 nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác với Libya, trong khi Báo cáo tiến độ thứ hai của Ủy ban về Khung Đối tác với các nước thứ ba trong Chương trình nghị sự châu Âu về Di cư nêu bật Niger là quốc gia hợp tác ưu tiên. Các nhà lãnh đạo các nước châu Âu và châu Phi gồm Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Italy, Niger, Chad, Libya và Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) F. Mogherini đã gặp nhau để bàn biện pháp ngăn chặn dòng người di cư từ châu Phi sang châu Âu và giảm thiểu số người thiệt mạng trên hành trình vượt Địa Trung Hải. Đề xuất thành lập các trung tâm sàng lọc người tị nạn tại Niger và Cộng hòa Chad, những nước vốn là điểm trung chuyển quan trọng của người di cư đổ về châu Âu. 51 Các trung tâm này sẽ không thay thế, mà bổ sung cho các trung tâm có chức năng tương tự hiện đã được thiết lập ở một số nước EU. Sau khi tiếp nhận và xem xét, các trung tâm này sẽ quyết định chấp nhận đơn xin tị nạn hay buộc người di cư phải hồi hương. Các trung tâm này sẽ tạo ra điểm đến an toàn tuyệt đối gần quê hương của những người tị nạn, từ đó giúp ngăn chặn những người liều lĩnh đến khu vực nguy hiểm trước khi lên thuyền vượt Địa Trung Hải. Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) sẽ chịu trách nhiệm tiến hành sàng lọc dòng người tị nạn. Quá trình này sẽ cho phép người di cư hợp pháp sang châu Âu nếu họ có trong danh sách đủ điều kiện do cơ quan tị nạn Liên hợp quốc cung cấp và đăng ký với chính quyền ở Niger và Chad [71]. 2.2.2.5. Điều chỉnh Hiệp ước Dublin: Những nước châu Âu như Hy Lạp, Italia, Tây Ban Nha và những thành vên mới gia nhập có nền kinh tế kém phát triển hơn như Hungary, Bungary vốn đã chịu thiệt hại nặng nề nhất từ cuộc khủng hoảng nợ công năm 2008 – 2009, thất nghiệp tăng cao, thâm hụt ngân sách lớn, nay lại là điểm dừng chân chính của những người nhập cư và tị nạn khi họ từ bỏ quê hương đến châu Âu. Xuất phát từ cơ chế bảo vệ biên giới châu Âu, theo Điều 13, Hiệp ước Dublin qui định rằng người tị nạn có mặt đầu tiên ở một quốc gia thành viên nào (trong đó có cả những nước không phải là thành viên EU) thì nước đó phải có trách nhiệm thực hiện các thủ tục đăng ký tị nạn cho họ [26]. Qui định này trở nên không còn phù hợp đối với qui mô của cuộc khủng hoảng người nhập cư năm 2015 – 2017 nữa. Hiệp ước này đang bị vi phạm do các nước Schengen đã không thực thi đúng cam kết của mình mặc dù có những bất đồng về một chính sách chung đối với người tị nạn, các nhà lãnh đạo của EU đang cố gắng xây dựng một cơ chế phân bổ người tị nạn cho các nước thành viên. Ngày 22/6/2016, EU đã đưa ra thỏa thuận thành lập Cơ quan châu Âu về bảo vệ biên giới và bờ biển (EBCG) có thể can thiệp vào các nước ở vị trí “tiền tuyến” như Hy Lạp và Italy nhằm hạn chế dòng người di cư. EBCG thay thế Cơ 52 quan giám sát biên giới EU (Frontex) với thẩm quyền lớn hơn, có mục tiêu hợp nhất các phương tiện của các nước thành viên EU để kiểm soát tốt hơn các đường biên giới ngoại vi. Trong năm 2017, EBCG đã có 500 nhân viên, kinh phí hoạt động tăng từ 238 triệu euro từ năm 2016 lên 281 triệu euro vào năm 2017 [84]. Tới năm 2020, EBCG dự kiến sẽ có kinh phí hoạt động khoảng 322 triệu euro, 1.000 nhân viên chính thức và 1.500 nhân viên dự bị. Một cơ quan khác, Văn phòng hỗ trợ cư trú châu Âu (EASO) có trụ sở tại Malta cũng đang có những điều chỉnh tương tự để trở thành Cơ quan tị nạn mới của EU. Nhân viên và ngân sách của EASO theo đó cũng sẽ tăng lên. Ngân sách của EASO đã tăng từ 53 triệu euro trong năm 2016 lên 87 triệu euro vào năm 2017, dự kiến sẽ tăng lên 114 triệu euro vào năm 2020. Quy mô nhân viên dự kiến sẽ tăng từ 125 người trong năm 2016 lên 500 người vào năm 2020 [12]. Cơ quan này có nhiệm vụ thu thập và phân tích thông tin về các quốc gia xuất xứ của người tị nạn, cơ quan này sẽ thiết lập khung cơ cấu cho các hoạt động chung do các nước thành viên tiến hành, chẳng hạn như việc chọn lọc và phát hiện vấn đề, việc kiểm tra y tế, giám sát việc đi lại hay cấp thị thực cho người tái định cư. 2. 2.3. Các giải pháp dài hạn 2.2.3.1. Thiết lập một chính sách nhập cư chung cho toàn EU: EU đã thực hiện chương trình “Biên giới thông minh” [22] được đề xuất đầu năm 2016, gồm hệ thống quét hai lớp sinh trắc học đối với những người nhập cư bất hợp pháp vào EU - chương trình du lịch đã đăng ký (RTP) và một hệ thống xuất nhập cảnh (EES). EES sẽ ghi lại thông tin điện tử về thời gian và địa điểm xuất cảnh và nhập cảnh của các công dân nước thứ ba băng qua biên giới bên ngoài của EU, xác lập thời gian lưu trú ngắn hạn được ủy quyền và gửi dữ liệu đến cơ quan quản lý và kiểm soát biên giới. Chính sách nhập cư là công cụ quan trọng trong việc đảm bảo an ninh mỗi quốc gia. Trong bối cảnh mới, để đối phó với khủng hoảng người nhập cư ngày càng tăng đòi hỏi EU và các quốc gia thành viên cũng phải điều chỉnh chính sách 53 và chiến lược quản lý nhập cư của mình nhằm hạn chế dòng người nhập cư ngày càng tăng vào EU. 2.2.3.2 Tái hồi hương những người di cư: Để giải quyết vấn đề ngày càng tăng của dòng chảy di cư trên biển Địa Trung Hải, tại Hội nghị Thượng đỉnh giữa EU và châu Phi (Malta, tháng 11/2015), EU và các nước châu Phi đã thông qua Kế hoạch hành động chung giải quyết cuộc khủng hoảng người người nhập cư. EU sẽ chi 1,8 tỷ Euro (1,9 tỷ USD) giúp châu Phi tập trung giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của vấn đề người di cư, chống các nhóm buôn người, tăng cường hợp tác giữa các nước trong vấn đề nhập cư hợp pháp và bảo vệ người tị nạn, cũng như hồi hương những người di cư không đủ điều kiện ở lại để xin tị nạn tại các nước EU [114]. Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu - châu Phi (11/2015, Valletta - Malta), đặt ra năm lĩnh vực hợp tác ưu tiên: (1) giải quyết nguyên nhân gốc rễ của việc di cư bất thường và phát triển lợi ích của di cư; (2) thúc đẩy di cư và di chuyển hợp pháp; (3) tăng cường các chính sách bảo vệ và tị nạn; (4) đấu tranh chống buôn người và buôn lậu; và (5) tăng cường hợp tác để tạo thuận lợi cho sự trở lại và tái hòa nhập của những người di cư bất thường [36]. Thành lập Quỹ Ủy thác châu Phi, tiền tài trợ của châu Âu chủ yếu được rót qua quỹ với mục đích “giải quyết những thách thức của di cư bất hợp pháp”. Quỹ đã nhận 3,2 tỷ Euro thông qua các quỹ phát triển châu Âu. Từ năm 2015, có 478 triệu euro được giải ngân với mục đích “cải thiện quản lý di cư”, gồm các hoạt động như đào tạo cảnh sát, thẩm phán, thiết lập hệ thống sinh trắc học, cung cấp trang thiết bị bảo vệ biên giới. Hội nghị này được đánh giá là đã đánh dấu quá trình thể chế hóa việc chuyển giao quản lý biên giới châu Âu thông qua việc lấy các quỹ phát triển phục vụ cho kiểm soát nhập cư [36]. Ở Niger, quốc gia quá cảnh ở Tây Phi EU, hợp tác với UNHCR và IOM, thành lập “trung tâm điều phối khu vực” tại thủ đô Khartum (Sudan) với kinh phí 5 triệu Euro nhằm đào tạo các lực lượng biên phòng và phát triển hợp tác giữa các 54 quốc gia trong cuộc chiến chống buôn lậu người qua biên giới và đề xuất các lựa chọn thay thế cho việc di chuyển bất thường thông qua kết hợp cung cấp thông tin, các cơ hội bảo vệ và tái định cư địa phương cho những người có nhu cầu. Một cách hiệu quả, trung tâm này nhằm ngăn chặn người di cư trước khi họ đến biên giới của châu Âu, như là một phần của nỗ lực gia tăng gánh nặng cho việc quản lý di cư ở các quốc gia xuất xứ và quá cảnh [67]. Trong khi đó, Liên minh châu Âu đã giải ngân 140 triệu euro thông qua Quỹ Ủy thác châu Phi, cũng hoạt động hết công suất tại Niger và trong đó có ít nhất 36 triệu USD để tăng cường các dịch vụ an ninh, chưa tính đến 596 triệu Euro thuộc các hiệp định tài trợ song phương [36]. Đức đang đàm phán với các nước châu Phi để chấp nhận công dân của họ, những người không đủ tiêu chuẩn xin tị nạn trong nước. Một số quốc gia - Algeria, Morocco và Tunisia đã đề nghị hỗ trợ cho sáng kiến này. Các nước khác như Benin, Senegal, Guinea-Bissau, Niger, Nigeria và Sudan được yêu cầu lấy lại công dân của họ, những người có thể không nhận được t